ŚWIĘCENIA

ŹRÓDŁA:
KPK, kan. 1008-1054.
KKKW, kan. 743-775.
Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu proprio datae Omnium in mentem quaedam in

Codice Iuris Canonici immutantur, 26.10.2009, AAS 102 (2010) s. 8-10.

Ioannes Paulus II, Epistula apostolica Ordinatio sacerdotali de sacerdotali ordinatione viris

tantum reservanda, 22.05.1994, AAS 86 (1994) s. 545-548.

Pontificale Romanum ex decreto sacrosancti oecumenici Concilii Vaticani II instauratum, Città

del Vaticano 1970-:

De ordinatione diaconi, presbyteri et episcopi, 1968; De institutione lectorum et acoly-
thorum. De admissione inter candidatos ad diaconatum et presbyteratum. De sacro
caelibatu amplectendo, 1972 (Pontyfikał rzymski odnowiony zgodnie z postanowieniem
Świętego Soboru Powszechnego Watykaoskiego II, wydany z upoważnienia papieża
Pawła VI, poprawiony staraniem papieża Jana Pawła II. Obrzędy święceo biskupa,
prezbiterów i diakonów. Wydanie drugie wzorcowe, Katowice 1999). (skrót: PROrd)

Congregatio pro Doctrina Fidei, Decretum generale de delicto attentatae sacrae ordinationis

mulieris, 19.12.2007, L’Osservatore Romano 30.05.2008, s. 1.

Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de gravioribus delictis, 21.05.2010 (skrót: GD).
Congregazione per l'Educazione Cattolica, Istruzione circa i criteri di discernimento vocazionale

riguardo alle persone con tendenze omosessuali in vista della loro ammissione al
Seminario e agli Ordini sacri, 4.11.2005.

Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Circular Letter to the Most

Reverend Diocesan Bishops and Other Ordinaries with Canonical Faculties to Admit to
Sacred Orders Concerning: Scrutinies regarding the Suitability of Candidates for Orders,
10.11.1997, Notitiae 33 (1997) s. 507-518.

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznao 1995, n. 1536-1600.
Konferencja Episkopatu Polski, Zmodyfikowana instrukcja w sprawie posług oraz święceo u-

dzielanych w seminariach duchownych, 4.05.1982, w: Dokumenty duszpastersko-litur-
giczne Episkopatu Polski 1966-1998, s. 115-121.

Konferencja Episkopatu Polski, Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie udzielania posługi

lektora i akolity świeckim mężczyznom, 2.10.2007.

II Polski Synod Plenarny, Liturgia Kościoła po Soborze Watykaoskim II, Poznao 2001 (skrót: PSP,

Liturgia)

I Synod Diecezji Lubelskiej, stat. 130, § 1-3.
II Synod Diecezji Lubelskiej, stat. 225.
I Synod Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej, stat. 51.

1. Określenie i skutki sakramentu święceo

KPK
Kan. 1008 – Na mocy ustanowienia Bożego, przez
sakrament święceo niektórzy spośród wiernych,
naznaczeni w nim niezatartym charakterem, są
ustanawiani świętymi szafarzami; są oni mianowicie
konsekrowani i przeznaczeni ażeby – każdy odpo-
wiednio do swojego stopnia – służyli ludowi Bożemu

KKKW
Kan. 743 – Przez sakrament święceo udzielany przez
biskupa, poprzez działającego Ducha Świętego są
ustanawiani święci szafarze, którzy ubogacani są
zadaniem i władzą udzieloną przez Chrystusa Pana
Jego Apostołom i na różnych stopniach owocują
głoszeniem Ewangelii oraz pasterzowaniem i

z nowego i szczególnego tytułu.
Kan. 1009 – § 1. Święceniami są: biskupstwo, prez-
biterat i diakonat.
§ 3. Ci, którzy zostali ustanowieni biskupami lub
prezbiterami otrzymują misję i upoważnienie do
działania w osobie Chrystusa Głowy, natomiast
diakoni otrzymują moc służenia Ludowi Bożemu w
diakonii liturgii, słowa i miłości.
Kan. 845 – § 1. Nie można powtarzad sakramentów
(...) i święceo, które wyciskają charakter.
§ 2. Jeśli po przeprowadzeniu starannego docho-
dzenia, istnieje jeszcze roztropna wątpliwośd, czy
wyliczone w § 1 sakramenty zostały rzeczywiście lub
ważnie udzielone, należy ich udzielid warunkowo.

uświęcaniem Ludu Bożego.
Kan. 672 – § 1. Sakramenty (...) oraz święceo nie
mogą byd powtarzane.
§ 2. Jeśli zaś istnieje roztropna wątpliwośd, czy
rzeczywiście lub czy ważnie były udzielone, i wąt-
pliwośd ta pozostaje mimo przeprowadzenia dokład-
nego dochodzenia, należy udzielid ich warunkowo.

Cały Kościół jest ludem kapłaoskim. Przez chrzest wszyscy wierni uczestniczą w kap-

łaostwie Chrystusa. Uczestnictwo to jest nazywane „wspólnym kapłaostwem wiernych”. U
jego podstaw i dla służenia mu istnieje inne uczestnictwo w posłaniu Chrystusa, przekazywane
przez sakrament święceo, którego misją jest pełnienie służby we wspólnocie, w imieniu i w
osobie Chrystusa – Głowy.

Kapłaostwo urzędowe różni się istotowo od wspólnego kapłaostwa wiernych,

ponieważ udziela świętej władzy w służbie wiernym. Pełniący urząd święceo wykonują swoją
posługę wobec Ludu Bożego przez nauczanie (munus docendi), kult Boży (munus liturgicum) i
rządy pasterskie (munus regendi) (KKK 1591-1592).

Sakrament święceo jest sakramentem, dzięki któremu posłanie, powierzone przez

Chrystusa Apostołom, nadal jest spełniane w Kościele aż do kooca czasów. Jest to więc
sakrament posługi apostolskiej. Obejmuje on trzy stopnie: episkopat, prezbiterat i diakonat.
Łacioski wyraz ordo oznaczał w czasach rzymskich stany ustanowione w sensie cywilnym,
zwłaszcza stan rządzący. Ordinatio oznacza włączenie do ordo. W Kościele istnieją pewne
stany, które Tradycja na podstawie Pisma Świętego już od starożytności określa terminem
taxeis (po grecku), ordines (po łacinie). I tak liturgia mówi o ordo episcoporum, ordo
presbyterorum, ordo diaconorum. Inne grupy także otrzymują nazwę ordo: katechumeni,
dziewice, małżonkowie, wdowy. Włączanie do jednego z tych stanów Kościoła dokonywało się
na mocy obrzędu nazywanego ordinatio, który stanowił akt religijny i liturgiczny, będący
konsekracją, błogosławieostwem lub sakramentem. Dzisiaj wyraz ordinatio jest
zarezerwowany dla aktu sakramentalnego, który włącza do stanu biskupów, prezbiterów i
diakonów. Jest to coś więcej niż zwykłe wybranie, wyznaczenie, delegacja lub ustanowienie
przez wspólnotę. Ten akt sakramentalny udziela daru Ducha Świętego, pozwalającego
wykonywad „świętą władzę” (sacra potestas), która może pochodzid jedynie od samego
Chrystusa, przez Jego Kościół. Święcenia określa się także jako consecratio, są bowiem
pewnym wyłączeniem i przyjęciem przez samego Chrystusa w służbę Kościołowi. Włożenie rąk
przez biskupa i modlitwa konsekracyjna stanowią widzialny znak tej konsekracji. (KKK 1536-
1538) Według Soboru (KK 28):

Urząd kościelny, przez Boga ustanowiony, sprawowany jest w różnych stopniach święceo przez tych,
którzy od starożytności już noszą nazwę biskupów, prezbiterów i diakonów.

Od początku posługa święceo była udzielana i wykonywana według trzech stopni: jako

posługa biskupów, prezbiterów i diakonów. Posługi udzielane przez święcenia są

niezastąpione w organicznej strukturze Kościoła. Bez biskupów, prezbiterów i diakonów nie
można mówid o Kościele (KKK 1593).

Nauka katolicka, wyrażona w liturgii, Urząd Nauczycielski i stała praktyka Kościoła

uznają, że istnieją dwa stopnie uczestniczenia w kapłaostwie Chrystusa: episkopat i
prezbiterat. Diakonat jest przeznaczony do pomocy im i służenia. Dlatego pojęcie sacerdos –
kapłan – oznacza obecnie biskupów i prezbiterów, ale nie diakonów. Nauka katolicka
przyjmuje jednak, że zarówno dwa stopnie uczestniczenia w kapłaostwie (episkopat i
prezbiterat), jak i stopieo służby (diakonat), są udzielane za pośrednictwem aktu
sakramentalnego nazywanego „święceniami”, to znaczy przez sakrament święceo. (KKK 1554)

W określeniu kodeksowym (kan. 1008, 1009 § 3 KPK; kan. 743 KKKW) jest wyraźnie

wskazana różnica między świętymi szafarzami a innymi wiernymi, czyli między kapłaostwem
wspólnym wiernych a kapłaostwem urzędowym, hierarchicznym, nazywanym też
kapłaostwem posługi. Podstawę tego rozróżnienia stanowi sakrament święceo. Przyjmujący
sakramentalne kapłaostwo zostają naznaczeni niezatartym charakterem oraz konsekrowani.
Niezatarty charakter, czyli znamię, wyraża istotną zmianę, jaka dokonuje się przez sakrament
święceo, i trwałośd tej zmiany. Konsekracja zaś jako Boże działanie przeznacza do pełnienia na
stałe szczególnej misji w Kościele. Wraz z konsekracją sakramentalną szafarze święci
otrzymują właściwe im zadanie nauczania, uświęcania i kierowania, które wypełniając w
osobie Chrystusa – Głowy upodabniają ich do Niego.

W określeniu kan. 1008 KPK i 743 KKKW zawiera się także ogólna wzmianka o stop-

niach święceo, które szczegółowo wymienia kanon następny, mówiąc, że „z ustanowienia
Bożego istnieją w Kościele trzy stopnie święceo, którymi są: episkopat, prezbiterat i diakonat
(kan. 1009 § 1 KPK). Zadanie otrzymane przez święcenia jest tym samym zadaniem Chrystusa,
lecz w różnym stopniu uczestniczą w nim biskupi, prezbiterzy i diakoni. W szczególnej pozycji
znajdują się diakoni, święceni nie do kapłaostwa, lecz do posługi. Różnią się więc od biskupów
i prezbiterów nie tylko stopniem, lecz przede wszystkim co do istoty. Kodeks podejmuje tę
kwestię w dodanym w roku 2009 § 3 kan. 1009 (Benedictus XVI, Litterae apostolicae motu
proprio datae Omnium in mentem quaedam in Codice Iuris Canonici immutantur, 26.10.2009,
AAS 102 (2010) s. 8-10, opublikowane 8 stycznia 2010 r., obowiązujące od 9 kwietnia 2010 r.),
stwierdzając, że „ci, którzy zostali ustanowieni biskupami lub prezbiterami otrzymują misję i
upoważnienie do działania w osobie Chrystusa Głowy, natomiast diakoni otrzymują moc
służenia Ludowi Bożemu w diakonii liturgii, słowa i miłości”.

Różnica między diakonatem a prezbiteratem i episkopatem polega na tym, że diakonat

nie jest stopniem kapłaostwa urzędowego, natomiast prezbiterat i episkopat są stopniami
tego kapłaostwa. Ponieważ jednak diakoni przez włożenie rąk otrzymują łaskę sakramentalną,
należy przeto uważad diakonat za pierwszy stopieo sakramentu święceo, chociaż jest
udzielany „nie dla kapłaostwa, lecz dla posługi” (KK 29). Prezbiterat i episkopat różnią się więc
od diakonatu nie tylko co do stopnia, lecz przede wszystkim co do istoty. Natomiast między
prezbiteratem a episkopatem jest różnica tylko co do stopnia, a nie co do istoty.

II Polski Synod Plenarny przypomniał (PSP, Liturgia, n. 8):

W Kościele od początku istnieją słudzy powołani przez Boga do specjalnej służby na rzecz wspólnoty, gdyż
nie wszystkie „członki spełniają tę samą czynnośd” (Rz 12, 4). Według nieprzerwanej nauki Kościoła
zbawcze posłanie powierzone przez Ojca Jego Synowi zostało powierzone Apostołom, a przez nich ich
następcom. Otrzymują oni Ducha Jezusa, aby działad w Jego imieniu i w Jego osobie. W ten sposób
wyświęcony szafarz stanowi niejako więź sakramentalną, która łączy czynnośd liturgiczną z tym, co
powiedzieli i uczynili Apostołowie, a przez nich z tym, co powiedział i uczynił Chrystus – źródło i
fundament sakramentów. Zasada ta otrzymała w tradycji Kościoła nazwę sukcesji apostolskiej. To dlatego
w wierze katolickiej sukcesja apostolska tworzy strukturę całego życia liturgicznego Kościoła. Ma ona

charakter sakramentalny, przekazywany przez sakrament święceo. Powołani i wyświęceni biskupi oraz
prezbiterzy i diakoni, ich współpracownicy, są jakby „ikonami” Chrystusa Kapłana. Ponieważ w
Eucharystii ukazuje się w pełni sakrament Kościoła, dlatego istota posługi biskupa i prezbiterów ujawnia
się w przewodniczeniu Eucharystii.

Sobór Watykaoski II dopuścił możliwośd przywrócenia diakonatu jako właściwego i

trwałego stopnia hierarchicznego, pozostawiając decyzję w tej sprawie Konferencjom
Biskupów, która jednak przed realizacją wymagały aprobaty samego papieża (KK 29).
Stosownie do postanowienia Soboru Paweł VI w motu proprio Sacrum diaconatus ordinem z
18.06.1967 r. określił następnie zasady przywracania stałego diakonatu oraz kompetencje
diakonów.

Diakoni uczestniczą w specjalny sposób w posłaniu i łasce Chrystusa (KK 41, DA 16).

Sakrament święceo naznacza ich pieczęcią („charakterem”), której nikt nie może usunąd. Upo-
dabnia ich ona do Chrystusa, który stał się „diakonem”, to znaczy sługą wszystkich. Do
diakonów należy między innymi asystowanie biskupowi i prezbiterom przy celebracji Boskich
misteriów, szczególnie Eucharystii, jej udzielanie, asystowanie przy zawieraniu małżeostwa i
błogosławienie go, głoszenie Ewangelii i przepowiadanie, prowadzenie pogrzebu i
poświęcanie się różnym posługom miłości (KK 29, KL 35, DM 16).

Od czasu Soboru Watykaoskiego II Kościół łacioski przywrócił diakonat „jako właściwy i

trwały stopieo hierarchiczny” (KK 29), podczas gdy Kościoły wschodnie zachowały go nieprzer-
wanie. Diakonat stały, który może byd udzielany żonatym mężczyznom, stanowi znaczne
wzbogacenie posłania Kościoła. Istotnie, jest czymś właściwym i pożytecznym, by mężczyźni,
którzy pełnią w Kościele prawdziwie posługę diakona, czy to w życiu liturgicznym i
duszpasterskim, czy to w pracy społecznej i charytatywnej, „byli umacniani przez obrzęd
włożenia rąk przekazany tradycją apostolską i złączeni ściślej z ołtarzem, aby przez
sakramentalną łaskę diakonatu mogli skuteczniej wykonywad swoją służbę” (DM 16). (KKK
1569-1571)

W Polsce diakonat stały został wprowadzony decyzją Konferencji Episkopatu Polski z

dnia 20.06.2001 r. Zasady formacji kandydatów do stałego diakonatu w Polsce zostały zatwier-
dzone przez Kongregację do Spraw Edukacji Katolickiej (do Spraw Seminariów i Instytucji
Naukowych) w dniu 22 stycznia 2004 r. Natomiast II Polski Synod Plenarny na temat diakonatu
stałego postanowił (PSP, Liturgia, n. 40):

Po Soborze Watykaoskim II Kościół łacioski przywrócił diakonat stały „jako właściwy i trwały stopieo
hierarchiczny”. Może byd udzielany również żonatym mężczyznom. Uważa się, że w naszej dzisiejszej
sytuacji może stanowid znaczne wzbogacenie realizacji posłannictwa Kościoła.”Diakoni uczestniczą w
specjalny sposób w posłaniu i łasce Chrystusa. Sakrament święceo naznacza ich pieczęcią („charakte-
rem”), której nikt nie może usunąd. Upodabnia ich ona do Chrystusa, który stał się „diakonem”, to znaczy
sługą wszystkich. Do diakonów należy między innymi asystowanie biskupowi i prezbiterom przy celebracji
Boskich misteriów, szczególnie Eucharystii, jej udzielanie, asystowanie przy zawieraniu małżeostwa i
błogosławienie go, głoszenie Ewangelii i przepowiadanie, prowadzenie pogrzebu i poświęcanie się
różnym posługom miłości”.

Od pierwszych wieków Kościoła do czasów współczesnych istniały – z ustanowienia

kościelnego – pewne posługi, które nazywano święceniami niższymi, mianowicie: ostiariat,
lektorat, egzorcystat i akolitat, a także subdiakonat, zaliczany od XII/XIII w. do święceo
wyższych. Święcenia te były uznawane za stopnie poprzedzające święcenia hierarchiczne i
zastrzeżone dla tych, którzy zamierzali przyjąd kapłaostwo. Święcenia niższe poprzedzała
tonsura, która włączała do stanu duchownego oraz inkardynowała do diecezji. Papież Paweł VI

w motu proprio Ministeria quaedam z 15.08.1972 r. odnowił, a raczej zmienił dyscyplinę Koś-
cioła łacioskiego dotyczącą święceo niższych i święceo subdiakonatu. Spośród tych stopni
prowadzących do święceo papież pozostawił tylko lektorat i akolitat, które nie nazywają się już
święceniami, lecz posługami (ministeria). Jednocześnie przestały byd one zastrzeżone wyłącz-
nie kandydatom do diakonatu i prezbiteratu. Posługi lektora i akolity, z którymi związano szer-
sze zadania, można obecnie powierzad także wiernym świeckim, którzy nie zamierzają przyj-
mowad święceo diakonatu lub prezbiteratu, ale tylko mężczyznom. Obrzęd liturgiczny, przez
który powierza się posługi lektora i akolity, nie nazywa się święceniem (ordinatio), lecz ustano-
wieniem (institutio) i oprócz biskupa może byd celebrowany przez prezbitera (szczególnie
chodzi tu o wyższych przełożonych kleryckich instytutów życia konsekrowanego i
stowarzyszeo życia apostolskiego). Natomiast poszczególne Kościoły wschodnie posiadają
własną dyscyplinę dotyczącą święceo niższych (tak jest np. w Kościele ukraioskim i Kościele
słowackim obrządku bizantyjskiego).

Odnośnie do posług Konferencja Episkopatu Polski postanowiła (Instrukcja z 2007 r., n.

8-10):

Wszyscy kandydaci do sakramentu święceo w trakcie formacji seminaryjnej są ustanawiani lektorami i
akolitami. Wykonywanie tych posług jest konieczne do właściwego przygotowania się do przyjęcia tego
sakramentu. Istnieje jednak możliwośd ustanawiania lektorami i akolitami mężczyzn, którzy nie
zamierzają przyjmowad święceo. Dla tych ludzi lektorat i akolitat stają się formą realizacji życiowego
powołania w Kościele.
Zakres odpowiedzialności lektora i akolity, ustanowionych na stałe jako misja w Kościele, jest rozległy.
Każda z tych posług wymaga posiadania odpowiednich charyzmatów, a jej spełnianie wiąże się z
zaangażowaniem wszystkich sił i możliwości danego człowieka. Lektor jest powołany w szczególny sposób
do dawania w świecie świadectwa wiary poprzez słowo, akolita powinien zaś gorliwiej niż inni życiem
zgodnym z tajemnicą ołtarza, ukazywad żyjącego w Kościele Pana, który ofiarował za nas samego siebie.
Należy odróżnid praktykę błogosławienia młodych chłopców do czytania słowa Bożego od posługi
lektora. Nie otrzymują oni posługi lektoratu, lecz błogosławieostwo do spełnienia funkcji czytania słowa
Bożego w podczas liturgii. W seminariach duchowych należy również udzielad posługi lektora tym
kandydatom, którzy wcześniej przyjęli błogosławieostwo do funkcji czytania słowa Bożego. Zaleca się,
aby błogosławieostwo do spełnienia funkcji czytania słowa Bożego było udzielane przez prezbitera. Jeśli
zaś byłoby udzielane przez biskupa, to według formuły, która wyraźnie podkreśla, że jest to
błogosławieostwo do funkcji, a nie ustanowienie do posługi.

2. Materia i forma święceo

KPK
Kan. 1009 – § 2. Są one (święcenia) udzielane przez
nałożenie rąk i modlitwę konsekracyjną, przepisaną
dla poszczególnych stopni w księgach liturgicznych.
Kan. 1010 – Święceo należy udzielad podczas Mszy
świętej, w niedzielę lub święto nakazane, lecz z racji
duszpasterskich można ich udzielad także w inne
dni, nie wyłączając powszednich.
Kan. 1011 – § 1. Święceo należy udzielad z reguły w
kościele katedralnym. Jednakże z racji duszpasters-
kich wolno ich udzielad w innym kościele lub kaplicy.
§ 2. Na święcenia powinni byd zapraszani duchowni
oraz inni wierni, ażeby jak najliczniej uczestniczyli w
ich udzielaniu.

KKKW
Kan. 744 – Jedynie biskup ważnie udziela święceo
poprzez włożenie rąk i modlitwę przepisaną przez
Kościół.
Kan. 773 – Święceo należy udzielad przy jak najwięk-
szym udziale chrześcijan w kościele w niedzielę lub
święto, jeśli słuszna przyczyna czego innego nie
doradza.

Istotny obrzęd sakramentu święceo dla wszystkich trzech stopni stanowi włożenie rąk

przez biskupa na głowę wyświęcanego, a także specjalna modlitwa święceo (dawniej zwana

konsekracyjną), będąca prośbą do Boga o wylanie Ducha Świętego i udzielenie Jego darów
dostosowanych do posługi, do której kandydat jest wyświęcany. Święcenia wyciskają
niezatarty charakter sakramentalny. (KKK 1573; 1597)

Święcenia są udzielane przez włożenie rąk oraz modlitwę święceo przepisaną dla po-

szczególnych stopni w księgach liturgicznych (kan. 1009 § 2 KPK; kan. 744 KKKW; PROrd,
Wprowadzenie ogólne, n. 6). Dokonuje tego szafarz święceo. Istotny obrzęd sakramentalny
święceo diakonatu, prezbiteratu i episkopatu, czyli materię i formę święceo, określił Pius XII w
konstytucji apostolskiej Sacramentum ordinis z 30.11.1947 r. W związku z odnowieniem obrzę-
dów święceo Paweł VI konstytucją apostolską Pontificalis Romani z 18.11.1968 r.
zatwierdzającą nowe obrzędy święceo, aby zapobiec kontrowersjom i wątpliwościom
sumienia, dokonał ponownego określenia istotnych elementów udzielania święceo. Według
tego określenia istotny obrzęd święceo, wymagany do ważności, stanowi włożenie rąk oraz
określone słowa modlitwy święceo. Włożenia rąk dokonuje szafarz w milczeniu na każdego
przyjmującego święcenia bezpośrednio przed modlitwą. Przy święceniu biskupa włożenia rąk
dokonują wszyscy biskupi udzielający święceo, ale wystarcza do ważności włożenie rąk tylko
przez głównego szafarza. Do istoty obrzędu, czyli jego ważności, należą w Kościele łacioskim
następujące słowa:

1) przy święceniu diakonów (PROrd, Święcenia diakonów, n. 187):

Prosimy Cię, Panie, ześlij na nich Ducha Świętego, aby ich umocnił siedmiorakim darem Twojej łaski do
wiernego pełnienia dzieła posługi;

2a) przy święceniu prezbiterów w Kościele łacioskim (PROrd, Święcenia PrezBiterów, n.

112):

Prosimy Cię, Ojcze Wszechmogący, daj tym swoim sługom godnośd prezbiteratu; odnów w ich sercach Ducha
świętości, niech wiernie pełnią przyjęty od Ciebie, Boże, urząd posługiwania kapłaoskiego drugiego stopnia i
przykładem swojego życia pociągają innych do poprawy obyczajów;

2b) przy święceniu prezbiterów w Kościele bizantyjskim (KKK 1587):

Panie, napełnij darem Ducha Świętego tego, którego raczyłeś podnieśd do godności kapłaostwa, by był
godny bez zarzutu stad przy Twoim ołtarzu, głosid Ewangelię Twojego Królestwa, pełnid posługę Twego słowa
prawdy, składad Ci dary i ofiary duchowe, odnawiad Twój lud przez kąpiel odrodzenia, tak aby on sam
wyszedł na spotkanie naszego wielkiego Boga i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa, Twojego jedynego Syna, w dniu
Jego powtórnego przyjścia i by otrzymał z Twojej nieskooczonej dobroci nagrodę za wierne wypełnianie
swojego zadania;

3) przy święceniu biskupa (PROrd, Święcenia biskupa, n. 25):

Teraz, Boże, wylej na tego wybranego pochodzącą od Ciebie moc, Ducha Świętego, który włada i kieruje,
którego dałeś umiłowanemu Synowi Jezusowi Chrystusowi, On zaś dał Go świętym Apostołom, aby w
różnych miejscach ustanowili Kościół, jako Twoją świątynię, na nieustanną cześd i chwałę Twojego imienia.

Celebracja święceo biskupa, prezbiterów czy diakonów ze względu na szczególne zna-

czenie dla życia Kościoła partykularnego powinna odbywad się z udziałem wielu wiernych.
Zazwyczaj powinna odbywad się w niedzielę, w katedrze, w sposób odpowiednio uroczysty.
Trzy święcenia – biskupa, prezbitera i diakona – przebiegają w podobny sposób. Są one

udzielane w ramach liturgii eucharystycznej (kan. 1010-1011 KPK; kan. 773 KKKW; KKK 1372).
Pontyfikał stwierdza (PROrd, Wprowadzenie ogólne, n. 9):

Święcenia powinny się odbywad podczas Mszy świętej, w której wierni czynnie uczestniczą, zwłaszcza w
Dniu Paoskim, kiedy to wszyscy gromadzą się „przy jednym ołtarzu pod przewodnictwem biskupa,
otoczonego przez prezbiterów i usługujących”. W ten sposób szczególne ukazywanie się Kościoła i
udzielanie święceo łączy się z Ofiarą eucharystyczną, która jest źródłem i szczytem całego życia
chrześcijaoskiego.

oraz w odniesieniu do święceo biskupa (PROrd, Święcenia biskupa, n. 20-22):

Wypada, aby wszystkie wspólnoty diecezji, dla której biskup ma zostad wyświęcony, były odpowiednio
przygotowane do udziału w liturgii święceo.
Biskup, który ma zostad ustanowiony głową danej diecezji, winien otrzymad święcenia w kościele
katedralnym.
Biskupi pomocniczy, którzy zostają wyświęceni do posługi w jakiejś diecezji, winni również otrzymad
święcenia w katedrze lub w jakimś innym znaczniejszym kościele na terenie diecezji.
Święcenia biskupa winny się odbywad z jak najliczniejszym udziałem wiernych, w niedzielę lub święto,
zwłaszcza w święto Apostołów, chyba że racje duszpasterskie przemawiają za wyborem innego dnia.
Wyklucza się jednak Triduum Paschalne, Środę Popielcową, cały Wielki Tydzieo oraz Wspomnienie
wszystkich wiernych zmarłych.

II Polski Synod Plenarny postanowił (PSP, Liturgia, n. 70, 125):

Święcenia diakonatu i kapłaostwa są przeżywane jako wielkie święto Kościoła partykularnego. Należy
jednak przestrzegad przepisów kościelnych odnoszących się do terminów udzielania powyższych święceo.
Święceo biskupich, prezbiteratu i diakonatu należy udzielad z zasady w niedziele i obowiązujące święta,
tak aby wierni jak najliczniej mogli uczestniczyd w tych obrzędach. Pierwszym i głównym miejscem
sprawowania sakramentu święceo jest kościół katedralny, jako matka kościołów. W kościołach
parafialnych należy sprawowad uroczyste Msze św. prymicyjne, aby przeżywanie ich przez wiernych
otwierało serca wiernych na Boże powołanie i pobudzało do modlitwy o nowych robotników winnicy
Paoskiej.

Podobnie jak we wszystkich sakramentach, właściwej celebracji towarzyszą obrzędy

dodatkowe. Różnią się one bardzo w różnych tradycjach liturgicznych, ale ich wspólną cechą
jest wyrażanie wielorakiego znaczenia łaski sakramentalnej. W obrządku łacioskim obrzędy
wstępne: przedstawienie i wybór kandydata, przemówienie biskupa, pytania stawiane
kandydatowi, litania do Wszystkich Świętych – mają potwierdzid, że wybór kandydata został
dokonany zgodnie z praktyką Kościoła. Przygotowują one do uroczystego aktu konsekracji, po
którym wiele obrzędów ma wyrazid i dopełnid w sposób symboliczny dokonywane misterium.
W przypadku biskupa i prezbitera namaszczenie krzyżmem świętym jest znakiem specjalnego
namaszczenia przez Ducha Świętego, który czyni owocną ich posługę. W przypadku biskupa
ma miejsce przekazanie księgi Ewangelii, pierścienia, mitry i pastorału na znak jego
apostolskiego posłania i głoszenia Słowa Bożego, jego wierności Kościołowi, oblubienicy
Chrystusa, i jego władzy pasterza trzody Pana. Przy święceniach prezbitera przekazuje się
patenę i kielich, „ofiarę ludu świętego”, którą prezbiter ma składad Bogu. Przy święceniach
diakonów przekazuje się im księgę Ewangelii na znak, że otrzymali posłannictwo głoszenia
Ewangelii Chrystusa (KKK 1574).

3. Szafarz święceo

a. norma podstawowa

KPK
Kan. 1012 – Szafarzem święceo jest biskup konsek-
rowany.
Kan. 1017 – Poza własnym terytorium biskup może
udzielad święceo tylko za zezwoleniem biskupa die-
cezjalnego.

KKKW
Kan. 744 – Jedynie biskup ważnie udziela święceo
(...).
Kan. 749 – Biskup nie może udzielad święceo w ob-
cej eparchii bez zezwolenia miejscowego biskupa
eparchialnego, chyba że prawo partykularne Kościo-
ła patriarchalnego w tym, co dotyczy Patriarchy, ina-
czej stanowi.

Katechizm Kościoła Katolickiego poucza (KKK 1575-1576; 1600):

Sam Chrystus wybrał Apostołów i dał im udział w swoim posłaniu i w swojej władzy. Wyniesiony na
prawicę Ojca, nie opuszcza On swojej trzody, lecz strzeże jej przez Apostołów, otaczając stałą opieką, i
kieruje przez pasterzy, którzy nadal prowadzą Jego dzieło. A zatem to Chrystus „ustanawia” jednych
apostołami, innych pasterzami. Działa On nadal przez biskupów. Ponieważ sakrament święceo jest
sakramentem posługi apostolskiej, przekazywanie tego „daru duchowego”, „nasienia apostolskiego”,
należy do biskupów jako następców Apostołów. Biskupi ważnie wyświęceni, to znaczy włączeni w
sukcesję apostolską, udzielają ważnie trzech stopni sakramentu święceo.

Ważnie udziela święceo każdy biskup konsekrowany, także nie utrzymujący łączności z

kolegium biskupów i jego głową – Biskupem Rzymskim. Natomiast godziwie może udzielad
święceo tylko ten biskup, który jest do tego uprawniony lub specjalnym aktem prawnym upo-
ważniony.

Do godziwości wymaga się w przypadku święceo udzielanych poza własną diecezją

(eparchią), aby biskup udzielający święceo posiadał zezwolenie miejscowego biskupa
diecezjalnego (eparchialnego) na dokonanie tej czynności (kan. 1017 KPK; kan. 749 KKKW).

b. szafarz święceo biskupich

KPK
Kan. 377 - § 1. Papież mianuje biskupów w sposób
nieskrępowany albo zatwierdza wybranych zgodnie
z prawem.
Kan. 1013 - Żaden biskup nie może konsekrowad na
biskupa, jeśli wpierw nie upewni się o papieskim
zleceniu.
Kan. 1014 - Jeśli Stolica Apostolska nie udzieliła
dyspensy, biskup, główny konsekrator, musi do kon-
sekracji biskupiej dobrad sobie przynajmniej dwóch
biskupów konsekrujących. Jest zaś bardzo stosowne,
ażeby razem z nimi konsekrowali elekta wszyscy
obecni biskupi.
Kan. 1382 - Biskup, który bez papieskiego mandatu
konsekruje kogoś na biskupa, a także ten, kto od
niego konsekrację przyjmuje, podlegają eksko-
munice wiążącej mocą samego prawa, zastrzeżonej
Stolicy Apostolskiej.

KKKW
Kan. 181 - Biskupi, w granicach terytorium Kościoła
patriarchalnego, na wakującą stolicą eparchialną lub
do wypełnienia innego zadania, są desygnowani
przez kanoniczny wybór według kanonów 947 - 957,
chyba że prawo wspólne co innego zastrzega.
§ 2. Pozostali Biskupi mianowani są przez Biskupa
Rzymskiego (...).
Kan. 745 - Święcenia biskupie są zarezerwowane
według norm prawa Biskupowi Rzymskiemu, Pat-
riarsze lub Metropolicie w ten sposób, że żadnemu
biskupowi nie godzi się wyświęcad kogokolwiek na
biskupa, jeśli wcześniej nie upewni się o prawnym
zleceniu.
Kan. 746 - § 1. Biskup jest wyświęcany przez trzech
biskupów, z wyjątkiem przypadku ostatecznej ko-
nieczności.
§ 2. Biskupi drugi i trzeci, jeśli nie mogą byd obecni
biskupi tego samego Kościoła sui iuris co pierwszy
biskup udzielający święceo, mogą byd z innego Koś-
cioła sui iuris.
Kan. 1459 - § 1. Biskupi, którzy bez zlecenia kompe-

tentnej władzy udzielili komuś święceo biskupich i
ten, kto od nich w ten sposób te święcenia przyjął,
powinni zostad ukarani ekskomuniką większą.

Pierwotnie udzielanie święceo biskupich należało do metropolitów i biskupów prowin-

cji kościelnej. Od średniowiecza święcenia biskupie w Kościele zachodnim są zastrzeżone pa-
pieżowi tak, że nie wolno ich udzielad bez mandatu papieskiego, to jest zlecenia czy upo-
ważnienia. Stąd w obecnym kodeksie Kościoła łacioskiego (kan. 1013 KPK) znajduje się zakaz
obejmujący wszystkich biskupów konsekrowania kogokolwiek na biskupa bez papieskiego
zlecenia (pontificium mandatum), co do którego należy się upewnid przed udzieleniem świę-
ceo biskupich. Zakaz ten wobec faktów jego naruszenia Kongregacja Św. Oficjum w 1951 r.
obwarowała najcięższą sankcją kanoniczną, mianowicie ekskomuniką wiążącą mocą samego
prawa, zastrzeżoną Stolicy Apostolskiej w sposób najbardziej szczególny (specialissimo modo).
Obecny KPK w kan. 1382 postanawia, że „biskup, który bez papieskiego mandatu konsekruje
kogoś na biskupa, a także ten, kto od niego przyjmuje konsekrację, podlega ekskomunice wią-
żącej mocą samego prawa, zastrzeżonej Stolicy Apostolskiej”. Analogiczną sankcję zawiera
kan. 1459 KKKW, z tym że karą jest obligatoryjna ekskomunika większa.

Wyświęcenie biskupa bez mandatu, czyli upoważnienia papieskiego, jest ważne, ale

niegodziwe, czyli niedozwolone. To upoważnienie udzielane przez papieża, który mianuje bis-
kupów w sposób nieskrępowany lub zatwierdza wybranych zgodnie z prawem (kan. 377 § 1
KPK), jest wymagane, aby święcenia były zgodne z prawem i włączały do wspólnoty hierar-
chicznej z głową kolegium biskupów i jego członkami. Na mocy sakramentalnej konsekracji
oraz hierarchicznej wspólnoty następuje włączenie do kolegium biskupów, które stanowi pod-
miot najwyższej i pełnej władzy nad całym Kościołem (kan. 336 KPK; por. KK 22).

We wschodnich Kościołach patriarchalnych i arcybiskupich większych kandydaci na bis-

kupów, którzy mają pełnid swój urząd na terytorium własnym (a więc nie dotyczy to tzw. dias-
pory) są wybierani przez Synody Biskupów danego Kościoła, natomiast w pozostałych wypad-
kach (czyli dla diaspory oraz w pozostałych Kościołach sui iuris), podobnie jak w Kościele łacio-
skim, nominacja należy do Biskupa Rzymskiego (kan. 181 KKKW).

Tylko biskup włączony zgodnie z prawem do wspólnoty hierarchicznej może otrzymad

od prawowitej władzy kościelnej misję kanoniczną, mocą której jest mu przydzielany określony
urząd lub wyznaczani podwładni (KK 24). Właśnie mandat dany przez papieża lub kompe-
tentną władzę Kościołów wschodnich uwidacznia i wyraża wspólnotę hierarchiczną biskupa z
głową kolegium biskupów i jego członkami i dlatego jest niezbędny do zaistnienia tej wspól-
noty.

Zgodnie ze starożytną tradycją Kościoła święcenia biskupie winny byd udzielane przez

kilku biskupów. Tak dokonywane święcenia stanowią znak kolegialności biskupów. Stąd także
obecnie biskup, główny szafarz święceo, dla ich dokonania ma dobrad sobie przynajmniej
dwóch biskupów współszafarzy. Wymaganie to dotyczy godziwości, czyli dozwoloności
święceo, a nie ich ważności. Gdyby zaś Stolica Apostolska udzieliła od tego wymagania dys-
pensy, święcenia dokonane tylko przez jednego biskupa byłyby również godziwe. Dyspensę
taką można by jednak z zasady otrzymad tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdyby rzeczywiście
nie było lub nie mogło przybyd trzech biskupów. Kodeks uważa ponadto za bardzo stosowne,
aby wspólnie z głównym szafarzem i dwoma innymi biskupami wyświęcali elekta wszyscy
obecni biskupi (kan. 1014 KPK). Pontyfikał poleca (PROrd, Święcenia biskupa, n. 16):

Zgodnie ze starożytną tradycją wraz z biskupem, głównym szafarzem święceo, w ich celebracji winni
uczestniczyd przynajmniej dwaj biskupi. Jest zaś bardzo wskazane, aby wszyscy obecni biskupi brali udział

w wyniesieniu elekta do posługi pełni kapłaostwa. Kładą oni ręce na elekta, wypowiadają ustaloną częśd
modlitwy święceo oraz pozdrawiają go pocałunkiem.
W ten sposób w święceniach każdego biskupa wyraża się kolegialny charakter stanu biskupiego.
Z zasady metropolita winien udzielad święceo biskupowi diecezji należącej do metropolii, miejscowy zaś
biskup – biskupowi pomocniczemu.
Biskup, główny szafarz święceo, wypowiada modlitwę święceo, w której wielbi Boga i wzywa Ducha
Świętego.

c. szafarz święceo diakonatu i prezbiteratu

- biskup własny dla kandydatów do duchowieostwa diecezjalnego

KPK
Kan. 1015 – § 1. Każdy kandydat do prezbiteratu i
diakonatu powinien byd wyświęcony przez własnego
biskupa albo na podstawie dymisoriów udzielonych
przez niego zgodnie z prawem.
§ 2. Własny biskup, jeśli nie zachodzi uzasadniona
przeszkoda, powinien osobiście wyświęcad swoich
podwładnych. Jednakże należącego do obrządku
wschodniego nie może godziwie wyświęcid bez
apostolskiego indultu.
§ 3. Kto może wystawid dymisorie do przyjęcia świę-
ceo, może również sam osobiście święceo udzielid,
jeśli ma sakrę biskupią.
Kan. 1016 – Gdy idzie o święcenia diakonatu tych,
którzy pragną byd włączeni do duchowieostwa die-
cezjalnego, biskupem własnym jest biskup diecezji,
w której kandydat ma stałe zamieszkanie, albo
diecezji, której postanowił się poświęcid. Gdy idzie o
święcenia prezbiteratu duchownych diecezjalnych,
biskupem własnym jest biskup diecezji, do której
kandydat został inkardynowany przez diakonat.
Kan. 1383 – Biskup, który wbrew przepisowi kan.
1015 wyświęcił obcego podwładnego bez zgodnych
z prawem dymisoriów, podlega przez rok zakazowi
udzielania święceo. Kto zaś przyjął święcenia, jest
mocą samego faktu suspendowany od przyjętego
święcenia.

KKKW
Kan. 747 – Kandydat do diakonatu lub prezbiteratu
powinien byd święcony przez własnego biskupa
eparchialnego lub przez innego biskupa na podsta-
wie dymisoriów wystawionych zgodnie z prawem.
Kan. 748 – § 1. Jeśli chodzi o święcenia, własnym bis-
kupem eparchialnym tego, który ma byd przypisany
do jakiejś eparchii, jest biskup tej eparchii, w której
kandydat ma stałe zamieszkanie, albo eparchii,
której służbie postanowił się poświęcid, deklarując
to na piśmie. Jeśli natomiast chodzi o święcenia
tego, który do jakiejś eparchii już jest przypisany,
biskupem własnym jest biskup tej eparchii.
§ 2. Kandydata będącego podwładnym, a przypisa-
nego do innego Kościoła sui iuris, biskup eparchialny
nie może wyświęcid bez zgody Stolicy Apostolskiej.
Jeśli dotyczy to kandydata, który jest przypisany do
Kościoła patriarchalnego i w granicach tego Kościoła
ma stałe lub tymczasowe zamieszkanie, tej zgody
może udzielid także Patriarcha.
Kan. 1459 – § 2. Biskup, który udzielił komuś świę-
ceo diakonatu lub prezbiteratu wbrew przepisom
kanonów, powinien zostad ukarany odpowiednią
karą.

Kandydatom do prezbiteratu i diakonatu może udzielid święceo ich biskup własny albo

inny biskup, który otrzymał do tego dymisorie, czyli pisemne upoważnienie (kan. 1015 § 1
KPK; kan. 748 § 1 KKKW).

Biskup własny, jeśli nie ma uzasadnionej przeszkody, powinien osobiście udzielad

święceo swoim podwładnym. Biskup własny nie może jednak godziwie udzielid święceo
kandydatowi, który należy do innego Kościoła sui iuris, jeśli nie ma indultu apostolskiego lub,
w przypadku Kościołów patriarchalnych i arcybiskupich większych, głowy Kościoła kandydata
(kan. 1015 § 2 KPK; kan. 748 § 2 KKKW). Celem tego zakazu jest zachowanie odrębności
istniejących w Kościele obrządków. Udzielenie święceo przez własnego biskupa w obrządku
łacioskim kandydatowi należącemu do jakiegoś katolickiego obrządku wschodniego nie
powoduje jednak tym samym przynależności do Kościoła łacioskiego. Ta sama zasada

obowiązuje również w odniesieniu do kandydatów obrządku łacioskiego wyświęconych w
jednym z katolickich obrządków wschodnich (kan. 112 § 2 KPK; kan. 38 KKKW).

Biskup nie będący biskupem własnym kandydata może godziwie udzielid święceo tylko

na podstawie dymisoriów udzielonych zgodnie z prawem. Wyświęcenie diakona lub prezbitera
bez dymisoriów przez innego biskupa niż własny biskup kandydata naruszałoby wspólnotę hie-
rarchiczną z jego biskupem i ze stanem biskupim (por. DK 7). Na mocy kan. 1383 KPK
biskupowi łacioskiemu, który wyświęciłby obcego podwładnego bez wydanych zgodnie z
prawem dymisoriów, zabrania się przez okres jednego roku udzielad święceo, a wyświęcony
podlega przez sam fakt przyjęcia święceo suspensie od przyjętego święcenia. Wskutek tego
nie może on godziwie wykonywad zadao wynikających ze święcenia, a w pewnych wypadkach
nawet wykonywad ich ważnie. Analogiczne kary zawiera kan. 1459 § 2 KKKW.

Biskupem własnym w odniesieniu do kandydatów do diakonatu, którzy pragną byd

włączeni do duchowieostwa diecezjalnego, jest według kan. 1016 KPK i 748 § 1 KKKW biskup
diecezji (eparchii), w której kandydat ma stałe zamieszkanie lub której postanowił się
poświęcid. Natomiast w odniesieniu do kandydatów do prezbiteratu w gronie duchowieostwa
diecezjalnego biskupem własnym jest biskup diecezji (eparchii), do której kandydat został
inkardynowany przez diakonat. Określenie kan. 1016 KPK i 748 § 1 KKKW dotyczy jedynie
duchowieostwa diecezjalnego. Tylko bowiem duchowny diecezjalny ma właściwie biskupa
własnego.

Do duchowieostwa diecezjalnego, gdy chodzi o święcenia, zalicza się również kandyda-

tów do stanu duchownego oraz duchownych będących członkami instytutów świeckich na
prawie papieskim, które nie inkardynują swoich członków, oraz instytutów świeckich na
prawie diecezjalnym (eparchialnym), jak również członków instytutów zakonnych na prawie
diecezjalnym (eparchialnym) oraz stowarzyszeo życia apostolskiego na prawie diecezjalnym
(stowarzyszeo życia wspólnego na wzór zakonników na prawie eparchialnym).

Ustawodawca inaczej określa biskupa własnego dla kandydatów do diakonatu, inaczej

zaś dla diakonów pragnących przyjąd prezbiterat. Znajduje to uzasadnienie w odmiennej
sytuacji prawnej jednych i drugich. Podstawą tego rozróżnienia jest inkardynacja wraz z
przyjęciem diakonatu do określonej diecezji (eparchii).

Dla kandydatów do diakonatu biskupem własnym jest:

1) biskup diecezji (eparchii), w której przyjmujący święcenia ma stałe zamieszkanie,

według kan. 102 § 2 KPK lub kan. 912 § 1 KKKW;

2) biskup diecezji (eparchii), w której przyjmujący święcenia chce wypełniad swoją pos-

ługę. Przed diakonatem więc kandydat do święceo ma pełną wolnośd wyboru
diecezji (eparchii).

W wypadku święceo prezbiteratu biskupem własnym kandydata jest biskup diecezji

(eparchii), do której jako diakon został on już inkardynowany (przypisany) (kan. 1016 KPK; kan.
748 § 1 KKKW).

- biskup upoważniony przez właściwego przełożonego zakonnego

KPK
Kan. 1019 – § 1. Wyższy przełożony kleryckiego in-
stytutu zakonnego na prawie papieskim albo kleryc-
kiego stowarzyszenia życia apostolskiego na prawie
papieskim, ma prawo wystawiad dymisorie do dia-
konatu i prezbiteratu swoim podwładnym, którzy
zgodnie z konstytucjami są wieczyście lub defini-
tywnie złączeni z instytutem lub stowarzyszeniem.

KKKW
Kan. 472 – Przełożony monasteru sui iuris, w myśl
norm typików może dad swoim zakonnikom po
ślubach wieczystych dymisorie do święceo; pismo to
należy przedstawid Biskupowi eparchialnemu
miejsca, gdzie znajduje się klasztor, nawet gdy jest
zależny lub – jeśli chodzi o monaster stauropigialny
– Biskupowi wyznaczonemu przez Patriarchę.

§ 2. Święcenia wszystkich pozostałych alumnów
jakiegokolwiek instytutu lub stowarzyszenia są regu-
lowane prawem obowiązującym duchownych die-
cezjalnych. Odwołuje się jakikolwiek indult udzie-
lony przełożonym.

Kan. 537 – § 1. Wyżsi przełożeni według statutów
mogą wystawid dymisorie do święceo członkom o
ślubach wieczystych.
§ 2. Biskupem, do którego przełożony powinien
przesład dymisorie, jest Biskup eparchialny miejsca,
gdzie kandydat do święceo ma stałe zamieszkanie;
do innego Biskupa zaś, jeżeli udzielił pozwolenia
Biskup eparchialny albo jeżeli jest Biskupem innego
Kościoła sui iuris niż kandydat, albo jest nieobecny,
albo wreszcie, jeżeli stolica eparchialna wakuje, a
zarządza nią osoba nie wyświęcona na Biskupa,
należy

koniecznie

powiadomid

o

tym

w

poszczególnych przypadkach Biskupa udzielającego
święceo poprzez autentyczny dokument kurii
eparchialnej.
Kan. 560 – § 1. Przełożony wyższy stowarzyszenia
uprawniony jest, według norm statutów, do wysta-
wienia członkom wieczyście przyjętym, dymisoriów
do święceo; należy je przesład Biskupowi, o którym
mowa w kanonie 537 § 2.

Kanon 1015 § 3 KPK zawiera ogólną normę: „Kto może wystawid dymisorie do

przyjęcia święceo, może również sam osobiście święceo udzielid, jeśli posiada sakrę biskupią”.
Norma ta ma zawsze zastosowanie w odniesieniu do biskupa własnego, gdy chodzi o
duchowieostwo diecezjalne, oraz o członków instytutów świeckich na prawie papieskim, jeśli
te nie inkardynują swoich członków, oraz na prawie diecezjalnym, a także o członków
instytutów zakonnych i stowarzyszeo życia apostolskiego na prawie diecezjalnym. Natomiast
członkom kleryckich instytutów zakonnych na prawie papieskim lub instytutów świeckich na
prawie papieskim, które mają uprawnienie do inkardynacji swoich członków, jak również
prałatur personalnych (kan. 295 § 1 KPK), ich przełożeni, chociaż są uprawnieni do
wystawiania dymisoriów, nie mogą z reguły udzielad święceo, ponieważ nie mają święceo
biskupich.

Członkowie kleryckich instytutów zakonnych na prawie papieskim i stowarzyszeo życia

apostolskiego (stowarzyszeo życia wspólnego na wzór zakonników) na prawie papieskim (kan.
1019 § 1 KPK; kan. 472, 537 i 560 § 1 KKKW), a także kandydaci do święceo z prałatur perso-
nalnych (kan. 295 § 1 KPK) i instytutów świeckich na prawie papieskim, które inkardynują
swoich członków (kan. 266 § 3 KPK i kan. 715 § 2 KPK), nie mają własnego biskupa i otrzymują
święcenia na podstawie dymisoriów, wystawionych przez ich kompetentnego przełożonego
własnego, od jakiegokolwiek biskupa (w Kościele łacioskim) lub do biskupa eparchialnego
miejsca stałego zamieszkania kandydata do świeceo (w Kościołach wschodnich – kan. 537 § 2
KKKW).

- szczegółowe przepisy dotyczące dymisoriów

KPK
Kan. 1018 – § 1. Dla kandydatów do kleru diecezjal-
nego dymisorie może wystawiad:
1° biskup własny, o którym w kan. 1016;
2° administrator apostolski oraz – za zgodą kolegium
konsultorów – administrator diecezji, prowikariusz i
proprefekt apostolski, za zgodą rady, o której mowa
w kan. 495 § 2.

KKKW
Kan. 750 – § 1. Dymisorie, z zachowaniem kan. 472,
537 i 560 § 1, mogą wystawid:
1° własny biskup eparchialny;
2° administrator Kościoła patriarchalnego, a za
zgodą konsultorów eparchialnych, administrator
eparchii;
§ 2. Administrator Kościoła patriarchalnego nie mo-

§ 2. Administrator diecezji, prowikariusz i proprefekt
apostolski nie powinni dawad dymisoriów osobom,
którym odmówił święceo biskup diecezjalny,
wikariusz lub prefekt apostolski.
Kan. 1020 – Nie należy udzielad dymisoriów, dopóki
nie ma wszystkich świadectw i dokumentów, wyma-
ganych przez prawo zgodnie z kan. 1050 i 1051.
Kan. 1021 – Dymisorie można przesład każdemu bis-
kupowi utrzymującemu łącznośd ze Stolicą Apos-
tolską, z wyjątkiem biskupa innego obrządku niż
kandydat do święceo, jeśli nie ma indultu apostols-
kiego.
Kan. 1022 – Biskup, otrzymawszy wymagane pra-
wem dymisorie, nie powinien przystępowad do
święceo, dopóki się całkowicie nie upewni o ich au-
tentyczności.
Kan. 1023 – Dymisorie mogą byd przez udzielającego
lub jego następcę czymś uwarunkowane lub odwo-
łane. Raz jednak udzielone nie tracą ważności w
wypadku wygaśnięcia władzy tego, kto je wystawił.
Kan. 1052 – § 3. Jeśli mimo to na podstawie pew-
nych racji, biskup ma wątpliwośd, czy kandydat jest
zdatny do przyjęcia święceo, nie powinien mu ich
udzielad.

że wystawid dymisoriów tym, którym odmówił tego
Patriarcha, a administrator eparchii tym, którym od-
mówił biskup eparchialny.

Kan. 751 – Nie należy wystawiad dymisoriów, dopóki
nie ma wszystkich świadectw wymaganych przez
prawo.

Kan. 752 – Dymisorie może przesład własny biskup
eparchialny do jakiegokolwiek biskupa tego samego
Kościoła sui iuris, co mający przyjąd święcenia, nie
zaś do innego biskupa, chyba że za zgodą tych, o
których mowa w kan. 748 § 2.




Kan. 753 – Dymisorie mogą byd przez udzielającego
lub jego następcę czymś uwarunkowane lub odwo-
łane. Raz jednak udzielone nie tracą ważności w wy-
padku wygaśnięcia władzy tego, kto je wystawił.
Kan. 770 – Biskup udzielając święceo na podstawie
prawnych dymisoriów, które uznają kandydata za
zdatnego do przyjęcia święceo, może, lecz nie musi
zadowolid się tym zaświadczeniem. Jeśli jednak na
podstawie swojego rozeznania uważa, że kandydat
nie jest zdatny, nie powinien go wyświęcad.

Dymisoriami (od łac. dimittere – posład) nazywa się pisemne upoważnienie do udziele-

nia święceo, niezbędne, by biskup nie będący własnym biskupem kandydata mógł mu udzielid
święceo godziwie; ponadto stwierdza ono zdatnośd kandydata do święceo.

Dla kandydatów do kleru diecezjalnego są według kan. 1018 § 1 KPK uprawnieni wys-

tawiad dymisorie:

1) biskup własny kandydata, to jest do diakonatu – biskup diecezji, w której kandydat

ma stałe zamieszkanie lub której chce się poświęcid, do prezbiteratu zaś – biskup diecezji, do
której kandydat został inkardynowany przez przyjęcie diakonatu (kan. 1016 KPK). Te same
uprawnienia mają zrównani z biskupem diecezjalnym: prałat i opat terytorialny oraz wikariusz
i prefekt apostolski (kan. 381 § 2 i kan. 368 KPK), ordynariusz polowy, a także prałat perso-
nalny (kan. 295 § 1 KPK);

2) administrator apostolski, jak również – za zgodą kolegium konsultorów –

administrator diecezji (kan. 502 § 1-3 KPK) oraz prowikariusz i proprefekt apostolski – za zgodą
rady (kan. 495 § 2 i kan. 502 § 4 KPK).

Administrator diecezji oraz prowikariusz i proprefekt apostolski nie mają pełnej władzy

biskupa diecezjalnego (kan. 420 KPK) i stosownie do ogólnej zasady, że podczas wakansu
stolicy nie należy niczego zmieniad (kan. 428 § 2 KPK), nie mogą podejmowad czynności, które
mogłyby przynieśd szkodę diecezji lub prawom biskupa. Dlatego ich uprawnienie do
wystawiania dymisoriów jest uzależnione od zgody kolegium konsultorów, które określa kan.
502 KPK, lub rady składającej się przynajmniej z trzech kapłanów misjonarzy, według kan. 495
§ 2 KPK. Dymisorie wystawione bez zgody właściwego kolegium konsultorów lub kom-
petentnej rady byłyby nieważne. Nie dotyczy to jednak ważności święceo, lecz tylko ich
godziwości.

Ponadto administrator diecezji, prowikariusz i proprefekt apostolski nie powinni

wystawiad dymisoriów tym, którym odmówił święceo biskup diecezjalny, wikariusz lub prefekt
apostolski (kan. 1018 § 2 KPK).

Administrator apostolski nie podlega tym ograniczeniom, ponieważ kieruje Kościołem

partykularnym na stałe i ma taką samą władzę jak biskup diecezjalny.

Analogiczne normy dotyczą hierarchów Katolickich Kościołów wschodnich (kan. 750

KKKW).

W przypadku członków instytutów życia konsekrowanego i instytutów im podobnych

normy dotyczące wystawiania dymisoriów zostały omówione wyżej.

Kompetentny przełożony nie może wystawid dymisoriów przed otrzymaniem wszyst-

kich świadectw i dokumentów wymaganych przez prawo (kan. 1020 KPK; kan. 751 KKKW).

Dymisorie można kierowad do każdego biskupa utrzymującego łącznośd ze Stolicą

Apostolską, z wyjątkiem jednak – jeśli Stolica Apostolska nie udzieliła indultu – biskupa innego
Kościoła sui iuris niż kandydat do święceo (kan. 1021 KPK; kan. 752 KKKW). Dymisorie można
więc skierowad do określonego biskupa albo wystawid w formie ogólnej bez określonego adre-
sata. Wówczas święceo może udzielid każdy biskup z tego samego Kościoła sui iuris co kandy-
dat, któremu zostaną przedstawione.

Dymisorie skierowane do biskupa nie utrzymującego łączności ze Stolicą Apostolską

nie miałyby mocy prawnej, a otrzymujący od takiego biskupa święcenia podlegałby tym
samym suspensie (kan. 1383 KPK). Również dymisorie adresowane do biskupa innego Kościoła
sui iuris byłyby niezgodne z prawem. Biskup bowiem nie może bez indultu apostolskiego
udzielid święceo kandydatom należącym do innego obrządku (kan. 1015 § 2).

Dymisorie mogą byd przez wystawiającego je przełożonego lub jego następcę czymś

uwarunkowane lub odwołane. Jednak raz udzielone nie tracą ważności w wypadku
wygaśnięcia władzy tego, kto je wystawił (kan. 1023 KPK; kan. 753 KKKW). Uwarunkowania
mogą dotyczyd m.in. czasu, miejsca lub innych okoliczności święceo.

Biskup, który otrzymał zgodne z prawem dymisorie, nie powinien przystępowad do

udzielania święceo przed upewnieniem się o autentyczności dokumentu (kan. 1022 KPK).

4. Kandydaci do święceo

a. wymagania do ważności święceo

- mężczyzna ochrzczony

KPK
Kan. 1024 – Święcenia ważnie przyjmuje tylko męż-
czyzna ochrzczony.

KKKW
Kan. 754 – Święcenia może ważnie przyjąd tylko
mężczyzna ochrzczony.

Kan. 1024 KPK i kan. 754 KKKW tak określają warunki, jakim musi odpowiadad kandy-

dat, by mógł ważnie przyjąd święcenia: „Święcenia ważnie przyjmuje tylko mężczyzna ochrz-
czony”.

Wymóg chrztu do ważnego przyjęcia święceo pochodzi z prawa Bożego. Wynika z ogól-

nej zasady wyrażonej w kan. 842 § 1 KPK i 675 § 2 KKKW, według której nie może byd ważnie
dopuszczony do sakramentów – poza chrztem – ten, kto nie został ochrzczony. Zdolnośd do
przyjęcia sakramentów nabywa się wraz z chrztem.

Kościół uważa niezmiennie, że tylko ochrzczony mężczyzna może ważnie otrzymad

święcenia. Zasada wykluczająca kobiety z kapłaostwa, chociaż nie była do niedawna definityw-

nie określona, nie nasuwała poważniejszych wątpliwości ani nie była zasadniczo kwestiono-
wana. Sytuacja uległa zmianie po Soborze Watykaoskim II. Złożyły się na to m.in. następujące
czynniki:

1) upowszechniające się dopuszczanie kobiet na równi z mężczyznami do kapłaostwa

w niektórych wspólnotach chrześcijaoskich odłączonych od Kościoła katolickiego;

2) poglądy niektórych teologów katolickich opowiadających się za możliwością zmiany

stanowiska Kościoła katolickiego w sprawie kapłaostwa kobiet;

3) wystąpienia pewnych grup i organizacji katolickich, głównie kobiecych, na rzecz do-

puszczania kobiet do funkcji kapłaoskich w Kościele katolickim.

Skłoniło to Stolicę Apostolską do wyrażenia i uzasadnienia stanowiska Kościoła katolic-

kiego w sprawie dopuszczania kobiet do kapłaostwa służebnego. Przedstawia je Deklaracja
Kongregacji Nauki Wiary Inter insigniores z 15.10.1976 r. wydana na polecenie i z aprobatą pa-
pieża Pawła VI. Dokument ten potwierdza zasadę, że Kościół ze względu na wolę dochowania
wierności przykładowi Chrystusa nie może dopuścid kobiet do święceo kapłaoskich, ponieważ
nie ma takiego uprawnienia.

Deklaracja uzasadnia negatywne stanowisko Kościoła w kwestii dopuszczania do

święceo kobiet, przypominając i rozważając: 1) tradycję Kościoła, 2) postępowanie Chrystusa,
3) postępowanie apostołów, 4) znaczenie postawy Chrystusa i apostołów w świetle tradycji.

Deklaracja dotyczy tylko święceo kapłaoskich, to jest prezbiteratu i episkopatu, nato-

miast nie odnosi się do święceo diakonatu, który nie jest stopniem kapłaostwa urzędowego.
Sprawa więc dopuszczania kobiet do diakonatu nie została ostatecznie zamknięta. Nie bez
znaczenia dla ostatecznej decyzji Kościoła katolickiego w sprawie dopuszczania kobiet do dia-
konatu jest praktyka tego Kościoła w czasach apostolskich i w pierwszych wiekach.

Również papież Jan Paweł II w Liście apostolskim Ordinatio sacerdotalis z 22.05.1994 r.

uznał w sposób definitywny, że święcenia kapłaoskie są zastrzeżone wyłącznie mężczyznom,
nie odniósł się również do święceo diakonatu.
Również KKK potwierdza (KKK 1577):

„Święcenia ważnie przyjmuje tylko mężczyzna (vir) ochrzczony.” Jezus wybrał mężczyzn (viri), by
utworzyd kolegium Dwunastu Apostołów, i tak samo czynili Apostołowie, gdy wybierali swoich
współpracowników, którzy mieli przejąd ich misję. Kolegium Biskupów, z którym prezbiterzy są
zjednoczeni w kapłaostwie, uobecnia i aktualizuje aż do powrotu Chrystusa kolegium Dwunastu. Kościół
czuje się związany tym wyborem dokonanym przez samego Pana. Z tego powodu nie są możliwe
święcenia kobiet.

Kościół udziela sakramentu święceo tylko mężczyznom (viris) ochrzczonym, których

zdolności do wykonywania posługi kapłaoskiej zostały starannie rozeznane. Odpowiedzialnośd
i prawo dopuszczenia kogoś do przyjęcia sakramentu święceo przysługuje władzy kościelnej.
(KKK 1598)

Nie można dopuścid do święceo kandydata w przypadku dokonania tzw. zmiany płci.

Według Kongregacji Nauki Wiary:

transseksualizm dostarcza problemów w sprawie określenia godziwości lub ważności sakramentu
małżeostwa, kapłaostwa czy też ślubów zakonnych, które ze względu na swój trwały charakter decydują
o określonym statusie kanonicznym wiernego. Z tego względu domagają się one pełnej świadomości,
przekonanej o trwałości swej decyzji wspomaganej wolnością proporcjonalną do ważności
podejmowanego wyboru. Będąc ponadto zwyczajnymi sposobami realizowania chrześcijaoskiego
powołania do miłości, wymagają one dojrzałej zdolności do daru z siebie dla doskonalenia w Chrystusie
obranego sposobu życia. (…) Kandydat do święceo kapłaoskich, który zdradza symptomy transseksualiz-
mu, poparte wynikami badao medycznych i psychiatrycznych, winien byd uważany jako niezdolny do

przyjęcia święceo i nie może byd do nich dopuszczony. Jeżeli wskutek badania zaburzenia te nie zostały
określone jako poważne i nieodwracalne, to przy istnieniu wątpliwości kandydat również nie może byd
pod żadnym warunkiem dopuszczony do święceo ze względu na brak jasności w określeniu zdatności do
ich przyjęcia.

W dniu 30.05.2008 r. Kongregacja Nauki Wiary opublikowała dekret, na podstawie któ-

rego biskup usiłujący udzielid święceo kobiecie oraz kobieta, która usiłuje je przyjąd, podlegają
karze ekskomunice wiążącej mocą samego prawa (w Kościele łacioskim) lub obligatoryjną eks-
komuniką większą (w Kościołach wschodnich). Zwolnienie z tych kar zostało jednocześnie zare-
zerwowane Stolicy Apostolskiej (GD, art. 5).

- intencja przyjęcia święceo i wolnośd w podjęciu decyzji

KPK
Kan. 219 – Wszyscy wierni mają prawo byd wolni od
jakiegokolwiek przymusu w wyborze stanu życia.
Kan. 1026 – Wyświęcid można tylko tego, kto cieszy
się należytą wolnością. Nie wolno zmuszad do przy-
jęcia święceo w jakikolwiek sposób i dla jakiejkol-
wiek przyczyny, ani kanonicznie odpowiedniego od-
wodzid od ich przyjęcia.

KKKW
Kan. 22 – Wszyscy chrześcijanie mają prawo byd
wolni od jakiegokolwiek przymusu w wyborze stanu
życia.
Kan. 756 – Nie godzi się, aby kogokolwiek w jakikol-
wiek sposób i z jakiejkolwiek przyczyny do przyjęcia
święceo przymuszad lub zdatnego Według prawa
odwodzid od ich przyjęcia.

Wyróżnia się w związku z tym kilka sytuacji:

1) kto nie ma przynajmniej habitualnej intencji przyjęcia święceo, jest święcony nie-

ważnie. Intencja habitualna, to znaczy taka, która była kiedyś wzbudzona i nie została
odwołana, jest z natury sakramentu święceo wymagana do ważności święceo;

2) pozbawiony habitualnie używania rozumu mógłby byd ważnie wyświęcony, lecz

gdyby wcześniej – w okresie pełnej świadomości – nie miał intencji przyjęcia święceo, nie
można by go ważnie wyświęcid;

3) kto wyraża zgodę pod wpływem ciężkiej bojaźni, otrzymuje ważnie święcenia, jeśli

nie był pozbawiony używania rozumu;

4) nieważnie udziela się święceo temu, kto znajduje się w uśpieniu lub upojeniu, jeśli

wcześniej nie miał intencji przyjęcia święceo, jak również temu, kto jest zmuszony siłą pocho-
dzącą z zewnątrz.

b. wymagania do godziwości święceo

- należyta wolnośd

Kto otrzymał święcenia bez należytej wolności, może uzyskad zwolnienie z

przynależności do stanu duchownego i jego obowiązków (kan. 292 KPK; kan. 394 KKKW) oraz
dyspensę papieską od celibatu, według norm Stolicy Apostolskiej.

Ze względu na potrzebę stwierdzenia wolności kan. 1036 KPK i kan. 761 KKKW

wymagają, aby kandydat do diakonatu i prezbiteratu przedłożył własnemu biskupowi lub
kompetentnemu przełożonemu wyższemu własnoręcznie napisaną i podpisaną deklarację, że
przyjmuje święcenia z własnej inicjatywy i dobrowolnie.

Ustawodawca w kan. 1026 KPK i kan. 756 KKKW zabrania wywierania przymusu bez

względu na rację, którą może się kierowad jego sprawca (quovis modo, ob quamlibet causam).
Zakaz ten zobowiązuje moralnie do powstrzymania się od stosowania jakiegokolwiek

przymusu, aby wierni w sposób wolny wybierali stan życia, do czego wszyscy mają prawo (kan.
219 KPK i kan. 22 KKKW). Istnieje również moralny i prawny obowiązek, aby nikogo, kto jest
kanonicznie odpowiedni, nie odwodzid od przyjęcia święceo.

- właściwa formacja intelektualna, duchowa i pastoralna

KPK
Kan. 1027 – Kandydaci do diakonatu i prezbiteratu
muszą byd uformowani przez dokładne przygotowa-
nie, zgodnie z prawem.
Kan. 1028 – Biskup diecezjalny lub kompetentny
przełożony ma się troszczyd, by kandydaci, zanim
zostaną dopuszczeni do określonego święcenia, zos-
tali należycie pouczeni o samym święceniu oraz o
związanych z nim obowiązkach.
Kan. 1032 – § 1. Kandydaci do prezbiteratu mogą
byd dopuszczeni do diakonatu dopiero po ukoocze-
niu piątego roku studiów filozoficzno-teologicznych.
§ 2. Po zakooczeniu okresu studiów, diakon powi-
nien przez odpowiedni czas, określony przez biskupa
lub wyższego przełożonego, pracowad w duszpaster-
stwie, wykonując święcenie diakooskie, zanim zosta-
nie dopuszczony do prezbiteratu.
§ 3. Kandydat do diakonatu stałego może byd do-
puszczony do tego święcenia dopiero po zakoocze-
niu okresu formacji.

KKKW
Kan. 758 – § 1. Aby ktoś mógł byd godziwie wyświę-
cony wymaga się: (...)
4° odpowiedniej wiedzy;
Kan. 760 – § 1. Wyświęcid na diakona można jedynie
po ukooczeniu przez kandydata czwartego roku stu-
diów filozoficzno-teologicznych, chyba że Synod
Biskupów Kościoła patriarchalnego lub Rada Hierar-
chów postanowiła inaczej.
§ 2. Jeśli chodzi o kandydata nie przystępującego do
kapłaostwa, można go wyświęcid na diakona po
ukooczeniu przez niego trzech lat studiów, o których
mowa w kan. 354. Jeśli zaś później zechce przystąpid
do święceo kapłaoskich, powinien wcześniej od-
powiednio uzupełnid studia teologiczne.

Kandydaci do diakonatu i prezbiteratu powinni zdobyd formację podczas dokładnego

przygotowania do święceo, zgodnie z prawem (kan. 1027 KPK; kan. 758 § 1 KKKW), to jest
według norm o kształceniu duchowieostwa zawartych w kan. 232-264 KPK i kan. 328-356
KKKW. Biskup zaś diecezjalny lub odpowiedni przełożony jest ponadto zobowiązany troszczyd
się, aby kandydaci, zanim zostaną dopuszczeni do określonego święcenia, byli należycie
pouczeni o tym święceniu oraz o związanych z nim obowiązkach (kan. 1028 KPK). Należyte
przygotowanie do święceo, tak duchowe jak i naukowe, pomaga w podjęciu decyzji wolnej
odnośnie do przyjęcia święceo.

Prawodawca rozróżnia przy tym przygotowanie do przyjęcia święceo prezbiteratu oraz

do przyjęcia diakonatu stałego. Zawsze jest to odbycie studiów filozoficzno-teologicznych, z
tym że prawo Kościoła łacioskiego (kan. 1032 § 1 KPK) wymaga, aby święcenia diakonatu dla
kandydatów do prezbiteratu były udzielane po ukooczeniu piątego roku studiów, natomiast
prawo Kościołów wschodnich – po ukooczeniu czwartego roku (kan. 760 § 1 KKKW).
Prezbiterat można natomiast przyjąd dopiero po ukooczeniu studiów.

Kandydat zaś do stałego diakonatu może byd dopuszczony do tego święcenia po

zakooczeniu okresu formacji (kan. 1032 § 3 KPK). Cele i czas trwania tej formacji przedstawia
dokładniej, ale bez szczegółowego określenia jej programu kan. 236 KPK: „Kandydaci do
stałego diakonatu mają byd, zgodnie z przepisami Konferencji Episkopatu, przygotowani do
pielęgnowania życia duchowego i nauczeni właściwego wykonywania funkcji związanych z tym
święceniem:

1.

młodzi kandydaci przebywając w jakimś specjalnym domu przynajmniej przez trzy

lata, jeśli biskup diecezjalny z poważnych racji inaczej nie zarządził ;

2. starsi wiekiem mężczyźni, celibatariusze lub żonaci, zgodnie z programem

ustalonym przez Konferencję Episkopatu, obejmującym okres trzech lat”.

- wiek i interstycje

KPK
Kan. 378 – § 1. Jeśli chodzi o zdatnośd kandydatów
do biskupstwa, wymaga się od każdego: (...)
3° przynajmniej trzydziestu pięciu lat życia;
4° przynajmniej pięciu lat kapłaostwa;
Kan. 1031 – § 1. Prezbiteratu można udzielad tylko
tym, którzy ukooczyli dwudziesty piąty rok życia i
posiadają wystarczającą dojrzałośd, z zachowaniem
ponadto sześciomiesięcznego odstępu czasu między
diakonatem i prezbiteratem. Tych, którzy są przez-
naczeni do prezbiteratu, można dopuścid do diako-
natu dopiero po ukooczeniu dwudziestego trzeciego
roku życia.
§ 2. Kandydat do stałego diakonatu, nieżonaty,
może byd dopuszczony do tych święceo dopiero po
ukooczeniu przynajmniej dwudziestego piątego roku
życia; związany zaś małżeostwem nie wcześniej, jak
po ukooczeniu przynajmniej trzydziestego piątego
roku życia, i za zgodą żony.
§ 3. Konferencje Biskupów mają prawo wydad zarzą-
dzenie, na mocy którego jest wymagany wyższy
wiek do prezbiteratu i diakonatu stałego.
§ 4. Dyspensa ponad rok od wieku, wymaganego
zgodnie z przepisami §§ 1 i 2, jest zarezerwowana
Stolicy Apostolskiej.
Kan. 1035 – § 2. Między udzieleniem akolitatu i dia-
konatu należy zachowad odstęp przynajmniej sześ-
ciu miesięcy.

KKKW
Kan. 180 – Aby uznad kogoś za zdatnego do biskups-
twa, wymaga się: (...)
4° przynajmniej trzydziestu pięciu lat życia;
5° przynajmniej pięciu lat kapłaostwa;
Kan. 758 – § 1. Aby ktoś mógł byd godziwie wyświę-
cony wymaga się: (...)
3° ukooczenia wieku przepisanego prawem; (...)
6° zachowania interstycji przewidzianych prawem
partykularnym.
Kan. 759 – § 1. Do przyjęcia diakonatu należy ukoo-
czyd 23 lata, do prezbiteratu należy ukooczyd 24 la-
ta, z zachowaniem prawa partykularnego własnego
Kościoła sui iuris, które może ustanowid wyższy wiek
do przyjęcia święceo.
§ 2. Dyspensa ponad rok od wieku wymaganego
przez prawo powszechne jest zarezerwowana Pat-
riarsze w odniesieniu do kandydata, który posiada
stałe lub tymczasowe zamieszkanie w granicach Koś-
cioła patriarchalnego; w pozostałych przypadkach
Stolicy Apostolskiej.

Kandydat do święceo musi mied odpowiedni wiek określony przez prawo kanoniczne

(wiek ten dlatego jest nazywany w kanonistyce wiekiem kanonicznym).

Prezbiteratu w Kościele łacioskim wolno udzielid tym, którzy ukooczyli 25 lat życia i są

wystarczająco dojrzali. Musi byd ponadto zachowana przerwa - przynajmniej sześcio-
miesięczna - między diakonatem a prezbiteratem. Kandydaci do diakonatu, którzy mają
następnie przyjąd również prezbiterat, mogą byd dopuszczeni do święceo diakonatu po
ukooczeniu 23 lat życia (kan. 1031 § 1 KPK). Prawo Kościołów wschodnich stanowi, że
prezbiteratu wolno udzielid po ukooczeniu 24 roku życia, natomiast do przyjęcia diakonatu
wymagany jest ten sam wiek, jak w Kościele łacioskim (kan. 759 § 1 KKKW).

W Kościele łacioskim do stałego diakonatu kandydata nieżonatego można dopuścid po

ukooczeniu przynajmniej 25 lat życia, kandydata zaś związanego małżeostwem – nie
wcześniej, jak po ukooczeniu przynajmniej 35 lat. Kandydat żonaty przed dopuszczeniem do
diakonatu musi ponadto uzyskad zgodę żony (kan. 1031 § 2 KPK). Konferencja Episkopatu
Polski ponadto wymaga, aby żonaty kandydat do stałego diakonatu miał przynajmniej
pięcioletni staż małżeoski.

Do święceo biskupich wymagane jest obecnie ukooczenie co najmniej 35 lat życia (kan.

378 § 1 n. 3 KPK; kan. 180 n. 4 KKKW).

Kodeksy określając wiek wymagany do poszczególnych święceo upoważniają

jednocześnie prawodawców partykularnych (w Kościele łacioskim Konferencje Biskupów) do

ustalenia wyższej granicy wieku do prezbiteratu oraz do stałego diakonatu (kan. 1031 § 3 KPK;
kan. 759 § 1 KKKW).

Kandydaci, którzy nie osiągnęli wymaganego wieku, mogą uzyskad dyspensę do

przyjęcia święceo wcześniej. Jednakże dyspensa od wieku, jeśli jego brak przekracza jeden rok,
jest zastrzeżona Stolicy Apostolskiej (kan. 1031 § 4 KPK; kan. 759 § 2 KKKW) lub Patriarsze
(kan. 759 § 2 KKKW). Stolica Apostolska udziela jej jednak, jeśli chodzi tylko o krótki czas, a
prośba winna byd skierowana nie później niż na sześd miesięcy przed planowaną datą święceo
(Congregatio de Culto divina et Disciplina Sacramentorum, Notificazione sulla dispensa dal
difetto di età per i candidati all'ordine sacro, Notitiae 35 (1997) s. 281-283).

Pomiędzy święceniami winien byd zachowany odpowiedni odstęp czasowy

(interstycje). Pomiędzy prezbiteratem a biskupstwem powinno upłynąd przynajmniej 5 lat
(kan. 378 § 1 n. 4 KPK; kan. 180 n. 5 KKKW). W Kościele łacioskim pomiędzy diakonatem a
prezbiteratem winno upłynąd przynajmniej 6 miesięcy, tak samo pomiędzy posługą akolity a
diakonatem (kan. 1035 § 2 KPK). W Kościołach wschodnich tę sprawę reguluje prawo
partykularne (kan. 758 § 1 n. 6 KKKW). Władzę dyspensowania od tej normy mają biskupi
diecezjalni (eparchialni).

- powołanie

KPK
Kan. 1025 – § 1. Do godziwego udzielenia święceo
prezbiteratu lub diakonatu wymaga się, aby kan-
dydat: po odbyciu zgodnie z prawem próby, posia-
dał – według oceny własnego biskupa lub kom-
petentnego przełożonego wyższego - wymagane
przymioty (...).
§ 2. Wymaga się ponadto, ażeby według oceny tego
uprawnionego przełożonego, kandydat do święceo
był potrzebny dla posługi Kościoła.
§ 3. Biskup udzielający święceo własnemu pod-
władnemu, który jest przeznaczony dla innej die-
cezji, musi mied pewnośd, że będzie on przyjęty do
tej diecezji.
Kan. 1029 – Do święceo należy dopuszczad jedynie
tych, którzy – według roztropnej oceny własnego
biskupa albo kompetentnego przełożonego wyższe-
go – po rozważeniu wszystkich okoliczności, mają
nieskażoną wiarę, kierują się prawidłową intencją,
posiadają wymaganą wiedzę, cieszą się dobrą
opinią, mają nienaganne obyczaje, wypróbowane
cnoty, jak również inne przymioty fizyczne i
psychiczne,

odpowiadające

przyjmowanemu

święceniu.
Kan. 1030 – Jedynie na skutek kanonicznej przyczy-
ny, chociaż tajnej, własny biskup lub kompetentny
przełożony wyższy może zabronid przystąpienia do
prezbiteratu własnym diakonom, przeznaczonym do
kapłaostwa, z zachowaniem możności wniesienia
rekursu, zgodnie z prawem.
Kan. 1038 – Diakon, który odmawia przyjęcia prez-
biteratu, nie może otrzymad zakazu wykonywania
przyjętego święcenia, chyba że jest związany przesz-
kodą kanoniczną albo – według osądu biskupa die-

KKKW
Kan. 755 – Biskup eparchialny i wyższy przełożony
jedynie dla najpoważniejszej przyczyny, także tajnej,
może

zabronid

przystąpienia

do

święceo

prezbiteratu własnemu diakonowi, z zachowaniem
możności wniesienia rekursu, zgodnie z prawem.
Kan. 758 – § 1. Aby ktoś mógł byd godziwie wy-
święcony wymaga się: (...)
2° obyczajów oraz cech fizycznych i psychicznych
odpowiednich do przyjęcia święceo.
Kan. 757 – Temu, kto odmawia przyjęcia święceo
wyższych nie można zabronid wykonywania już przy-
jętych święceo, chyba że jest związany kanoniczną
przeszkodą, albo, według osądu biskupa eparchial-
nego lub wyższego przełożonego, istnieje inna
poważna przyczyna.

cezjalnego

lub

kompetentnego

przełożonego

wyższego – istnieje jakaś inna poważna przyczyna.

Najważniejszym i podstawowym wymaganiem do przyjęcia święceo jest niewątpliwie

powołanie Boże. Sakrament święceo daje bowiem uczestnictwo w zadaniu samego Chrystusa.
Kodeks nie zajmuje się jednak wprost powołaniem Bożym, zapewne dlatego, że jako dar Boży
nie może byd ono prawnie określone i stwierdzone. Powołanie było wszakże niejednokrotnie
przedmiotem szczególnej troski i nauczania papieży ostatnich czasów.
Sobór Watykaoski II poucza, że Opatrznośd Boża (DFK 2):

ludziom wybranym przez Boga do uczestnictwa w hierarchicznym kapłaostwie Chrystusowym udziela
odpowiednich przymiotów i wspomaga ich swą łaską; natomiast prawowitym szafarzom porucza, aby
odpowiednich kandydatów, którzy zdążają w szczerej intencji i całkowicie dobrowolnie do tak wielkiego
zadania, po uznaniu ich zdatności, powoływali i pieczęcią Ducha Świętego konsekrowali do kultu Bożego i
służby Kościoła.

Jako znamiona powołania są tu wymienione: odpowiednie przymioty, zdatnośd, szczera
intencja i pełna wolnośd w dążeniu do kapłaostwa. Na podstawie tych znamion prawowici
szafarze mają odpowiednich kandydatów powoływad i konsekrowad do kultu Bożego i służby
Kościoła.

Kodeksy w kan. 1029 KPK oraz 758 KKKW wymienia również czynniki, po stwierdzeniu

których biskup lub kompetentny wyższy przełożony mogą dopuszczad do święceo, uznając
tym samym, że kandydaci są powołani przez Boga.

Czynnikami zatem upoważniającymi do dopuszczenia kandydata do święceo, które

można nazwad również znamionami powołania Bożego, są:

1. Nieskażona wiara. Posługa przyjmowana w sakramencie święceo wymaga, by otrzy-

mujący święcenia pozostawał z Kościołem w pełnej łączności wiary, sakramentów i zarządu.
Tego, kto nie ma nieskażonej wiary i nie pozostaje w pełnej wspólnocie z Kościołem, Bóg nie
powołuje do wykonywania posługi w Kościele.

2. Prawa intencja. Taka intencja istnieje wtedy, gdy kandydat do święceo pragnie pos-

ługiwad w Kościele Bogu i bliźnim oraz osiągnąd własne zbawienie. Kto szuka tylko własnej ko-
rzyści lub wygody, na pewno nie ma prawej intencji i nie jest powołany przez Boga.

3. Należyta wiedza. Kandydaci do prezbiteratu mogą byd dopuszczeni do diakonatu do-

piero po ukooczeniu piątego (czwartego) roku studiów filozoficzno-teologicznych. Ponadto
diakon po ukooczeniu studiów, a przed dopuszczeniem do prezbiteratu, powinien przez odpo-
wiedni czas – określony przez biskupa lub wyższego przełożonego - pracowad w duszpaster-
stwie, wykonując swoją posługę diakooską (kan. 1032 § 2 KPK).

4. Dobra opinia. Chodzi przede wszystkim o dobrą opinię wśród wiernych. Sprzyja ona

skutecznemu posługiwaniu w Kościele, a jednocześnie stwarza podstawę do przeświadczenia
o nienagannych obyczajach i innych niezbędnych przymiotach kandydata do święceo.

5. Nienaganne obyczaje i wypróbowane cnoty. Ci, którzy mają innych pouczad o oby-

czajach chrześcijaoskich i zachęcad do praktykowania cnót, powinni sami – jako szafarze
Bożych tajemnic – żyd tym, o czym nauczają i co przekazują.

6. Odpowiednie przymioty fizyczne i psychiczne. Są one niezbędne do dobrego

pełnienia posługi w Kościele.

Dopuszczanie do święceo zależy ostatecznie od roztropnego uznania właściwego

biskupa lub przełożonego wyższego. Oni decydują o tym, kto jest odpowiedni do przyjęcia
święceo, natomiast do posługi powołuje Bóg. Kto uważa, że jest powołany przez Boga, może
prosid o święcenia, nie ma jednak prawa domagad się ich.

Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w liście okólnym z dnia

10.11.1997 r. stwierdza (n. 2 , 10-11):

Kompetentna władza musi wydad oficjalny osąd w imieniu Kościoła na podstawie moralnej pewności,
opartej na pozytywnych przesłankach odnoszących się do zdatności kandydata (kan. 1052 § 1 wraz z kan.
1025 §§ 1-2 oraz kan. 1029). Kryterium dopuszczenia, które wyraża się w dopuszczeniu jednego z wier-
nych zaledwie jako zachęta lub pomoc dla niego nie jest wystarczające i dopuszczenie nie może mied
miejsca, jeśli istnieje roztropna wątpliwośd odnosząca się do zdatności kandydata (kan. 1052 § 3 z kan.
1030). Przez „roztropną wątpliwośd” należy rozumied wątpliwośd opartą na faktach, które są obiektywne
i starannie zweryfikowane.
Roztropnośd, która jest jedną z cnót koniecznych w wykonywaniu odpowiedzialności związanej z wykony-
waniem władzy rządzenia, przynagla, aby takie ważne decyzje nie były podejmowane bez wcześniejszego
wysłuchania ekspertów i osób, które powiadomiły o stosownych faktach.
Osąd co do zdatności kandydata do przyjęcia diakonatu jako stopnia na drodze do prezbiteratu zawiera
w sobie osąd odnośnie do jego zdatności do posługi kapłaoskiej. Nie jest możliwe, aby dopuścid kandy-
data do diakonatu wobec wątpliwości co do jego zdatności dla prezbiteratu. Z tej przyczyny osąd
osiągany na podstawie skrutynium przed diakonatem jest decydujący, i jeżeli jest pozytywny, mógłby
zostad zmieniany w następstwie kolejnego skrutynium tylko w świetle nowych i poważnych racji.

Właściwy biskup lub kompetentny przełożony wyższy może nie dopuścid do prezbite-

ratu podległych mu diakonów, pragnących otrzymad święcenia kapłaoskie, ale tylko z przyczy-
ny kanonicznej, chodby nawet tajnej. Diakonowi nie dopuszczonemu do prezbiteratu przysłu-
guje jednak w takim wypadku prawo wniesienia rekursu według przepisów prawnych (kan.
1030 KPK; kan. 755 KKKW). Przyczynę kanoniczną niedopuszczenia stanowi przyczyna
określona przez prawodawcę kościelnego, np. cenzura, nieprawidłowośd lub inna przeszkoda.
Rekurs powinien byd wniesiony zgodnie z postanowieniami kan. 1732-1739 KPK lub 996-1006
KKKW.

- przyjęcie bierzmowania (chryzmacji) i posług (święceo niższych)

KPK
Kan. 1033 – Tylko ten jest godziwie dopuszczony do
święceo, kto przyjął sakrament bierzmowania.
Kan. 1034 – § 1. Kandydat do diakonatu lub prezbi-
teratu nie powinien byd święcony, jeśli wcześniej,
przez obrzęd liturgiczny dopuszczenia, nie został
włączony do grona kandydatów przez władzę, o
której w kan. 1016 i 1019; po przedłożeniu wcześniej
własnoręcznie napisanej i podpisanej prośby oraz po
jej zaakceptowaniu na piśmie przez władzę.
§ 2. Do otrzymania takiego dopuszczenia nie jest
obowiązany ten, kto przez śluby został włączony do
kleryckiego instytutu.
Kan. 1035 – § 1. Zanim ktoś zostanie dopuszczony
do diakonatu, czy to stałego czy przejściowego, po-
winien przyjąd i przez odpowiedni czas wykonywad
posługi lektora i akolity.

KKKW
Kan. 758 – § 1. Aby ktoś mógł byd godziwie wyświę-
cony wymaga się: (...)
1° przyjęcia sakrament chryzmacji; (...)
5° przyjęcia święceo niższych według prawa partyku-
larnego własnego Kościoła sui iuris.

Godziwe dopuszczenie do święceo uzależnia ustawodawca ponadto od uprzedniego

spełnienia szeregu wymagao. Wymagane są:

1. Bierzmownie. Tylko ten jest godziwie dopuszczany do święceo, kto przyjął

sakrament bierzmowania (kan. 1033 KPK; kan. 758 § 1 n. 1 KKKW). Bierzmowanie dopełnia
inicjację chrześcijaoską, której podstawę stanowi chrzest, a umocnienie Eucharystia.

2. Obrzęd liturgiczny dopuszczenia do grona kandydatów (tylko w Kościele łacioskim w

odniesieniu do kandydatów do duchowieostwa diecezjalnego). Pragnący przyjąd diakonat lub
prezbiterat nie może otrzymad święceo przed włączeniem przez obrzęd liturgiczny do grona
kandydatów. Dokonuje tego władza określona w kan. 1016 i 1019 KPK, tj. biskup własny lub
kompetentny przełożony instytutu zakonnego lub stowarzyszenia życia apostolskiego, po
uprzednim przedłożeniu przez kandydata własnoręcznie napisanej i podpisanej prośby, jeśli ta
władza ją zaakceptuje (kan. 1034 § 1 KPK). Obrzęd ten nie obowiązuje członków instytutu kle-
ryckiego, którzy zostali do niego włączeni przez śluby (kan. 1034 § 2 KPK).

Obrzęd dopuszczenia do grona kandydatów do diakonatu i prezbiteratu został wpro-

wadzony w motu proprio papieża Pawła VI Ad pascendum z 15.08.1972 r.

Według instrukcji Konferencji Episkopatu Polski dopuszczenie do grona kandydatów

do diakonatu i kapłaostwa następuje na początku piątego roku studiów seminaryjnych, czyli
trzeciego roku teologii, po odprawieniu trzydniowych rekolekcji.

3. Posługi lektora i akolity (w Kościele łacioskim) lub święcenia niższe (w Kościołach

wschodnich). Przed dopuszczeniem do diakonatu – tak stałego, jak i poprzedzającego
prezbiterat - kandydat powinien przyjąd i przez odpowiedni czas wykonywad posługi lektora i
akolity (kan. 1035 § 1 KPK).

Konferencja Episkopatu Polski postanowiła, że powierzenie posługi lektora ma byd

dokonywane na trzecim roku studiów (pierwszym roku teologii) w okresie wielkiego postu, po
trzydniowych rekolekcjach, posługi zaś akolity – na koocu czwartego roku studiów, po
uprzednim przygotowaniu teologicznym i liturgicznym oraz po odprawieniu trzydniowych
rekolekcji.

Prawo Kościołów wschodnich odsyła w tej sprawie do ustawodawstwa partykularnego

(kan. 758 § 1 n. 5 KKKW).

Stolica Apostolska ponadto poleca (Instrukcja, Załącznik III, n. 10):

Pozytywna decyzja biskupa lub przełożonego musi zostad wyrażona w formie dekretu dopuszczenia (zob.
kan. 1034 § 1) wydanego odpowiednio wcześniej (t.j. nie później niż na miesiąc) przed datą ustanowienia
lub święceo.

- celibat

KPK
Kan. 1037 – Nieżonaty kandydat do stałego diakona-
tu, jak również kandydaci do prezbiteratu, nie po-
winni byd dopuszczeni do diakonatu, zanim w prze-
pisanym obrzędzie nie oświadczą publicznie wobec
Boga i Kościoła, że podjęli obowiązek celibatu, albo
zanim nie złożą ślubów wieczystych w instytucie
zakonnym.
Kan. 277 – § 1. Duchowni obowiązani są zachowad
ze względu na Królestwo niebieskie doskonałą i
wieczystą wstrzemięźliwośd; i dlatego zobowiązani
są do celibatu, który jest szczególnym darem Bożym,
dzięki któremu święci szafarze mogą niepodzielnym
sercem łatwiej złączyd się z Chrystusem a także
swobodniej oddad się służbie Bogu i ludziom.

KKKW
Kan. 758 – § 3. Odnośnie do żonatych kandydatów
przystępujących do święceo, należy zachowad pra-
wo partykularne własnego Kościoła sui iuris lub nor-
my specjalne ustanowione przez Stolicę Apostolską.
Kan. 373 – Celibat duchownych, wybrany ze wzglę-
du na Królestwo niebieskie i tak stosowny kapłao-
stwu, wszędzie powinien byd tak wysoko ceniony jak
nakazuje tradycja Kościoła powszechnego; również
powinien byd w poważaniu stan duchownych zwią-
zanych małżeostwem, usankcjonowany przez prak-
tykę Kościoła pierwotnego i Kościołów wschodnich.

Wszyscy pełniący posługę święceo w Kościele łacioskim, z wyjątkiem stałych diakonów,

są zazwyczaj wybierani spośród wierzących nie żonatych mężczyzn, którzy chcą zachowad

celibat „dla Królestwa niebieskiego” (Mt 19, 1618 12). Powołani do tego, by poświęcid się
niepodzielnie Panu i „Jego sprawom”, oddają się całkowicie Bogu i ludziom. Celibat jest
znakiem nowego życia, do służby któremu jest konsekrowany szafarz Kościoła. Przyjęty
radosnym sercem, zapowiada on bardzo jasno Królestwo Boże.

W związku z tym, że w obecnie obowiązującym Pontyfikale obowiązek celibatu zostaje

podjęty przez kandydatów do diakonatu nie przed, ale w czasie liturgii święceo Kongregacja
do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w dekrecie n. 145/89 z dnia 29.06.1989 r.
zdeklarowała (Dekret, n. 5-6; Pontyfikał rzymski odnowiony zgodnie z postanowieniem
Świętego Soboru Powszechnego Watykaoskiego II, wydany z upoważnienia papieża Pawła VI,
poprawiony staraniem papieża Jana Pawła II. Obrzędy święceo biskupa, prezbiterów i
diakonów. Wydanie drugie wzorcowe, Katowice 1999, s. 5-6.):

Obrzęd podjęcia obowiązku świętego celibatu, przygotowany przez Kongregację Kultu Bożego, zgodnie z
postanowieniem listu apostolskiego papieża Pawła VI Ad pascendum z roku 1972, zostaje obecnie
wprowadzony do święceo diakonatu. Na mocy specjalnego zarządzenia papieża Jana Pawła II dyscyplina
została zmieniona w ten sposób, że także kandydaci, którzy złożyli wieczyste śluby w jakimś instytucie
zakonnym, będą odtąd obowiązani w czasie święceo diakonatu podjąd święty celibat jako szczególną
powinnośd prawną związaną ze święceniami. W ten sposób zostaje zniesiony przepis kan. 1037 Kodeksu
Prawa Kanonicznego.

W Kościołach wschodnich od wieków jest przyjęta inna dyscyplina. Podczas gdy biskupi

wybierani są wyłącznie spośród celibatariuszy, mężczyźni żonaci mogą otrzymywad święcenia
diakonatu i prezbiteratu. Od dawna ta praktyka jest uznana za prawowitą; żonaci prezbiterzy
wypełniają owocnie swoją posługę w łonie ich wspólnot. Celibat prezbiterów jest zresztą w
wielkiej czci w Kościołach wschodnich i wielu prezbiterów wybiera go dobrowolnie dla
Królestwa Bożego. Zarówno w praktyce Kościołów wschodnich, jak zachodnich nie może żenid
się ten, kto już przyjął sakrament święceo (KKK 1579-1580). W odniesieniu do Kościołów
wschodnich katolickich wywodzących się z Unii Brzeskiej (1596) prawo do wyświęcania
mężczyzn żonatych na prezbiterów gwarantowały tzw. artykuły unijne (art. 9), który uzyskały
aprobatę papieża Klemensa VIII (bulla Magnus Dominus et laudabilis nimis). Dyscyplina
celibatu w Kościołach wschodnich bywa także zróżnicowana w zależności od tego, czy
prezbiterzy pełnią swoją posługę na tzw. terytorium własnym lub w diasporze (takie
zróżnicowanie wprowadziła np. Stolica Apostolska w latach 1929-1930 w dekretach
ówczesnej Świętej Kongregacji Kościoła Wschodniego Cum data fuerit (AAS 31 (1929) s. 152-
159), Qua sollerti (AAS 22 (1930) s. 99-105), Graeci-rutheni ritus (AAS 22 (1930) s. 346-354).

Specjalne przepisy zostały ustanowione w odniesieniu do byłych duchownych angli-

kaoskich (Benedetto XVI, Costituzione apostolica Anglicanorum coetibus circa l'istituzione di
ordinariati personali per anglicani che entrano nella piena comunione con la Chiesa cattolica,
4.11.2009, n. VI § 1-2):

Ci, którzy posługiwali jako anglikaoscy diakoni, księża lub biskupi, którzy wypełniają wymogi stawiane
przez prawo kanoniczne i którzy nie mają przeszkód z powodu nieprawidłowości czy innych przeszkód
mogą przez Ordynariusza zostad przyjęci jako kandydaci do sakramentu święceo w Kościele katolickim. W
przypadku duchownych żonatych, należy przestrzegad norm zawartych w encyklice papieża Pawła VI
Sacerdotalis coelibatus, nr 42 oraz w Deklaracji In June. Duchowni nieżonaci muszą podlegad normie
celibatu kapłaoskiego zgodnie z kan. 277 § 1.
§ 2. Ordynariusz, zachowując w pełni dyscyplinę odnośnie do celibatu kapłaoskiego w Kościele Łacioskim,
z reguły dopuści do święceo kapłaoskich jedynie mężczyzn nieżonatych. Może skierowad prośbę do
Biskupa Rzymu, jako odstępstwo od kan. 277 § 1, by w poszczególnych przypadkach rozpatrywanych

indywidualnie dopuścid do święceo kapłaoskich także mężczyzn żonatych, zgodnie z obiektywnymi
kryteriami zaaprobowanymi przez Stolicę Apostolską.

- deklaracja i prośba kandydata

KPK
Kan. 1036 – Kandydat do diakonatu lub prezbiteratu
powinien przed dopuszczeniem przedstawid włas-
nemu biskupowi albo kompetentnemu przełożone-
mu wyższemu własnoręcznie sporządzone i
podpisane oświadczenie stwierdzające, że z własnej
woli i dobrowolnie przyjmie święcenia oraz że
zawsze będzie wykonywał kościelną posługę; jedno-
cześnie prosząc o dopuszczenie do święceo.

KKKW
Kan. 761 – Kandydat do święceo diakonatu lub prez-
biteratu, aby godziwie był wyświęcony, powinien
przedłożyd własnemu biskupowi eparchialnemu lub
wyższemu przełożonemu własnoręcznie podpisaną
deklarację, w której stwierdza, że z własnej woli i w
sposób wolny przyjmuje święcenia i złączone z nimi
obowiązki oraz że zawsze będzie wykonywał
posługę

kościelną,

jednocześnie

prosząc

o

dopuszczenie do święceo.

Nikt nie ma prawa do otrzymania sakramentu święceo, ponieważ nikt nie może

przyznad sobie samemu tej posługi. Powołuje do niej Bóg Por. Hbr 5, 4. Kto uważa, że
rozpoznaje w sobie znaki powołania Bożego do posługi święceo, powinien pokornie poddad
swoje pragnienie autorytetowi Kościoła, na którym spoczywa odpowiedzialnośd i prawo
wybrania kogoś do przyjęcia sakramentu święceo. Jak każda łaska, sakrament święceo może
byd przyjęty tylko jako niezasłużony dar. (KKK 1578)

Celem wymaganej deklaracji jest potwierdzenie wolności kandydata oraz jego woli peł-

nienia posługi kościelnej na stałe. W ten sposób kandydat zobowiązuje się także do
posłuszeostwa biskupowi diecezjalnemu. Przyrzeczenie to obejmuje również zakonników
(Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dekret N. 145/89, n. 6):

W celu umocnienia jedności wszystkich duchownych w każdym Kościele, także członkowie instytutów
życia konsekrowanego, przyjmujący święcenia diakonatu i prezbiteratu, będą odtąd składad
przyrzeczenia czci i posłuszeostwa biskupowi diecezjalnemu.

- odprawienie rekolekcji

KPK
Kan. 1039 – Wszyscy kandydaci do jakichkolwiek
święceo obowiązani są odprawid przynajmniej pię-
ciodniowe rekolekcje, w miejscu i w sposób określo-
ny przez ordynariusza. Zanim biskup przystąpi do
udzielania święceo, winien się upewnid, że kandyda-
ci odprawili te rekolekcje.

KKKW
Kan. 772 – Każdy kandydat promowany do przyjęcia
święceo powinien odprawid rekolekcje, według spo-
sobu określonego prawem partykularnym.

Prawodawca wymaga również bezpośredniego duchowego przygotowania do

przyjęcia święceo w formie rekolekcji, poprzez które ma jeszcze bardziej wniknąd w
nadprzyrodzony charakter posługi, którą ma podjąd przez święcenia.

- wolnośd od nieprawidłowości i przeszkód

KPK
Kan. 1025 – § 1. Do godziwego udzielenia święceo
prezbiteratu lub diakonatu wymaga się, aby kan-

KKKW
Kan. 758 – § 2. Wymaga się ponadto, aby kandydat
nie był związany przeszkodami, według kan. 762.

dydat (...) nie był związany żadną nieprawidłowością
lub przeszkodą.
Kan. 1040 – Zabrania się przyjęcia święceo tym,
którzy są związani jakąkolwiek przeszkodą, czy to
stałą, która nazywa się nieprawidłowością, czy też
zwykłą. Można podlegad jedynie tym przeszkodom,
które są wymienione w niżej podanych kanonach.
Kan. 1041 – Do przyjęcia święceo nieprawidłowymi
są:
1° kto podlega jakiejkolwiek formie amencji lub in-
nej chorobie psychicznej, na skutek której – po
zasięgnięciu opinii biegłych – jest uważany za nie-
zdolnego do właściwego wykonywania posługi;
2° kto popełnił przestępstwo apostazji, herezji lub
schizmy;
3° kto usiłował zawrzed małżeostwo, nawet tylko
cywilne, bądź sam związany węzłem małżeoskim
albo święceniami lub wieczystym publicznym
ślubem czystości, bądź też z kobietą związaną waż-
nym małżeostwem lub takim samym ślubem;
4° kto popełnił dobrowolne zabójstwo albo Spowo-
dował spędzenie płodu, gdy skutek nastąpił, oraz
wszyscy pozytywnie współdziałający;
5° kto poważnie i z rozmysłem zranił siebie lub inne-
go albo usiłował odebrad sobie życie;
6° kto wykonał akt święceo zarezerwowany mają-
cym święcenia biskupie lub prezbiteratu, albo nie
mając tych święceo, albo nie mogąc go wykonad na
skutek zakazu wynikającego z jakiejś kary kanonicz-
nej deklarowanej lub wymierzonej.
Kan. 1042 – Zwykłą przeszkodą, nie pozwalającą
przyjąd święceo, są związani:
1° mężczyzna żonaty, chyba że jest zgodnie z pra-
wem przeznaczony do stałego diakonatu;
2° kto sprawuje urząd lub zarząd zakazany duchow-
nym na mocy kan. 285 i 286, związany z obowiąz-
kiem rozliczenia się, dopóki nie uwolnił się na skutek
złożenia urzędu lub zarządu i związanych z nim roz-
liczeo;
3° neofita, dopóki według oceny ordynariusza nie
został dostatecznie utwierdzony.
Kan. 1045 – Nieznajomośd nieprawidłowości oraz
przeszkód nie uwalnia od nich.
Kan. 1046 – Nieprawidłowości i przeszkody zwielok-
rotniają się z różnych ich przyczyn, nie zaś na skutek
powtarzania tej samej przyczyny, chyba że chodzi o
nieprawidłowośd pochodzącą z dobrowolnego,
zabójstwa lub skutecznego przerwania ciąży.
Kan. 1047 – § 1. Jedynie Stolica Apostolska może
dyspensowad od wszystkich nieprawidłowości, jeśli
fakt, na którym się opierają, został wprowadzony na
forum sądowe.
§ 2. Jej również jest zarezerwowane dyspensowanie
od następujących nieprawidłowości i przeszkód do
przyjęcia święceo:
1° od nieprawidłowości, wypływających z publicz-
nych przestępstw, o których w kan. 1041, nn. 2 i 3;

Kan. 764 – Przeszkody do przyjęcia lub wykonywania
święceo nie mogą byd ustanawiane prawem party-
kularnym. Odrzuca się zwyczaj wprowadzający nową
przeszkodę lub przeciwny przeszkodzie ustanowio-
nej prawem powszechnym.
Kan. 762 – Przeszkodą do przyjęcia święceo związa-
ny jest:
1° kto cierpi na amencję w jakiejkolwiek formie lub
innej chorobie psychicznej, na skutek której, po
zasięgnięciu opinii biegłych, jest uważany za niezdat-
nego do właściwego wykonywania posługi;
2° kto popełnił przestępstwo apostazji, herezji lub
schizmy;
3° kto usiłował zawrzed małżeostwo, nawet tylko
cywilne, bądź sam związany węzłem małżeoskim
albo święceniami lub wieczystym publicznym ślu-
bem czystości, bądź też z kobietą związaną ważnym
małżeostwem lub takim samym ślubem;
4° kto popełnił dobrowolne zabójstwo albo Spowo-
dował aborcję, gdy skutek nastąpił, oraz wszyscy
pozytywnie współdziałający;
5° kto poważnie i z rozmysłem zranił siebie lub inne-
go lub usiłował odebrad sobie życie;
6° kto wykonał akt święceo zarezerwowany mają-
cym święcenia biskupie lub prezbiteratu albo nie
mając tych święceo, albo nie mogąc go wykonad na
skutek zakazu wynikającego z jakiejś kary kanonicz-
nej;
7° kto sprawuje urząd lub zarząd zakazany duchow-
nym, związany z obowiązkiem rozliczenia się, dopóki
nie uwolnił się przez złożenie urzędu lub zarządu i
związanych z nim rozliczeo;
8° neofita, dopóki według osądu Hierarchy nie został
dostatecznie utwierdzony.
§ 2. Przeszkody, o których mowa w § 1, nn. 2-6, mo-
gą pochodzid tylko z aktów popełnionych po przy-
jęciu chrztu jako grzechy ciężkie i zewnętrzne.
Kan. 765 – Nieznajomośd przeszkód nie uwalnia od
nich.
Kan. 766 – Przeszkody zwielokrotniają się z różnych
ich przyczyn, nie zaś na skutek powtarzania tej sa-
mej przyczyny, chyba że chodzi o przeszkodę pocho-
dzącą z dobrowolnego zabójstwa lub ze skutecznie
dokonanej aborcji.
Kan. 767 – § 1. Biskup eparchialny lub Hierarcha in-
stytutu życia konsekrowanego może dyspensowad
swoich podwładnych od przeszkód do przyjęcia i
wykonywania święceo z następującymi wyjątkami:
1° jeśli fakt, na którym opiera się przeszkoda został
wprowadzony na drogę sądową;
2° od przeszkód, o których mowa w kan. 762 § 1, nn.
2-4.
§ 2. Dyspensowanie od tych przeszkód jest zarezer-
wowane Patriarsze w odniesieniu do Kandydatów
lub duchownych, którzy mają stałe lub tymczasowe
zamieszkanie w granicach terytorium Kościoła, któ-
remu on przewodzi; w innych przypadkach Stolicy

2° od nieprawidłowości z przestępstwa, czy to pub-
licznego, czy tajnego, o którym w kan. 1041, n. 4;
3° od przeszkody, o której w kan. 1042, n. 1.
§ 4. Od nieprawidłowości i przeszkód nie zarezerwo-
wanych Stolicy Świętej może dyspensowad Ordyna-
riusz.
Kan. 1049 – § 1. W prośbie o dyspensę od niepra-
widłowości i przeszkód należy wyszczególnid wszys-
tkie nieprawidłowości i przeszkody. Jednak dyspensa
ogólna jest ważna również w odniesieniu do pomi-
niętych w dobrej wierze, z wyjątkiem nieprawidło-
wości, o których w kan. 1041, n. 4, oraz innych,
wniesionych już na drogę sądową. Nie obejmuje na-
tomiast pominiętych w złej wierze.
§ 2. W wypadku nieprawidłowości z dobrowolnego
zabójstwa lub przerwania ciąży, do ważności dys-
pensy trzeba podad także liczbę przestępstw.
§ 3. Dyspensa ogólna od nieprawidłowości i przesz-
kód, udzielona do przyjęcia święceo, jest ważna w
odniesieniu do wszystkich święceo.

Apostolskiej.
Kan. 768 – § 1. W prośbie o dyspensę należy wymie-
nid wszystkie przeszkody. Jednak dyspensa ogólna
jest ważna również w odniesieniu do przeszkód po-
miniętych w dobrej wierze, z wyjątkiem przeszkód, o
których mowa w kan. 762 § 1, n. 4 oraz innych
wprowadzonych już na drogę sądową. Nie obejmuje
natomiast przeszkód pominiętych w złej wierze.
§ 2. W przypadku przeszkód z dobrowolnego zabój-
stwa lub aborcji, należy do ważności dyspensy podad
także liczbę przestępstw.
§ 3. Dyspensa ogólna od przeszkód do przyjęcia
święceo jest ważna w odniesieniu do wszystkich
święceo.

Oprócz pozytywnych wymagao, jakie musi spełniad kandydat do święceo, aby mógł byd

do nich dopuszczony, prawo kanoniczne stawia kandydatom oraz wyświęconym również
pewne negatywne granice w postaci przeszkód, które zabraniają przyjęcia lub wykonywania
święceo. Niektóre przeszkody do święceo sięgają już czasów apostolskich, inne wykształciły się
zasadniczo w średniowieczu.

Wśród przeszkód do święceo rozróżnia się w Kościele łacioskim przeszkody stałe,

nazywane nieprawidłowościami, oraz przeszkody zwykłe. Różnica między nimi polega w
istocie na tym, że nieprawidłowości są przeszkodami wiążącymi na stałe, od których może
uwolnid tylko dyspensa kompetentnej władzy, zwykłe zaś przeszkody nie mają z natury
charakteru stałego i dlatego ustają lub mogą ustad wskutek upływu czasu, zmiany okoliczności,
spełnienia pewnych warunków lub ustania przyczyny. W prawie Kościołów wschodnich nie ma
takiego rozróżnienia.

Obecny kodeks Kościoła łacioskiego utrzymał podział przeszkód na nieprawidłowości i

zwykłe przeszkody, zachowując także ich skutki, mianowicie zakaz przyjęcia i wykonywania
święceo. Wprawdzie w ogólnej normie kan. 1040 KPK wymienia tylko zakaz przyjęcia święceo,
ale w kan. 1044 wylicza również nieprawidłowości i przeszkody, które zabraniają wykonywania
święceo.

Przeszkodami we właściwym znaczeniu są tylko te fakty czy okoliczności, które prawo-

dawca określa w kanonach jako nieprawidłowości lub zwykłe przeszkody (kan. 1040 KPK; kan.
764 KKKW)) i tylko te musi brad pod uwagę biskup własny lub kompetentny przełożony przy
dopuszczaniu do święceo.

1) amencja lub inna choroba psychiczna (w KPK – nieprawidłowośd)

Nieprawidłowy do przyjęcia święceo jest ten, „kto podlega jakiejkolwiek formie

amencji lub innej chorobie psychicznej, na skutek której - po zasięgnięciu opinii biegłych - jest
uważany za niezdolnego do właściwego wykonywania posługi” (kan. 1041 n. 1 KPK; kan. 762 n.
1 KKKW).

Decydujące znaczenie dla prawidłowej oceny – przez kompetentnego przełożonego

kościelnego - niezdolności kandydata do właściwego wykonywania posługi związanej ze
święceniem ma opinia biegłych z zakresu medycyny.

2) apostazja, herezja lub schizma (w KPK – nieprawidłowośd)

Nieprawidłowy do przyjęcia święceo jest ten, „kto pełnił przestępstwo apostazji,

herezji lub schizmy” (kan. 1041 n. 2 KPK; kan. 762 n. 2 KKKW). Według kan. 751 KPK i kan.
1436 § 1, 1437 KKKW): „Herezją nazywa się uporczywe, po przyjęciu chrztu, zaprzeczanie
jakiejś prawdzie, w którą należy wierzyd wiarą boską i katolicką, albo uporczywe
powątpiewanie o niej; apostazją – całkowite porzucenie wiary chrześcijaoskiej; schizmą –
odmowa uznania zwierzchnictwa Biskupa Rzymskiego lub utrzymywania wspólnoty z
członkami Kościoła, uznającymi to zwierzchnictwo”.

Aby zaistniała nieprawidłowośd z powodu apostazji, herezji lub schizmy, nie wystarcza

sam grzeszny czyn. Musi on byd również dostrzeżony przez innych, gdyż według
postanowienia kan. 1330 „przestępstwo, które polega na oświadczeniu albo na innym
ujawnieniu woli, doktryny lub wiedzy, należy uważad za niedokonane, jeśli nikt nie spostrzegł
tego oświadczenia lub ujawnienia”. Nieprawidłowośd nie zachodzi więc, jeśli czyn grzeszny jest
zupełnie tajny. W związku z tą nieprawidłowością należy przypomnied także inne. posta-
nowienia kodeksu dotyczące przestępstw, które są jej źródłem. Ten, „kto publicznie odstąpił
od wiary katolickiej lub wspólnoty z Kościołem”, jest mocą samego prawa pozbawiony urzędu
kościelnego (kan. 194 § 1 n. 2 KPK; kan. 976 § 1 n. 2 KKKW). Odstępca, heretyk lub schizmatyk
podlegają ponadto ekskomunice wiążącej mocą samego prawa (kan. 1364 § 1 KPK) lub
obligatoryjnej ekskomunice większej (kan. 1436 § 1 i 1437 KKKW).

3) usiłowanie zawarcia małżeostwa (w KPK – nieprawidłowośd)

Nieprawidłowy do przyjęcia święceo jest ten, „kto usiłował zawrzed małżeostwo,

nawet tylko cywilne, bądź sam będąc związany węzłem małżeoskim albo święceniami lub
wieczystym ślubem publicznym czystości, bądź też z kobietą związaną ważnym małżeostwem
lub takim samym ślubem” (kan. 1041 n. 3 KPK; kan. 762 n. 3 KKKW).

Duchowny, który usiłował zawrzed małżeostwo – chodby tylko cywilne jest też mocą

samego prawa pozbawiony urzędu kościelnego (kan. 194 § 1 n. 3 KPK; kan. 976 § 1 n. 3
KKKW). Ponadto podlega on suspensie wiążącej mocą samego prawa (w KKKW suspensie
obligatoryjnej). Gdy zaś po upomnieniu nie poprawia się i powoduje zgorszenie, może byd
również stopniowo karany pozbawieniem funkcji lub nawet wydaleniem ze stanu duchow-
nego (kan. 1394 § 1 KPK; kan. 1453 § 2 KKKW). Natomiast zakonnik po ślubach wieczystych,
nie będący duchownym, jeśli usiłuje zawrzed małżeostwo, podlega interdyktowi wiążącemu
mocą samego prawa (sprawiedliwą karą) (kan. 1394 § 2 KPK; kan. 1453 § 3 KKKW) i zostaje z
mocy samego prawa wydalony z instytutu (kan. 694 § 1 nr 2 KPK; 497 § 1 n. 2 KKKW).

4) zabójstwo i aborcja (w KPK – nieprawidłowośd)

Nieprawidłowy do przyjęcia święceo jest ten, „kto popełnił dobrowolne zabójstwo lub

spowodował spędzenie płodu, gdy skutek nastąpił, oraz wszyscy pozytywnie współdziałający”
(kan. 1041 n. 4 KPK; kan. 762 n. 4 KKKW).

Aby zaistniała nieprawidłowośd, czyny te muszą byd ciężko zawinione i musi

rzeczywiście nastąpid skutek działania przestępczego. Nieprawidłowi są również wszyscy
pozytywnie współdziałający. Chodzi tu o współdziałanie konieczne, bez którego przestępstwo
nie zostałoby popełnione.

Za zabójstwo i aborcję płodu grożą sprawcy i współdziałającym z nim również kary koś-

cielne. Według kan. 1397 KPK, kto popełnił zabójstwo, powinien byd ukarany stosownie do
ciężkości przestępstwa pozbawieniami i innymi zakazami. Zabójstwo zaś osób wymienionych
w kan. 1370 KPK lub 1445 KKKW (papieża, biskupa, duchownego, zakonnika) ściąga na
sprawcę kary określone w tychże kanonach, wiążące mocą samego prawa lub wymierzane
wyrokiem. Kto powoduje aborcję, po zaistnieniu skutku, podlega ekskomunice wiążącej mocą
samego prawa (kan. 1398 KPK) lub obligatoryjnej ekskomunice większej (kan. 1450 § 2 KKKW).

5) okaleczenie siebie lub innego (w KPK – nieprawidłowośd)

Nieprawidłowy do przyjęcia święceo jest ten, „kto poważnie i z rozmysłem zranił siebie

lub innego, albo usiłował odebrad sobie życie” (kan. 1041 n. 5 KPK; kan. 762 n. 5 KKKW).

Przez okaleczenie rozumie się pozbawienie jakiejś części ciała, która spełnia własną

funkcję, lub spowodowanie trwałego kalectwa. Nieprawidłowośd powoduje tylko poważne i
ciężko zawinione okaleczenie. Sprawca poważnego okaleczenia lub zranienia powinien byd
ponadto ukarany stosownie do ciężkości przestępstwa (kan. 1397 KPK; kan. 1451 KKKW).

6) nieprawne wykonywanie czynności święceo (w KPK – nieprawidłowośd)

Nieprawidłowy do przyjęcia święceo jest ten, „kto wykonał czynnośd święceo

zarezerwowaną wyświęconym na biskupa lub prezbitera, albo nie mając tych święceo, albo
nie mogąc ich wykonywad na skutek zakazu wynikającego z jakiejś kary kanonicznej
deklarowanej lub wymierzonej” (kan. 1041 n. 6 KPK; kan. 762 n. 6 KKKW).

Nieprawidłowośd ta obejmuje tych, którzy wykonują czynności święceo, nie mając

bądź odpowiednich święceo, bądź prawa ich wykonywania z powodu kary kanonicznej. W
wypadku kary nieprawidłowośd zachodzi tylko wówczas, gdy kara została deklarowana lub
wymierzona.

Kto nie mając święceo kapłaoskich usiłuje sprawowad ofiarę eucharystyczną oraz kto

nie mogąc udzielid ważnie absolucji sakramentalnej usiłuje jej udzielid lub słucha
sakramentalnej spowiedzi, podlega wiążącej mocą samego prawa karze interdyktu lub – jeśli
jest duchownym – suspensy (kan. 1378 § 2 KPK; kan. 1443 KKKW). Odpowiednio do ciężkości
przestępstwa można dołączyd również inne kary, nawet ekskomunikę (kan. 1378 § 3 KPK). Za
rozgrzeszenie wspólnika grzechu przeciw szóstemu przykazaniu Bożemu – poza
niebezpieczeostwem śmierci – grozi sprawcy ekskomunika wiążąca mocą samego prawa,
zarezerwowana Stolicy Apostolskiej (kan. 1378 § 1 KPK; kan. 1457 KKKW).

7) stan małżeoski (tylko w Kościele łacioskim)

Zwykłą przeszkodą nie pozwalającą przyjąd święceo jest związany „mężczyzna żonaty,

chyba że jest zgodnie z prawem przeznaczony do stałego diakonatu” (kan. 1042 n. 1 KPK).

Przeszkoda ta ma podstawę w kan. 277 § 1, na mocy którego „duchowni są

obowiązani zachowywad ze względu na królestwo niebieskie doskonałą i wieczystą
wstrzemięźliwośd i dlatego są zobowiązani do celibatu, który jest szczególnym darem Bożym”.

Obowiązek ten nie obejmuje żonatych kandydatów do stałego diakonatu (kan. 1031 § 2).
Jednak stały diakon żonaty oraz duchowny obrządku wschodniego, który utracił żonę, ma
obowiązek zachowywad doskonałą i stałą wstrzemięźliwośd, nie może bowiem ważnie zawrzed
ponownego małżeostwa (kan. 1087 KPK; kan. 804 KKKW).

Przeszkoda ta ustaje wskutek śmierci żony albo w następstwie dyspensy Biskupa

Rzymskiego od małżeostwa zawartego, a nie dopełnionego (kan. 1698 KPK; kan. 862 KKKW),
jak również na mocy dyspensy Stolicy Apostolskiej od tej przeszkody.

8) sprawowanie urzędu lub zarządu zakazanego duchownym

Zwykłą przeszkodą do przyjęcia święceo jest związany ten, „kto sprawuje urząd lub

zarząd zakazany duchownym na mocy kan. 285 i 286, związany z obowiązkiem rozliczania się,
dopóki nie uwolni się od tego na skutek złożenia urzędu lub zarządu i związanych z nim
rozliczeo” (kan. 1042 n. 2 KPK; kan. 762 n. 7 KKKW).

Kan. 285 KPK (kan. 383-385 KKKW) zabrania duchownym przyjmowad urzędy publicz-

ne, z którymi łączy się udział w wykonywaniu władzy świeckiej, jak również podejmowad bez
pozwolenia własnego ordynariusza zarząd dóbr należących do osób świeckich albo przyjmo-
wad urzędy świeckie, z którymi łączy się obowiązek składania rachunków. Nie wolno im
również bez porozumienia się ze swoim ordynariuszem poręczad nawet własnym majątkiem
ani podpisywad weksli zobowiązujących do wypłacenia pieniędzy bez rozstrzygnięcia sprawy.

W kan. 286 KPK (kan. 385 § 2 KKKW) kodeks zabrania duchownym ponadto uprawiania

handlu lub transakcji, osobiście czy za pośrednictwem innych, zarówno na własną korzyśd, jak i
innych osób, chyba że zezwoli na to prawowita władza kościelna.

9) nieutwierdzenie w wierze

Zwykłą przeszkodą do przyjęcia święceo jest związany „neofita, dopóki według oceny

ordynariusza, nie został dostatecznie utwierdzony” (kan. 1042 n. 3 KPK; kan. 762 n. 8 KKKW).

Za neofitę uważa się tego, kto niedawno się nawrócił i przyjął chrzest. Nie jest nim

natomiast chrześcijanin, który wrócił do pełnej jedności z Kościołem katolickim. Ocena wystar-
czającego utwierdzenia neofity w wierze i życiu chrześcijaoskim należy do ordynariusza.

- ustanie nieprawidłowości i przeszkód

Nieprawidłowości zabraniają na stałe przyjęcia święceo, ponieważ ich przyczyny są

trwałe. Ustają one wskutek zniesienia prawa lub – jeśli prawo obowiązuje – tylko na mocy
dyspensy. Natomiast nie ustają przez zwolnienie z kary za przestępstwo, które jest ich
przyczyną. Wiążą one bowiem osobę bez względu na karę i ewentualne zwolnienie z niej.

Zwykłe przeszkody wiążą tylko w czasie trwania ich przyczyny. Mogą więc wygasad

wskutek ustania przyczyny. Jeśli przyczyna przeszkody trwa, to można od niej uzyskad
zwolnienie na mocy dyspensy.

Nieznajomośd nieprawidłowości lub przeszkód nie uwalnia od nich (kan. 1045 KPK;

kan. 765 KKKW). Nieprawidłowośd lub przeszkoda powstaje mimo ich nieznajomości, z chwilą
zaistnienia faktu, który stanowi jej przyczynę. Nieznajomośd nieprawidłowości lub przeszkody
sprawia jednak, jeśli była niezawiniona, że przyjęcie lub wykonywanie święceo nie ma
znamienia winy.

Dyspensy od nieprawidłowości i przeszkód może udzielid kompetentna władza.

1) dyspensy zastrzeżone Stolicy Apostolskiej (Patriarsze i arcybiskupowi większemu na
własnym terytorium)

Stolica Apostolska (Patriarcha) może dyspensowad od wszystkich nieprawidłowości i

przeszkód.

Wyłącznie Stolicy Apostolskiej (Patriarsze) jest zastrzeżone dyspensowanie:

a) od wszystkich nieprawidłowości, jeśli fakt, który stanowi ich przyczynę, został wpro-

wadzony na forum sądowe (kan. 1047 § 1 KPK; kan. 767 § 1 n. 1 KKKW);

2) od następujących nieprawidłowości i przeszkód do przyjęcia święceo (kan. 1047 § 2

KPK; kan. 767 § 1 n. 2 KKKW):

1. od nieprawidłowości z przestępstw publicznych: apostazji, herezji i schizmy oraz z

przestępstwa usiłowania zawarcia małżeostwa przez osobę związaną węzłem małżeoskim,
święceniami lub publicznym ślubem wieczystym czystości, bądź z osobą związaną
małżeostwem lub takim samym ślubem (matrimonium attentatum). Przez publiczne
przestępstwo rozumie się przestępstwo, które już zostało rozgłoszone lub ze względu na
okoliczności popełnienia zostanie łatwo rozgłoszone;

2. od nieprawidłowości z przestępstwa zabójstwa lub aborcji, bez względu na to, czy

przestępstwo jest publiczne czy tajne;

3. od przeszkody węzła małżeoskiego. Dyspensy od tej przeszkody Stolica Apostolska

zasadniczo nie udziela podczas trwania wspólnoty życia małżeoskiego;

Dyspensy udzielają: 1) od nieprawidłowości tajnych, w zakresie wewnętrznym – Peni-

tencjaria Apostolska; 2) od nieprawidłowości z przestępstwa apostazji, herezji lub schizmy –
Kongregacja Nauki Wiary; 3) od pozostałych nieprawidłowości zastrzeżonych: a) dla świeckich i
duchownych diecezjalnych – Kongregacja Sakramentów i Kultu Bożego; b) dla członków insty-
tutów życia konsekrowanego – Kongregacja do Spraw Instytutów Życia Konsekrowanego i
Stowarzyszeo Życia Apostolskiego.

2) władza ordynariuszy (biskupów eparchialnych i przełożonych zakonnych)

Od nieprawidłowości i przeszkód do święceo, nie zarezerwowanych Stolicy

Apostolskiej, władzę dyspensowania ma ordynariusz (kan. 1047 § 2 KPK; kan. 767 § 1 KKKW).
Według kan. 134 § 1 KPK ordynariuszami są oprócz Biskupa Rzymskiego: biskupi diecezjalni i
inni przełożeni Kościołów partykularnych lub wspólnot z nimi zrównanych, chodby tylko
czasowo ustanowieni, oraz wikariusze generalni i wikariusze biskupi mający ogólną władzę
wykonawczą zwyczajną, a także – w odniesieniu do własnych wspólnot – przełożeni kleryckich
instytutów zakonnych na prawie papieskim i kleryckich stowarzyszeo życia apostolskiego na
prawie papieskim, którzy mają zwyczajną władzę wykonawczą, oraz prałaci prałatur personal-
nych, wyposażeni zgodnie z kan. 295 § 1 KPK we władzę wykonawczą. Niektóre zakony mają w
tym zakresie specjalne przywileje.

- prośba o dyspensę od nieprawidłowości i przeszkód

Prośba o dyspensę od nieprawidłowości i przeszkód powinna zawierad wykaz

wszystkich nieprawidłowości i przeszkód, jakie zaistniały (kan. 1049 § 1 KPK; kan. 768 § 1
KKKW). Jest to wymagane dlatego, że nieprawidłowości i przeszkody zwielokrotniają się, gdy
zachodzą różne ich przyczyny, a w wypadku nieprawidłowości z dobrowolnego zabójstwa i

aborcji również wskutek powtórzenia się tej samej przyczyny (kan. 1046 KPK; kan. 768 § 2
KKKW). Należy więc w tych wypadkach podad również liczbę przestępstw.

Jednak ogólnie udzielona dyspensa jest ważna również w odniesieniu do nieprawid-

łowości i przeszkód przemilczanych w dobrej wierze, z wyjątkiem nieprawidłowości
(przeszkód) z dobrowolnego zabójstwa i aborcji lub innych wniesionych na drogę sądową.
Natomiast nie obejmuje nieprawidłowości i przeszkód pominiętych w złej wierze (kan. 1049 §
1 KPK; kan. 768 § 1 KKKW).

Ogólna zatem dyspensa obejmuje wszystkie wypadki wskazane w prośbie oraz

pominięte w dobrej wierze. Natomiast nie obejmuje ona: 1) nieprawidłowości przemilczanych
w złej wierze, 2) nieprawidłowości z dobrowolnego zabójstwa i skutecznego spędzenia płodu,
nawet w dobrej wierze pominiętych, 3) wszystkich nieprawidłowości wniesionych na drogę
sądową, chodby zostały pominięte w dobrej wierze.

Jeśli chodzi o nieprawidłowości z dobrowolnego zabójstwa i spędzenia płodu, to do

ważności dyspensy należy wymienid także liczbę przestępstw (kan. 1049 § 2 KPK; kan. 768 § 2
KKKW). W innych wypadkach nie jest to wymagane, ponieważ dyspensa obejmuje wszystkie
wypadki przemilczane w dobrej wierze.

Ogólna dyspensa od nieprawidłowości i przeszkód wzbraniających przyjęcia święceo

jest ważna w odniesieniu do wszystkich święceo (kan. 1049 § 3 KPK; kan. 768 § 3 KKKW).

- zbieranie opinii o kandydacie

KPK
Kan. 1043 – Przed święceniami wierni mają obowią-
zek powiadomid ordynariusza lub proboszcza o zna-
nych im przeszkodach do święceo.
Kan. 1051 – Gdy chodzi o zbadanie przymiotów wy-
maganych od kandydata do święceo, należy zacho-
wad następujące przepisy: (...)
2° biskup diecezjalny lub wyższy przełożony dla nale-
żytego przeprowadzenia badania mogą zastosowad
także inne środki, które uznają za pożyteczne, sto-
sownie do okoliczności czasu i miejsca, jak świadec-
twa kwalifikacyjne, zapowiedzi lub inne informacje.

KKKW
Kan. 771 – § 1. Nazwiska kandydatów promowanych
do przyjęcia święceo powinny byd podane do pub-
licznej wiadomości w kościele parafialnym każdego
kandydata, stosownie do norm prawa partykularne-
go.
§ 2. Wszyscy chrześcijanie, przed święceniami kan-
dydata, mają obowiązek poinformowad biskupa
eparchialnego lub proboszcza o znanych im przesz-
kodach.
§ 3. Jeśli się to wydaje pożyteczne, biskup eparchial-
ny może postanowid, aby proboszcz, który podaje
do wiadomości zapowiedzi, albo inny prezbiter,
zasięgnęli opinii osób godnych zaufania o życiu i
obyczajach kandydatów i aby przesłali do kurii
eparchialnej

wyniki

owego

dochodzenia

i

wygłoszonych zapowiedzi.
§ 4. Biskup eparchialny nie powinien pominąd, jeśli
to

pożyteczne,

innych

dochodzeo,

także

prywatnych.

Przy badaniu przymiotów wymaganych od kandydata do święceo należy zachowad

następujące przepisy (kan. 1051 KPK; kan. 771 KKKW): biskup diecezjalny albo wyższy
przełożony w celu należytego przeprowadzenia badao może posłużyd się różnymi środkami,
jakie uzna - stosownie do okoliczności czasu i miejsca – za pożyteczne, jak świadectwa
kwalifikacyjne, zapowiedzi lub inne informacje.

Określenie i sposób przeprowadzenia tych dodatkowych badao pozostaje w

kompetencji biskupa diecezjalnego lub wyższego przełożonego, ponieważ kodeks Kościoła
łacioskiego nie zawiera żadnych szczegółowych postanowieo w tym względzie. Natomiast

Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich wyraźnie mówi o zapowiedziach wygłaszanych w
kościele parafialnym kandydata (kan. 771 § 1 KKKW).

Instrukcja Kongregacji wymienia następujące sposoby zbierania opinii o kandydacie do

święceo (Instrukcja, Załącznik II, 2-8)):

2. Osobista opinia rektora seminarium lub domu formacyjnego. Opinia musi byd dokładna i
wykorzystywad wskazania zawarte w załączniku V (zob. kan. 1051, 1°).
3. Wyniki kolegialnej konsultacji kapłanów, którym powierzono formację w seminarium lub domu
formacyjnym.
4. Wyniki konsultacji z własnym proboszczem kandydata.
5. Wyniki konsultacji z kapłanem pracującym w miejscu lub w instytucji, gdzie kandydat współpracował w
duszpasterstwie.
6. Inne informacje, które rektor seminarium lub domu formacyjnego uzna za konieczne.
7. Opinia kolegów z roku studiów kandydata, wyrażona w absolutnej tajemnicy i osobistej formie, w
której zawarta pozytywna lub negatywna opinia odnośnie do zdatności kandydata jest wyrażona jasno
łącznie z argumentacją za nią przemawiającą.
8. Przed diakonatem i prezbiteratem wynik ogłoszenie zapowiedzi kanonicznych wygłoszonych w parafii
zamieszkania kandydata z wystarczającym wyprzedzeniem czasowym (kan. 1051, 2°).

- dokumenty

KPK
Kan. 1025 – (...) Ponadto niezbędne są dokumenty,
o których w kan. 1050.
Kan. 1050 – Do dopuszczenia do święceo wymagane
są następujące dokumenty:
1° zaświadczenie o należycie odbytych studiach,
zgodnie z kan. 1032;
2° jeśli chodzi o przystępujących do prezbiteratu, za-
świadczenie o przyjęciu diakonatu;
3° jeśli chodzi o przystępujących do diakonatu: świa-
dectwo chrztu i bierzmowania oraz przyjęcia posług,
o których w kan. 1035; ponadto zaświadczenia o
złożeniu oświadczenia, o którym w kan. 1036; jeśli
przystępujący do diakonatu stałego jest żonaty,
potrzebne są świadectwa ślubu i zgody żony.
Kan. 1051 – Gdy chodzi o zbadanie przymiotów wy-
maganych od kandydata do święceo, należy zacho-
wad następujące przepisy:
1° konieczne jest zaświadczenie rektora seminarium
lub domu formacji na temat przymiotów wymaga-
nych do przyjęcia święceo, mianowicie o nieskażonej
doktrynie kandydata, autentycznej pobożności, dob-
rych obyczajach i zdatności do wykonywania posłu-
gi; ponadto, po przeprowadzeniu odpowiedniego
badania, zaświadczenie o stanie zdrowia fizycznego i
psychicznego Kandydata;
Kan. 1052 – § 1. Aby biskup, udzielający święceo na
podstawie własnego prawa, mógł do nich przystą-
pid, powinien najpierw upewnid się, że są
dokumenty, o których w kan. 1050, oraz że w przep-
rowadzonym zgodnie z prawem badaniu zdatnośd
kandydata

została

stwierdzona

pozytywnymi

argumentami.
§ 2. Aby biskup mógł przystąpid do udzielenia świę-

KKKW
Kan. 769 – § 1. Władza, która dopuszcza do święceo,
powinna otrzymad:
1° deklarację, o której mowa w kan. 761, a także
świadectwo ostatnich święceo, albo, jeśli dotyczy to
pierwszych święceo, także świadectwo chrztu i
chryzmacji;
2° jeśli kandydat jest związany małżeostwem, świa-
dectwo ślubu i pisemną zgodę żony;
3° świadectwo odbytych studiów;
4° świadectwo rektora seminarium lub przełożonego
instytutu życia konsekrowanego lub prezbitera, któ-
rego opiece powierzony był kandydat poza semi-
narium - o dobrych obyczajach tego kandydata;
5° świadectwa, o których mowa w kan. 771 § 3;
6° świadectwa, jeśli wydaje się to pożyteczne,
innych biskupów eparchialnych lub przełożonych
instytutów życia konsekrowanego, gdzie kandydat
przebywał przez jakiś czas – o kwalifikacjach kan-
dydata i jego wolności od wszystkich przeszkód
kanonicznych.
§ 2. Powyższe dokumenty należy zachowad w archi-
wum tej władzy.

ceo obcemu kandydatowi, wystarcza, że dymisorie
informują, iż zebrano te dokumenty, przeprowa-
dzono badanie zgodnie z przepisem prawa i
ustalono zdatnośd kandydata. Jeśli kandydat jest
członkiem instytutu zakonnego lub stowarzyszenia
życia apostolskiego, dymisorie powinny ponadto
zaświadczad, że kandydat został definitywnie włą-
czony do instytutu lub stowarzyszenia i jest pod-
władnym przełożonego wystawiającego dymisorie.

Spełnienie wszystkich wymagao stawianych przez prawo winno zostad udokumento-

wane. Według Kodeksów tym celu należy zgromadzid następujące dokumenty:

- świadectwo chrztu i bierzmowania (chryzmacji);

- w przypadku kandydatów żonatych – pisemną zgodę żony oraz świadectwo ślubu;

- świadectwo odbytych studiów;

- zaświadczenie o odbytej formacji;

- opinie o kandydacie;

- zaświadczenie o przyjętych posługach, święceniach i złożonej profesji zakonnej.

Natomiast według Instrukcji Kongregacji lista dokumentów zawiera następujące

pozycje (Instrukcja, Załącznik I):

1. Świadectwo małżeostwa kanonicznego rodziców kandydata.
2. Świadectwo chrztu i bierzmowania kandydata (zob. kan. 1033; 1050, 3°; 241 § 2).
3. Świadectwo (przynajmniej w formie sumarycznej) dotyczące studiów kandydata poprzedzających jego
formację do święceo (kan. 1050, 1°).
4. Świadectwo dotyczące różnych kroków kościelnej formacji kandydata, zawierające wyraźne
odniesienia co do ocen kandydata i głosów jakie otrzymał (zob. kan. 1032 §§ 1 i 3).
5. Kartę zawierającą informacje osobiste i rodzinne kandydata z fotografią kandydata.
6. Zaświadczenia cywilne, które mogą mied związek z formacją do święceo, np. odnoszące się do służby
wojskowej lub cywilnej.
7. Świadectwo lekarskie dotyczące zdrowia kandydata na podstawie badao medycznych, które
poprzedziły wstąpienie kandydata do seminarium lub domu formacyjnego (zob. kan. 1051, 1° i 241 § 1).
8. Opinia psychologiczna jest wymagana jedynie w uzasadnionych przypadkach (kan. 1051, 1°).
9. Pisemna prośba kandydata, w której prosi o przyjęcie do seminarium lub domu formacyjnego.
10. Pisemna opinia rektora każdego domu, w którym kandydat odbywał formację (kan. 241 § 3).
11. Rekomendacje (muszą byd przekazane bezpośrednio do seminarium, a nie poprzez kandydata) od
każdego kapłana, który mógł pomagad kandydatowi w rozeznaniu jego powołania (kan. 1051, 2°).
12. Świadectwa wydane przez kurię diecezjalną potwierdzające dopuszczenie jako kandydata do święceo,
przekazania posług, święceo diakonatu i prezbiteratu.
13. Dokumentacja każdego skrutynium.
14. W przypadku żonatego kandydata do stałego diakonatu: świadectwo małżeostwa kanonicznego i
pisemny i podpisany dokument pochodzący od żony kandydata, w którym deklaruje zgodę na święcenia
męża oraz jej jasną świadomośd rozumienia posługi diakooskiej (zob. kan. 1050, 3°).

5. Udokumentowanie święceo

KPK
Kan. 1053 – § 1. Po udzieleniu święceo, należy w
specjalnej księdze, przechowywanej pilnie w kurii
miejsca święceo, zapisad nazwiska poszczególnych
wyświęconych, nazwisko szafarza, a także miejsce i
datę udzielenia święceo. Ponadto należy starannie
przechowywad wszystkie dokumenty, dotyczące
poszczególnych święceo.
§ 2. Biskup udzielający święceo powinien każdemu

KKKW
Kan. 774 – § 1. Po udzieleniu święceo, nazwiska po-
szczególnych wyświęconych i biskupa, który udzielił
święceo oraz miejsce i datę święceo należy zapisad
w specjalnej księdze przechowywanej w archiwum
kurii eparchialnej.
§ 2. Biskup, który udzielił święceo, powinien wydad
każdemu wyświęconemu autentyczne świadectwo
otrzymanych święceo. Ci, którzy zostali wyświęceni

wyświęconemu wydad autentyczne świadectwo ot-
rzymanych święceo. Ci, którzy zostali wyświęceni
przez obcego biskupa na podstawie dymisorii, po-
winni wspomniane świadectwo przedstawid własne-
mu ordynariuszowi w celu zapisania święceo w spec-
jalnej księdze przechowywanej w archiwum.
Kan. 1054 – Ordynariusz miejsca, gdy idzie o du-
chownych diecezjalnych, albo kompetentny przeło-
żony wyższy, gdy chodzi o jego podwładnych, po-
winni o każdym udzielonym święceniu powiadamiad
proboszcza miejsca chrztu, który jest obowiązany
dokonad adnotacji w swojej księdze ochrzczonych,
zgodnie z kan. 535 § 2.

przez biskupa na podstawie dymisoriów, powinni to
świadectwo przedstawid własnemu biskupowi epar-
chialnemu lub wyższemu przełożonemu w celu zapi-
sania w specjalnej księdze przechowywanej w archi-
wum.
Kan. 775 – Biskup eparchialny lub wyższy przełożony
powinni przesład zawiadomienie o udzieleniu świę-
ceo diakonatu proboszczowi, w którego parafii
zapisany jest chrzest wyświęconego.

Po udzieleniu święceo należy wpisad do specjalnej księgi troskliwie przechowywanej w

kurii miejsca, gdzie odbyły się święcenia, następujące dane: 1) nazwiska poszczególnych
wyświęconych, 2) nazwisko szafarza, 3) miejsce i dzieo święceo.

Ponadto w tej samej kurii miejscowej powinny byd przechowywane wszystkie

dokumenty dotyczące poszczególnych święceo (kan. 1053 § 1 KPK).

Biskup udzielający święceo powinien wydad każdemu wyświęconemu autentyczne

świadectwo święceo. Ci, którym święceo udzielił obcy biskup na podstawie dymisoriów, mają
ten dokument przedstawid własnemu ordynariuszowi celem wpisania święceo do specjalnej
księgi przechowywanej w miejscowym archiwum (kan. 1053 § 2 KPK; kan. 774 § 1 KKKW).

Po zapisaniu święceo w specjalnej księdze ordynariusz miejsca, gdy chodzi o

duchownych diecezjalnych, albo kompetentny przełożony wyższy w odniesieniu do swoich
podwładnych powinien o każdym udzielonym święceniu przesład zawiadomienie do
proboszcza miejsca chrztu, aby ten dokonał o święceniu adnotacji w księdze ochrzczonych,
zgodnie z kan. 535 § 2 KPK i kan. 296 § 2 KKKW (kan. 1054 KPK; kan. 775 KKKW). Adnotacja ta
musi byd następnie umieszczana zawsze w metryce chrztu.

6. Skutki teologiczne i prawne sakramentu święceo (nabywane przez diakonat)

a. charakter sakramentalny (KKK 1581-1583)

Sakrament święceo przyjmującego go upodabnia do Chrystusa dzięki specjalnej łasce

Ducha Świętego, czyniąc go narzędziem Chrystusa dla Jego Kościoła. Święcenia uzdalniają go,
by mógł działad jako przedstawiciel Chrystusa, Głowy Kościoła, w Jego potrójnej funkcji
kapłana, proroka i króla.

Jak w przypadku chrztu i bierzmowania, to uczestnictwo w funkcji Chrystusa jest udzie-

lane raz na zawsze. Sakrament święceo wyciska również niezatarty charakter duchowy i nie
może byd powtarzany ani udzielany tylko na pewien czas.

Kto został wyświęcony w sposób ważny, może oczywiście ze słusznych powodów

zostad zwolniony z obowiązków i funkcji związanych ze święceniami lub otrzymad zakaz ich
wykonywania, nie może jednak stad się człowiekiem świeckim w ścisłym sensie, ponieważ
charakter wyciśnięty przez święcenia jest nieusuwalny. Powołanie i posłanie otrzymane w
dniu święceo naznaczyły go na zawsze.

b. włączenie do stanu duchownego (nabycie praw i obowiązków)

Przez przyjęcie święceo diakonatu mężczyzna staje się świętym szafarzem czyli

duchownym. Od tej chwili oprócz praw i obowiązków wspólnych dla wszystkich chrześcijan,
posiada prawa i obowiązki specyficzne dla tego stanu, a określone w kan. 273-289 KPK i kan.
367-393 KKKW.

c. inkardynacja

Przez przyjęcie święceo diakonatu duchowny zostaje inkardynowany (przypisany) do

diecezji (eparchii) lub instytutu życia konsekrowanego (kan. 266 KPK; kan. 358 KKKW).

7. Zakaz wykonywania święceo

- przeszkody i nieprawidłowości do wykonywania święceo

KPK
Kan. 1044 – § 1. Do wykonywania przyjętych świę-
ceo są nieprawidłowymi:
1° kto, będąc związany nieprawidłowością do przy-
jęcia święceo, nieprawnie przyjął święcenia;
2° kto dopuścił się przestępstwa, o którym w kan.
1041, n. 2, jeśli jest ono publiczne;
3° kto popełnił jedno z przestępstw, o jakich w kan.
1041, nn. 3, 4, 5, 6.
§ 2. Podlega przeszkodzie nie pozwalającej wykony-
wad święceo:
1° kto, będąc związany przeszkodą do przyjęcia
święceo, nieprawnie przyjął święcenia;
2° kto popadł w amencję lub inną chorobę psychicz-
ną, o której w kan. 1041, n. 1, dopóki ordynariusz –
po zasięgnięciu opinii biegłego – nie zezwolił na wy-
konywanie święcenia.
Kan. 1047 – § 1. Jedynie Stolica Apostolska może
dyspensowad od wszystkich nieprawidłowości, jeśli
fakt, na którym się opierają, został wprowadzony na
forum sądowe.
§ 3. Stolicy Apostolskiej jest również zarezerwowane
dyspensowanie od nieprawidłowości do wykonywa-
nia przyjętego święcenia, o których w kan. 1041, n.
3, tylko w wypadkach publicznych, oraz w tymże ka-
nonie, n. 4, także w wypadkach tajnych.
§ 4. Od nieprawidłowości i przeszkód nie zarezerwo-
wanych Stolicy Świętej może dyspensowad ordyna-
riusz.
Kan. 1048 – W naglących przypadkach tajnych, gdy
nie można się udad do ordynariusza, albo gdy chodzi
o nieprawidłowości, o których w kan. 1041, nn. 3 i 4,
do Penitencjarii Apostolskiej, a zagraża niebezpie-
czeostwo poważnej szkody lub zniesławienia, zwią-
zany nieprawidłowością nie pozwalającą wykonywad
święceo, może je wykonywad. Pozostaje jednak obo-
wiązek zwrócenia się jak najszybciej do ordynariusza
lub Penitencjarii, za pośrednictwem spowiednika,
bez podawanie nazwiska.

KKKW
Kan. 763 – Przeszkodą do wykonywania święceo jest
związany:
1° kto przyjął święcenia bezprawnie, będąc związany
przeszkodą do przyjęcia święceo;
2° kto popełnił przestępstwa lub dokonał jednego z
czynów, o których mowa w kan. 762 § 1, nn. 2-6;
3° kto popadł w amencję lub inną chorobę psychicz-
ną, o której mowa w kan. 762 § 1, n. 1, dopóki Hie-
rarcha, po zasięgnięciu opinii biegłego, nie zezwoli
na wykonywanie święceo.
Kan. 767 - § 1. Biskup eparchialny lub Hierarcha ins-
tytutu życia konsekrowanego może dyspensowad
swoich podwładnych od przeszkód do przyjęcia i wy-
konywania święceo z następującymi wyjątkami:
1° jeśli fakt, na którym opiera się przeszkoda został
wprowadzony na drogę sądową;
2° od przeszkód, o których mowa w kan. 762 § 1, nn.
2-4.
§ 2. Dyspensowanie od tych przeszkód jest zarezer-
wowane Patriarsze w odniesieniu do kandydatów
lub duchownych, którzy mają stałe lub tymczasowe
zamieszkanie w granicach terytorium Kościoła,
któremu on przewodzi; w innych przypadkach
Stolicy Apostolskiej.
§ 3. Tę samą władzę dyspensowania ma każdy spo-
wiednik w przypadkach tajnych naglących, w któ-
rych jest niemożliwe zwrócenie się do kompetentnej
władzy, a zagraża niebezpieczeostwo poważnej
szkody lub zniesławienia, a przynajmniej, jeśli
penitent przyjętych już święceo nie może godziwie
wykonywad, z obowiązkiem zwrócenia się jak
najszybciej do kompetentnej władzy.

Przyjęcie święceo pomimo istnienia przeszkód lub nieprawidłowości skutkuje zakazem

ich wykonywania. Ten sam skutek powoduje zaistnienia okoliczności powodujących powstanie
przeszkód już po przyjęciu święceo. Uwolnienie się od przeszkód i nieprawidłowości do wyko-
nywania przyjętych święceo następuje analogicznie, jak w przypadku przeszkód i nieprawid-
łowości do ich przyjęcia. Jedynie w wypadku tajnym naglącym dodatkowe kompetencje
uzyskuje spowiednik.

W wypadkach naglących tajnych, to znaczy, gdy nie można się zwrócid do ordynariusza

albo – w wypadku nieprawidłowości z usiłowania zawarcia małżeostwa oraz z dobrowolnego
zabójstwa lub aborcji – do Penitencjarii Apostolskiej, i jednocześnie zagraża
niebezpieczeostwo poważnej szkody lub zniesławienia, związany nieprawidłowością
wzbraniającą wykonywania święceo, może wykonywad czynności święceo. Ciąży na nim jed-
nak obowiązek zwrócenia się jak najszybciej do ordynariusza lub do Penitencjarii, za
pośrednictwem spowiednika, bez podawania nazwiska (kan. 1048 KPK; kan. 767 § 3 KKKW).
Spowiednik komunikuje się z Penitencjarią za pośrednictwem Nuncjatury Apostolskiej (w
Polsce: Aleja J. Ch. Szucha 12, 00-582 Warszawa).

- kary kościelne (zakaz ma walor do godziwości aktów władzy święceo)

a) w Kościele łacioskim:

1) ekskomunika (kan. 1331 KPK)

2) interdykt (kan. 1332 KPK)

3) suspensa (kan. 1333 KPK, o ile dotyczy władzy święceo)

4) wydalenie ze stanu duchownego (kan. 1336 § 1 n. 5)

b) w Kościołach wschodnich

1) ekskomunika większa (kan. 1431 KKKW)

2) ekskomunika mniejsza (kan. 1434 KKKW)

3) suspensa (kan. 1432 KKKW, o ile dotyczy władzy święceo)

4) degradacja (kan. 1433 § 1 KKKW)

5) depozycja (kan. 1433 § 2 KKKW).

8. Stwierdzenie nieważności święceo i dyspensa od obowiązków związanych ze święceniami

Stwierdzenie nieważności święceo następuje w drodze procesowej (kan. 1708-1712

KPK; kan. 1385-1397 KKKW). Po zapadnięciu prawomocnego wyroku stwierdza się, że dana
osoba nigdy nie była ważnie wyświęcona, a więc nie zaistniały żadne skutki, które zwykle łączą
się z przyjęciem święceo. Natomiast nigdy święcenia ważnie przyjęte nie mogą stracid
ważności (nie można ich unieważnid).

Duchowny natomiast może dla słusznej przyczyny uzyskad dyspensę od obowiązków

związanych z przyjętymi święceniami, z tym że dyspensa od celibatu jest zastrzeżona
Biskupowi Rzymskiemu (kan. 291 KPK; kan. 396 KKKW) oraz utracid stan duchowny (kan. 290
KPK; kan. 394 KKKW). Normy proceduralne zawiera dokument Kongregacji Nauki Wiary:
Normae procedurales de dispensatione a sacerdotali caelibatu

(AAS 62 (1980) s. 1132-1137).