1

dr Mirosława Jurak
LSCDN w Lublinie

Indywidualizacja nauczania a pomoc psychologiczno-
pedagogiczna

1. Indywidualizacja nauczania. Kogo i czego dotyczy?

Dla całej społeczności szkolnej jest oczywiste, że nauczyciele i uczniowie różnią się między
sobą zdolnościami, umiejętnościami i potrzebami. Szkoła powinna dostrzegać indywidualne
różnice między uczniami i każdemu z nich zapewnić warunki wszechstronnego rozwoju.
Postulat indywidualizacji kształcenia jest obecny w wielu rozporządzeniach Ministra Edukacji
Narodowej (4, 5, 6) i oznacza konieczność uwzględniania w procesie nauczania – uczenia się
indywidualnych możliwości uczniów, a co za tym idzie wymusza konieczność stymulowania
rozwoju każdego ucznia w kierunku zwiększania jego kompetencji. Nauczyciela powinny
interesować te właściwości uczniów, które wyznaczają jego możliwości i sposoby uczenia
się, to znaczy: wiedza i umiejętności na początku etapu kształcenia, zdolności ogólne i
uzdolnienia specjalne, nastawienie emocjonalne do uczenia się, postawy i aspiracje, stan
zdrowia, warunki fizyczne, sposób uczenia się i zachowania społeczne (1).

Kształcenie indywidualne jest strategią ukierunkowaną na pojedynczego ucznia, co oznacza,

ż

e każdy uczeń pracuje z osobna, choć obok mogą pracować inni uczniowie (2).

Różnicowanie kształcenia jest jednak ograniczone celami i wymaganiami opisanymi
w podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz systemem klasowo-lekcyjny. Zadaniem
nauczyciela jest taki dobór strategii nauczania, aby wszyscy uczniowie spełnili wymagania
szczegółowe określone w podstawie programowej i uzyskali jak najwyższy poziom wiedzy i
umiejętności konieczny do zdania egzaminów zewnętrznych i kontynuowania edukacji.
Zatem strategia indywidualizacji powinna opierać się nie na różnicowaniu celów
i materiału nauczania, ale na umożliwieniu uczniom wyboru różnych dróg osiągania tych
celów i metod nabywania wiedzy. Wymagania programowe powinny być znane uczniom,
a warunki spełnienia tych wymagań określone indywidualnie, np.: wszyscy uczniowie muszą
umieć działania na ułamkach, ale niektórzy z nich tą umiejętnością wykażą się, rozwiązując
zadania trudne, a inni – zadania łatwiejsze i będą mogli jeszcze korzystać z kalkulatora.

W procesie nauczania – uczenia się ważną rolę odgrywa czas. Uczeń powinien otrzymać na
nauczenie się tyle czasu, ile potrzebuje z racji własnych możliwości. Uczeń nie może przejść
do pracy nad następną porcją materiału nauczania, jeżeli nie opanował w stopniu
zadawalającym poprzedniej. Ten warunek jest konieczny do efektywnego udziału ucznia

2

w zajęciach. Każda luka lub błąd w systemie wiedzy wymaga powrotu do niewystarczająco
przyswojonych treści i konieczność uzupełnienia lub eliminacji błędnego rozumowania.
Powrót do treści wcześniej przyswajanych, często w poprzedniej klasie, wymaga jednak
dodatkowych zajęć najczęściej o charakterze dydaktyczno-wyrównawczym, czasem te
zaległości są tak duże, że uczeń musi powtórzyć klasę. Znacznie prościej byłoby, gdyby
nauczyciel w porę zauważył problem ucznia i pomógł mu w uzyskaniu satysfakcjonującego
poziomu wiedzy, nie dopuszczając do dużych braków.

Trudnym zadaniem dla nauczyciela jest dostosowanie do możliwości uczniów sposobu
przedstawiana nowych treści, tak aby każdy z nich znalazł odpowiednią dla siebie drogę
uczenia się. Większość nauczycieli naucza tak jak sama się uczy, to znaczy: ci, którzy są
wzrokowcami będą często wykorzystywali na lekcji pracę z podręcznikiem, ci, którzy są
słuchowcami, będą lekcje zamieniali w wykład i tak dalej. Dużej wiedzy i rezygnacji
z własnych przyzwyczajeń wymaga od nauczyciela stosowanie różnorodnych metod i technik
nauczania, dobranych tak, aby uczniowie o różnorodnych stylach uczenia się mogli odkryć
i stosować te, które są dla nich najbardziej odpowiednie, łatwe i efektywne.

Podsumowując, indywidualizacja nauczania wymaga od nauczyciela ustalenia/określenia:

•

jakie cechy, umiejętności i potrzeby ucznia są w danej sytuacji dydaktycznej ważne;

•

jak je rozpoznać, jak przeprowadzić diagnozę (rozpoznanie) możliwości i potrzeb
uczniów;

•

jak je uwzględniać w procesie dydaktyczno-wychowawczym.

Na te pytania nie ma prostych odpowiedzi i nie ma gotowych recept do zastosowania,
ponieważ indywidualne różnice między uczniami są duże, a nauczyciel nie ma na większość z
nich żadnego wpływu. Jednak każdy nauczyciel ma obowiązek rozpoznawania możliwości i
potrzeb uczniów oraz w razie konieczności udzielenia potrzebnej pomocy.

2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna. Adresaci i formy realizacji

Uczniowie, którzy powinni być objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna, a co za tym idzie indywidualizacja kształcenia,
obejmuje wszystkich uczniów, u których rozpoznano lub zdiagnozowano specjalne potrzeby
edukacyjne. Specjalne potrzeby edukacyjne zgodnie z rozporządzeniem MEN (6) mają
uczniowie:

•

wybitnie uzdolnieni,

•

niepełnosprawni (w tym również intelektualnie),

•

niedostosowani społecznie,

3

•

zagrożeni niedostosowaniem społecznym,

•

ze specyficznymi trudności w uczeniu się,

•

z zaburzeniami komunikacji językowej,

•

z chorobami przewlekłymi,

•

w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej,

•

z rozpoznanymi niepowodzeniami szkolnymi,

•

zaniedbani środowiskowo,

•

mający trudności adaptacyjne, w tym związane z wcześniejszym kształceniem w innych
systemach edukacji (m.in. dzieci rodziców migrujących),

•

odmienni kulturowo.

Z takiego rozumienia specjalnych potrzeb wynika, że nauczyciele udzielają pomocy
psychologiczno-pedagogicznej uczniom w każdej z wymienionych sytuacji bez konieczności
posiadania przez uczniów opinii lub orzeczeń poradni psychologiczno-pedagogicznych –
PPP.

W rozporządzeniu o pomocy psychologiczno-pedagogicznej (6) nauczyciele zostali
zobowiązani do zaplanowania i realizacji indywidualnej pracy z uczniem szczególnie
uzdolnionym. W wypadku uczniów zdolnych, często ich sfera poznawcza jest bardzo dobrze
rozwinięta, natomiast sfera emocjonalna lub rozwój społeczny mogą wymagać odpowiedniej
stymulacji lub korekty. Pomoc udzielana tym uczniom powinna polegać zarówno na
rozwijaniu ich talentów, jak i na wspieraniu tych obszarów, w których rozwój ma przebieg
nieharmonijny.

Wymienione w powyższym katalogu specyficzne trudności w uczeniu się są interpretowane
jako „trudności w uczeniu się odnoszące się do uczniów w normie intelektualnej, którzy
mają trudności w przyswajaniu treści nauczania, wynikające ze specyfiki ich
funkcjonowania

percepcyjno-motorycznego

i

poznawczego,

nieuwarunkowane

schorzeniami neurologicznymi” (5). Definicja ta obejmuje uczniów mających
zdiagnozowaną dysleksję rozwojową (w tym dysgrafię i dysortografię) i specyficzne
trudności w uczeniu się matematyki.

Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobów oceniania,

klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i

egzaminów w szkołach publicznych stanowi, że opinia poradni o specyficznych trudnościach

w uczeniu się powinna być sporządzona dla ucznia w szkole podstawowej po ukończeniu

przez niego III klasy i będzie ważna na wszystkich jego późniejszych etapach kształcenia.

Przypuszczalnie takie rozwiązanie zmniejszy kolejki uczniów czekających na diagnozę i

usprawni pracę poradni psychologiczno-pedagogicznych (PPP).

Formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej

4

Szkoła jest zobowiązana do udzielenia pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi w
zależności od przeprowadzonego rozpoznania lub diagnozy, a w tym dla uczniów:

•

szczególnie uzdolnionych – zajęcia rozwijające uzdolnienia,

•

mających trudności w uczeniu się – zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze,

•

z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi oraz ze specyficznymi trudnościami w
uczeniu się – zajęcia korekcyjno-kompensacyjne,

•

dla uczniów z zaburzeniami mowy – zajęcia logopedyczne,

•

z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne – zajęcia
socjoterapeutyczne lub inne o charakterze terapeutycznym.

Ponadto każdy uczeń ma prawo uzyskać pomoc w formie porady lub konsultacji udzielonej
prze nauczyciela lub właściwego specjalistę.

Gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne powinny również realizować dla wszystkich uczniów
zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia, zawodu oraz związane z planowaniem
kształcenia i kariery zawodowej.

Należy nadmienić, że rodzicom uczniów i nauczycielom dyrektor szkoły powinien zapewnić
wsparcie w formie porad, konsultacji, warsztatów i szkoleń.

3. Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej na terenie szkoły

Osobą odpowiedzialną za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej na terenie
szkoły jest dyrektor. Jego podstawowymi zadaniami są:

powołanie zespołu do spraw pomocy uczniowi,

wskazanie koordynatora tego zespołu,

zatwierdzanie dodatkowych, specjalistycznych zajęć i wnioskowanie do organu
prowadzącego szkołę o przyznanie środków finansowych na ich realizację.

Nauczyciele uczący ucznia, któremu organizowana jest pomoc, wchodzą w skład zespołu.
Zadaniem ich jest: opracowanie diagnozy, zaplanowanie wsparcia i realizacji
indywidualizacji nauczania. Do pracy w zespołach mogą być zaproszeni pracownicy poradni
psychologiczno-pedagogicznych lub inni specjaliści, na przykład lekarze, których obecność
wynika z konieczności specjalistycznej pomocy w opracowaniu diagnozy i zaplanowaniu
zajęć.

Szkoła powinna zadbać o dobrą współpracę z rodzicami lub prawnymi opiekunami ucznia
wymagającego pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Rodzice powinni uczestniczyć
w spotkaniu zespołu zajmującego się problemami ich dziecka i mieć dokładną informacje

5

o sposobie udzielania przez szkołę pomocy. Jeżeli jest taka potrzeba, to rodzice również mogą
korzystać ze wsparcia w postaci konsultacji lub uczestnictwa w warsztatach o charakterze
szkoleniowym.

Pracownicy ośrodków doskonalenia zawodowego nauczycieli i stowarzyszeń działających na
rzecz niepełnosprawnych i pomocy rodzinie są zobowiązani do wspierania nauczycieli
w procesie planowania i realizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów na
terenie szkoły.

4.

Zasady pracy zespołów do spraw planowania i realizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej dla ucznia

1.

Podstawą do powołania zespołu do spraw pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest:
opinia lub orzeczenie wydane przez PPP lub inną poradnię specjalistyczną. Zespół może
być również powołany w wypadku rozpoznania przez nauczycieli trudności ucznia lub
na podstawie informacji pochodzącej z poprzedniej szkoły, do której uczęszczał uczeń.
W gimnazjum, w przyszłości będzie to oryginał karty indywidualnych potrzeb ucznia,
która została wydana uczniowi na zakończenie szkoły podstawowej.

2.

Zespół powołuje dyrektor szkoły niezwłocznie po otrzymaniu opinii, orzeczenia
o specjalnych potrzebach ucznia lub po otrzymaniu informacji o potrzebie pomocy od
samego ucznia, jego rodziców lub uczących go nauczycieli. Zespół powoływany jest do
spraw udzielania pomocy jednemu uczniowi, ale może się okazać, że dla kilku uczniów
skład zespołu różni się tylko rodzicami, np.: uczniowie uczęszczają do tej samej klasy
i mają podobne rozpoznanie.

3.

Koordynator zespołu jest wskazywany przez dyrektora i nie zawsze będzie to pedagog
szkolny lub psycholog, ponieważ liczba działających zespołów w szkole może być duża
i ci specjaliści nie będą mogli jednocześnie uczestniczyć w pracy kilku zespołów.

4.

Wszystkich członków zespołu obowiązuje dotrzymanie tajemnicy obrad. Spotkanie
zespołu powinno odbywać się w warunkach zapewniających dyskrecję i spokój.

5.

W skład zespołu powinni wchodzić rodzice, których o terminie spotkania powiadamia
pisemnie dyrektor szkoły. Rodzice mogą odmówić udziału w posiedzeniu zespołu.
W takim wypadku otrzymują pisemnie powiadomienie o ustaleniach zespołu.

6.

Zadaniem zespołu jest: rozpoznawanie potrzeb – diagnozowanie, opracowywanie kart
indywidualnych potrzeb uczniów, planowanie form i sposobów zaspokajania tych
potrzeb na wszystkich zajęciach, proponowanie dodatkowych, często specjalistycznych
zajęć

dla

ucznia,

opracowywanie

indywidualnego

programu

edukacyjno-

terapeutycznego (IPET-u), planów działań wspierających (PDW), interwencje,
mediacje w sytuacjach kryzysowych ucznia, wspieranie rodziców, prowadzenie

6

ewaluacji zaplanowanych i zrealizowanych działań, w tym zajęć zorganizowanych dla
ucznia w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

7.

W wypadku gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych zespół jest odpowiedzialny za
zaplanowanie i realizację doradztwa edukacyjno-zawodowego. Koordynatorem takiego
zespołu powinien być doradca zawodowy lub inny nauczyciel wyznaczony przez
dyrektora szkoły.

8.

W przedszkolach i gimnazjach zespoły muszą rozpocząć pracę przed końcem marca
2011 r., ponieważ pomoc psychologiczno-pedagogiczną na zasadach rozporządzenia (5)
powinna być organizowania od 1 września 2011 r. Oznacza to, że dodatkowe zajęcia dla
uczniów wymagających pomocy winny być zamieszczone w arkuszu organizacyjnym
szkoły na rok szkolny 2011/2012. Rozporządzenie to w szkołach podstawowych
i ponadgimnazjalnych (5) wchodzi w życie z dniem 1 września 2012 r.

9.

Zespół spotyka się w miarę potrzeb, co najmniej dwa razy w ciągu roku szkolnego.
Pierwsze spotkanie zespołu dotyczy diagnozy potrzeb ucznia i zaplanowania dla niego
rodzaju oraz sposobu pomocy. Następne spotkanie ma na celu dokonanie oceny
efektywności udzielonej pomocy, w tym efektywności zrealizowanych zajęć oraz
sformułowanie wniosków i zaleceń dotyczących dalszej pracy z uczniem. Dla uczniów
klas II i III gimnazjum zespół może spotkać się tylko jeden raz w ciągu roku szkolnego.
Na tym samym posiedzeniu może przeprowadzić ocenę efektywności realizowanych
działań i zaplanować dalszą pomoc. Spotkania zespołów zwołuje osoba koordynująca
pracą zespołu.

5.

Model pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Poniższy schemat został przedstawiony w materiałach dla nauczycieli:

„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”
opracowanych i wydanych przez MEN we współpracy z Akademią Pedagogiki
Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej.

7

Autor. dr Barbara Trochimiak

Powyższy schemat przedstawia procedurę udzielania pomocy uczniom mającym specjalne
potrzeby edukacyjne, wynikające zarówno z trudności w uczeniu się, jak i ze szczególnych
uzdolnień. Zaproponowany przez Barbarę Trochimiak (7) model pracy z uczniem jest
trzypoziomowy i obrazuje zadania zespołu na poziomie diagnostycznym, programowym i
praktycznym.

A. Uczeń mający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

W skład zespołu powołanego dla ucznia mającego orzeczenie o potrzebie kształcenia
specjalnego powinien wchodzić nauczyciel kształcenia specjalnego. Zespół na poziomie
diagnostycznym analizuje orzeczenie, dokonuje wielospecjalistycznej oceny poziomu
funkcjonowania ucznia i na tej podstawie określa jego potrzeby edukacyjno-terapeutyczne.
Diagnoza ta powinna być przeprowadzona z udziałem nauczyciela-specjalisty mającego
uprawnienia do pracy z uczniem o danej niepełnosprawności. Następnie członkowie zespołu
opracowują indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny – poziom programowy.
IPET obejmuje wszystkie zajęcia, w których ma uczestniczyć uczeń, również propozycje
zajęć rewalidacyjnych, określając ich rodzaj i liczbę godzin. Na poziomie praktycznym, po
zatwierdzeniu przez dyrektora szkoły IPET-u, nauczyciele realizują zajęcia obowiązkowe,
nadobowiązkowe i dodatkowe – rewalidacyjne. Na zakończenie cyklu zajęć członkowie
zespołu ponownie przeprowadzają wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania
ucznia, weryfikują IPET, ewentualnie proponują inny rodzaj zajęć dodatkowych. W ten
sposób zostaje zaplanowana praca z uczniem na następny rok szkolny.

8

B. Uczeń z opinią PPP lub z rozpoznaniem przeprowadzonym przez nauczycieli

W wypadku uczniów posiadających opinie poradni psychologiczno-pedagogicznej,
orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania lub u których dokonano rozpoznania
indywidualnych potrzeb na poziomie szkoły, zespół, po przeprowadzonej analizie opinii lub
orzeczenia, ewentualnie rozpoznaniu indywidualnych potrzeb, w tym również ucznia
uzdolnionego (poziom diagnostyczny), zakłada Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia. Na
poziomie programowym zespół w tej karcie wpisuje propozycje form i sposobów zalecanej
pomocy, dodatkowych zajęć. Jeżeli dyrektor wyrazi zgodę na zaproponowane, dodatkowe
zajęcia, ustali wymiar godzin i okres ich realizacji, to zespół opracowuje Plan Działań
Wspierających (PDW). Może być on opracowany dla jednego ucznia lub grupy uczniów
o jednorodnym

lub

zbliżonym

rozpoznaniu

i

obejmuje

zajęcia

obowiązkowe,

nadobowiązkowe i dodatkowe. Poziom praktyczny wypełnia realizacja PDW. Po ustalonym
okresie (najpóźniej po roku) zespół przeprowadza ocenę efektów zrealizowanych działań
i projektuje pomoc dla ucznia na następny rok szkolny. W wypadku osiągnięcia zakładanych
w PDW celów, zespół podejmuje decyzję o zaprzestaniu udzielania pomocy uczniowi.

6.

Projekt Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia

a.

Imię i nazwisko ucznia.

b.

Data założenia Karty.

c.

Dane szkoły lub placówki, oznaczenie klasy, rok szkolny, wiek ucznia.

d.

Dane rodziców lub prawnych opiekunów, informacja o osobie/osobach, do których
ma być kierowana korespondencja.

e.

Podstawa założenia Karty: informacja dotycząca opinii, orzeczenia (data wydania i
numer) lub informacja o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną
stwierdzoną w wyniku działań pedagogicznych.

f.

Diagnoza wynikająca z opinii, orzeczenia wydanego przez poradnię psychologiczno-
pedagogiczną i/lub rozpoznania dokonanego przez nauczycieli i specjalistów w szkole.
Opis obszarów rozwojowych ucznia: ogólna sprawność fizyczna, stan zdrowia, sprawność
rąk, zmysłów, komunikowanie się i artykulacja, sfera poznawcza (zakres opanowanych
treści programowych, osiągnięcia, trudności, techniki uczenia się), sfera emocjonalno-
społeczna (radzenie sobie z emocjami, relacje z dorosłymi, rówieśnikami), uzdolnienia,
zainteresowania, pasje. Każdy opis obszarów rozwoju powinien zawierać informacje o
mocnych stronach ucznia i jego trudnościach.

g.

Potrzeby w wyżej opisanych obszarach rozwoju ucznia, wynikające z diagnozy.

h.

Pomoc potrzebna uczniowi w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego.

9

i.

Zalecane przez zespół formy, sposoby, okres udzielania pomocy psychologiczno-
pedagogicznej (sposoby udzielania, czas trwania, wymiar godzin, w którym powinny być
realizowane).

j.

Harmonogram spotkań zespołu (terminy spotkań zespołów).

k.

Podpisy osób uczestniczących w posiedzeniu Zespołu.

l.

Zatwierdzone przez dyrektora formy, sposoby pomocy psychologiczno-
pedagogicznej, czas trwania i wymiar godzin, w którym powinny być realizowane.

m.

Ocena efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej (rodzaje udzielonej
pomocy, okres trwania i wymiar godzin, pozytywne i negatywne skutki oddziaływań,
przypuszczalne przyczyny powodzeń i niepowodzeń zrealizowanych działań, wnioski i
wskazania na przyszłość).

n.

Podpisy osób biorących udział w posiedzeniach Zespołów.

o.

Podpis dyrektora szkoły lub placówki.

Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia zastępuje protokół z posiedzenia zespołu i jest
dokumentem ciągle tworzonym przez okres pobytu ucznia w szkole. Staje się również – dla
rady pedagogicznej – podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie dostosowania warunków
egzaminu zewnętrznego do indywidualnych możliwości ucznia (6). Oryginał Karty
Indywidualnych Potrzeb Ucznia na zakończenie etapu kształcenia jest oddawany rodzicowi
lub prawnemu opiekunowi ucznia. Kopia karty pozostaje w dokumentacji szkolnej. Rodzice
mogą tę kartę przekazać szkole wyższego szczebla. Szkoła ta powinna kontynuować
udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi.

7.

Projekt Planu Działań Wspierających

Plan Działań Wspierających powinien zawierać:
a.

Cele zajęć do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy
psychologiczno-pedagogicznej.

b.

Działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów
udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

c.

Metody pracy z uczniem.

d.

Zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb
edukacyjnych i rozwojowych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, o którym
mowa w § 6, ust 1a Rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i
promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w
szkołach publicznych.

e.

Działania wspierające rodziców uczniów.

f.

Zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym
poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli,

10

organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz
rodziny, dzieci i młodzieży (w zależności od potrzeb).

8.

Podsumowanie

Zaletą proponowanego rozwiązania jest ustalenie, iż opinia o specyficznych potrzebach
edukacyjnych jest sporządzana przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną tylko raz
w karierze szkolnej ucznia i najlepiej po III klasie szkoły podstawowej. Uczeń posiadający
Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia ma szansę na konsekwentne i profesjonalne wsparcie
na każdym etapie edukacyjnym, a nauczyciele są zobowiązani do indywidualizacji nauczania.

Wprowadzana zmiana budzi pytanie wśród dyrektorów o źródło finansowania dodatkowych
zajęć specjalistycznych i pracy pedagoga specjalnego. Nauczycieli zaś niepokoi zakres
koniecznej do prowadzenie dokumentacji.

Należy jednak ufać, iż proponowane rozwiązania przyczynią się do lepszego rozpoznania
indywidualnych potrzeb ucznia i stworzenia mu optymalnych warunków rozwoju.

Literatura

1.

Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Podręcznik dla studentów kierunków
nauczycielskich pod redakcją Krzysztofa Kruszewskiego. Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1998.

2.

Bolesław Niemierko, Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki.
Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.

3.

Bolesław Niemierko, Diagnostyka edukacyjna. Podręcznik akademicki. PWN,
Warszawa 2009.

4.

Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

5.

Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i
słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych.

6.

Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie w sprawie udzielania i
organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach.

11

7.

Podniesienie

efektywności

kształcenia

uczniów

ze

specjalnymi

potrzebami

edukacyjnymi. Materiały dla nauczycieli opracowane i wydane przez MEN we
współpracy z Akademią Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, Warszawa
2010.