Katarzyna Kożuchowska

Bariery

w handlu międzynarodowym

Pisząc ten tekst chciałam Państwu zwrócić uwagę, na fakt, że oprócz dobrze znanych ustaw,
które regulują obrót z zagranicą, takich jak Kodeks celny, czy wielokrotnie już omawiana
ustawa o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami, funkcjonują w polskim
prawie takie przepisy, które także mają istotny wpływ na handel międzynarodowy.

We

współczesnym handlu międzynarodowym istnieje wiele różnych instrumentów, które w sposób

widoczny lub niewidoczny wprowadzają bariery w handlu międzynarodowym. Od momentu kiedy transport
dóbr (towarów lub innych dóbr zbywalnych) przestał stanowić jedną z podstawowych barier w obrocie na
pierwszy plan wysunęły się inne nie mniej uciążliwe.
Jedną z podstawowych barier stanowiły i stanowią cła bądź importowe bądź eksportowe. Są one
nakładane na towary przywożone z zagranicy lub wywożone za granicę. Stosowane stawki celne są różnej
wysokości miedzy innymi w zależności od rodzaju towaru, jego wrażliwości, a także popytu na dany towar jak i
wielkości produkcji takiego towaru. Wszystkie te czynniki wpływają na wysokość stawki celnej. Na wysokość
stawki celnej mają wpływ także umowy i porozumienia międzynarodowe - dwustronne i wielostronne (np.
CEFTA, EFTA, Układ Europejski).
Inną grupą barier w handlu międzynarodowym są tak zwane parataryfowe i pozataryfowe ograniczenia
w obrocie z zagranicą.
Parataryfowe

ograniczenia

to nic innego jak podatki nakładane przez państwo, głównie podatki

pośrednie, pobierane od obrotu lub konsumpcji. W procesach dostosowawczych do standardów europejskich,
ciągle trwających przekształceń polskiej gospodarki w gospodarkę rynkową oraz w trakcie obecnie toczących
się negocjacji w sprawie członkostwa Polski w Unii Europejskiej na pewno kwestia podatków będzie stanowiła
jeden z trudniejszych obszarów negocjacyjnych.

Pozataryfowe bariery w handlu międzynarodowym stanowią ograniczenie zasady swobodnego

przepływu towarów.
Były wykorzystywane częściej nawet niż cła, które tracą coraz bardziej na znaczeniu. ponieważ
odznaczały i nadal odznaczają się elastycznym mechanizmem działania, są łatwiejsze w stosowaniu i z reguły
wprowadzane są na zasadach selektywnych. celem wprowadzanych barier może być ochrona produkcji krajowej
przed konkurencją zagraniczną, a także chęć lub konieczność poprawy bilansu handlowego, co pociąga za sobą
poprawę bilansu płatniczego.

Jednym z podstawowych aktów prawnych wprowadzających możliwość ustanowienia pozataryfowych

barier w handlu jest ustawa z dnia 11 grudnia 1997 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i
usługami oraz o obrocie specjalnym. Określa ona wypadki kiedy i dlaczego mogą być wprowadzane
ograniczenia w obrocie z zagranicą. Ustala katalog ograniczeń, łącznie z tym najbardziej restrykcyjnym jakim
jest zakaz obrotu.
Jednakże, ustawa ta nie jest jedyną w polskim ustawodawstwie, która wprowadza możliwość
ograniczenia obrotu, bądź wprowadzenia innego instrumentu, który nie ograniczając sensu stricto obrotu
powodują to, że taje się on mniej opłacalny, lub nie opłacalny w ogóle. Takim aktem prawnym jest oczywiście
ustawa z 28 czerwca 1995 r. o zasadach, warunkach i trybie nakładania opłat celnych dodatkowych na niektóre
towary rolne przywożone z zagranicy.

Bariery pozataryfowe stosowane w obrocie z zagranicą mogą mieć także na celu ochronę życia i

zdrowia ludzi i zwierząt, a także dopuszczenie do obrotu i korzystania z tych towarów, które nie będą stanowiły
zagrożenia zdrowia.
Należy wymienić tutaj ustawę z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt,
badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej. Przepisy tej ustawy są
restrykcyjne i ustawowo zabraniają wprowadzania na polski obszar celny zwierząt chorych, podejrzanych o
zakażenie, zwłok zwierzęcych i ich części a także innych rzeczy, które mogą przenosić chorobę zakaźną.
Jednocześnie wprowadzają możliwość wprowadzenia przez Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
zakazu przywozu do kraju i przewozu przez terytorium Polski towarów oraz innych rzeczy mogących przenosić
chorobę zakaźną, jeżeli wystąpi uzasadnione niebezpieczeństwo przeniesienia z zagranicy choroby zakaźnej lub
innej choroby zwierząt stanowiącej szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia zwierząt lub ludzi.

2

Podobne przepisy zostały ustanowione jeżeli chodzi o ochronę roślin uprawnych. Jest to ustawa z dnia

12 lipca 1995 r. o ochronie roślin uprawnych. Reguluje ona miedzy innymi kwestię zapobiegania przeniknięciu
przez granice państwa organizmów szkodliwych.

W odniesieniu do środków farmaceutycznych aktem prawnym regulującym ich obrót i wytwarzanie

jest ustawa z dnia 10 października 1991 r. o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych, aptekach,
hurtowniach i nadzorze farmaceutycznym.
Bardzo

ważnym aktem prawnym, który także pośrednio wprowadza bariery w handlu jest ustawa a dnia

3 kwietnia 1993 r. o badaniach i certyfikacji. Została ona przygotowana w celu zapewnienia jednolitych
wymogów bezpieczeństwa jakie powinny spełniać wyroby produkowane w kraju jak i sprowadzane z
zagranicy. Określa ona jakie towary sprowadzane z zagranicy i dlaczego podlegają obowiązkowi zgłaszania do
certyfikacji.
Przedstawiając powyższe należy stwierdzić , że nie wszystkie ustawy oraz inne akty prawne
wprowadzające instrumenty, które stanowią lub mogą stanowić bariery w handlu z zagranicą zostały tu
wymienione. Dlatego też powinno powstać kompleksowe opracowanie, stwierdzające jaki towar (bądź inne
dobro), oraz na postawie jakich przepisów, może być wprowadzony do polskiego obszaru celnego, a później
dopuszczony do obrotu. !