„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Marta Ratajska
Marian Nowotnik

Rozpoznawanie roślin i zwierząt leśnych 833[02].O1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

1

Recenzenci:
dr inż. Marek Krzemiński
mgr inż. Jan Przygodzki


Opracowanie redakcyjne:
Bartłomiej Szymanek


Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk












Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 833[02].O1.04
Rozpoznawanie roślin i zwierząt leśnych, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu operator maszyn leśnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1. Rośliny runa leśnego

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Charakterystyka morfologiczna drzew i krzewów leśnych

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3.

Ptaki leśne

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4.

Ssaki leśne

18

5.4.1. Ćwiczenia

18

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

21

7.

Literatura

33

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn leśnych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla

ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do
nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają

podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, ponieważ
nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym

szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie
odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie
nauczania.W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

4

nauczyciela, sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia.
Uczeń niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie
w pełni umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród
uczniów tak zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania
materiału nauczania rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia
wiedzy i umiejętności ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową
powinien zwracać uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe
uzdolnienia manualne, czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów
teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę
możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona jest od
ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego projektu
oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak przeprowadzić proces
oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych w module

833[02].O1

Podstawy zawodu

833[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpiecze

ń

stwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpo

ż

arowej oraz

ochrony

ś

rodowiska

833[02].O1.02

Stosowanie przepisów

prawa w działalno

ś

ci

gospodarczej

833[02].O1.04

Rozpoznawanie ro

ś

lin

i zwierz

ą

t le

ś

nych

833[02].O1.03

Charakteryzowanie

ś

rodowiska le

ś

nego

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się terminologią dotyczącą środowiska leśnego,

−

wykorzystywać wiadomości i umiejętności opanowane podczas realizacji programów
nauczania innych jednostek modułowych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przeciwpożarowe przy pracach
leśnych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać podstawowe gatunki drzew liściastych,

−

rozpoznać podstawowe gatunki drzew iglastych,

−

rozpoznać drzewa na podstawie wyglądu pędów,

−

rozróżnić drzewa po kształcie korony,

−

rozróżnić siewki drzew leśnych,

−

rozróżnić krzewy leśne,

−

rozpoznać rośliny runa leśnego,

−

rozpoznać podstawowe gatunki ssaków leśnych,

−

rozpoznać podstawowe gatunki ptaków leśnych,

−

rozpoznać gatunki chronione roślin runa leśnego,

−

rozpoznać gatunki chronione zwierząt leśnych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn leśnych 833[02]

Moduł:

Podstawy zawodu 833[02]O1.04

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie roślin i zwierząt leśnych 833[02].O1.04

Temat: Rozpoznawanie drzew.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania drzew leśnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać podstawowe gatunki drzew liściastych,

−

rozpoznać podstawowe gatunki drzew iglastych,

−

rozpoznać drzewa na podstawie wyglądu pędów,

−

rozróżnić drzewa po kształcie korony,

−

rozróżnić siewki drzew leśnych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach czteroosobowych.

Czas: 6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

atlasy drzew leśnych,

−

plansze przedstawiające budowę drzewa,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych.

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

2.

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie celu zajęć.

3.

Przeprowadzenie wykładu uzupełnionego pokazem ilustracji, fotografii, plansz
przedstawiających budowę drzewa.

4.

Realizacja tematu:
Uczniowie pracują w grupach, każda grupa charakteryzuje wybrane przez siebie drzewo

−

uczniowie analizują budowę drzew leśnych,

−

uczniowie analizują funkcje korzenia,

−

uczniowie określają formy pni,

−

uczniowie określają kształt korony,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

8

−

uczniowie określają cechy charakterystyczne oraz sposób osadzenia liści,

−

uczniowie sporządzają notatki,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i wyjaśnia wątpliwości.

5.

Po wykonaniu poleceń uczeń dokonuje analizy wykonanych opisów.

6.

Nauczyciel prowadzi dyskusję dotyczącą realizowanych zadań i zagadnień wynikających
z wykładu.

7.

Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.

8.

Uczniowie w formie pisemnej prezentują wyniki swoich prac.

9.

Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza, czy czyni postępy, oceniając jego
aktywność oraz poprawność wykonywania poleceń.

10.

Podsumowanie zajęć, podziękowanie za aktywny udział w zajęciach.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Scharakteryzuj drzewo stojące najbliżej twojego miejsca zamieszkania.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Operator maszyn leśnych 833[02]
Moduł:

Podstawy zawodu 833[02]O1.04

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie roślin i zwierząt leśnych 833[02].O1.04

Temat: Charakterystyka ssaków leśnych.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania ssaków leśnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać podstawowe gatunki ssaków leśnych,

−

określić cechy charakterystyczne ssaków leśnych,

−

rozpoznać ssaki leśne – chronione.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wykład informacyjny,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach czteroosobowych.

Czas: 5 godzin dydaktycznych.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych.

Środki dydaktyczne:

−

plansze poglądowe i fotografie ssaków leśnych,

−

plansze poglądowe i fotografie na temat ssaków leśnych - chronionych,

−

film dydaktyczny – przedstawiający ssaki żyjące w lasach,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

2.

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie celu zajęć.

3.

Przeprowadzenie wykładu uzupełnionego pokazem ilustracji, fotografii, filmu dydaktycznego.

4.

Realizacja tematu:
Uczniowie pracują w grupach, każda grupa charakteryzuje jednego ssaka leśnego.

−

uczniowie analizują wygląd ssaków leśnych,

−

uczniowie analizują tryb życia ssaków,

−

uczniowie określają sposób rozrodu,

−

uczniowie określają rodzaj pokarmu dla ssaków,

−

uczniowie określają środowisko w któż żyją ssaki,

−

sporządzają notatki,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i wyjaśnia wątpliwości.

5.

Po wykonaniu poleceń uczeń dokonuje analizy wykonanych opisów.

6.

Nauczyciel prowadzą dyskusję dotyczącą realizowanych zadań i zagadnień wynikających
z wykładu.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

10

7.

Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.

8.

Uczniowie w formie pisemnej prezentują wyniki swoich prac.

9.

Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni postępy, ocenia jego aktywność
oraz poprawność wykonywania poleceń.

10.

Podsumowanie zajęć, podziękowanie za aktywny udział w zajęciach.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Scharakteryzuj wybranego ssaka leśnego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Rośliny runa leśnego

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i scharakteryzuj rośliny runa leśnego przedstawione na rysunkach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z zielnikami, atlasami roślin i planszami pomocnymi przy wykonaniu
ć

wiczenia,

3)

rozpoznać rośliny runa leśnego na rysunkach,

4)

scharakteryzować rośliny runa leśnego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zielnik roślin runa leśnego,

−

atlas roślin runa leśnego,

−

plansze poglądowe,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

12

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj rośliny runa leśnego przedstawione na rysunkach oraz wybierz

i scharakteryzuj rośliny chronione.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z zielnikami i atlasami roślin pomocnymi przy wykonaniu ćwiczenia,

3)

rozpoznać rośliny runa leśnego na rysunkach,

4)

wybrać rośliny chronione runa leśnego,

5)

scharakteryzować chronione rośliny runa.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zielnik roślin runa leśnego,

−

atlas roślin runa leśnego,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

13

5.2. Charakterystyka morfologiczna drzew i krzewów leśnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz kształty koron drzew leśnych do odpowiednich liści.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z zielnikami, atlasami roślin, planszami pomocnymi przy wykonaniu
ć

wiczenia,

3)

rozpoznać drzewa leśne po liściach i koronach na podstawie rysunków,

4)

połączyć odpowiednie korony i liście drzew leśnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zielnik drzew leśnych,

−

atlas drzew leśnych,

−

plansze poglądowe,

−

karta ćwiczeń,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

14

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj i scharakteryzuj siewki drzew leśnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z planszami poglądowymi na temat siewek drzew leśnych,

3)

rozpoznać siewki drzew leśnych na podstawie rysunków,

4)

scharakteryzować siewki drzew leśnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze poglądowe siewek drzew leśnych,

−

notatnik,

−

ołówek lub długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj na podstawie rysunków krzewy leśne oraz je scharakteryzuj.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z zielnikami, atlasami roślin, planszami poglądowymi na temat krzewów
leśnych,

3)

rozpoznać krzewy leśne na podstawie rysunków,

4)

scharakteryzować krzewy leśne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zielnik krzewów leśnych

−

atlas krzewów leśnych,

−

plansze poglądowe,

−

notatnik,

−

ołówek lub długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

16

5.3. Ptaki leśne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i scharakteryzuj gatunki leśnych ptaków chronionych umieszczonych na

rysunkach i określ zasady ich ochrony.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą przydatne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z atlasami ptaków oraz fotografiami dotyczącymi chronionych ptaków
leśnych,

3)

rozpoznać leśne ptaki chronione zamieszczone na rysunkach,

4)

scharakteryzować leśne ptaki chronione pod względem morfologicznym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiał nauczania z rozdziału 4.3 Poradnika dla ucznia,

−

atlasy ptaków leśnych,

−

fotografie ptaków leśnych,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

17

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj i scharakteryzuj gatunki ptaków leśnych zamieszczonych na rysunkach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą przydatne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z atlasem ptaków, fotografiami, planszami poglądowymi,

3)

rozpoznać ptaki leśne umieszczone na rysunkach,

4)

scharakteryzować ptaki leśne, pod względem morfologii.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

materiał nauczania z rozdziału 4.3 Poradnika dla ucznia,

−

atlas ptaków,

−

fotografie ptaków leśnych,

−

plansze poglądowe,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

18

5.4. Ssaki leśne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i scharakteryzuj gatunki ssaków leśnych na rysunkach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z atlasem zwierząt, fotografiami zwierząt leśnych, planszami poglądowymi,

3)

rozpoznać ssaki leśne zamieszczone na rysunkach,

4)

scharakteryzować cechy morfologiczne ssaków leśnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas zwierząt,

−

fotografie ssaków leśnych,

−

plansze poglądowe,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

19

Ćwiczenie 2

Porównaj poroże jelenia, sarny, łosia i daniela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z planszami poglądowymi i zdjęciami dotyczącymi różnic w porożu,

3)

scharakteryzować różnice pomiędzy porożami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze poglądowe,

−

fotografie poroży,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj i scharakteryzuj chronione ssaki leśne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób postępowania, określić sposób wykonania ćwiczenia oraz sposób korzystania
z materiałów źródłowych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

20

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać i przeczytać informacje, które będą potrzebne przy wykonaniu ćwiczenia,

2)

zapoznać się z atlasem zwierząt, planszami poglądowymi oraz fotografiami na temat
chronionych ssaków leśnych,

3)

rozpoznać chronione ssaki leśne na rysunkach,

4)

scharakteryzować chronione ssaki leśne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie,

–

przewodniego tekstu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

atlas zwierząt,

−

fotografie chronionych ssaków leśnych,

−

plansze poglądowe,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie roślin
i zwierząt leśnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania są 1, 2, 3, 4, 6, 7, 9, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 5, 8, 10, 15, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. d, 5. c, 6. a, 7. c, 8. a, 9. a, 10. a, 11. c,

12. d, 13. a, 14. b, 15. d, 16. a, 17. b, 18. b, 19. d, 20. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić kwiaty naparstnicy zwyczajnej

B

P

c

2

Rozpoznać rysia

A

P

b

3

Rozpoznać roślinę runa

A

P

c

4

Rozpoznać krzewy

A

P

d

5

Scharakteryzować poroże łyżkarza

C

PP

c

6

Rozpoznać pędy drzew

A

P

a

7

Rozpoznać ptaki leśne

B

P

c

8

Rozpoznać siewki drzew leśnych

C

PP

a

9

Określić przynależność dzika do rodziny

B

P

a

10 Wyjaśnić od czego zależy kształt korony

C

PP

a

11 Rozpoznać roślinę runa

A

P

c

12 Rozpoznać koronę świerka

A

P

d

13 Rozpoznać krzewy leśne

A

P

a

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

22

14 Rozpoznać poroże daniela

A

P

b

15 Scharakteryzować liście czeremchy pospolitej

C

PP

d

16 Rozpoznać siewki drzew leśnych

A

P

a

17 Rozpoznać drzewo leśne

A

P

b

18 Rozpoznać przynależność szczygła do rodziny

A

P

b

19 Rozpoznać pokrój buka zwyczajnego

A

P

d

20 Wyjaśnić pojęcie ciąża przedłużona

C

PP

c

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

23

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Kwiaty naparstnicy zwyczajnej są
a)

promieniste, zebrane w luźne podbaldaszki.

b)

białe, w baldachach złożonych.

c)

duże, zebrane w długie szczytowe grono.

d)

ż

ółte, duże, z ostrogą.

2.

Zwierzę na rysunku to
a)

ryś.

b)

jenot.

c)

borsuk

d)

lis.

3.

Roślina runa na rysunku to
a)

konwalia majowa.

b)

kokorycz pusta.

c)

kopytnik pospolity.

d)

dziurawiec zwyczajny.

4.

Krzewy na rysunkach to

a)

szakłak pospolity i czeremcha pospolita.

b)

kruszyna pospolita i leszczyna pospolita.

c)

trzmielina pospolita i kruszyna pospolita.

d)

leszczyna

pospolita

i

czeremcha

pospolita.

5.

Łyżkarze to
a)

byki z nie w pełni wykształconymi łopatami.

b)

byki o porożu przypominającym łopaty.

c)

byki, u których pojawiają się lekkie zarysy łopat.

d)

byki bez poroża.

6.

Pęd na rysunku należy do

a)

topoli osiki.

b)

klonu jawor.

c)

olszy czarnej.

d)

topoli czarnej.

7.

Ptaki na rysunkach to
a)

pliszka siwa i sikorka sosnówka.

b)

pełzacz leśny i sikorka uboga.

c)

pliszka siwa i sikorka uboga.

d)

czyż i kowalik.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

24

8.

Siewka na rysunku należy do
a)

jałowca pospolitego.

b)

modrzewia europejskiego.

c)

jedlicy zielonej.

d)

cisa pospolitego.

9.

Zwierzę na rysunku należy do rodziny
a)

ś

winiowatych.

b)

krętorogich.

c)

psowatych.

d)

kotowatych.

10.

Kształt korony zależy od
a)

kąta pod jakim gałęzie odchodzą od pnia i ich długości.

b)

rodzaju liści i ich ułożenia.

c)

długości gałęzi i ich kształtu.

d)

ułożenia gałęzi i rodzaju liści.

11.

Rośliny na rysunkach to
a)

nerecznica samcza i pokrzywa zwyczajna.

b)

nerecznica samcza i widłak goździsty.

c)

nerecznica samcza i pióropusznik strusi.

d)

widłak goździsty i skrzyp polny.

12.

Korona na zdjęciu to pokrój
a)

sosny pospolitej.

b)

jodły pospolitej.

c)

cisa pospolitego.

d)

ś

wierka pospolitego.

13.

Krzew na zdjęciu należy do rodziny
a)

różowatych.

b)

trzmielinowatych.

c)

szakłakowatych.

d)

przewiertniowatych.

14.

Poroże na rysunku należy do
a)

sarny.

b)

daniela.

c)

jelenia.

d)

łosia.

15.

Liście czeremchy pospolitej są
a)

podłużne, eliptyczne, piłkowane, skąpo owłosione.

b)

szerokojajowate, głęboko wcięte, całobrzegie.

c)

szerokojajowate, o wierzchołku zaokrąglonym, od spodu biało kutnerowane.

d)

eliptyczne, ostro piłkowane, zaostrzone, matowe.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

25

16.

Siewka na rysunku pochodzi z rodziny
a)

brzozowatych

b)

wierzbowatych.

c)

bukowatych.

d)

oliwkowatych.

17.

Drzewo na rysunku to
a)

grab zwyczajny.

b)

klon jawor.

c)

klon zwyczajny.

d)

wiąz pospolity.

18.

Ptak na rysunku należy do rodziny
a)

łuszczaków.

b)

krukowatych.

c)

drozdowatych.

d)

głuszcowatych.

19.

Pokrój drzewa na rysunku charakteryzuje
a)

lipę drobnolistną.

b)

brzozę brodawkowatą.

c)

klona zwyczajnego.

d)

buka zwyczajnego.

20.

Ciąża przedłużona, to ciąża
a)

mnoga.

b)

trwająca dłużej niż powinna.

c)

w której po pokryciu rozwój zarodka zatrzymuje się i wznawia się dopiero na

wiosnę.

d)

w której po pokryciu rozwój zarodka zatrzymuje się i wznawia się dopiero na lato.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

26

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Rozpoznawanie roślin i zwierząt leśnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

27

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie roślin i zwierząt
leśnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania są 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 1, 5, 10, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. a, 5. c, 6. c, 7. d, 8. b, 9. b, 10. b, 11. a,

12. b, 13. d, 14. c, 15. a, 16. c, 17. a, 18. d, 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Scharakteryzować liście widłaka goździstego

C

PP

a

2

Rozpoznać jenota

A

P

b

3

Rozpoznać roślinę runa leśnego

A

P

c

4

Rozpoznać krzewy leśne

A

P

a

5

Scharakteryzować krzewy

C

PP

c

6

Rozpoznać pędy drzew leśnych

A

P

c

7

Rozpoznać ptaki leśne

A

P

d

8

Rozpoznać siewki drzew leśnych

A

P

b

9

Określić do jakiej rodziny należy żubr

B

P

b

10 Scharakteryzować liście modrzewia

C

PP

b

11 Rozpoznać rośliny runa

A

P

a

12 Rozpoznać koronę jodły

A

P

b

13 Rozpoznać krzew leśny

A

P

d

14 Rozpoznać poroże jelenia

A

P

c

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

28

15 Określić co wyznacza amplituda ekologiczna

B

P

a

16 Rozpoznać siewkę drzewa leśnego

A

P

c

17 Rozpoznać drzewo na podstawie liści

A

P

a

18 Określić do jakiej rodziny należy jarząbek

A

P

d

19 Rozpoznać pokrój drzewa

A

P

b

20 Scharakteryzować poroże szpicaka

C

PP

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

29

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Widłak goździsty ma liście

a)

wąskie, lancetowate, całobrzegie.

b)

jajowosercowate, ząbkowane, naprzeciwległe.

c)

nerkowate, lśniące, całobrzegie.

d)

lancetowate, ząbkowane, owłosione.

2.

Zwierzę na rysunku to

a)

ryś.

b)

jenot.

c)

borsuk

d)

lis.

3.

Roślina runa na rysunku to

a)

konwalia majowa.

b)

kokorycz pusta.

c)

kopytnik pospolity.

d)

dziurawiec zwyczajny.

4.

Krzewy na rysunkach to

a)

trzmielina pospolita i głóg jednoszyjkowy.

b)

trzmielina pospolita i szakłak pospolity.

c)

jarząb pospolity i głóg jednoszyjkowy.

d)

czeremcha pospolita i kruszyna pospolita.

5.

Krzewy

a)

są zróżnicowane na pień i koronę.

b)

płożą się po ziemi.

c)

rozgałęziają się od powierzchni ziemi.

d)

osiągają znaczne wysokości.

6.

Pęd na rysunku należy do
a)

topoli osiki.

b)

klonu jawor.

c)

olszy czarnej.

d)

topoli czarnej.

7.

Ptaki na rysunkach to
a)

kania ruda i myszołów zwyczajny.

b)

jastrząb i orzeł przedni.

c)

jastrząb i rybołów.

d)

jastrząb i myszołów zwyczajny.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

30

8.

Siewka na rysunku należy do
a)

jałowca pospolitego.

b)

modrzewia europejskiego.

c)

jedlicy zielonej.

d)

cisa pospolitego.

9.

Zwierzę na rysunku należy do rodziny
a)

ś

winiowatych.

b)

krętorogich.

c)

psowatych.

d)

kotowatych.

10.

Pierwsze igły modrzewia europejskiego są
a)

ciemnozielone, z białymi plamkami na bokach.

b)

skierowane skośnie do góry, ustawione skrętolegle, z białymi plamkami od spodu.

c)

ułożone horyzontalnie, z białymi paskami na boku.

d)

skierowane do góry, z białymi paskami od spodu wzdłuż brzegów.

11.

Rośliny na rysunkach to
a)

szczawik zajęczy i siódmaczek leśny.

b)

szczawik zajęczy i marzanka wonna.

c)

marzanka wonna i siódmaczek leśny.

d)

konwalia majowa i siódmaczek leśny.

12.

Korona na zdjęciu to pokrój
a)

sosny pospolitej.

b)

jodły pospolitej.

c)

cisa pospolitego.

d)

ś

wierka pospolitego.

13.

Krzew na zdjęciu należy do rodziny
a)

różowatych.

b)

trzmielinowatych.

c)

szakłakowatych.

d)

przewiertniowatych.

14.

Poroże na rysunku należy do
a)

sarny.

b)

daniela.

c)

jelenia.

d)

łosia.

15.

Wartość wskaźnikową roślin
a)

wyznacz amplituda ekologiczna.

b)

wyznacza amplituda fizjologiczna.

c)

wyznaczają abiotyczne wartości środowiska.

d)

wyznaczają biotyczne wartości środowiska.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

31

16.

Siewka na rysunku pochodzi z rodziny
a)

brzozowatych

b)

wierzbowatych.

c)

bukowatych.

d)

oliwkowatych.

17.

Liście przedstawione na rysunku należą do

a)

grabu zwyczajnego.

b)

klonu jaworu.

c)

klonu zwyczajnego.

d)

wiązu pospolitego.

18.

Ptak na rysunku należy do rodziny
a)

łuszczaków.

b)

krukowatych.

c)

drozdowatych.

d)

głuszcowatych.

19.

Pokrój drzewa na rysunku charakteryzuje
a)

lipę drobnolistną.

b)

brzozę brodawkowatą.

c)

klona zwyczajnego.

d)

buka zwyczajnego.

20.

Szpicak to
a)

jeleń z pierwszym porożem.

b)

jeleń z porożem z dwiema odnogami.

c)

jeleń z rozgałęzionym porożem.

d)

jeleń bez poroża.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

32

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Rozpoznawanie roślin i zwierząt leśnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

33

7. LITERATURA

1.

Banfi E., Consolino F.: Drzewa. Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa
2001.

2.

Bolliger, Erben, Grau, Heblu: Krzewy. Świat Książki, Warszawa 1998.

3.

Gil W., Kenelski S.: nasiona i siewki drzew. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa
2003.

4.

Graszka-Petrykowski D.: Ptaki. KDC, Warszawa 2005.

5.

Kremer T. B.: Drzewa. Świat Książki, Warszawa 1996.

6.

Obmiński Z.: Botanika dla techników leśnych. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo
Ś

wiat”, Warszawa 1996.

7.

Ophoven E.: Zwierzęta łowne. Muza SA, Warszawa 2006.

8.

Pancer-Kotejowa E., Ćwikowa A., Różański W., Szwagrzyk J.: Wydawnictwo Akademii
Rolniczej w Krakowie, Kraków 2001.

9.

Piękoś-Mirkowa H., Mirek Z.: Rośliny chronione. Multico Oficyna Wydawnicza,
Warszawa 2003.

10.

Reichholf J.: Las. Ekologia lasów środkowoeuropejskich. Świat Książki, Warszawa
1999.

11.

Reichholf J.: Ssaki. Świat Książki, Warszawa 1996.

12.

Sauer F.: Ptaki lądowe. Świat Książki, Warszawa 1996.

13.

Sauer F.: Ptaki wodne. Świat Książki, Warszawa 1995.

14.

Tomanek J.: Botanika leśna. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
1999.

Czasopisma:

−

Echa leśne,

−

Głos lasu.

Literatura metodyczna
1.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997.

2.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000.

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Wyższa Szkoła
Inżynierska, Radom 1998.