Doktorze, czy ja muszę

łykać te wszystkie tabletki?

Zeszyt 5

tętnicze

tętnicze

nadciśnienie

nadciśnienie

www.schwarzpharma.pl

www.jestemchory.pl

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

2

Jeśli chorujesz na nadciśnienie tętnicze, musisz
wiedzieć, że leczenie tej choroby może trwać na-
wet do końca życia. Aby było skuteczne, wymaga
Twojej stałej współpracy z lekarzem.

Być może Twój lekarz określił już wasze wspólne
cele, to znaczy uzyskanie odpowiednich wartości ciś-
nienia, właściwej masy Twojego ciała, odpowied-
nią dietę, ewentualnie zaprzestanie palenia tytoniu
i ograniczenie spożycia alkoholu. Te właśnie cele
stanowią podstawę leczenia chorych na nadciśnie-
nie. Jako pacjent powinieneś ze swej strony dążyć
do ich osiągnięcia, a następnie — do ich utrzymania.

Leczenie niefarmakologiczne, a więc bez stosowa-
nia leków poza obniżeniem ciśnienia daje wiele
dodatkowych korzyści. Może na przykład wyrów-
nać nieprawidłowy poziom cukru lub cholesterolu
we krwi lub zwiększyć ogólną sprawność Twojego
organizmu. Wiele informacji na ten temat znaj-
dziesz w poprzednich zeszytach z naszej serii.

Czasami jednak — oprócz zmiany stylu życia
— należy sięgnąć po leki. Leki przeciwnadciśnie-
niowe są jednym z największych sukcesów medy-
cyny w ostatnich latach. Są one skuteczne, dobrze
tolerowane, a co najważniejsze — udowodniono,
że przyjmowane przez dłuższy czas zmniejszają
ryzyko powikłań, takich jak choroby serca czy udar
mózgu.

Gdy mimo wprowadzenia odpowiednich zmian
stylu życia nie możesz osiągnąć zaplanowanego
obniżenia ciśnienia (nawet jeśli starałeś się po-
stępować ściśle według zaleceń Twojego lekarza)
— konieczne okazuje się przyjmowanie tabletek.
Zazwyczaj dzieje się tak po kilkumiesięcznych pró-
bach leczenia niefarmakologicznego.

Zdarzają się również sytuacje, w których lekarz prze-
pisze Ci tabletki od razu, zalecając równocześnie

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

3

stosowanie pozostałych metod leczenia. Stanie się
tak, jeżeli stwierdzone już w czasie pierwszych wizyt
wartości ciśnienia będą bardzo wysokie, to znaczy
przekroczą 180 mm Hg (ciśnienie skurczowe)
lub 110 mm Hg (ciśnienie rozkurczowe).

Lekarz zleci przyjmowanie tabletek również w przy-
padku każdego chorego, u którego stwierdzi obec-
ność dodatkowych czynników zwiększających za-
grożenie zawałem, udarem mózgu czy innymi
groźnymi chorobami. U chorych na nadciśnienie
będzie to bardzo często współistniejąca cukrzy-
ca, a także zbyt wysoki poziom cholesterolu we
krwi. Szczególnie niekorzystne jest, gdy u jednej
osoby występuje połączenie tych zaburzeń, a do-
datkowo towarzyszy im otyłość, palenie tytoniu czy
spożywanie nadmiernych ilości alkoholu. Wszyst-
kie te sytuacje lekarz musi rozważyć indywidual-
nie. W każdym przypadku oceni, czy można obni-
żać ciśnienie powoli, czy też należy je obniżyć nie-
zwłocznie, wszystkimi dostępnymi sposobami.

Na szczęście w dzisiejszych czasach lekarze dys-
ponują wieloma rodzajami leków i niemal zawsze
udaje im się dobrać najlepszy lek albo zestaw le-
ków dla konkretnego pacjenta. Zdarza się, że już
pierwszy wybrany preparat okazuje się w pełni sku-
teczny. Niekiedy jednak wymaga to więcej czasu.

Leczenie nadciśnienia tętniczego ma długą, po-
nad 50-letnią historię. Te lata doświadczeń za-
owocowały opracowaniem nowych, lepszych
i bezpieczniejszych preparatów. Dziś leczenie nad-
ciśnienia — nawet trwające do końca życia —
jest bezpieczne dla chorego, pod warunkiem,
że stosuje się on do wskazań i uwag lekarza.

Lekarze dzielą leki przeciwnadciśnieniowe na kil-
ka typów, zależnie od sposobu lub miejsca ich
działania w organizmie człowieka.

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

4

Podstawowe typy leków
obniżających ciśnienie tętnicze

Podstawowe typy leków obniżających ciśnienie tęt-
nicze

noszą następujące nazwy:

•

Leki moczopędne (inna nazwa to diuretyki)

•

Beta-blokery

•

Inhibitory konwertazy angiotensyny (w skrócie
IKA, a z jęz. ang. ACE-I [angiotensin-conver-
ting enzyme inhibitors])

•

Leki blokujące kanały wapniowe (inaczej: an-
tagoniści wapnia)

•

Alfa-blokery

•

Leki blokujące receptory angiotensyny II

•

Leki bezpośrednio rozszerzające naczynia,
tak zwane wazodylatatory

•

Leki działające na centralny układ nerwowy

Leki każdego z powyższych typów w podobnym
stopniu obniżają wartości ciśnienia, ale decyzję,
który z nich zastosować, zawsze podejmuje lekarz.
W praktyce zdarza się, iż takie same substancje
czynne noszą różne nazwy handlowe. Dlatego
w aptekach jest dostępnych kilkadziesiąt (a w nie-
których krajach nawet kilkaset) leków różnych
producentów. Zawsze sprawdzaj, jaką substan-
cję czynną zawiera dany lek (informacja znajduje
się na opakowaniu poniżej nazwy handlowej)
oraz jakiego jest typu.

Leki moczopędne (diuretyki)

Zaczęto je stosować już w latach pięćdziesiątych
XX wieku. Wykazano ich niewątpliwą skuteczność
w leczeniu nadciśnienia, a badania naukowe ob-
jęły kilkadziesiąt tysięcy chorych. Lekarz może za-

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

5

stosować u Ciebie któryś z preparatów moczo-
pędnych jako pierwszy lek, może też dołączyć go
do wcześniej przepisanego innego leku, jeśli nie
był on wystarczająco skuteczny. Diuretyki często
i chętnie łączy się z lekami innych typów. Połą-
czenia takie ułatwiają utrzymanie właściwych war-
tości ciśnienia. Są często stosowane u osób,
u których nadciśnienie współistnieje z innymi cho-
robami. Działają skuteczniej, gdy przy ich przyj-
mowaniu zmniejszy się spożycie soli.

Wszystkie diuretyki wywierają ten sam podstawo-
wy efekt: usuwają z organizmu nadmiar sodu,
a wraz z nim wodę. Obniżenie ciśnienia wynika
więc ze zmniejszenia objętości płynów, przede
wszystkim objętości krwi krążącej w układzie ser-
cowo-naczyniowym. Oto przykłady diuretyków:

Hydrochlorotiazyd — lek sprawdzony i tani.
Łagodnie usuwa z organizmu nadmiar sodu
i wody. Może spowodować także utratę potasu.
O skutkach niedoboru potasu pisaliśmy w naszych
poprzednich zeszytach. Podczas stosowania tego
leku należy okresowo kontrolować stężenie pota-
su we krwi. Niekiedy konieczne jest dodatkowe
przyjmowanie potasu. Jeżeli chorujesz na cukrzy-
cę, dnę moczanową albo masz nieprawidłowy po-
ziom cholesterolu, lekarz prawdopodobnie nie
zastosuje u Ciebie hydrochlorotiazydu, bo w tych
schorzeniach bezpieczniejsze są inne leki.

Furosemid

— jest szczególnie przydatny do le-

czenia nadciśnienia u osób chorujących jedno-
cześnie na niewydolność serca lub nerek. Pod-
czas stosowania furosemidu najczęściej koniecz-
ne jest przyjmowanie dodatkowych preparatów
potasu. Przyjmując ten lek, należy też zwracać
uwagę na wypijanie dostatecznej ilości płynów,
by nie dopuścić do nadmiernego odwodnienia
organizmu.

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

6

Spironolakton i amiloryd

— nazywane też leka-

mi „oszczędzającymi potas”. Zwykle łączy się je
z innymi lekami. Jak wskazuje nazwa, działanie
tych leków polega na usuwaniu sodu i wody,
ale bez utraty potasu. Jest to korzystne, ale nale-
ży pamiętać, że w pewnych sytuacjach może wy-
stąpić nadmiar potasu w organizmie. A to jest
równie niepożądane jak jego niedobór.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Wspólną cechą diuretyków jest zwiększanie objęto-
ści moczu oddawanego w ciągu doby. Niekiedy trze-
ba będzie wstawać w nocy do toalety. Należy dbać
o to, by wyrównywać nadmierną utratę wody. Do-
datkowo — jak wspominaliśmy — diuretyki mogą
stać się przyczyną nadmiernej utraty potasu.

Z kolei stosowanie leków „oszczędzających potas”
może spowodować zatrzymanie nadmiernej ilości
potasu w organizmie. Osoby chorujące na nerki
nie powinny ich przyjmować, bo do zatrzymania
potasu dochodzi u nich szczególnie łatwo i może
to być przyczyną groźnych zaburzeń pracy serca.

Diuretyki mogą trochę podwyższać poziom cukru
i cholesterolu we krwi. Rzadko wywołują napady
dny moczanowej, czyli bolesnego zapalenia sta-
wów na skutek zwiększenia ilości kwasu moczo-
wego w organizmie.

Twój lekarz weźmie pod uwagę wszystkie te pro-
blemy i odpowiednio dostosuje leczenie.

Leki moczopędne mogą powodować osłabienie,
zawroty głowy zwłaszcza przy wstawaniu. U męż-
czyzn mogą zmniejszać potencję, chociaż mecha-
nizm tego działania niepożądanego jest nieznany.

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

7

Beta-blokery

Beta-blokery zwane też beta-adrenolitykami zna-
ne są od lat sześćdziesiątych XX wieku. Ze wzglę-
du na skuteczność i bezpieczeństwo są często za-
lecane w pierwszej kolejności. Z reguły nie są dro-
gie, a ich skuteczność potwierdzono w wielu ba-
daniach naukowych. Ich działanie polega na
zmniejszaniu obciążenia serca pracą. Leki te zwal-
niają rytm serca, a przez to pompuje ono mniej
krwi i ciśnienie obniża się. Najpopularniejsze beta-
-blokery to: acebutolol, atenolol, bisoprolol, kar-
wedilol, metoprolol, propranolol. Oczywiście, leki
te — tak jak wszystkie inne — mogą występować
pod nazwami, które nadali im producenci. Na
opakowaniach podane są również wymienione po-
wyżej nazwy substancji czynnych. Beta-blokery za-
leca się szczególnie, gdy nadciśnieniu towarzyszy
choroba wieńcowa lub gdy pacjent przebył zawał
serca. W takich przypadkach ułatwiają kontrolę
choroby wieńcowej i zmniejszają ryzyko powtórne-
go zawału. Leczenia beta-blokerami nie należy
nagle przerywać. Dawkę zmniejsza się stopniowo
w ciągu kilku dni, by nie spowodować nagłego
wzrostu ciśnienia i przyspieszenia bicia serca.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Beta-blokery wywołują najwięcej działań niepo-
żądanych spośród wszystkich typów leków prze-
ciwnadciśnieniowych. Stosowanie ich może nie-
kiedy spowodować nadmierne zwolnienie rytmu
serca. Łatwo tego uniknąć, gdy dawkę leku zwięk-
sza się stopniowo. Powinieneś poinformować
swego lekarza, jeśli Twoje tętno wynosi poniżej
50 uderzeń na minutę. Możesz je wyczuć nieco
powyżej nadgarstka od strony kciuka, lekko ucis-
kając to miejsce palcami drugiej dłoni.

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

8

Najbardziej uciążliwe w przypadku stosowania
beta-blokerów może być osłabienie i zmniejsze-
nie zdolności do wysiłku. Mogą też wystąpić za-
burzenia snu i zmniejszenie potencji u mężczyzn,
podwyższenie poziomu cholesterolu i cukru
we krwi. Jeśli chorujesz na cukrzycę lub masz pro-
blemy z cholesterolem, lekarz — o ile przepisze
Ci lek z tej grupy — będzie szczególnie uważnie
obserwował jego działanie. Jeśli zauważy niepo-
żądane efekty, zmieni leczenie.

Inhibitory konwertazy angiotensyny (IKA)

Jest to jeden z najnowszych typów leków. Obecnie
— na podstawie wyników wielkich badań — uzna-
no je za skuteczne i bezpieczne w leczeniu nadciś-
nienia. Leki z tej grupy nazywa się w skrócie IKA.
Hamują one enzym zwany konwertazą, któr y
uczestniczy w powstawaniu hormonu angiotensy-
ny II. Angiotensyna II silnie obkurcza naczynia
krwionośne i wywołuje wzrost ciśnienia. Leki te, ha-
mując powstawanie angiotensyny II, doprowadzają
do rozkurczu naczyń i ostatecznie — do obniżenia
ciśnienia. Oprócz obniżenia ciśnienia, stosowanie
IKA przynosi także inne korzyści: chroni serce, ner-

Badanie tętna

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

9

ki i ściany naczyń krwionośnych przed uszkodze-
niem. Jeśli więc oprócz nadciśnienia chorujesz
na przykład na cukrzycę lub przebyłeś zawał serca
— prawie na pewno otrzymasz lek z tej grupy.
Do najczęściej stosowanych należą: kaptopril,
enalapril, perindopril, chinapril, ramipril, trando-
lapril oraz moeksipril.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Jak wszystkie leki stosowane w przypadku nadciś-
nienia, IKA mogą nadmiernie obniżyć ciśnienie.
Zdarza się to jednak bardzo rzadko. Najrzadziej
w przypadku długodziałających IKA, stosowanych
raz dziennie.

Najczęstszym niepożądanym działaniem tych le-
ków jest suchy kaszel. Pojawia się on u około 20%
leczonych. Kaszel może być na tyle męczący,
że wymaga zmiany na lek innego typu.

Inhibitorów konwertazy angiotensyny nie można
stosować w przypadku zaawansowanej niewydol-
ności nerek. Leki te są przeciwwskazane również
w ciąży, ponieważ mogą spowodować wady roz-
wojowe płodu. Jeżeli planuje się ciążę i przyjmuje
IKA, należy poinformować o tym lekarza.

Inhibitory konwertazy angiotensyny chętnie łączy
się z lekami moczopędnymi. Można wówczas
znacznie zmniejszyć dawki obydwu leków, a mimo
to uzyskać dobry efekt.

Blokery kanałów wapniowych

Leki te nazywane są także antagonistami wap-
nia. Działają one w ten sposób, że hamują na-
pływ wapnia do komórek mięśniowych serca i tęt-
nic. Dzięki temu serce kurczy się trochę słabiej,

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

10

a tętnice ulegają rozszerzeniu. W rezultacie ob-
niża się ciśnienie tętnicze. Niektóre leki z grupy
antagonistów wapnia (werapamil i diltiazem)
dodatkowo zwalniają rytm serca i dzięki temu
ich stosowanie przynosi dodatkowe korzyści.

Ważną sprawą jest, czy dany antagonista wapnia
jest lekiem długo- czy krótkodziałającym. Obec-
nie w leczeniu nadciśnienia zaleca się stosowanie
antagonistów wapnia o długim działaniu. Obni-
żają one ciśnienie łagodnie i długotrwale. Można
je stosować 1 raz dziennie. Pod koniec lat dzie-
więćdziesiątych XX wieku zakończono wiele du-
żych badań naukowych, które dowiodły, że leki
tego typu są równie skuteczne jak diuretyki, beta-
-blokery czy IKA. Przykłady antagonistów wapnia
to: amlodypina, diltiazem, nitrendypina, werapamil.

Działania niepożądane i środki ostrożności

Mogą wystąpić zaparcia (zwłaszcza po werapa-
milu), obrzęki wokół kostek. Zdarza się wysypka
skórna. Ogólnie jednak stosowanie leków tego
typu jest bardzo bezpieczne.

Alfa-blokery

Leki te hamują działanie substancji kurczących na-
czynia (np. adrenaliny). Blokują receptory (tak zwa-
ne receptory alfa) umiejscowione w ścianie naczyń
krwionośnych. Dzięki temu tętnice rozszerzają się,
a ciśnienie krwi spada. Ponadto leki te w niewiel-
kim stopniu obniżają poziom cholesterolu całko-
witego i trójglicerydów we krwi, co zmniejsza ryzy-
ko zawału serca. U starszych mężczyzn z proble-
mami dotyczącymi gruczołu krokowego (prostaty)
alfa-blokery usprawniają przepływ moczu. Przykła-
dy alfa-blokerów: krótkodziałająca prazosyna oraz
leki długodziałające: doksazosyna, terazosyna.

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

11

Działania niepożądane i środki ostrożności

Może wystąpić nadmierny spadek ciśnienia —
zwłaszcza po pierwszej dawce leku — wywołują-
cy osłabienie, a nawet omdlenie po szybkim wsta-
niu. Alfa-blokery bowiem utrudniają układowi krą-
żenia dostosowanie się do nagłych zmian pozycji
ciała. W związku z tym lekarz zaleci Ci przyjęcie
pierwszej, niewielkiej dawki takiego leku wieczo-
rem, zanim położysz się do łóżka. Gdy organizm
przystosuje się do nowej substancji, dawkę moż-
na zwiększyć. Czasem mogą wystąpić bóle gło-
wy, kołatanie serca, nudności.

Blokery receptora angiotensyny II

To najnowszy typ leków zatwierdzony do stoso-
wania w leczeniu nadciśnienia. Działają podob-
nie jak IKA — i nie dopuszczają do skurczu na-
czyń wywołującego wzrost ciśnienia. Nie hamują
jednak powstawania substancji kurczących naczy-
nia, a blokują receptory umożliwiające ich dzia-
łanie, tak zwane receptory angiotensyny II.
To grupa leków równie skutecznych w obniżaniu
ciśnienia co IKA. Są dosyć drogie. Ze względu
na nieco odmienny mechanizm działania niż IKA
nie powodują kaszlu. Przykłady leków tego typu
to: losartan, walsartan, telmisartan.

Leki bezpośrednio rozkurczające naczynia
(wazodylatatory)

Są to silnie działające leki, które najczęściej wy-
korzystuje się do obniżenia wysokiego ciśnienia
tętniczego w trudnych przypadkach, gdy inne leki
okazały się nieskuteczne. Wazodylatatory rozkur-
czają tętnice, działając bezpośrednio na komór-

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

12

ki mięśniowe w ich ścianach. Należą do nich:
hydralazyna i minoksydil. Działania niepożąda-
ne typowe dla wazodylatatorów to: przyspieszo-
ne bicie serca i obrzęki na skutek zatrzymania
wody w organizmie. Jeśli będziesz przyjmować
lek tego typu, lekarz prawdopodobnie zaleci po-
łączenie go z beta-blokerem albo z lekiem mo-
czopędnym, aby przeciwdziałać tym efektom.
Wazodylatatory mogą wywołać dolegliwości
żołądkowe, uczucie zatkania nosa i bóle głowy.

Leki działające na centralny układ nerwowy

Leki te działają bezpośrednio na ośrodki regula-
cji ciśnienia znajdujące się w mózgu. Hamują wy-
syłanie sygnałów powodujących skurcz naczyń
i przyspieszenie r ytmu serca. Przykłady takich
leków to: rezerpina, guanetydyna, klonidyna,
metyldopa.

Stosuje się je rzadko, bo zastąpiły je nowsze typy
leków nie wywołujące tak nasilonych działań nie-
pożądanych. Są jednak sytuacje, w których uży-
wa się ich z powodzeniem. Na przykład metyldo-
pa — jako lek bezpieczny dla płodu — jest nieza-
stąpiona u chorujących na nadciśnienie kobiet
w ciąży.

Stosowanie leków z tej grupy może wywoływać
znużenie i obniżenie sprawności psychofizycznej.
Mogą one osłabić potencję i sprzyjać przybiera-
niu na wadze. Czasem wywołują suchość w ustach
i uczucie przygnębienia, a nawet depresję. Waż-
ne jest, aby nigdy nagle nie przerywać stosowa-
nia leków tego typu. Może to wywołać niebez-
pieczny wzrost ciśnienia.

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

13

Najnowszymi lekami działającymi na ośrodki re-
gulacji ciśnienia krwi w mózgu są leki łączące
się z receptorami imidazolowymi rilmenidyna
i moksonidyna. Obniżają ciśnienie równie skutecz-
nie jak inne leki przeciwnadciśnieniowe, a przy tym
są dobrze tolerowane przez pacjentów.

Doktorze, czy ja muszę łykać
te wszystkie tabletki?

Nadciśnienie nie boli, ale podstępnie niszczy or-
ganizm i często przyczynia się do rozwoju groź-
nych chorób serca i naczyń krwionośnych. Krót-
kotrwałe obniżenie ciśnienia nie jest celem lecze-
nia samym w sobie. W licznych badaniach wyka-
zano, że tylko długotrwała, pełna kontrola nadciś-
nienia przynosi korzyści w postaci wydłużenia
życia, uniknięcia zawału serca lub udaru mózgu.

Leki przeciw
nadciśnieniu
przyjmuje się
zwykle
do końca życia

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

14

Wielkim błędem pacjentów jest przerywanie le-
czenia po kilku tygodniach albo miesiącach,
gdy ciśnienie obniży się do zalecanego poziomu
(poniżej 140/90 mm Hg). Po zaprzestaniu lecze-
nia ciśnienie ponownie stopniowo podwyższa się
i zagrożenie powikłaniami wraca. Niestety, lecze-
nie nadciśnienia wymaga właściwego postępowa-
nia do końca życia. Zawsze konieczna jest zmia-
na stylu życia. Może okazać się, że to wystarczy.
Jednak jeżeli nie, to trzeba sięgnąć po tabletki.
I pogodzić się z tym, że trzeba je będzie łykać
codziennie, przez lata.

Wybór leków jest olbrzymi. Ich skuteczność prze-
ciwnadciśnieniowa jest zbliżona, a różnice dotyczą
dodatkowych korzystnych działań lub przeciw-
wskazań i działań niepożądanych. Olbrzymie róż-
nice widoczne są także w cenie leków. Leki star-
sze są raczej tanie, a nowe są znacznie droższe.
Związane jest to z kosztami badania tych leków
— w zamian za to wiedza na ich temat jest dużo
większa, a tym samym zwiększają się korzyści
dla pacjentów.

U około połowy osób z łagodnym i umiarkowa-
nym nadciśnieniem tętniczym udaje się uzyskać
prawidłowe wartości ciśnienia za pomocą tylko
jednego leku. W wielu wypadkach — pomimo prób
zwiększania dawki — efekt jest jednak niewystar-
czający. Wówczas lekarz dołączy drugi, a może
i trzeci lek. Ważne, by ciśnienie było odpowiednio
obniżone i to w trwały sposób. Ostatnio popular-
ność zyskały preparaty łączone. Jedna tabletka
zawiera dwa typy leków w odpowiednich propor-
cjach. Zasadą jest taki dobór leków, by jeden
wzmacniał i uzupełniał działanie drugiego.

W doborze leku lub leków dla Ciebie lekarz będzie
się kierował określonymi zasadami. Po pierwsze,
leki muszą skutecznie obniżyć Twoje ciśnienie.

Doktorze, czy ja muszę łykać te wszystkie tabletki?

n a d c i ś n i e n i e t ę t n i c z e

15

© Via Medica, ul. Świętokrzyska 73, 80–180 Gdańsk
www.viamedica.pl

ISBN 83–89493–36–5

Po drugie, nie mogą wywoływać trudnych do za-
akceptowania działań niepożądanych. Jest to
obecnie możliwe niemal we wszystkich przypad-
kach. Po trzecie, dawkowanie powinno być łatwe
i dopasowane do rozkładu Twoich zajęć. Tylko
wtedy będziesz w stanie stosować się do zaleceń
przez długi czas. Wreszcie, lekarz może Ci tak
dobrać leki, aby ich cena nie była przeszkodą
w leczeniu. Wybór jest na szczęście duży.

Mamy nadzieję, że informacje na temat leków sto-
sowanych w nadciśnieniu tętniczym przekonały
Cię, że medycyna ma ogromne możliwości dzia-
łania w tym zakresie. Kontrola choroby jest obec-
nie dużo łatwiejsza niż w przeszłości. Dlatego
nadciśnienie nie musi już oznaczać życia pełne-
go obaw i ograniczeń. Bądź zatem dobrej myśli!

Adres do korespondencji:
Schwarz Pharma Sp. z o.o., ul. Dolna 21, 05–092 Łomianki

www.schwarzpharma.pl

SCHWARZ Pharma działa w Polsce od 1990 roku.
Jako pierwsza niemiecka firma podjęła produkcję leków
w Polsce. W naszej fabryce produkujemy ponad 270
milionów tabletek rocznie. Leki SCHWARZ Pharma sto-
sowane są głównie w chorobach serca i układu krążenia.

Fabryka SCHWARZ Pharma, Łomianki, Polska

jesteśmy by pomóc

...dla Twojego Zdrowia