1

INTERAKCJE LEKÓW ZE SKŁADNIKAMI MIESZANIN ŻYWIENIOWYCH.*

Dr n. farm. Marta Szumilak, Zakład Farmacji Szpitalnej

INTERAKCJE : procesy wzajemnego oddziaływania na siebie dwóch lub więcej podanych równocześnie
substancji: składnika pożywienia, leku, suplementu diety.

MECHANIZM INTERAKCJI: faza farmakokinetyczna: LADME, faza farmakodynamiczna: synergizm, antagonizm,
faza farmaceutyczna.

Czynniki zwiększające ryzyko interakcji lekowych:

 choroby, które mogą zmieniać funkcjonowanie narządów i szlaki przemian metabolicznych,
 stan odżywienia,
 czynniki genetyczne,
 dieta chorego,
 stosowanie dużych dawek leków,
 stosowanie kilku leków równoczasowo, lub zbyt krótkie przerwy pomiędzy podawaniem kolejnych

leków,

 podawanie kilku leków tą samą drogą.

Podawanie leków w mieszaninach All in One

Zalety podawania leków w mieszaninach All-in-One

 utrzymanie stałego stężenia terapeutycznego we krwi,

 większa skuteczność przy mniejszej dawce,

 mniejsze obciążenie płynami,

 obniżenie kosztów leczenia,

 bez dodatkowego dostępu żylnego.

Leki destabilizujące emulsje tłuszczowe:

Leki o ładunku dodatnim: aminoglikozydy

Sole leków z dwuwartościowymi kationami: Ca- lub Mg- heparyna

Leki o niskim pH: midazolam, wankomycyna

Leki o wysokim pH: acyklowir, furosemid, metoklopramid, fenytoina, barbiturany

Leki o dużej lipofilowości: paklitaksel, amfoterycyna B

Preparaty w postaci liposomalnej

We wspólnym wlewie mogą być podawane: cymetydyna, ranitydyna, aminofilina, insulina.

2

Zalecenia dotyczące podawania leków w mieszaninach All In one:

 podczas dodawania leków należy zachować zasady aseptyki pracy,

 przestrzegać wskazań producenta, dotyczących sposobu sporządzania, np. doboru rozpuszczalnika,

 po rozpuszczeniu leku należy skontrolować klarowność i zabarwienie roztworu,

 najlepiej podawać jeden lek w płynie o zbadanej stabilności,

 w razie konieczności osłaniać od światła,

 odpowiednio podpisać pojemnik z mieszaniną (godzina!!),

 lek podać o określonej godzinie,

 podczas wlewu prowadzić obserwację wizualną.

 należy unikać łącznego podawania leków w mieszaninach odżywczych!

 charakterystyka fizykochemiczna podawanego leku jest warunkiem wstępnym do oceny zgodności,

 należy rozważyć stosunki stężeń molarnych reagentów,

 dodawanie jest możliwe tylko w maksymalnym rozcieńczeniu i bezpośrednio przed przetoczeniem,

 należy sprawdzić efekt terapeutyczny podanego leku, jako pośredni sprawdzian biodostępności,

 pacjenci ŻP powinni mieć cewnik wielokanałowy do podawania leków,

 podaż powinna się odbywać po przerwaniu wlewu i przepłukaniu linii.

Dodawanie leków do mieszanin jest możliwe gdy:

 udokumentowano dostateczną stabilność (piśmiennictwo, badania eksperymentalne),

 preparaty leków są zgodne z pH mieszaniny AIO,

 lek nie zawiera żadnych składników niezgodnych z mieszaninami AIO,

 dodawane leki mają duży indeks terapeutyczny

 leki dodaje się jałowo zgodnie z ustalonym protokołem,

 można przeprowadzić proste badania stabilności w linię wlewu włączono filtry.

Zasady podawania leków chorym żywionym enteralnie:

 Nie ma zarejestrowanych produktów leczniczych przeznaczonych do podawania bezpośrednio do

żołądka, dwunastnicy, jelita przez zgłębnik lub przetokę odżywczą.

 Konieczność podawania leków „off-label-use” tzn. poza ściśle zarejestrowanymi wskazaniami.

 Najczęściej podawane są leki doustne. Stałe postaci leków muszą być rozdrobnione

i zawieszone w odpowiednim rozpuszczalniku.

3

 Leki mogą być podawane chorym żywionym enteralnie przez zgłębnik lub przetokę tylko

w przypadku, gdy jest to uzasadnione z terapeutycznego i praktycznego punktu widzenia.

 Preferuje się podawanie leków przez zgłębniki/przetoki odżywcze o większej średnicy, zakładane

głównie do żołądka.

 W przypadku sztucznego dostępu o mniejszej średnicy, założonego do jelita zalecana jest podaż

płynnych postaci leku.

Przed podaniem leku należy określić:

1. Miejsce wchłaniania substancji leczniczej.

2. Miejsce założenia sztucznego dostępu – żołądek, dwunastnica, jelito cienkie.

3. Średnica zgłębnika/przetoki odżywczej.

4. Rodzaj postaci podawanego leku.

5. Interakcje leku z dietą.

ZAGROŻENIA:

 utrata drożności zgłębnika/przetoki odżywczej,

 inaktywacja substancji leczniczej,

 interakcje pomiędzy substancjami leczniczymi, pomocniczymi, a podawaną dietą.

Jak unikać niezgodności?

 nie należy podawać leków bezpośrednio do diet,

 należy robić przerwę w podawaniu diety na min. 30 minut przed i po podaniu leku,

 w przypadku gdy stwierdzone jest występowanie interakcji lek-dieta – należy robić przerwę w

podawaniu diety min.1 godzinę przed i 2 godziny po podaniu leku,

 należy przepłukiwać linię (10-30 ml wody lub innego, zalecanego rozpuszczalnika), zarówno przed, jak i

po podaniu leku.

 unikać jednoczesnego podawania kilku produktów leczniczych choremu,

 nie należy razem kruszyć i zawieszać w jednym rozpuszczalniku kilku leków,

 nie można łączyć ze sobą kilku płynnych postaci leku i jednocześnie podawać przez sztuczny dostęp.

Płynne postaci leku:

 preferowana forma do podawania przez zgłębnik/przetokę odżywczą,

 wysoka osmolarność (przekraczająca 1000 mOsm/l),

 niezbędne rozcieńczenie leku 10 – 30 ml wody, aby nie wywoływać biegunki i wymiotów,

 substancje pomocnicze mogą wywoływać działania niepożądane (SORBITOL!).

4

Stałe, doustne postaci leku:

Przez zgłębnik/ przetokę odżywczą mogą być podawane:

 tabletki niepowlekane,

 tabletki powlekane otoczką jedynie chroniącą błonę śluzową jamy ustnej przed podrażnieniem lub

nieprzyjemnym smakiem,

 kapsułki zawierające sproszkowaną substancję czynną/granulat,

 kapsułki zawierające granulat/peletki o przedłużonym uwalnianiu,

 kapsułki dojelitowe zawierające granulat/peletki,

 kapsułki żelatynowe z płynną zawartością tabletki musujące, granulaty, proszki, tabletki do

przygotowania roztworu/zawiesiny doustnej.

Doustne postaci leku, których nie można rozdrabniać przed użyciem:

 tabletki podjęzykowe,

 tabletki dopoliczkowe,

 tabletki dojelitowe,

 tabletki dożołądkowe,

 tabletki o przedłużonym uwalnianiu,

 doustne systemy terapeutyczne.

Przykłady interakcji leków ze składnikami diet podawanych enteralnie:

Warfaryna - wit K - brak wł. antykoagulacyjnych

Fenytoina - składniki diety - obniżenie biodostępności

Fluorochinolony - jony 2+ - obniżenie biodostępności

Lewotyroksyna - białko sojowe błonnik - obniżenie biodostępności

Teofilina, propranolol - dieta wysokobiałkowa - wzrost eliminacji

Tetracykliny - jony 2+ - obniżenie biodostępności

Takrolimus - dieta bogata w tłuszcze - obniżenie biodostępności

Cyklosporyna - witamina E - zwiększenie biodostępności

Gabapentyna - jony Mg

2+

i Al

3+

- obniżenie biodostępności

Fizyczne niezgodności ze składnikami diet wykazują (następuje wytrącenie osadu):

Chloropromazyna, metoklopramid, pseudoefedryna, gwajafenazyna, sukralfat, fosforan dwusodowy, glukonian
wapnia, chlorek potasu, siarczan żelaza, siarczan cynku

5

Przykłady interakcji lekowych w politerapii:

Kwas acetylosalicylowy:



ramipril,



metoprolol,



kwas walproinowy.

Klonazepam:



kwas walproinowy,



risperidon,



lamotrygina,



baklofen,



metoprolol,



omeprazol.

Haloperidol:



tramadol,



metoklopramid,



baklofen,



kwetiapina,



risperidon,



tyzanidyna,



estazolam,



klonazepam,



mianseryna.

Furosemid:



perindopril,



karwedilol.

Tramadol:



risperidon,



kwetiapina.

*Piśmiennictwo u autora.