MIĘSIEŃ
(musculus)
•
stanowią część aktywną (czynnościową) zespołu narządów ruchu
•
kurcząc się powodują ruchy ciała – funkcja dynamiczna
•
utrzymują kościec w określonym położeniu nadając przy tym kształt ciału
zwierzęcia – funkcja statyczna
•
element budujący – komórka mięśniowa charakteryzuje się:
pobudliwością – wrażliwość na bodźce mechaniczne, nerwowe, hormonalne
kurczliwością – zdolność do skurczów w odpowiedzi na bodźce
1. w zależności od miejsca występowania, cech morfologicznych i sposobu działania
mięśnie dzielimy na:
poprzecznie prążkowane
szkieletowe
sercowe
gładkie
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
MIĘŚNIE SZKIELETOWE
2. przytwierdzone są do kości za pomocą ścięgien
3. zmiany położenia kości wywołują skurcz mięśni, które są do nich przyczepione
4. unerwione są:
ruchowo – za pomocą unerwienia ruchowego przesyłane są sygnały
pobudzające je do skurczu
płytka ruchowa – zespół morfologiczno – czynnościowy rzędu
mikroskopowego, w którym następuje zależne od siebie połączenie
układu mięśniowego i nerwowego
mięsień funkcjonuje, ponieważ jest unerwiony – przecięcie nerwu
powoduje zanik mięśnia
nerw funkcjonuje tylko gdy jest mięsień
czuciowo – dostarczają ośrodkom nerwowym informację o aktualnym stanie
mięśni
stanowi to podstawę do podejmowania najwłaściwszych decyzji ruchowych w danej
chwili
Budowa mięśnia szkieletowego
1. zbudowany jest z równolegle ułożonych wielojądrzastych, cylindrycznych komórek
mięśniowych
2. długość włókien mięśniowych jest równa długości mięśnia – od kilku do
kilkudziesięciu cm
włókna wchodzące w skład mięśnia ułożone są w pęczki, które otacza
osłonka łącznotkankowa
jedno włókienko otoczone jest błoną komórkową zwaną sarkolemą
wnętrze to sarkoplazma i ułożone równolegle włókienka mięśniowe –
miofibryle
pomiędzy miofibrylami znajdują się mitochondria
pod błoną, w obszarze sarkoplazmy, znajdują się liczne jądra
komórkowe oraz aparat Golgiego i siateczka śródplazmatyczna
miofibryle rozciągają się przez całą długość komórki mięśniowej i wykazują
obecność naprzemiennie ułożonych ciemnych i jasnych prążków – stąd nazwa –
poprzecznie prążkowane
prążki te wykazują różnicę w załamywaniu światła:
ciemne – anizotropowe (A) – składają się z miofilamentów grubych
zbudowanych z białka kurczliwego – miozyny
prążki te wykazują anizotropię – dwułomność – podwójnie załamują światło
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
jasne – izotropowe ( I) – utworzone przez miofilamenty cienkie zbudowane
z białka kurczliwego – aktyny
wykazują bardzo słabą anizotropię – 19 x słabszą
wykazują izotropię – jednołomność
miofilamenty miofibryli ułożone są w charakterystyczny sposób
tworząc jednostki kurczliwe włókienka mięśniowego zwane
sarkomerami, a granice między sarkomerami to linie Z
LINIE: A = H + M
Z – granica między sarkomerami
M – prążek M
H – prążek H, strefa jasna – przejaśnienia prążka A
Wzór sarkomeru:
Z + ½ I + A + ½ I + Z
Linia (Z) + ½ linii prążka jasnego (I) + linia prążka ciemnego (A) + ½ linii prążka
jasnego (I) + linia Z
Skurcz mięśnia
to wciąganie nitek aktyny między grube nitki miozyny
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
nie następuje skracanie miofilamentów – cienkie nitki aktyny wciskają
się (wślizgują) w grube nitki miozyny i kurczy się sarkomer
w wyniku skurczu aktyna i mizyna łączą się i powstaje kompleks
aktynomiozyny
proces ten wymaga dostarczenia energii, która uwalnia się z rozbicia kwasu
adezynotrójfosforowego (ATP)
kwas ATP rozbija się na kwas adezynodwufosforanowy (ADP) i
nieorganiczny ortofosforan
uwolniona energia chemiczna zostaje zamieniona na energie mechaniczną
pracy i ciepła
przy rozciąganiu nitki aktyny wysuwają się spomiędzy nitek miozyny
– nie zmieniają długości
Zmęczenie mięśnia
to stan przejściowego obniżenia zdolności do pracy będący
następstwem dłuższej aktywności ruchowej
jest ona wynikiem niezdolności elementów kurczliwych do skurczu i
zmian w procesach metabolicznych
może być spowodowane nie tylko wyczerpaniem się zapasów
energetycznych, ale również nagromadzenia się w mięśniu produktów
metabolizmu:
kwasu mlekowego
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
kwasu fosforowego wiążącego jony wapnia
przy dużym zmęczeniu może dojść do trwającego kilka minut
przykurczu
to wynik wyczerpania zapasów ATP i fosfokreatyny
brakuje także wysokoenergetycznych wiązań fosforanowych do odtworzenia
się ATP z ADP
następuje rozluźnienie kompleksu aktynomiozyny
utrzymuje się do momentu uzupełnienia składników odżywczych z krwi
mięsień całe życie wykazuje pogotowie skurczowe – napięcie
mięśniowe
(tonus muscularis)
z wiekiem napięcie staje się coraz słabsze – zwiotczenie mięśni
po śmierci mięśnie ogarnia stężenie pośmiertne
(rygor
postmortuaris), które trwa 3-6 godzin i zanika
Rodzaje skurczów:
izotoniczny
mięsień skraca długość, ale zachowuje napięcie
zostaje wykonana praca mechaniczna np. przy podnoszeniu
ciężarów
izometryczny
zostaje zachowana długość, rośnie napięcie
nie zostaje wykonana żadna praca
są wykonywane przez mięśnie utrzymujące postawę ciała np. kręgosłupa
auksotoniczny
zmienia się długości i napięcia mięśni
zazwyczaj skurcze mięśni
Podział mięśni szkieletowych:
białe:
szybkie
mają w jednostce ruchowej mniejszą ilość włókien mięśniowych
wykonują mniejsze skurcze
są jaśniejsze – zawierają mniej mioglobiny i mitochondriów
szybko się męczą i szybko wypoczywają
przystosowane do skurczów szybkich
umożliwiają szybki ale intensywny wysiłek np. mięśnie ruchowe gałki ocznej
czerwone
wolne
ciemniejsze – są bardziej ukrwione, posiadają więcej mioglobiny i
mitochondriów
wolniej się kurczą – nie męczą się szybko
przystosowane do długotrwałego wysiłku
charakteryzują się dużą ilością włókienek mięśniowych w jednostce ruchowej
nie są zaangażowane do ruchów precyzyjnych, ale do podtrzymywania
długotrwałych skurczów o niewielkiej sile np. mięśnie grzbietu utrzymujące
postawę ciała
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
MIĘŚNIE GŁADKIE
stanowią 3% masy ciała
występują w narządach wewnętrznych, naczyniach i skórze
wykazują zdolność powolnych ruchów oraz długotrwałych tonicznych
skurczów
składają się z cienkich, wrzecionowatych komórek – włókienek
mięśniowych
nie posiadają miofibryli w sarkoplazmie
grube nitki miozyny i cienkie aktyny nie wykazują poprzecznego
prążkowania
skurcz wygląda podobnie – nitki wnikają między siebie, mimo, że są
inaczej ułożone
różni się długością przebiegu – kurczy się 4 – 20x wolniej od m.
szkieletowego
Budowa:
brzusiec
(venter) – część kurczliwa, czynna
miąższ – komórki mięśniowe
naczynia i nerwy
zrąb łącznotkankowy oddzielający od siebie włókna mięśniowe:
namięsna
(epimysium)
połyskliwa błona otaczająca mięsień z zewnątrz
zbudowana z włókien sprężystych i kolagenowych biegnących skośnie i
przekrzyżowujących się wzajemnie
omięsna
(perymysium)
składa się z włókien kolagenowych i sprężystych biegnących podłużnie
tworzy różnej grubości przegródki wewnątrzmięśniowe łącząc włókna
mięśniowe w coraz większe pęczki
śródmięsna
(endomysium)
wokół każdego włókna mięśniowego tworzy bardzo cienką i delikatną osłonkę
zbudowaną z włókien kolagenowych biegnących w poprzek włókna mięśniowego
ścięgno
(tendo) – część bierna przymocowująca mięsień do
kości stanowiących dźwignie ruchu
składa się z pęczków włókien kolagenowych, spowitych w zrąb
łącznotkankowy, w którym rozróżnia się ościęgną
(peritendineum)
zewnętrzną i wewnętrzną
Z
punktu widzenia czynnościowego
mięśnie można podzielić na:
dynamiczne, proste
wykonujące ruchy o dużym zasięgu
włókna biegną równolegle do osi długiej mięśnia np. mięśnie powłok
skórnych
statodynamiczne, złożone
charakteryzujące się dużą siłą
włókna biegną skośnie np. niektóre szkieletowe
mają budowę pierzastą
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
w zależności od skośnych włókien mięśniowych wyróżnia się:
mięsień prosty
mięsień jednopierzasty
mięsień dwupierzasty
mięsień wielopierzasty
Przekrój mięśnia statodynamicznego:
anatomiczny (A) – cięcie prowadzone prostopadle do osi w najgrubszym miejscu
brzuśca
fizjologiczny (F) – cięcie przechodzi przez wszystkie włókna mięśniowe
prostopadle do ich osi długiej
ponieważ trudno określić siłę mięśni, dlatego przyjęto obliczać w mięśniu
jego przekrój fizjologiczny, który w mięśniach pierzastych jest zawsze
większy od przekroju anatomicznego
F > A
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
NARZĄDY POMOCNICZE MIĘŚNI
powięzie
(fascia)
silna, cienka błona łącznotkankowa zbudowana z pokładów włókien
kolagenowych przebiegających w różnych kierunkach
rozróżnia się powięzie:
powierzchowną
(fascia superficialis) – oddziela skórę od całego umięśnienia
głęboką
(fascia profunda) – przymocowuje się do kości, spowija każdy
mięsień i określone grupy mięśni na obszarze tułowia:
•
od strony jamy klatki piersiowej – powięź
wewnętrzna piersiowa
•
od strony jamy brzusznej – powięź poprzeczna
brzucha
•
w miednicy – powięź miednicy
utrzymują mięśnie w odpowiednim położeniu w stosunku do pobliskich
narządów zapobiegając przemieszczaniu się narządów w czasie pracy
kaletka
(bursa)
rodzaj woreczka łącznotkankowego wysłanego od wewnątrz
częściowo lub całkowicie warstwą płaskich komórek zawierającego
śluz – kaletka śluzowa
(bursa mucosa)
maź – kaletka maziowa
(bursa synovialis)
jest uchyłkiem torebki stawowej
zmniejsza tarcie między mięśniami i ścięgnami z jednej strony, a
innymi narządami – najczęściej kośćmi
układają się pod ścięgnami, które przebiegają nad ostrymi
wyniosłościami kostnymi:
pod mięśniami – kaletka podmięśniowa
pod ścięgnami – kaletka podścięgnowa
pod skórą – kaletka podskórna
rzadko między więzadłem a ścięgnem – kaletka podwięzadłowa
pochewka maziowa ścięgna
(vagina synovialis tendinis)
siostra kaletki podścięgnowej – ma podobną budowę i funkcje
wykształciła się z kaletki podścięgnowej na skutek intensywnych
ruchów ścięgien
ulegała spłaszczeniu wzdłuż i wszerz oraz rozszerzeniu
obie krawędzie zawijają się otaczając ścięgno
wyniosłości kostne
(hypomochliony)
bloczek mięśniowy
(trochlea muscularis)
trzeszczki
(ossa sesamoidea)
powstają z tkanki kostnej rozwijającej się w okolicach
maksymalnego naprężenia ścięgien
największą trzeszczką jest rzepka
(patella)
wydajniejsza praca mięśnia
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
MIĘŚNIE
tułowia
kończyn
m. obręczy kończyny piersiowej – łopatka m. kończyny piersiowej
m. klatki piersiowej m. kończyny miednicznej
m. brzucha
m. brzuszne szyi
m. kręgosłupa:
grzbietowe
brzuszne
głowy
m. mimiczne
m. żuciowe
MIĘŚNIE TUŁOWIA
MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY PIERSIOWEJ – ŁOPATKA
mięśnie łączące kończyny piersiowe z tułowiem
mięsień czworoboczny
(m. trapezius)
układa się w okolicy szyi i kłębu
dzieli się na część szyją i piersiową
skręca łopatkę w czasie ruchu, ciągnie ją w przód lub ku tyłowi
mięsień najszerszy grzbietu
(m. latissmus dorsi)
układa się na bocznej ścianie klatki piersiowej
pociąga uniesioną kończynę do tyłu
jest zginaczem stawu ramiennego
mięsień ramienno – głowowy
(m. brachicephalicus)
rozciąga się między kością ramienną a głową
składają się na niego 2 mięśnie:
m. obojczykowo – ramienny
(m. cleidobrachialis)
m. obojczykowo – głowowy
(m. cleidocephalicus), który z kolei składa się z:
m. obojczykowo – sutkowy
(m. cleidomastoideus)
m. obojczykowo – potyliczny
(m. cleidooccipitalis) – świnia, przeżuwacze
m. obojczykowo – szyjny
(m. cleidocervicalis) – pies
m. łopatkowo – poprzeczny
(m. omotransversarius) – koń
przy ustalonej szyi wysuwa kończynę do przodu i prostuje staw
ramienny
w pozycji stojącej – opuszcza głowę i zgina szyję
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
mięsień równoległoboczny
(m. rhomboideus)
leży bezpośrednio pod m. czworobocznym
dzieli się na:
m. równoległoboczny szyi
(m. rhomboideus cervicis)
m. równoległoboczny głowy
(m. rhomboideus capitis) –
tylko u psa i świni
m. równoległoboczny klatki piersiowej
(m. rhomboideus
thoracis)
uczestniczy w ruchach kończyn skręcając łopatkę wokół jej
środka
przymocowuje łopatkę do tułowia
w ustalonej postawie kończyn prostuje szyję
mięśnie piersiowe powierzchowne
(mm. pectorales
superficiales)
leżą pod skórą między kończynami piersiowymi, na
zewnętrznej powierzchni mostka
dzielą się na:
m. piersiowy zstępujący
(m. pectorales superficiles)
m. piersiowy poprzeczny
(m. pectorales transversus) – brak go u psa !
to przywodziciele:
cofniętą kończynę podciągają do przodu, prostują staw
ramienny
jeśli kończyna opiera się o podłoże, podciągają tułów ku
przodowi
mięsień zębaty brzuszny
(m. serratus ventralis)
leży na bocznej powierzchni szyi i klatki piersiowej
dzieli się na:
m. zębaty brzuszny szyi
(m. serratus ventralis cervicis)
m. zębaty brzuszny klatki piersiowej
(m. serratus ventralis thoracis)
jako całość z mięśniem drugostronnym podwiesza tułów
między łopatkami
prostuje szyję
mięsień piersiowy głęboki
(m. pectoralis profundus)
u konia i świni wyróżnia się w nim część podłopatkową – m.
podobojczykowy
(m. subclavius)
przywodziciel
wysuniętą kończynę pociąga do tyłu
jeśli kończyna ma oparcie – podciąga tułów ku przodowi
MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ
są to mm. wdechowe i wydechowe
działając na żebra albo rozszerzają klatkę piersiową przy
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
wdechu
(inspiratio), albo ja zwężają przy wydechu
(expiratio)
w mm. wdechowych pęczki włókien biegną w kierunku
poprzeczno – górnym:
pociągają żebra w przód i na boki
powiększają klatkę piersiową w wymiarze poprzecznym
następuje nieznaczne opuszczenia mostka
w mm. wydechowych pęczki włókien biegną ku tyłowi i
do góry:
ciągną żebra do tyłu i do środka
wyróżnia się:
mm. wdechowe krótkie
mm. wdechowe długie
mm. wydechowe krótkie
mm. wydechowe długie
PIERSIOWY TYP ODDYCHANIA
rozszerza i zwęża klatkę piersiową w wymiarze
poprzecznym
MIĘŚNIE WDECHOWE KRÓTKIE:
mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne
(mm. intercostales
externi)
układają się w przestrzeniach międzyżebrowych
brak ich między chrząstkami żebrowymi
mięśnie dźwigacze żeber
(mm. levatores costarum)
leżą między końcami kręgosłupowymi żeber a
wyrostkami poprzecznymi kręgów piersiowych
MIĘŚNIE WDECHOWE DŁUGIE:
mięsień zębaty grzbietowy przedni
(m. serratus dorsalis
cranialis)
leży w przedniej połowie klatki piersiowej pomiędzy
wyrostkami kolczystymi a żebrami
pęczki włókien biegną w kierunku przednio – górnym i
przechodzą w obszerne płaskie ścięgno
pociąga żebra do przodu
cechy gatunkowe:
pies – 8 zębów
świnia – 4 – 5 zębów
owca – 3 zęby
d. przeżuwacze – 4 – 6 zębów
koń – 7 – 8 zębów
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
mięsień pochyły grzbietowy
(m. scalenus dorsalis)
układa się w poprzek żeber, ku dołowi od mm. zębatych brzusznych
należy do grupy mm. pochyłych, wśród których wyróżniamy:
m. pochyły grzbietowy
(m. scalenus dorsalis)
m. pochyły środkowy
(m. scalenus medius)
m. pochyły brzuszny
(m. scalenus ventralis)
u konia – tylko 1 mięsień: pochyły środkowy
mięsień prosty klatki piersiowej
(m. rectus thoracis)
leż bezpośrednio na żebrach i mm. międzyżebrowych, poniżej zębów m.
zębatego brzusznego klatki piersiowej
MIĘŚNIE WYDECHOWE KRÓTKIE:
mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
(mm. intercostales interni)
układają się w przestrzeniach międzyżebrowych i między chrząstkami
żebrowymi
pęczki włókien biegną w kierunku tylno – górnym
mięsień poprzeczny klatki piersiowej
(m. transversus thoracis)
płaski, w kształcie trójkąta
leży na górnej powierzchni mostka i chrząstek żebrowych
włókna mięśniowe mają przebieg poprzeczny
MIĘŚNIE WYDECHOWE DŁUGIE:
mięsień zębaty grzbietowy tylny
(m. serratus dorsalis
caudalis)
układa się w tylnej połowie klatki piersiowej, między żebrami a wyrostkiem
kolczystym
cechy gatunkowe:
pies – 3 zęby
świnia – 5 – 6 zębów
owca – 5 zębów
d. przeżuwacze – 3 – 4 zębów
koń – 7 – 8 zębów
mięsień cofacz żeber
(m. retractor costae)
układa się w trójkątnej przestrzeni utworzonej przez ostatnie żebro i wyrostki
poprzeczne pierwszych kręgów lędźwiowych
u psa – leży przyśrodkowo od m. poprzecznego brzucha
BRZUSZNY TYP ODDYCHANIA
powiększenie jamy klatki piersiowej w wymiarze
podłużnym
przy udziale przepony i mm. brzucha
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
przepona
(diaphragma)
duży płaski mięsień
oddziela klatkę piersiową od jamy brzucha
wyróżnia się 3 części:
cz. żebrową
(pars costalis) – przymocowuje się na wewnętrznej powierzchni
brzucha
cz. mostkową
(pars sternalis) – przyczepia się na powierzchni wewnętrznej
wyrostka mieczykowatego mostka
cz. lędźwiową
(pars lumbalis) – składa się z 2 odnóg:
odnogi prawej
(crus dextrum)
dłuższa
widnieje tu rozwór przełykowy
(hiatus esophageus)
odnogi lewej
(crus sinistrum)
słabsza
rozwór aortowy
(hiatus aorticus) u psa
pomiędzy odnogami znajduje się rozwór (otwór) aortowy
(hiatus
aorticus) i rozwór przełykowy (hiatus esophageus) u przeżuwaczy
MIĘŚNIE BRZUCHA
mięsień skośny zewnętrzny brzucha
(m. obliguus externus
abdominis)
stanowi pokład zewnętrzny ściany brzucha
u roślinożernych – okryty z zewnątrz błoną żółtą brzucha
(tunica flava
abdominis)
włókna mięśniowe kończą się częściowo na guzie biodrowym a częściowo
przechodzą w szerokie rozcięgno – 3 części:
cz. brzuszna
układa się zewnętrznie w ścianie brzucha
zespala się z rozcięgnem m. skośnego wewnętrznego brzucha
cz. miedniczna
przymocowuje się do guza biodrowego i guzka łonowego
łuk pachwinowy
(arcus inguinalis) to ciągnący się między tymi
wyniosłościami pęczek włókien kolagenowych znany jako więzadło
pachwinowe
u samców obie części rozcięgna oddzielone są skośną szczeliną zw. otworem
zewnętrznym pierścienia pachwinowego powierzchniowego
(anulus inguinalis
superficialis)
u psa – również u samic
blaszka udowa
(lamina femoralis)
słabo rozwinięta
wywodzi się z części brzusznej rozcięgna
mięsień skośny wewnętrzny brzucha
(obliguus internus abdominis)
stanowi środkowy pokład brzucha
krawędź tylna razem z łukiem pachwinowym ograniczają otwór wewnętrzny
pierścienia pachwinowego powierzchniowego
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
otwór ten połączony jest z otworem zewnętrznym przez dolną część kanału
pachwinowego
(canalis inguinalis)
w kanale pachwinowym u samców biegnie – z moszny do jamy brzusznej –
powrózek nasienny
u psów – kanał pachwinowy występuje również u suk
mięsień poprzeczny brzucha
(m. transversus abdominis)
stanowi pokład wewnętrzny ściany brzucha
tylna granica przebiega na wysokości guza biodrowego
mięsień prosty brzucha
(m. rectus abdominis)
stanowi dolny pokład jamy brzucha oraz częściowo klatki piersiowej
zaopatrzony jest w smugi ścięgniste
(intersectiones tendineae), które są
pozostałościami po żebrach
cechy gatunkowe:
pies – 5 – 6 smug
świnia – 4 – 9 smug
przeżuwacze – 7 smug
koń – 9 – 11 smug
u krów – w 2 smudze w pobliżu wyrostka mieczykowatego mostka występuje różnej
wielkości szczelina, tzw. dołek mleczny przez który przechodzi żyła mleczna
MIĘŚNIE BRZUSZNE SZYI
ciągną się od mostka do głowy bądź do kości gnykowej lub krtani
tworzą przy tym brzuszny (dolny) zarys szyi
mięsień ramienno – głowowy
(m. brachicephalicus)
opis w „mięśnie obręczy kończyny piersiowej”
mięsień mostkowo – głowowy
(m. sternocephalicus)
rozciąga się między mostkiem a głową
składają się na niego:
m. mostkowo – sutkowy
(m. sternomastoideus)
nie występuje u konia
pociąga szyję i głowę w odpowiednią stronę
opuszcza głowę
m. mostkowo – żuchwowy
(m. sternomandibularis)
występuje tylko u przeżuwaczy i konia
u przeżuwaczy – opuszcza głowę
u konia – opuszcza żuchwę
mięsień mostkowo – gnykowy
(m. sternohyoideus)
układa się na dolnej powierzchni tchawicy
podczas połykania pociąga język do tyłu
mięsień łopatkowo – gnykowy
(m. omohyoideus)
leży w przedniej części szyi pod m. mostkowo – gnykowym
pociąga język do tyłu
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
nie występuje u psa !
mięsień mostkowo – tarczowy
(m. sternothyreoideus)
układa się na tylnej powierzchni tchawicy
jest zrośnięty z m. mostkowo – gnykowym
po akcie połykania pociąga krtań do tyłu
MIĘŚNIE KRĘGOSŁUPA
GRZBIETOWE KRĘGOSŁUPA:
układają się między wyrostkami kolczystymi i poprzecznymi kręgów
prostują kręgosłup przez niwelowanie wypukłości części lędźwiowej przy
jednoczesnym unoszeniu szyi i ogona
skręcają kręgosłup w prawą lub w lewą stronę
o ograniczonym stopniu obracają kręgosłup wzdłuż jego osi długiej
współdziałając z mm. brzusznymi kręgosłupa działają ustalająco na
kręgosłup
umięśnienie grzbietowe kręgosłupa dzieli się na 4 zespoły:
Zespół mięśni biodrowo – żebrowych:
mięsień biodrowo – żebrowy
(m. iliocostalis)
dzieli się na 3 mięśnie:
m. biodrowo – żebrowy lędźwi
(m. iliocostalis lumborum)
m. biodrowo – żebrowy klatki piersiowej
(m. iliocostalis thoracis)
m. biodrowo – żebrowy szyi
(m. iliocostalis cervicis)
mięsień prosty boczny głowy
(m. rectus capitis lateralis)
Zespół mięśni kolcowo – poprzecznych:
1. mięsień płatowaty szyi
(m. splenius cervicis)
u psa – brak
2. mięsień najdłuższy
(m. longssimus)
ciągnie się od k. krzyżowej i biodrowej aż na obszar szyi
wyróżnia się w nim mięśnie, których nazwy pochodzą od
miejsc, gdzie leżą:
m. najdłuższy lędźwi
(m. longissimus lumborum)
m. najdłuższy klatki piersiowej
(m. longissimus thoracis)
m. najdłuższy szyi
(m. longissimus cervicis)
m. najdłuższy głowy
(m. longissimus capitis)
m. najdłuższy kręgu szczytowego
(m. longissimus
atlantis)
prostują część szyjną i piersiową kręgosłupa
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
3. mięśnie międzypoprzeczne
(mm. intertransversarii)
leżą między wyrostkami poprzecznymi kręgów
wśród nich opisuje się:
mm. międzypoprzeczne grzbietowe szyi
(mm. intertransversarii dorsales
cervicis)
występują w części szyjnej kręgosłupa między wyrostkami
stawowymi a poprzecznymi
mm. międzypoprzeczne brzuszne szyi
(mm. intertransversarii ventrales
cervicis)
układają się w części szyjnej między wyrostkami żebrowymi
mm. międzypoprzeczne środkowe
(mm. intertransversarii mediales)
biegną między wyrostkami poprzecznymi kręgów szyjnych
4. mięsień skośny tylny głowy
(m. obliguus capitis caudalis)
układa się między wyrostkiem kolczystym kręgu obrotowego a tylno –
boczną krawędzią kręgu szczytowego
5. mięsień krzyżowo – ogonowy grzbietowy boczny
(m. sacrocaudalis dorsalis
lateralis)
Zespół mięśni poprzeczno – kolcowych:
mięśnie wielodzielne
(m. multifidi)
układają się bezpośrednio na kręgach
ciągną się od k. krzyżowej do kręgu obrotowego
można w nim wydzielić części:
cz. lędźwiowo – piersiową
cz. szyjną
mięsień skośny przedni głowy
(m. obliguus capitis cranialis)
mięsień krzyżowo – ogonowy grzbietowy przyśrodkowy
(m. sacrocaudalis
dorsalis medialis)
mięśnie półkolcowe
(mm. semispinales)
Zespół mięśni kolcowych:
mięśnie międzykolcowe
(mm. interspinales)
biegną między wyrostkami kolczystymi
najsilniej rozwinięte na szyi
mięśnie kolcowe
(mm. spinales)
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
prostowniki
układają się na wyrostkach kolczystych kręgów
dzieli się je na:
m. kolcowy klatki piersiowej
(m. spinalis thoracis)
m. kolcowy szyi
(m. spinalis cervicis)
mięśnie proste grzbietowe głowy
(mm. rectus capites dorsales)
dzielą się na:
m. prosty grzbietowy głowy większy
(m. rectus capitis dorsalis major)
m. prosty grzbietowy głowy środkowy
(m. rectus capitis dorsalis medius)
m. prosty grzbietowy głowy mniejszy
(m. rectus capitis dorsalis minor)
BRZUSZNE KRĘGOSŁUPA
pokrywają trzony kręgów od dołu
zginają kręgosłup
współdziałają z mm. grzbietowymi kręgosłupa ustalając go
mięsień prosty brzuszny głowy
(m. rectus capitis ventralis)
mięsień długi głowy
(m. longus capitis)
opuszcza głowę
mięsień długi szyi
(m. longus colli)
rozciąga się w części szyjnej i piersiowej kręgosłupa
dlatego wyróżnia się w nim:
cz. szyjną
cz. piersiową
mięsień lędźwiowy mniejszy
(m. psoas minor)
najsilniej rozwinięty u świni i przeżuwaczy
zgina część lędźwiową kręgosłupa
opuszcza miednicę i przyciąga ją do przodu
współdziałając z mm. grzbietowymi ustala kręgosłup
mięsień lędźwiowy większy
(m. psoas major)
leży bocznie od m. lędźwiowego mniejszego
zgina część lędźwiową kręgosłupa
wysuwa do przodu część wolną kończyny miednicznej
zgina staw biodrowy i odwraca udo
mięsień czworoboczny lędźwi
(m. quadratus lumborum)
składa się z szeregu zębów mięśniowych
bierze udział w zgięciach bocznych części lędźwiowej kręgosłupa
przy działaniu obustronnym ustala część lędźwiową kręgosłupa
mięsień krzyżowo – ogonowy brzuszny przyśrodkowy
(m. sacrocaudalis ventralis
medialis)
mięsień krzyżowo – ogonowy brzuszny boczny
(m. sacrocaudalis ventralis
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
lateralis)
mięśnie międzypoprzeczne brzuszne ogona
(mm. intertransversarii ventrales
caudae)
wypełniają przestrzeń między wyrostkami poprzecznymi kręgów ogonowych
mięsień ogonowy
(m. coccugeus)
opuszcza ogon przyciskają go do odbytu albo odwodzi go na bok i ku dołowi
mięsień dodatkowy ogona
występuje tylko u psa
MIĘŚNIE GŁOWY
MIĘŚNIE MIMICZNE
mięśnie gładkie
układają się wokół naturalnych otworów głowy
należą do nich:
zwieracze – zamykają szparę ust lub powiek, albo zwężają nozdrza
przednie
rozwieracze – działają odwrotnie – otwierają lub rozszerzają
należą do nich również mm. otaczające otwór słuchowy zewnętrzny, które obracają
małżowiną uszną w kierunku dźwięku
Mięśnie warg, policzków i nosa
mięsień okrężny ust
(m. orbicularis oris)
tworzy zrąb warg
zaciska wargi i zamyka szparę ust
jest silnie wykształcony u zwierząt chwytających pokarm za pomocą warg –
małe przeżuwacze, koń
słabo rozwinięty u psa, świni i krowy
mięsień siekaczowy górny i dolny
(m. incisivus superior et inferior)
otwiera szparę ust – antagonista m. okrężnego ust
dobrze rozwinięty u konia
u pozostałych gatunków słabiej
u krowy m. górny bardziej rozwinięty niż m. dolny
mięsień bródkowy
(m. mentalis)
marszczy skórę podbródka
u psa i świni – słabo rozwinięty
mięsień jarzmowy
(m. zygomaticus)
pociąga kąt ust ku tyłowi i górze
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
mięsień skóry twarzy
(m. cutaneus faciei)
stanowi przedłużenie m. skórnego szyi
pociąga kąt ust ku tyłowi i dołowi
rozwinięty w różnym stopniu, w zależności od gatunku zwierzęcia
mięsień dźwigacz nosowo – gardłowy
(m. levator nasolabialis)
unosi wargę górną, rozszerza nozdrza przednie
kształt mięśnia zależy od gatunku
mięsień licowy
(m. malaris)
w części przedniej, bez wyraźnej granicy, zespala się z m. dźwigaczem
nosowo – wargowym
część włókien leżąca powierzchownie ma odmienny przebieg i kiedyś była
określana jako m. obniżający powiekę dolną
pociąga policzek ku górze
mięsień kłowy albo nadkłowy
(m. caninus)
rozszerza nozdrza przednie
u psa – unosi wargę górną
mięsień dźwigacz wargi górnej
(m. levator labii superioris)
u różnych gatunków ma odmienny przyczep, stąd różna czynność:
u psa i bydła – rozszerza nozdrza przednie
u konia i świni – unosi wargę górną
mięsień obniżający wargę górną
(m. depressor labii superioris)
występuje u świni i bydła
mięsień obniżający wargę dolną
(m. depressor labii inferoris)
nie występuje u psa
mięsień policzkowy
(m. buccinator)
składa się z dwóch części:
cz. policzkowej
cz. trzonowcowej
najlepiej wykształcony u zwierząt dokładnie rozdrabniających pokarm
– u roślinożernych
podczas żucia podsuwa pokarm między powierzchnie zgryzu zębów
przedtrzonowych i trzonowych
mięsień rozwieracz wierzchołkowy nozdrza
(m. dilatator naris apicalis)
układa się między przyśrodkowymi skrzydłami nosa
rozwiera nozdrza przednie
mięsień boczny nosa
(m. lateralis nasi)
zbudowany różnie u różnych gatunków zwierząt:
u bydła – składa się z dwóch części:
bocznej
przyśrodkowej
u konia – można go podzielić na 4 rozwieracze nosa:
m. rozwieracz grzbietowy nozdrza
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
m. rozwieracz brzuszny nozdrza
m. rozwieracz tylny nozdrza
m. rozwieracz przedni nozdrza
MIĘŚNIE ŻUCIOWE
należą do nich:
mm. dźwigacze otwierające jamę ustną
mm. opuszczające żuchwę, które zamykają jamę ustną
miesień żwacz
(m. masseter)
masywny o budowie pierzastej
składa się z dwóch części:
powierzchownej
głębokiej
mięsień skroniowy
(m. temporalis)
u psa – wyjątkowo silnie rozwinięty
mięsień skrzydłowy
(m. pterygoideus)
rozróżnia się w nim dwie samodzielne jednostki mięśniowe:
m. skrzydłowy przyśrodkowy
(m. pterygoideus medialis)
unosi żuchwę i unosi ja do przodu
m. skrzydłowy boczny
(m. pterygoideus lateralis)
wysuwa żuchwę do przodu
mięsień dwubrzuszny
(m. digastricus)
przy działaniu obustronnym opuszcza żuchwę
przy działaniu jednostronnym pociąga żuchwę w odpowiednią stronę
u psa i świni – ma tylko 1 brzusiec
u konia – w brzuścu tylnym znajduje się część potyliczno – żuchwowa
MIĘŚNIE KOŃCZYN
KOŃCZYNY PIERSIOWEJ
Mięśnie obręczy kończyny piersiowej – łopatka
(scapula)
opis w „ Mięśnie tułowia”
Mięśnie stawu ramiennego
Prostowniki – przechodzą przez wierzchołek stawu ramiennego
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
m. nadgrzebieniowy
(m. supraspinatus)
prostuje staw ramienny
Prostowniki pomocnicze:
m. ramienno – głowowy
(m. brachicephalicus)
m. dwugłowy ramienia
(m. biceps brachii)
Zginacze – leżą wewnątrz kąta stawowego
m. naramienny
(m. deltoideus)
składa się z 2 części:
łopatkowej
barkowej
u konia i świni – brak części barkowej
zgina i odwraca staw ramienny
m. obły większy
(m. teres major)
zgina i nawraca staw ramienny
m. obły mniejszy
(m. teres minor)
zgina i odwraca staw ramienny
Zginacze pomocnicze:
m. najszerszy grzbietu
m. piersiowy głęboki
(pectoralis profundus)
głowa długa m. trójgłowego ramienia
Odwodziciel – leży na powierzchni bocznej łopatki
mięsień podgrzebieniowy
(m. infraspinatus)
kończy się 2 gałęziami:
powierzchowną
głęboką
odwodzi staw ramienny
u roślinożernych – pełni funkcję więzadła pobocznego bocznego stawu
ramiennego
Odwodziciel pomocniczy:
mm. równoległoboczne
(mm. romboideus)
Przywodziciele – układają się po stronie przyśrodkowej łopatki i k. ramiennej
m. podłopatkowy
(m. subscapularis)
przywodzi staw ramienny
u przeżuwaczy
składa się z 3 części
pełni rolę więzadła pobocznego przysrodkowego stawu ramiennego
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
m. kruczo – ramienny
(m. coracobrachialis)
współdziała z przywodzicielami
Przywodziciele pomocnicze:
mm. piersiowe
(mm. pectorales)
Odwracacze – leżą po stronie bocznej stawu ramiennego
m. naramienny
(m. deltoideus)
m. obły mniejszy
(m. teres minor)
Nawracacze:
m. obły większy
(m. teres major)
Nawracacze pomocnicze:
m. ramienno – głowowy
(m. brachiocephalicus)
mm. piersiowe powierzchowne
(mm. pectorales superficiales)
m. najszerszy grzbietu
(m. latissimus dorsi)
Mięśnie stawu łokciowego
Zginacze – leżą wewnątrz kąta stawowego, na jego powierzchni przedniej
m. dwugłowy ramienia
(m. biceps brachii)
mięsień dwustawowy
przechodząc ponad końcem górnym k. ramiennej ma pod sobą
maziową kaletkę międzyguzkową
(bursa intertubercularis)
kończy się dwoma odgałęzieniami ścięgnowymi:
na guzowatości k. promieniowej
na k. łokciowej
zgina staw łokciowy i prostuje staw ramienny
m. ramienny
(m. brachialis)
leży bezpośrednio na k. ramiennej
zgina staw łokciowy
Prostowniki – leżą na wierzchołku stawu łokciowego i na powierzchni tylnej kości
ramiennej
m. trójgłowy ramienia
(m. triceps brachii)
bardzo silny
wypełnia trójkątną przestrzeń zawartą między łopatką, k. ramienną i wyrostkiem
łokciowym
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
składa się z trzech głów:
długiej
(caput longum)
najsilniej rozwiniętej
zgina staw ramienny
bocznej
(caput laterale)
przyśrodkowej
(caput mediale) – najsłabsza
dodatkowej
(caput accessorium)
występuje tylko u psa
może również występować u świni
jako całość prostuje staw ramienny
m. łokciowy
(m. anconeus)
prostuje staw łokciowy
m. napinacz powięzi przedramienia
(m. tensor fasciae antebrachii)
prosuje staw łokciowy
napina powieź przedramienia
uczestniczy w zginaniu stawu ramiennego
Obracacze
m. ramienno – promieniowy
(m. brachioradialis)
występuje tylko u psa
m. odwracacz
(m. supinator)
występuje u psa i świni
m. nawrotny obły
(m. pronator teres)
występuje tylko u psa
m. nawrotny czworoboczny
(m. pronator quadratus)
występuje u psa
Mięśnie stawu nadgarstka
Prostowniki – leżą na przednio – bocznej powierzchni przedramienia
m. prostownik promieniowy nadgarstka
(m. extensor carpi radialis)
najgrubszy spośród prostowników
u psa – występują w nim dwa brzuśce:
długi
krótki
prostuje staw nadgarstka
uczestniczy w zginaniu stawu łokciowego
m. prostownik łokciowy nadgarstka
(m. extensor carpi ulnaris)
tylko u psa prostuje staw nadgarstka
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
u zwierząt kopytnych – pełni rolę zginacza nadgarstka
pomaga też w prostowaniu stawu łokciowego
m. odwodziciel długi palca I-go
(m. abductor giditi I longus)
prostuje staw nadgarstka
Zginacze – układają się na tylno – przyśrodkowej powierzchni przedramienia
m. zginacz promieniowy nadgarstka
(m. flexor carpi radialis)
zgina staw nadgarstka
pomaga w prostowaniu stawu łokciowego
m. zginacz łokciowy nadgarstka
(m. flexor carpi ulnaris)
ma dwie głowy, które kończą się wspólnym ścięgnem:
ramienną – silniejszą
łokciową
zgina staw nadgarstka
pomaga prostownikom stawu łokciowego
Mięśnie stawów palcowych
Prostowniki długie
m. prostownik wspólny palców
(m. extensor digitorum communis)
prostuje stawy palcowe
pomaga prostownikom nadgarstka
pomaga zginaczom stawu łokciowego
u psa – dzieli się na 4 brzuśce obsługujące palce II - IV
u świni – dzieli się na 3 brzuśce
u przeżuwaczy – dzieli się na 2 brzuśce
u konia – występuje tylko 1 brzusiec
m. prostownik boczny palców
(m. ex tensor digitorum lateralis)
prostuje stawy palcowe i staw nadgarstka
u świni – składa się z dwóch samodzielnych brzuśców
u konia – w opilcy stawu pęcinowego układa się kaletka podścięgnowa
(bursa subtendinea) mięśnia
Zginacze palców długie
m. zginacz powierzchowny palców
(m. flexor digitorum superficialis)
zgina stawy palcowe i staw nadgarstka
pomaga w prostowaniu stawu łokciowego
m. zginacz głęboko palców
(m. flexor digitorum profundus)
ma 3 głowy, które łączą się w jedno wspólne ścięgno:
głowa ramienna
(caput humerale) – uczestniczy w prostowaniu stawu
łokciowego
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
głowa łokciowa
(caput ulnare)
głowa promieniowa
(caput radiale)
zgina stawy palcowe i staw nadgarstka
u konia – pod ścięgnem (pod końcowym przyczepem) występuje kaletka
kopytowa ręki
(bursa podotrochlearis manus)
Zginacze palców krótkie
mm. międzykostne
(mm. interossei)
leżą na dłoniowej powierzchni k. śródręcza
u psa – 4 mm. – dla palców II – IV
występują jeszcze mm. zginacza palca I i IV
u świni – 2 mm. – dla palców III i IV
występują jeszcze zginacza palca II i V
u konia i przeżuwaczy – przekształciły się w więzadła podwieszające
trzeszczki bliższe
mm. glistowate
(mm. lumbricales)
u psa – najlepiej rozwinięte
u przeżuwaczy – nie występują
KOŃCZYNY MIEDNICZNEJ
Mięśnie stawu biodrowego
zachodzą tu ruchy zginania i prostowania
przywodzenie i odwodzenie odbywa się w bardzo słabym stopniu
ruchy obrotowe są nieznaczne
•
podczas zginania s. biodrowego odbywa się odwracanie kończyny
•
podczas prostowania stawu – nawracanie kończyny
Prostowniki – leżą tylnie od stawu
Mięśnie pośladowe:
m. pośladkowy powierzchowny
(m. gluteus superficialis)
nawraca kończynę
prostuje staw biodrowy
u świni i bydła – nie występuje jako samodzielna jednostka
część tylna zespala się z m. dwugłowym uda tworząc m. pośladowo
– dwugłowy
(m. gluteobiceps)
u konia – w końcowym odcinku, pod ścięgnem, znajduje się
kaletka krętarzowa
(bursa trochanterica) tego mięśnia
m. pośladkowy średni
(m. gluteus medius)
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
największy
prostuje staw biodrowy
wspomaga odwodziciele
m. pośladkowy głęboki
(m. gluteus profundus)
odwodzi staw biodrowy
m. gruszkowaty
(m. piriformis)
prostuje staw biodrowy
u psa – występuje jako samodzielna jednostka
Mięśnie tylne uda:
m. dwugłowy uda
(m. biceps femoris)
leży bezpośrednio pod skórą
rozpoczyna się dwoma głowami:
kulszową
kręgową
obie głowy tworzą silny brzusiec dzielący się na 3 gałęzie:
kolanową – prostuje staw kolanowy
piszczelową – zgina staw kolanowy i odwraca kończynę
piętową – prostuje staw stępu
jako całość prostuje staw biodrowy
m. półścięgnisty
(m. semitendinosus)
ma dwie głowy:
kulszową
kręgową
świnia, przeżuwacze, koń – w górnej części mięśnia znajduje się smuga
ścięgnowa
ponad to u konia występuje kaletka kulszowa
(bursa ischiadica)
bierze udział w:
prostowaniu stawu biodrowego
zginaniu i nawracaniu stawu kolanowego
prostowaniu stawu stępu
m. półbłoniasty
(m. semimembranosus)
u psa – dzieli się na dwa brzuśce
u konia – występują dwie głowy:
kulszowa
kręgowa
prostuje staw biodrowy
u konia – zgina i nawraca staw kolanowy
m. czworoboczny uda
(m. quadratus femoris)
uczestniczy w prostowaniu stawu biodrowego i
odwracaniu kończyny
Zginacze – leżą przednio od stawu biodrowego
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
m. biodrowo – lędźwiowy
(m. iliopsoas)
skład się z dwóch samodzielnych jednostek:
m. lędźwiowego większego
(m. psoas major)
m. biodrowego
(m. iliacus)
wysuwa do przodu wolną część kończyny, zginając staw biodrowy i
odwracając kończynę
Zginacze pomocnicze:
m. napinacz powięzi szerokiej
(m. tensor fasciae latae)
wypełnia trójkątną przestrzeń między guzem biodrowym, stawem biodrowym
i stawem kolanowym
uczestniczy w zginaniu stawu biodrowego i
prostowaniu stawu kolanowego
m. krawiecki
(m. sartorius)
u psa – składa się z dwóch część:
przedniej
tylnej
uczestniczy w:
zginaniu stawu biodrowego
prostowaniu stawu kolanowego
przywodzeniu kończyny
m. grzebieniowy
(m. pectineus)
bierze udział w:
zginaniu stawu biodrowego
przywodzeniu i odwodzeniu kończyny na różnych fazach jej ruchu
m. prosty uda
(m. rectus femoris)
zgina staw biodrowy
Przywodziciele – leżą na przyśrodkowej powierzchni k. udowej
m. smukły
(m. gracilis)
gruby i szeroki
leży pod skórą na przyśrodkowej stronie uda
przywodzi kończynę
m. przywodziciel
(m. adductor)
silny, często dwudzielny
u psa – występują dwa samodzielne mięśnie:
m. przywodziciel długi
(m. adductor longus)
m. przywodziciel wielki i krótki
(m. adductor magnus et brevis)
Prostownik pomocniczy:
m. grzebieniowy
(m. pectineus)
Odwodziciele:
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
m. pośladkowy głęboki
(m. gluteus profundus)
m. pośladkowy średni
(m. gluteus medius)
m. dwugłowy uda
(m. biceps femoris)
Odwracacze:
odwracanie – skręcanie kończyny na zewnątrz, dzięki czemu staw
kolanowy nie ociera się o ścianę brzucha
m. zasłaniacz zewnętrzny
(m. obturatorius externus)
cienki i trójkątny
rozpoczyna się na dolnej powierzchni miednicy a kończy w dole
krętarzowym
m. zasłaniacz wewnętrzny
(obturatorius internus)
płaski i trójkątny
leży wewnątrz jamy macicy, na jej ścianie dolnej
mm. bliźniacze
(mm. gemelli)
pojedynczy, niewielki i płaski
u psa – składa się z dwóch brzuśców
u świni – zespala się z m. zasłaniaczem wewnętrznym
m. biodrowo – lędźwiowy
(m. iliopsoas)
m. dwugłowy uda
(m. biceps femoris)
Nawracacze – skręcają kończynę w stronę przyśrodkową
m. pośladkowy powierzchowny
(m. gluteus superficialis)
m. półbłoniasty
(m. semimembranosus)
m. półścięgnisty
(m. semitendinosus)
Mięśnie stawu kolanowego
możliwe są ruchy prostowania i zginania
w niewielkim stopniu ruchy odwracania (gdy staw jest zgięty)
Prostowniki – leżą powyżej stawu i na wierzchołku jego kąta
m. czworogłowy uda
(m. quadriceps femoris)
silny i duży
dzieli się na 4 głowy tworząc 4 oddzielne mięśnie:
m. prosty uda
(m. rectus femoris)
m. obszerny boczny
(m. vastus lateralis)
m. obszerny przyśrodkowy
(m. vastus medialis)
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
m. obszerny pośredni
(m. vastus intermedium)
jako całość prostuje staw kolanowy
Prostowniki pomocnicze:
m. dwugłowy uda
(m. biceps femoris)
m. napinacz powięzi szerokiej
(m. tensor fasciae latae)
część przednia m. krawieckiego – u psa
Zginacze:
gałąź piszczelowa m. dwugłowego uda
m. półścięgnisty
(m. semitendinosus)
m. smukły
(m. gracilis)
m. brzuchaty łydki
(m. gastrocneminus)
składa się z silnych dwóch głów:
bocznej
przyśrodkowej
obie głowy łącząc się ze sobą tworzą silne ścięgno, które przymocowuje się
na guzie piętowym
m. zginacz powierzchowny palców
(m. flexor digitorum superficialis)
część tylna m. krawieckiego
Obracacze:
m. podkolanowy
(m. popliteus)
nawraca kończynę
pomada w zginaniu stawu kolanowego
m. półścięgnisty
(m. semitendinosus)
m. dwugłowy uda
(m. biceps femoris)
Mięśnie stawu stępu
Prostowniki – leżą na tylnej powierzchni goleni
m. trójgłowy łydki
(m. triceps surae)
dzieli się na:
m. brzuchaty łydki
(m. gastrocneminus)
m. płaszczkowaty
(m. soleus)
u psa – nie występuje
u konia – na guzie piętowym występuje kaletka ścięgna
piętowego
(bursa tendinis calcanei)
prostuje staw stępu
pomaga w zginaniu stawu kolanowego
m. piszczelowy tylny
(m. tibialis caudalis)
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
jako samodzielna jednostka występuje u psa
u kopytnych – stanowi część m. zginacza głębokiego palców
prostuje staw stępu – u psa
zgina stawy palcowe – u kopytnych
Prostowniki pomocnicze:
m. dwugłowy uda
(m. biceps femoris)
m. półścięgnisty
(m. semitendinosus)
mm. zginacze palców
(mm. flexorae digitorum)
Zginacze – układają się na przedniej powierzchni goleni
m. piszczelowy przedni
(m. tibialis cranialis)
różnie rozmieszczony u poszczególnych gatunków zwierząt
u konia – zaopatrzony jest w dwie kaletki podścięgnowe
zgina staw stępu
mm. strzałkowe
(mm. peronales)
dzielą się na:
m. strzałkowy trzeci
(m. peroneus tertius)
u psa – przekształcił się w więzadło
u konia – przekształcił się w pasmo ścięgniste podzielone na 3 gałęzie:
boczną
środkową
przyśrodkową
m. strzałkowy długi
(m. peroneus longus)
u konia – nie występuje
zgina staw stępu
nawraca kończynę
m. strzałkowy krótki
(m. peroneus brevis)
występuje u psa
zgina staw stępu
Zginacze pomocnicze:
m. prostownik długi palców
(m. extensor digitorum longus)
Mięśnie stawów palcowych
Prostowniki – leżą na przedniej powierzchni goleni
m. prostownik długi palców
(m. extensor digitorum longus)
u świni – składa się z trzech brzuśców, których ścięgna pozostają
samodzielne
brzuśce zrastają się ze sobą oraz z m. strzałkowym trzecim
u przeżuwaczy – składa się z dwóch brzuśców
u góry oba brzuśce zrastają się z m. strzałkowym trzecim
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
prostuje stawy palcowe
bierze udział w zginaniu stawu stępu i
w prostowaniu stawu kolanowego
m. prostownik krótki palców
(m. extensor digitorum brevis)
u psa – mięsień ma 3 brzuśce
u świni – 2 brzuśce
m. prostownik boczny palców
(m. extensor digitorum lateralis)
leży na bocznej powierzchni goleni
u świni – dzieli się na 2 brzuśce
m. prostownik długi palca I-go
(m. extensor digiti I longus)
jako samodzielny mięsień występuje u psa i świni
rozpoczyna się i leży na strzałce
u przeżuwaczy i konia – jest całkowicie zespolony z m. piszczelowym
przednim
Zginacze – leżą na tylnej powierzchni goleni
m. zginacz powierzchowny palców
(m. flexor digitorum superficialis)
razem ze ścięgnem Achillesa, ścięgnem gałęzi piętowej m. dwugłowego uda
i pasmem piętowym m. półścięgnistego tworzą ścięgno piętowe wspólne
(tendo calcaneus communis) – powrózek piętowy
u konia – razem z m. strzałkowym trzecim pełni funkcję ustaleniową,
warunkuje jednocześnie zginanie lub prostowanie
u pozostałych zwierząt – zgina stawy palcowe oraz wspomaga prostowniki
stawu stępu i zginacze stawu kolanowego
m. zginacz głęboki palców
(m. flexor digitorum profundus)
u psa – składa się z dwóch mięśni:
m. zginacza długiego palca I-go
(m. flexor digiti I longus)
m. zginacza długiego palców
(m. floxor digitorum longus)
u kopytnych – dodatkowo występuje m. piszczelowy tylny
(m. tibialis
caudalis)
jako całość zgina stawy palcowe
uczestniczy w prostowaniu stawu stępu
mm. międzykostne
(mm. interossei)
zachowują się podobnie jak w kończynie piersiowej
u psa – brak m. zginacza krótkiego palca V
u świni – nie występuje m. przywodziciele palca II i V oraz m.
glistowate
m. czworoboczny podeszwy
(m. quadratus plantae)
występuje u psa
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
POWIĘZIE
(fascia)
cienka błona łącznotkankowa
zbudowana z pokładów włókien kolagenowych przebiegających w
rozmaitych kierunkach
narząd pomocniczy mięśni:
utrzymują mięśnie w odpowiednim położeniu w stosunku do pobliskich
narządów
zapobiegają ich przemieszczaniu się w czasie pracy
mniejsze pokłady znajdują się na obszarze kończyn
Rodzaje powięzi:
powieź powierzchowna
(fascia superficialis)
oddziela skórę od całego umięśnienia
powieź głęboka
(fascia profundus)
przymocowuje się do kości
spowija każdy mięsień z osobna oraz określone grupy mięśni
POWIĘZIE SZYI
powieź powierzchowna szyi
(fascia superficialis colli)
układa się po bokach szyi
obustronnie zlewają się ze sobą na górze i dole szyi
przymocowuje się do czaszki razem z mięśniami
biegnie dalej na obszar głowy
powieź głęboka szyi
(fascia profundus colli)
okrywa od dołu tchawicę
składa się z 2 blaszek:
powierzchownej
ku tyłowi sięga do pierwszego żebra i mostka
ku przodowi osiąga piramidę k. skroniowej i k. gnykową, do której się
przyczepia
głębokiej
oddziela m. długi szyi i m. długi głowy od tchawicy i przełyku
ku tyłowi przyczepia się do pierwszego żebra i mostka przedłużając się w
powieź wewnątrzpiersiową
ku przodowi przechodzi w połowie głowy
POWIĘZIE TUŁOWIA
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
powieź piersiowo – brzuszna powierzchowna
okrywa ściany jamy klatki piersiowej i brzucha
grzbietowo, nad kręgosłupem, obustronnie łączą się ze sobą
w okolicy łopatki przedłuża się w powięź powierzchowną kończyny piersiowej
u okolicy brzucha tworzy zrąb fałdu kolanowego
u samców – ze ściany brzucha przechodzi w powieź powierzchowną prącia
(fascia
penis superficialis)
u samic – przedłuża się w powieź powierzchowną wymienia
powieź piersiowo – brzuszna głęboka
układa się bezpośrednio na mm. tułowia od strony bocznej oraz od strony
jam ciała
jako część wewnętrzna dzieli się na:
powieź wewnątrzpiersiową
powieź poprzeczną
powieź miednicy
część zewnętrzna dzieli się na:
powieź piersiowo – lędźwiową
(fascia thoracolumbalis)
rozciąga się w okolicy kręgów piersiowych i lędźwiowych
zbudowana z 2 blaszek
powieź piersiowo – brzuszna właściwa
u psa – słabo wyrażona
u roślinożernych – silnie wykształcona zw. błoną żółtą brzucha
(tunica flava
abdominis)
formuje powieź głęboką prącia
(fascia penis profunda)
POWIĘZIE GŁOWY
powieź powierzchowna głowy
(fascia superficialis capitis)
leży bezpośrednio pod skórą
swoimi blaszkami obejmuje mięśnie głowy
w zależności od miejsca występowania wyróżnia się:
powieź przyuszniczą
(fascia parotidea)
powieź żwaczową
(fascia masseterica)
powieź skroniową
(fascia temporalis)
powieź czołowa
powieź policzkowa
powieź międzyżuchwowa
powieź głęboka głowy
(fascia profundus capitis)
leży pod powięzią powierzchowną
np. powieź policzkowo – gardłowa
(fascia buccopharyngea)
na żuchwie tworzy więzadło skrzydłowo – żuchwowe
kończy się na k. gnykowej
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3
POWIĘZIE KOŃCZYNY PIERSIOWEJ
powieź powierzchowna
pokrywa boczną powierzchnię łopatki i ramienia
stanowi część powięzi piersiowo – brzusznej na przedramieniu
i śródręczu jest słabo rozwinięta
na wysokości nadgarstka – grubieje
powieź głęboka
w zależności od miejsca występowania dzieli się na:
powięź pachową
(fascia axillaris)
słabo rozwinięta
okrywa m. podłopatkowy i nadgarstkowy
powięź ramienia
(fascia brachii)
składa się z 2 listków
powięź przedramienia
(fascia antebrachii)
najgrubsza na przednio – bocznej stronie przedramienia
dla mm. przedramienia tworzy przegrody przytwierdzające się
do kości
z tyłu zawiera podłużne taśmy włókniste ułatwiające ustalenie
stawu nadgarstka
powięź grzbietowa ręki
(fascia dorsalis manus) i powieź dłoniowa
(fascia palmaris)
na nadgarstku i palcach tworzą pochewki włókniste ścięgien,
troczek prostowników i zginaczy
(retinaculum extensorum et
flexorum) oraz więzadła pierścieniowate palców (ligamentum
anulare digiti)
POWIĘZIE KOŃCZYNY MIEDNICZNEJ
powięź powierzchowna
może być uważana za przedłużenie powięzi piersiowo – brzusznej
powięź głęboka
w zależności od miejsca występowania wyróżnia się:
powięź pośladkową
(fascia glutea)
jest przedłużeniem powięzi piersiowo – lędźwiowej
powięź szeroką
(fascia lata)
otacza mięśnie prostowniki stawu kolanowego
zrasta się ze ścięgnem m. napinacza powięzi szerokiej i z m.
dwugłowym uda
powięź goleni
(fascia cruris)
przedłużenie powięzi szerokiej
najsilniej rozwinięta na przednio – bocznej powierzchni goleni
Projekt „Dobry zawód – lepsza przyszłość” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.3