operator maszyn lesnych 833[02] z1 04 n

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Marian Nowotnik

Obsługiwanie pojazdów samochodowych 833[02].Z1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Recenzenci:
mgr inż. Jan Komorowicz
mgr inż. Zbigniew Tyrała

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Joanna Nowotnik

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 833[02].Z1.04
Obsługiwanie pojazdów samochodowych zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu operator maszyn leśnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Ogólna budowa pojazdów samochodowych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Zasady działania silników spalinowych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Budowa, działanie, obsługa układów i mechanizmów silnika

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Budowa mechanizmów przenoszenia napędu

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Mechanizmy nośne, jezdne i prowadzenia pojazdów

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Urządzenia zapłonowe i rozruchowe silników

5.6.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn leśnych. W poradniku
zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń osiagnie podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizowania pracy

uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem.

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel, realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (O lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

tekstu przewodniego,

−

metoda projektów,

−

wiczeń praktycznych i innych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Schemat układu jednostek modułowych w module

833[02].Z1.01

Okre

lanie budowy i zasad

działania mechanizmów

maszyn i urz

dze

833[02].Z1.03

Stosowanie technik

kierowania ci

gnikiem

rolniczym

i wykonywanie

czynno

ci kontrolno-

obsługowych

833[02].Z1.02

Stosowanie przepisów ruchu

drogowego

833[02].Z1

Mechanizacja prac le

nych

833[02].Z1.04

Obsługiwanie

pojazdów

samochodowych

833[02].Z1.05

ytkowanie pilarki

spalinowej

i wykonywanie

czynno

ci kontrolno-

obsługowych

833[02].Z1.06

ytkowanie

maszyn i urz

dze

stosowanych

w produkcji le

nej

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

stosować jednostki układu SI,

–

przeliczać jednostki,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami i schematami z zakresu budowy i zasad
działania mechanizmów maszyn i urządzeń,

–

wyjaśniać działanie podstawowych mechanizmów i urządzeń,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu praw fizyki,

–

charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy przy maszynach
i urządzeniach,

–

stosować i przestrzegać przepisy prawa ruchu drogowego,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

obsługiwać komputer,

–

współpracować w grupie.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować podstawowe zespoły pojazdów samochodowych,

–

scharakteryzować układy konstrukcyjne pojazdów samochodowych,

–

określić elementy charakterystyki technicznej pojazdu,

–

scharakteryzować zasady działania silników spalinowych dwusuwowych,

–

scharakteryzować zasady działania silników spalinowych czterosuwowych,

–

scharakteryzować budowę kadłuba silnika spalinowego,

–

wyjaśnić działanie mechanizmu korbowego,

–

wyjaśnić działanie mechanizmu rozrządu,

–

wyjaśnić działanie układu olejenia,

–

wyjaśnić działanie układu chłodzenia,

–

scharakteryzować budowę i działanie układu zasilania silników z zapłonem iskrowym,

–

scharakteryzować budowę i zadania układu zasilania silników z zapłonem samoczynnym,

–

scharakteryzować urządzenia rozruchowe pojazdów,

–

wyjaśnić działanie sprzęgła pojazdu samochodowego,

–

określić zasadę działania i zadania skrzynki przekładniowej,

–

określić rolę mechanizmu tylnego mostu pojazdu samochodowego,

–

scharakteryzować elementy kół jezdnych pojazdu,

–

scharakteryzować układ kierowniczy pojazdu samochodowego,

–

określić elementy budowy układów hamulcowych pojazdu samochodowego,

–

określić elementy budowy i zasady działania zapłonu bateryjnego,

–

określić elementy budowy i zasady działania zapłonu iskrownikowego pojazdów
samochodowych,

–

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze pojazdów
samochodowych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

..............................................................................................

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn leśnych 833[02]

Moduł:

Mechanizacja prac leśnych 833[02].Z1

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie pojazdów samochodowych 833[02].Z1.04

Temat: Mechanizm korbowy

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności z zakresu konstrukcji układu korbowego, budowy

tłoków, korbowodów, wałów korbowych, pierścieni tłokowych, obsługi układu
korbowego, rozpoznawanie typowych niedomagań układu.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

sformułować zadania mechanizmu korbowego,

−

określić charakterystyczne wymiary mechanizmu korbowego,

−

określić siły działające na mechanizm korbowy,

−

rozróżnić zasadnicze elementy tłoka silnikowego,

−

przedstawić zadania, jakie spełniają tłoki w układzie korbowym,

−

rozróżnić rodzaje pierścieni tłokowych,

−

znać budowę korbowodów, wałów korbowych,

−

rozpoznać niedomagania układu korbowego,

−

umieć obsługiwać i usuwać objawy niedomagań układu korbowego

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–3 osobowych.

Czas trwania zajęć:
–

90 minut.

Środki dydaktyczne:
–

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

–

zestawy pytań prowadzących,

–

stanowisko do pisania i rysowania,

–

schematy, rysunki układów korbowych silnika,

–

modele układów korbowych, tłoki, korbowody, wały korbowe, sworznie i pierścienie,

–

instrukcja obsługi układów, dokumentacja techniczno-ruchowa pojazdu.

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

Sprawy organizacyjne.

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie celów zajęć.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

Podział uczniów na zespoły, przydział zadań.

Zakończenie zajęć

Nauczyciel powinien podsumować ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości, jak ich uniknąć na przyszłość.

Praca domowa

Na podstawie literatury i ćwiczeń narysować tłok i wyjaśnić jego charakterystyczną

budowę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

..................................................................………………..

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn leśnych 833[02]

Moduł:

Mechanizacja prac leśnych 833[02].Z1

Jednostka modułowa:

Obsługiwanie pojazdów samochodowych 833[02].Z1.04

Temat: Zasada działania silników spalinowych czterosuwowych z zapłonem iskrowym.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności w zakresie budowy i działania silnika

czterosuwowego o zapłonie iskrowym (napełnianie cylindra mieszanką,
sprężanie, praca, wylot).

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

znać budowę silnika spalinowego, jego zespoły,

−

określić zasadę działania silnika czterosuwowego z zapłonem iskrowym,

−

sformułować suwy dolotu, sprężanie, pracy i wylotu,

−

zdefiniować sens stosowania wyprzedzenia zapłonu,

−

omówić wykres faz rozrządu,

−

obsługiwać silniki, wskazać typowe objawy niedomagań silników czterosuwowych
z zapłonem iskrowym.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2–3 osobowych.

Czas trwania zajęć:
–

90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

zestawy pytań prowadzących,

−

stanowisko do pisania i rysowania,

−

schematy, rysunki, plansze budowy i działania silników czterosuwowych,

−

modele silników,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie szczegółowych celów kształcenia.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego i ćwiczeń praktycznych
i dyskusji dydaktycznej.

Podział uczniów na zespoły, przydział zadań.

Zakończenie zajęć

Nauczyciel powinien podsumować ćwiczenie, wskazać jakie umiejętności były ćwiczone,

jakie wystąpiły nieprawidłowości, jak ich uniknąć na przyszłość.

Praca domowa

Opracować instrukcje obsługi silnika czterosuwowego z zapłonem iskrowym

ze wskazaniem sposobu dokonywania napraw typowych niedomagań silnika.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5. ĆWICZENIA

5.1. Ogólna budowa pojazdów samochodowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj klasyfikacji pojazdów samochodowych według wykonywanych przez nie zadań.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać w materiale dydaktycznym kryteria klasyfikacji pojazdów,

dokonać podziału pojazdów samochodowych według wykonywanych przez nie zadań,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

plansze tematyczne,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przedstaw układy konstrukcyjne pojazdów, ich zastosowanie w pojazdach osobowych

i ciężarowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

opisać układy konstrukcyjne pojazdów osobowych,

opisać układy konstrukcyjne pojazdów ciężarowych,

uzasadnić w formie opisowej, jaki wpływ ma sposób usytuowania silnika na układ
konstrukcyjny całego pojazdu.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

plansze tematyczne,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Przedstaw charakterystykę techniczną pojazdu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

określić podstawowe wymiary pojazdu, masę, ładowność,

przedstawić własności ruchowe pojazdu,

wymienić, jakie dane powinna zawierać charakterystyka techniczna pojazdu,

wykonać ćwiczenie w formie opisowej i rysunkowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4,

−

przybory do pisania i rysowania,

−

dokumentacja techniczna pojazdu,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5.2. Zasady działania silników spalinowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw zasadę działania silników czterosuwowych o zapłonie iskrowym, posługując

się modelem silnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić zasadę działania silnika czterosuwowego o zapłonie iskrowym,

scharakteryzować poszczególne suwy tłoka przypadające na cykl pracy silnika,

określić wykonanie pracy użytecznej przez silnik,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

model silnika czterosuwowego,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przedstaw zasadę działania silnika czterosuwowego o zapłonie samoczynnym, posługując

się modelem silnika, określ zasadniczą różnicę działania silnika czterosuwowego z zapłonem
iskrowym i samoczynnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić zasadę działania silnika czterosuwowego o zapłonie samoczynnym,

scharakteryzować poszczególne suwy tłoka przypadające na cykl pracy silnika,

określić zasadniczą różnicę w działaniu silników czterosuwowych o zapłonie iskrowym
i samoczynnym,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

model silnika czterosuwowego z zapłonem samoczynnym,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Udowodnij, posługując się wykresem faz rozrządu, ze otwieranie i zamykanie zaworów

dolotowych i wylotowych nie następuje dokładnie w GMP i DMP.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

zdefiniować pojęcie faz rozrządu,

posłużyć się wykresem faz rozrządu i udowodnić dlaczego otwieranie i zamykanie
zaworów dolotowych i wylotowych nie następuje dokładnie w GMP i DMP,

wykonać ćwiczenie w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z instruktażem,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

wykres faz rozrządu silnika czterosuwowego,

−

model silnika,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Przedstaw sposoby i cel doładowania silników spalinowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić cel i sposoby doładowania silników,

scharakteryzować doładowanie mechaniczne i turbodoładowanie,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objasnieniem.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele sprężarek i turbin,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Przedstaw

zasady

działania

silników

dwusuwowych

zapłonie

iskrowym

i samoczynnym. Wskaż zasadniczą różnicę w działaniu silników.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić zasadę działania silnika dwusuwowego o zapłonie iskrowym,

przedstawić zasadę działania silnika dwusuwowego o zapłonie samoczynnym,

wskazać różnicę w działaniu obydwu silników,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenie.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele silników,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Ćwiczenie 6

Określ wielkości charakteryzujące silniki spalinowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić podstawowe wymiary charakteryzujące silniki,

określić stopień sprężania silnika,

podać przykładowy stopień sprężania dla silników o zapłonie iskrowym i samoczynnym,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna

−

metoda tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

plansze charakteryzujące podstawowe wielkości silnika,

−

modele silników,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5.3. Budowa, działanie, obsługa układów i mechanizmów silnika

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw budowę układów konstrukcyjnych silników.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasadę działania poszczególnych układów konstrukcyjnych
silników,

określić jaki wpływ ma konstrukcja silnika na ukształtowanie innych mechanizmów
silnika,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie schematycznej i opisowej,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania i rysowania,

−

modele układów konstrukcyjnych silników, plansze, rysunki,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przedstaw budowę i rodzaje kadłubów silnika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić rodzaje i budowę kadłubów silnika,

określić zadania stawiane kadłubom silnika,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele kadłubów silnika, plansze, rysunki,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Przedstaw budowę, zadania, charakterystyczne wymiary i czynności obsługowe

mechanizmu korbowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

określić charakterystyczne wymiary i budowę mechanizmu korbowego,

przedstawić konstrukcję mechanizmu korbowego i zadania jakie spełniają poszczególne
jego elementy,

określić zakres czynności i niedomagania mechanizmu korbowego,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z instruktażem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele mechanizmów korbowych, plansze, rysunki,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Przedstaw budowę, zasadę działania i czynności obsługowe systemu olejenia

ciśnieniowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

scharakteryzować poszczególne elementy i ich rolę w układzie olejenia,

określić zakres czynności obsługowych układu olejenia,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

plansze, rysunki, schematy układu olejenia,

−

modele misek olejowych, pomp zębatych, filtrów,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Przedstaw budowę, zasadę działania i czynności obsługowe układów chłodzenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i sposoby chłodzenia silników (samoczynne, wymuszone),

scharakteryzować poszczególne elementy układu chłodzenia cieczą i ich rolę w układzie,

określić zakres regulacji intensywności chłodzenia, regulację przepływu cieczy,

określić rolę wentylatora w układzie chłodzenia cieczą i dmuchawy przy chłodzeniu
powietrzem,

przedstawić czynności obsługowe układów chłodzenia,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele silników z układami chłodzenia,

−

modele pomp, chłodnic, termostatów, wentylatorów,

−

plansze, rysunki, schematy układów chłodzenia silników,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Ćwiczenie 6

Przedstaw budowę, zasadę działania i obsługę układów zasilania silników o zapłonie

iskrowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę, zasadę działania układów zasilania silników z zapłonem iskrowym,

określić czynności obsługowe układów zasilania silników o zapłonie iskrowym,

scharakteryzować urządzenia rozruchowe i budowę gaźników,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele silników z zapłonem iskrowym,

−

modele gaźników, pomp paliwowych, filtrów,

−

plansze, rysunki, schematy układów zasilania o zapłonie iskrowym,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 7

Przedstawić zasadę działania i budowę układu zasilania wtryskowego o zapłonie

iskrowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić istotę działania i budowę układu zasilania wtryskowego,

scharakteryzować poszczególne urządzenia i ich wpływ na zasadę działania układu
wtryskowego,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej i schematycznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

−

pokaz z instruktażem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania i rysowania,

−

plansze, rysunki, schematy elektronicznie sterowanego układu zasilania,

−

modele elementów zasilania,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 8

Przedstaw budowę, zasadę działania i czynności obsługowe układów zasilania silników

o zapłonie samoczynnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasadę działania układów zasilania silników o zapłonie
samoczynnym,

scharakteryzować poszczególne elementy układu i ich wpływ na działanie układu
zasilania o zapłonie samoczynnym,

określić czynności obsługowe układu zasilania silników o zapłonie samoczynnym,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej i rysunkowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele silników z zapłonem samoczynnym,

−

modele pomp wtryskowych, pomp zasilających, filtrów, wtryskiwaczy,

−

plansze, rysunki, schematy układów zasilania silników o zapłonie samoczynnym,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5.4. Budowa mechanizmów przenoszenia napędu

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw budowę i zasadę działania oraz czynności obsługowe sprzęgła ciernego

jednotarczowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasadę działania sprzęgła ciernego,

określić czynności obsługowe i regulacyjne sprzęgła ciernego,

scharakteryzować najczęściej spotykane niesprawności sprzęgieł,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele sprzęgieł ciernych, tarcze sprzęgieł, sprężyny dociskowe,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przedstaw budowę, zasadę działania i czynności obsługowe skrzynek biegów

z przesuwanymi kołami zębatymi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasadę działania skrzynek biegów,

określić czynności obsługowe skrzynek biegów,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej i schematycznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania i rysowania,

−

modele skrzynek biegów z przesuwanymi kołami,

−

plansze, rysunki położenia kół zębatych na poszczególnych biegach,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Przedstaw budowę mostów napędowych i mechanizmów w nich usytuowanych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasadę działania przekładni głównej,

określić zadania stawiane mechanizmom różnicowym,

scharakteryzować tor jazdy kół samochodu po łuku, w odniesieniu do roli mechanizmu
różnicowego,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej i rysunkowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania i rysowania,

−

modele mostów napędowych, przekładni głównych i mechanizmów różnicowych,

−

modele półosi napędowych,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Przedstaw budowę i zasadę działania wałów napędowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę, zasadę działania i przeznaczenie wałów napędowych,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

określić istotę stosowania przegubów w wałach napędowych,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z instruktażem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele wałów napędowych,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5.5. Mechanizmy nośne, jezdne i prowadzenia pojazdów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw budowę i zasadę działania oraz czynności obsługowe mechanizmów nośnych

i jezdnych pojazdów samochodowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

scharakteryzować zawieszenia, ich podział, zadania,

przedstawić elementy sprężyste zawieszenia, budowę i działanie,

określić rolę amortyzatorów i stabilizatorów w zawieszeniach,

przedstawić zakres czynności obsługowych mechanizmów nośnych i jezdnych pojazdów,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele mechanizmów nośnych,

−

modele mechanizmów jezdnych,

−

elementy zawieszenia zależnego i niezależnego,

−

plansze, rysunki mechanizmów nośnych i jezdnych pojazdów,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przedstaw budowę, zasadę działania i czynności obsługowe układów kierowniczych

pojazdów samochodowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasadę działania układów kierowniczych,

określić zadania mechanizmów zwrotnych,

określić zakres czynności obsługowych układów kierowniczych pojazdów,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele elementów kierowniczych,

−

plansze, rysunki układów kierowniczych,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Przedstaw budowę, zasadę działania i czynności obsługowe pneumatycznego układu

uruchamiania hamulców.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasady działania pneumatycznego układu hamulcowego,

określić zakres czynności obsługowych układu pneumatycznego hamulców,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z instruktażem,

−

dyskusja dydaktyczna,

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

plansze, schematy układu pneumatycznego hamulców,

−

modele elementów pneumatycznego układu hamulcowego,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5.6. Urządzenia zapłonowe i rozruchowe silników

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw budowę i zasadę działania zapłonu bateryjnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasadę działania zapłonu bateryjnego,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

−

metoda tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele zapłonów bateryjnych,

−

plansze, rysunki, schematy zapłonów bateryjnych,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Przedstaw budowę, zasadę działania zapłonu iskrownikowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zasady działania zapłonu iskrownikowego,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z instruktażem,

−

metoda tekstu przewodniego.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele zapłonów iskrownikowych,

−

plansze, rysunki, schematy zapłonów iskrownikowych,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Ćwiczenie 3

Przedstaw budowę, zasadę działania i rodzaje świec zapłonowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

przedstawić budowę i zadania stawiane świecom zapłonowym,

przedstawić zasady wykonywania czynności kontrolnych świec zapłonowych,

przedstawić wykonanie ćwiczenia w formie opisowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

papier A4, przybory do pisania,

−

modele świec zapłonowych,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługiwanie pojazdów
samochodowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 17, 18, 19, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 11, 12, 14, 15, 16, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. b, 5. d, 6. c, 7. b, 8. d, 9. d, 10. b, 11. b,
12. b, 13. d, 14. b, 15. b, 16. b, 17. b, 18. a, 19. a, 20. c.

Plan testu

Nr zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić wpływ rozmieszczenia zespołu
napędowego na konstrukcję pojazdu

Wskazać główne zadanie stawiane silnikowi
spalinowemu

Określić elementy mechanizmu korbowego

Rozpoznać element wytwarzający iskrę

Określić ilość suwów na cykl pracy silnika

Określić obroty wału korbowego
przypadające na cykl pracy silnika

Wskazać element napędu sprężarki

Wskazać właściwą jednostkę w układzie SI

Określić usytuowanie części prowadzącej
tłoka

10.

Dobrać metodę wykonania korbowodu

11.

Uzasadnić właściwą współpracę elementów

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

12.

Ustalić czynnik pośredniczący w wymianie
ciepła

13.

Określić zadania urządzenia rozruchowego

14.

Dobrać właściwe urządzenie gaźnika
rozruchowego

15.

Dobrać element przekazujący moment
obrotowy skrzynce biegów

16.

Wyjaśnić zadanie mechanizmu różnicowego

17.

Rozróżnić zadania dla urządzenia
zapłonowego

18.

Wskazać właściwe usytuowanie przekładni
głównej

19.

Rozróżnić mechanizmy układu prowadzenia
pojazdu

20.

Odgadnąć zadanie amortyzatora

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednia liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Rozmieszczenie zespołów napędowych ma wpływ na
a)

układ konstrukcyjny pojazdu.

przeznaczenie pojazdu.

klasyfikację pojazdów.

rodzaj energii do napędu pojazdu.

Jednym z zadań stawianych silnikowi spalinowemu jest
a)

wytworzenie energii elektrycznej.

zamiana energii chemicznej paliwa na mechaniczną.

uzyskiwanie dużych prędkości obrotowych.

stworzenie warunków ruchu obrotowego wału.

Mechanizm korbowy silnika tworzą
a)

korbowód, sworzeń, komora spalania.

wał korbowy, korbowód, zawory wylotowe.

wał korbowy, sworzeń, zawory dolotowe.

tłok, wał korbowy, korbowód.

W silniku iskrowym mieszanka zapalana jest iskrą pochodzącą od
a)

kondensatora.

wiecy.

cewki zapłonowej.

przerywacza.

W silniku przy dwóch obrotach wału korbowego pełny cykl pracy zamyka się w
a)

dwóch suwach.

trzech suwach.

jednym suwie.

czterech suwach.

W silniku wysokoprężnym czterosuwowym na każdy cykl pracy przypadają
a)

cztery obroty wału korbowego.

trzy obroty wału korbowego.

dwa obroty wału korbowego.

jeden obrót wału korbowego.

Sprężarka doładowująca silnik napędzana jest od
a)

wałka rozrządu.

wału korbowego.

ruchu cieczy.

ruchu spalin.

Jednostką momentu obrotowego jest

MPa.

Bar.

kN.

kNm.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Część prowadząca tłoka znajduje się .
a)

w pobliżu denka tłoka.

na równi z piastą.

nad częścią pierścieniową.

pod częścią pierścieniową.

10.

Korbowody wykonuje się przeważnie
a)

spawane.

odkuwane.

tłoczone.

skręcane z elementów.

11.

Krzywki wałka rozrządu wymuszają bezpośrednio ruch postępowo – zwrotny
a)

płytek regulujących

popychaczy.

sprężyn zaworowych.

trzonków zaworów.

12.

W systemie chłodzenia pośredniego czynnikiem pośredniczącym w wymianie ciepła jest
a)

powietrze.

ciecz.

wentylator.

kanały wlotowe.

13.

Zadaniem urządzenia rozruchowego jest
a)

wymieszanie mieszanki.

wytworzenie ubogiej mieszanki.

szybkie odparowanie mieszanki.

wzbogacenie mieszanki.

14.

Gaźniki rozruchowe działają samoczynnie poprzez
a)

odpowiednie średnice dysz.

termostaty.

nagłe otwarcie przepustnicy.

nagły wypływ paliwa z rozpylacza.

15. Skrzynka biegów odbiera moment obrotowy od

wału napędowego.

silnika.

tylnego mostu.

przekładni głównej.

16. Zadaniem mechanizmu różnicowego jest

ustawienia przełożeń w skrzynce biegów,

zróżnicowanie prędkości kół,

włączenia przekładni głównej,

sterowania kołami jezdnymi.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

17. Urządzenia zapłonowe wytwarzają

mieszankę palną.

wyładowanie iskrowe.

pole magnetyczne.

duży moment rozruchowy.

18. Przekładnia główna usytuowana jest pomiędzy

kołami napędzanymi.

półosiami.

tylnym mostem a wałem.

osiami pojazdu.

19. Do układu prowadzenia pojazdu zaliczamy

układ hamulcowy.

stabilizatory.

amortyzatory.

gumowe elementy sprężyste.

20. Amortyzatory służą do

łagodzenia wstrząsów.

ochrony zawieszenia przed nierównościami.

tłumienia drgań.

amortyzacji pracy silnika.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Obsługiwanie pojazdów samochodowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obsługiwanie pojazdów
samochodowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 8, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 7, 9, 11, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. b, 4. c, 5. b, 6. c, 7. b, 8. c, 9. b, 10. b, 11. d,
12. b, 13. a, 14. c, 15. b, 16. d, 17. b, 18. b, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr zad.

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać element nie występujący
w zblokowanych mechanizmach napędowych

Określić właściwy ruch tłoka w cylindrze

Określić przyczynę zapłonu paliwa w silniku
wysokoprężnym

Wyjaśnić cykl pracy silnika

Określić właściwe położenie zaworów w czasie
dolotu

Określić właściwe położenie zaworów w czasie
sprężania

Uzasadnić wybór zjawiska powstającego przy
wczesnym zapłonie

Wskazać właściwy czynnik

Umotywować wybór elementu mającego
wpływ na skok tłoka

10.

Wskazać właściwą wielkość

11.

Umotywować występujące problemy
konstrukcyjne w silnikach rzędowych
wielocylindrowych

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

12.

Wskazać umiejscowienie części pierścieniowej
tłoka

13.

Wskazać silniki z rozrządem tłokowym

14.

Określić silnik mający smarowanie
mieszankowe

15.

Określić napęd pompy zębatej

16.

Wskazać element chłodzenia wymuszonego

17.

Dokonać właściwego wyboru uzupełnienia
cieczy chłodzącej

18.

Umotywować usytuowanie przepustnicy
rozruchowej

19.

Określić umieszczenie przekładni głównej
w układzie klasycznym

20.

Określić wielkość prądu indukowanego
w cewce zapłonowej

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Zblokowane mechanizmy napędowe nie posiadają
a)

sprzęgła.

wała napędowego.

półosi napędowych.

przekładni głównej.

W klasycznym układzie korbowym silnika tłok
a)

porusza się ruchem obrotowym.

przesuwa się wzdłuż osi cylindra.

stoi w miejscu.

stoi w miejscu, a cylinder przesuwa się.

W silniku wysokoprężnym zapłon paliwa następuje przez
a)

silne odparowanie.

samozapalenie.

przeskok iskry.

wysoką temperaturę paliwa.

Przy jednym obrocie wału korbowego pełny cykl pracy zamyka się w silnikach
a)

wysokoprężnych.

czterosuwowych.

dwusuwowych.

z doładowaniem.

W silnikach czterosuwowych w czasie suwu dolotu tłok porusza się od GMP do DMP
przy
a)

otwartych zaworach dolotowych i wylotowych.

otwartym zaworze dolotowym i zamkniętym wylotowym.

zamkniętych zaworach dolotowych i wylotowych.

zamkniętym zaworze dolotowym i otwartym wylotowym.

W silnikach czterosuwowych w czasie suwu sprężania tłok przesuwa się od DMP
do GMP przy
a)

otwartym zaworze wylotowym i zamkniętym dolotowym

zamkniętym zaworze dolotowym i otwartym wylotowym.

zamkniętych zaworach dolotowych i wylotowych.

otwartych zaworach dolotowych i wylotowych.

W silnikach czterosuwowych zbyt wczesny zapłon powoduje
a)

obniżenie ciśnienia spalania mieszanki.

przeciwdziała ruchowi tłoka w kierunku GMP.

niekorzystnie wpływa na skład spalin.

powoduje głośną pracę silnika.

W turbodoładowaniu wykorzystana jest energia
a)

opływającego powietrza.

ruchu cieczy chłodzącej.

gazów spalinowych.

mechaniczna od silnika.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

Skok tłoka uzależniony jest od
a)

długości wału korbowego.

promienia korby wału korbowego.

sposobu zamocowania sworznia tłokowego.

długości korbowodu.

10.

Sprawność silnika jest zawsze
a)

większa od jedności.

mniejsza od jedności.

równa jedności

większa od 100%.

11.

Przy większej liczbie cylindrów w silnikach rzędowych problemy konstrukcyjne
związane są z
a)

długością skoku tłoka.

długością korbowodów.

długością ramienia wykorbienia.

długością wału korbowego.

12.

Część pierścieniowa tłoka znajduje się
a)

na równi z piastą.

nad częścią prowadzącą.

pod częścią prowadzącą.

na równi z denkiem tłoka.

13. Rozrząd tłokowy ma zastosowanie w silnikach

dwusuwowych.

czterosuwowych.

z doładowaniem.

z turbodoładowaniem.

14.

System smarowania mieszankowy stosowany jest przeważnie w silnikach
a)

wysokoprężnych.

czterosuwowych.

dwusuwowych.

z doładowaniem.

15.

Olejowa pompa zębata napędzana jest od
a)

wału korbowego.

wałka rozrządu.

koła napędu wentylatora.

koła napędu alternatora.

16.

Chłodzenie wymuszone następuje wtedy, gdy silnik chłodzony jest
a)

powietrzem dopływającym kanałami.

powietrzem przy ruchu pojazdu.

cieczą.

strumieniem powietrza z dmuchawy.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

17.

Ciecz chłodzącą przy układach zamkniętych należy uzupełniać
a)

przy silniku gorącym.

przy silniku zimnym.

podczas pracy silnika.

w czasie intensywnego parowania cieczy.

18.

Przepustnica rozruchowa usytuowana jest przy
a)

dopływie powietrza do gardzieli.

wlocie powietrza do gaźnika.

wypływie paliwa z rozpylacza.

urządzeniu zamykającym przepustnicę.

19. W klasycznym układzie napędowym przekładnia główna umieszczona jest w

obudowie krzyżaków wału napędowego.

obudowie tylnego mostu.

obudowie sprzęgła.

skrzynce biegów.

20. W uzwojeniu wtórnym cewki zapłonowej indukuje się prąd o napięciu

około 50 kV.

powyżej 10 kV.

powyżej 20 kV.

około 25 kV.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Obsługiwanie pojazdów samochodowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

7. LITERATURA

Jodłowski M.: Operator maszyn do robót ziemnych. KaBe, Krosno 2002

Kijewski J.: Silniki spalinowe. WSiP, Warszawa 1998

Orzełowski S.: Budowa podwozi i nadwozi samochodowych. WSiP, Warszawa 2007

Orzełowski S.: Naprawa i obsługa pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 1998

Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2007

Rychter T.: Budowa pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 1999

Literatura metodyczna
1.

Kwiatkowski S.: Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy. Instytut
Badań Edukacyjnych, Warszawa 2006

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Wyższa Szkoła
Inżynierska, Radom 1998