background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 
           NARODOWEJ 

 
 

 
 
 

 
Janina Żurek

 

 
 
 
 
 
 
 

 

Dokonywanie rozkroju materiałów i przygotowanie 
elementów do montażu 
744[01].Z2.02 

 

 

 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom  2007 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

Recenzenci: 
mgr inż. Małgorzata Korczak 
mgr inż. Katarzyna Stępniak 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Małgorzata Latek  
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Zdzisław Feldo 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  744[01].Z2.02 
„Dokonywanie  rozkroju  materiałów  i  przygotowanie  elementów  do  montażu”,  zawartego  
w modułowym programie nauczania dla zawodu kaletnik 744[01]. 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 

 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom  2007

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

SPIS TREŚCI 

 

1. Wprowadzenie 

2. Wymagania wstępne 

3. Cele kształcenia 

4. Przykładowe scenariusze zajęć 

5. Ćwiczenia  

11 

5.1. Organizacja krojowni kaletniczej 

11 

   5.1.1. Ćwiczenia 

11 

5.2. Ogólne widomości o rozkroju

 

13 

   5.2.1. Ćwiczenia 

13 

5.3. Ręczny i mechaniczny rozkrój skór 

15 

   5.3.1. Ćwiczenia 

15 

5.4. Rozkrój materiałów skóropodobnych i nieskórzanych 

18 

   5.4.1. Ćwiczenia 

18 

5.5. Przygotowanie elementów do łączenia 

21 

   5.5.1. Ćwiczenia 

21 

5.6. Obróbka i magazynowanie elementów

 

24 

   5.6.1. Ćwiczenia 

24 

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia  

26 

7. Literatura 

36 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

1. WPROWADZENIE 

 

Przekazujemy  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela  który  będzie  pomocny  w  prowadzeniu 

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kaletnik 744[01]. 

W poradniku zamieszczono: 

–  wymagania wstępne, 
–  wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć, 
–  przykładowe scenariusze zajęć, 
–  propozycje  ćwiczeń,  które  mają  na  celu  wykształcenie  u  uczniów  umiejętności 

praktycznych, 

–  wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki. 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  różnymi  metodami  ze 

szczególnym uwzględnieniem: 
–  pokazu z objaśnieniem, 
–  tekstu przewodniego, 
–  metody projektów, 
–  ćwiczeń praktycznych. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróżnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów, do pracy zespołowej. 

W  celu  przeprowadzenia  sprawdzianu  wiadomości  i  umiejętności  ucznia,  nauczyciel 

może posłużyć się zamieszczonym zestawem pytań testowych, zawierającym różnego rodzaju 
zadania. 
 

W tym rozdziale podano również: 

– 

plan testu w formie tabelarycznej, 

– 

punktacje zadań, 

– 

propozycje norm wymagań, 

– 

instrukcję dla nauczyciela, 

– 

instrukcję dla ucznia, 

– 

kartę odpowiedzi, 

– 

zestaw zadań testowych. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

744[01].Z2 

Proces przygotowania 

produkcji wyrobów 

kaletniczych 

744[01].Z2.04 

Prowadzenie dokumentacji 

technologicznej 

 

744[01].Z2.01 

Wykonywanie modeli wyrobów 

kaletniczych 

744[01].Z2.03 

Kalkulowanie kosztów 

produkcji wyrobów i usług

 

 

744[01].Z2.02 

Dokonywanie rozkroju 

materiałów  

i przygotowanie elementów do 

montażu  

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 

 
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

–  zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ppoż. oraz ergonomii, 
–  scharakteryzować wyroby kaletnicze, 
–  rozróżniać  materiały  podstawowe  i  pomocnicze  stosowane  do  wytwarzania  wyrobów 

kaletniczych, 

–  stosować badania organoleptyczne do określenia jakości skór gotowych, 
–  rozpoznawać podstawowe mechanizmy maszyn i urządzeń, 
–  określić zasady bezpiecznej obsługi maszyn stosowanych w kaletnictwie, 
–  posługiwać się dokumentacją techniczną i technologiczną, 
–  zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagania ergonomii, 
–  korzystać z różnych źródeł informacji. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

3. CELE KSZTAŁCENIA 

 
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

sklasyfikować materiały stosowane do produkcji wyrobów kaletniczych, 

 

rozróżnić rodzaje materiałów i określić ich przeznaczenie w wytwarzaniu wyrobów, 

 

określić zasady i metody rozkroju skór i innych materiałów,  

 

sklasyfikować maszyny i urządzenia do rozkroju, 

 

wyjaśnić budowę i zasadę działania maszyn do rozkroju,  

 

zorganizować stanowisko pracy do rozkroju materiałów i przygotowywania elementów 
do montażu, 

 

przygotować maszyny do rozkroju skór, 

 

dobrać maszyny do obróbki elementów, 

 

wyjaśnić budowę i zasadę działania maszyn do obróbki elementów, 

 

ocenić sprawność maszyn i urządzeń, 

 

ocenić stan techniczny narzędzi,  

 

wykonać znakowanie i punktowanie elementów, 

 

rozrysować układ topograficzny skóry, 

 

rozróżnić kierunki ciągliwości skóry, 

 

wykonać ręczny i mechaniczny rozkrój skór oraz materiałów nieskórzanych stosowanych 
w kaletnictwie, 

 

wykonać  rozkrój  tworzyw  skóropodobnych, tkanin,  folii  i  tworzyw  sztucznych  różnymi 
technikami, 

 

wykonać znakowanie i punktowanie wykrojonych elementów, 

 

skompletować wycięte elementy, 

 

zastosować zasady racjonalnej gospodarki materiałami, 

 

określić przydatność odpadów technologicznych, 

 

określić czynności technologiczne związane z obróbką elementów, 

 

dobrać metody obróbki do rodzaju materiału i konstrukcji wyrobu, 

 

ustalić parametry obróbki, 

 

wyrównać grubość elementów wyrobów, 

 

usunąć uszkodzenia mechaniczne i wady w wykrojonych elementach, 

  skompletować przygotowane elementy, 

  zmagazynować wykrojone elementy, 

  wypełnić dokumentację technologiczną rozkroju materiałów, 

  zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz 

wymagania  ergonomii  dotyczące  rozkroju  materiałów  i  obróbki  elementów  wyrobów 
kaletniczych. 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 
 

Osoba prowadząca    

 

 

………………………………………………. 

Modułowy program nauczania: 

Kaletnik 744[01] 

Moduł:  

Proces  przygotowania  produkcji  wyrobów  kaletniczych 
744[01].Z2 

Jednostka modułowa:  

„Dokonywanie  rozkroju  materiałów  i  przygotowanie 
elementów do montażu ” 744[01].Z2.02 

Temat:  Ułóż  podszewkę  w  stos  liczący  10  warstw  i  dokonaj  wykreślania  elementów 

podszewki teczki męskiej na pierwszej warstwie tkaniny. 

Cel ogólny:  Ukształtowanie umiejętności wykreślania elementów na tkaninie. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
  
–  ułożyć wzorniki na tkaninie, 
–  wykreślić elementy, 
–  ułożyć podszewkę w stos, 
–  spiąć podszewkę. 
 
Metody nauczania–uczania się:  

  pokaz z objaśnieniem, 

–  ćwiczenia praktyczne. 
 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 
–  zespołowa (liczbę członków zespołu dobiera nauczyciel), 
–  indywidualna. 
 
Czas:  ustala nauczyciel. 
 
Środki dydaktyczne: 
–  podszewka, 
–  wzorniki, 
–  przybory do rysowania, 
–  przycisk, 
–  klamry, 
–  literatura z rozdziału7. 

 

Przebieg zajęć: 
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 
3.  Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia. 
4.  Realizacja zajęć: 

–  uczniowie zapoznają się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy,. 
–  uczniowie zakładają odzież ochronną. 
–  uczniowie  dokonują  próbnego  rozłożenia  wzorników  w  celu  sprawdzenia  ilości 

odpadu, 

–  uczniowie dokonują próbnego rozłożenia wzorników,  
–  uczniowie dokonują wykreślenia elementów na pierwszej warstwie, 
–  uczniowie  układają podszewkę w stos, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

–  uczniowie spinają stos podszewek. 

5.  Po wykonaniu wszystkich czynności uczniowie porządkują stanowisko pracy. 
6.  Uczniowie wskazują swoje mocne i słabe strony. 
7.  Nauczyciel sprawdza pracę uczniów i stwierdza czy wykonali ją poprawnie. 
8.  Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy w kolejności wykonywania. 
9.  Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac. 
 
Praca domowa 
Odszukaj  w  literaturze  informacje  na  temat  mechanicznego  rozkroju  papieru  i  tektury  oraz 
budowy i zasady działania gilotyny hydraulicznej. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 
–  anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  zdobytych 

umiejętności, 

–  odpowiedzi ustne i dyskusja z uczniami. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

Scenariusz zajęć 2 
 

Osoba prowadząca    

 

 

………………………………………………. 

Modułowy program nauczania:  

Kaletnik 744 [01].Z2 

Moduł:  

Proces  przygotowania  produkcji  wyrobów  kaletniczych 
744[01].Z2  

Jednostka modułowa: 

„Dokonywanie  rozkroju  materiałów  i  przygotowanie 
elementów do montażu” 744[01].Z2.02 

Temat:  Wykonaj  na  próbkach  skór  ścienianie,  ,od  siebie”  i  ,,do  siebie”,  dobierając 

parametry ścieniania. 

Cel ogólny:  Ukształtowanie umiejętności ścieniania ręcznego,, od siebie” i ,,do siebie”. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
  
–  dobrać odpowiednie narzędzia, 
–  ustalić parametry ścieniania, 
–  wykonać ścienianie. 
 
Metody nauczania–uczenia się:  
–  pokaz z objaśnieniem, 
–  ćwiczenia praktyczne. 
 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 
–  indywidualna. 
 
Czas:  ustala nauczyciel w zależności od umiejętności uczniów. 
 
Środki dydaktyczne: 
–  noże o dostosowanych kształtach, 
–  linia z podziałką, 
–  cyrkiel, 
–  osełka i marmurek, 
–  stół roboczy, 
–  próbki skór. 
 
Przebieg zajęć: 
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 
3.  Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia. 
4.  Realizacja zajęć: 

–  uczeń zapoznaje się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy, 
–  uczeń zakłada odzież ochronną, 
–  uczeń  dobiera odpowiednie narzędzia, 
–  uczeń ustala parametry ścieniania, 
–  uczeń zaznacza na skórze szerokość ścieniania, 
–  uczeń

 

wykonuje ścienianie.  

5.  Po wykonaniu wszystkich czynności uczeń porządkuje stanowisko pracy. 
6.  Uczeń  wskazuje swoje mocne i słabe strony. 
7.  Nauczyciel sprawdza pracę uczniów i stwierdza czy wykonali ją poprawnie. 
8.  Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy w kolejności wykonywania. 
9.  Uczeń wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny pracy. 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10 

Praca domowa 
Odszukaj  w  materiałach  dydaktycznych  lub  w  literaturze  informacje

 

na  temat

 

budowy  

oraz zasady działania ścieniarki brzegowej i zrób notatkę. 
  
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 
–  anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  zdobytych 

umiejętności, 

–  odpowiedzi ustne i dyskusja z uczniami. 

 

 
 
 
 
 
 

 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11 

5. ĆWICZENIA 

 

5.1.  Organizacja krojowni kaletniczej 

 

5.1.1.  Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Wykonaj rysunek schematyczny przedstawiający  prawidłowy plan ustawienia stanowisk 

ręcznych, maszynowych i urządzeń krojowni kaletniczej.  

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  zorganizowania  oddziału 

rozkroju, 

2)  zorganizować wycieczkę do zakładu produkcyjnego na krojownię, 
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
4)  przygotować papier do rozrysowania schematu krojowni, 
5)  przygotować przybory do rysowania, 
6)  wykonać schemat planu krojowni. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

–  stół do wykonania ćwiczenia, 
–  papier do wykonania schematu,  
–  przybory do pisania i rysowania, 
–  dzienniczek praktyk, 
–  literatura z rozdziału 7. 
 

Ćwiczenie 2 

Dobierz narzędzia do ręcznego rozkroju skór miękkich i twardych. 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  narzędzi  do  ręcznego 

rozkroju skór, 

2)  dobrać odpowiednie narzędzia do rozkroju skór miękkich i twardych, 
3)  porównać i uzasadnić różnice w dobranych narzędziach, 
4)  wyciągnięte wnioski zapisać w zeszycie ćwiczeń. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 
 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

noże, 

– 

deski, 

– 

przyciski metalowe, 

– 

zeszyt ćwiczeń, 

– 

przybory do pisania, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 3 

Dobierz narzędzia do mechanicznego rozkroju skór. 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat doboru narzędzi do rozkroju 

tkanin, 

2)  dobrać odpowiednie narzędzia do rozkroju maszynowego skór, 
3)  uzasadnić dokonany dobór narzędzi, 
4)  wyciągnąć  wnioski i zapisać je w zeszycie ćwiczeń. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

–  wycinaki, 
–  kloce, 
–  zeszyt ćwiczeń, 
–  przybory do pisania, 
–  literatura z rozdziału 7. 
 
 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13 

5.2.  Ogólne wiadomości o rozkroju

 

 
5.2.1.  Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Dokonaj podziału topograficznego skóry bydlęcej rozrysowanej na kartonie. 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat topografii skóry bydlęcej, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  posiadać rozrysowaną skórę bydlęcą na kartonie,  
4)  dokonać podziału topograficznego rozrysowanej skóry bydlęcej, 
5)  omówić podział skóry z uzasadnieniem.  

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 
 

 

Środki dydaktyczne: 

− 

plansze z ogólnym kształtem skóry bydlęcej, 

− 

plansze innych skór dla porównania, np. końskiej, świńskiej, cielęcej,  

− 

przybory do rysowania i pisania, 

− 

dzienniczek praktyk, 

− 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 2 

Na podstawie oględzin, oraz badania organoleptycznego próbek skór określ, jakie jest ich 

przeznaczenie asortymentowe na wyroby kaletnicze. 
 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  rodzajów  i  przeznaczenia 

asortymentowego skór stosowanych w kaletnictwie, 

2)  zapoznać się z  instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie 

gdzie będzie realizowane ćwiczenie, 

3)  założyć odzież ochronną, 
4)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
5)  dokonać oględzin próbek skór i określić ich przeznaczenie na wyroby, 
6)  swoje spostrzeżenia i ocenę zapisać w dzienniczku praktyk, 
7)  podzielić się z innymi swoją oceną. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

zestaw próbek skór: bydlęcej, świńskiej, końskiej, koziej, cielęcej, 

– 

stół do oglądania próbek, 

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 3 

Znając metody rozkroju skór, dokonaj ręcznego rozkroju skóry bydlęcej, rozrysowanej na 

kartonie, na określony wyrób np. torebka damska. 
 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat metod rozkroju skór, 
2)  zapoznać się z  instrukcją  bezpieczeństwa i  higieny pracy w warsztatach  lub w zakładzie 

gdzie będzie realizowane ćwiczenie, 

3)  założyć odzież ochronną, 
4)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
5)  przygotować kartonową formę skóry bydlęcej, 
6)  dokonać rozkroju kartonowej formy na części składowe wyrobu, 
7)  uzasadnić sposób oraz metodę dokonania rozkroju skóry (wyrysowanej na kartonie), 
8)  zapisać w dzienniczku ilość wykrojonych kompletów. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

schemat skóry bydlęcej, 

– 

stół roboczy, 

– 

płyta do rozkroju, 

– 

nożyczki do wycięcia kartonowej formy skóry, 

– 

nóż i wzorniki do rozkroju skóry wyrysowanej na kartonie, 

– 

przybory do pisania i rysowania, 

– 

instrukcja stanowiskowa,  

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15 

5.3.  Ręczny i mechaniczny rozkrój skór

 

 

5.3.1.  Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Dokonaj  rozkroju  ręcznego  połówki  skóry  bydlęcej  na  saszetkę  męską  po  wzornikach 

zgodnie z zasadami rozkroju. 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  zasad  rozkroju  połówek 

skór, 

2)  zapoznać  się  z  instrukcją  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  w  warsztatach  lub  pracowni 

technologicznej, 

3)  zorganizować  stanowisko  pracy  do  wykonania  ćwiczenia  z  zachowaniem  zasad 

bezpiecznej pracy, 

4)  założyć odzież ochronną,  
5)  przygotować połówkę skóry bydlęcej do rozkroju, 
6)  przygotować stół do rozkroju ręcznego, 
7)  przygotować narzędzia i urządzenia do rozkroju, 
8)  przygotować wzorniki do rozkroju. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

stół do rozkroju, 

– 

skóra bydlęca, 

– 

narzędzia: nóż do rozkroju, przyciski, osełka, 

– 

płyta do rozkroju, 

– 

wzorniki do rozkroju saszetki, 

– 

instrukcja stanowiskowa,  

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 2 

Dokonaj rozkroju ręcznego skóry świńskiej na paski męskie, z zastosowaniem kołodki. 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  rozkroju  ręcznego  skór  

z zastosowaniem kołodki, 

2)  zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub zakładzie, 
3)  zorganizować  stanowisko  pracy  do  wykonania  ćwiczenia  z  zachowaniem  zasad 

bezpiecznej pracy, 

4)  założyć odzież ochronną,  
5)  przygotować skórę do rozkroju, 
6)  przygotować stół do rozkroju ręcznego, 
7)  przygotować płytę do rozkroju, 
8)  przygotować linię metalową, 
9)  przygotować kołodkę. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem,  

− 

ćwiczenia praktyczne. 
 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

stół do rozkroju, 

– 

skóra świńska, 

– 

płyta do rozkroju, 

– 

kołodka, 

– 

linia metalowa, 

– 

instrukcja stanowiskowa,  

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 3 

Przygotuj  wycinarkę  elektrohydrauliczną  do  rozkroju  elementów wyrobów  kaletniczych 

ze skóry miękkiej. 
 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać 

materiałach 

dydaktycznych 

informacje 

na 

temat 

wycinarek 

elektrohydraulicznych, 

2)  założyć odzież ochronną, 
3)  zapoznać się z instrukcją obsługi, bezpieczeństwa i higieny pracy przy wycinarkach, 
4)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
5)  sprawdzić czy przewód elektryczny nie ma mechanicznych uszkodzeń izolacji, 
6)  sprawdzić prawidłowość pracy wszystkich mechanizmów na biegu jałowym, 
7)  sprawdzić działanie sprzęgła, 
8)  sprawdzić czy kloc ma równą powierzchnię, 
9)  ustawić odpowiednią wysokość ramienia nad klocem, 
10)  wykonać próbę wycinania. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

wycinarka elektrohydrauliczna, 

– 

wycinaki, 

– 

kloc, 

– 

skóry miękkie, 

– 

instrukcja obsługi maszyny, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 4 

Dokonaj  segregacji  odpadu  skóry  bydlęcej  z  podziałem  na  klasy  i  opisz  sposób 

wykorzystania.  
 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  klas  odpadu  i  sposobu 

wykorzystania, 

2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  założyć odzież ochronną, 
4)  rozłożyć odpad skórzany, 
5)  przygotować przyrządy pomiarowe, 
6)  posegregować odpad skórzany, 
7)  ustalić klasy odpadu, 
8)  uwagami podzielić się z innym uczniami.  

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

–  stół roboczy, 
–  odpad skórzany,  
–  przyrządy pomiarowe ( planimetr, linijka), 
–  plansza z klasami odpadu, 
–  przybory do pisania, 
–  dzienniczek praktyk, 
–  literatura z rozdziału 7. 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18 

5.4.  Rozkrój materiałów skóropodobnych i nieskórzanych

 

 
5.4.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Przygotuj krajarkę z nożem prostym do rozkroju. 

 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat krajarki, 
2)  założyć odzież ochronną, 
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
4)  sprawdzić czy przewód elektryczny nie ma mechanicznych uszkodzeń izolacji, 
5)  sprawdzić prawidłowość pracy wszystkich mechanizmów na biegu jałowym, 
6)  przygotować materiał do rozkroju, 
7)  wykonać próbny rozkrój. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

krajarka z nożem prostym, 

– 

materiał do rozkroju, 

– 

wzorniki elementów wyrobu, 

– 

ołówek, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 2 
 

Na  podstawie  oględzin  próbek  tkanin  podszewkowych,  określ  ich  cechy  oraz  podaj 

sposób ich rozkroju. 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  tkanin  stosowanych  

w kaletnictwie, 

2)  zapoznać się z  instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie 

gdzie będzie realizowane ćwiczenie, 

3)  założyć odzież ochronną, 
4)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
5)  dokonać oględzin próbek podszewek, 
6)  dobrać metodę i urządzenia do rozkroju poszczególnych rodzajów potrzewek, 
7)  zapisać spostrzeżenia i decyzje w dzienniczku praktyk. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

zestaw próbek podszewek jedwabnej, rypsowej, płaszczowej, 

– 

stół do oglądania próbek, 

– 

katalogi i instrukcje urządzeń stosowanych do rozkroju, 

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 3 

Wykonaj wykreślanie elementów teczki męskiej na pierwszej warstwie podszewki. 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykreślania tkanin, 
2)  zapoznać  się  z  instrukcją  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  w  warsztatach  lub  pracowni 

technologicznej, 

3)  zorganizować  stanowisko  pracy  do  wykonania  ćwiczenia  z  zachowaniem  zasad 

bezpiecznej pracy, 

4)  przygotować podszewkę, 
5)  przygotować wzorniki do rozkroju  elementów podszewki torebki damskiej, 
6)  przygotować ołówki do wykreślania, 
7)  dokonać wykreślania elementów.  
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

stół roboczy,  

– 

przybory do rysowania, 

– 

wzorniki do rozkroju podszewki torebki damskiej, 

– 

podszewka, 

– 

przyciski,  

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 4 

Obserwując  mechaniczny  rozkrój  tektury  na  elementy  usztywniające  wyrobów 

kaletniczych, opisz działanie gilotyny mechanicznej.  

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  mechanicznego  rozkroju 

tektury, 

2)  wybrać się na wycieczkę do zakładu produkcyjnego, 
3)  zapoznać  się  z  obowiązującymi  zasadami  i  instrukcją  pracy  przy  maszynie  do  rozkroju 

tektury i papieru, 

4)  założyć odzież ochronną, 
5)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
6)  wysłuchać  instruktażu  o  budowie,  działaniu  i  sposobie  wycinania  materiałów 

papierniczych, 

7)  wziąć udział w dyskusji i podsumowaniu zajęć, 
8)  uwagi i wnioski wpisać do dzienniczka praktyk. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

maszyna do rozkroju materiałów papierniczych, 

– 

tektura, papier, 

– 

instrukcja stanowiskowa,  

– 

instrukcja obsługi gilotyny mechanicznej, 

– 

schemat gilotyny mechanicznej, 

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21 

5.5. 

Przygotowanie elementów do łączenia 

 
5.5.1.  Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Obserwując  pracę  maszyny  do  perforowania,  opisz  jej  zasadę  działania  i  sposób 

perforowania elementów wyrobów kaletniczych. 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  budowy  perforowarki  

i sposobu perforowania, 

2)  zapoznać się z  instrukcją  bezpieczeństwa i  higieny pracy w warsztatach  lub w zakładzie 

gdzie będzie realizowane ćwiczenie, 

3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
4)  zgromadzić próbki skór perforowanych, 
5)  posiadać dzienniczek praktyk, 
6)  opisać zasadę działania perforowarki,  
7)  opisać zasadę perforowania, 
8)  uwagi i spostrzeżenia wpisać do dzienniczka praktyk, 
9)  informacjami podzielić się z innymi. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 
 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

maszyna perforowarki, 

– 

próbki skór perforowanych, 

– 

matryce do perforowania, 

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 2 

Przygotuj ścieniarkę brzegów do pracy. 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ścieniarki brzegowej, 
2)  założyć odzież ochronną, 
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
4)  zapoznać się z instrukcją obsługi ścieniarki, 
5)  sprawdzić czy przewód elektryczny nie ma mechanicznych uszkodzeń izolacji, 
6)  uruchomić maszynę, 
7)  ustawić odpowiednie parametry ścieniania, 
8)  wykonać próbę ścieniania. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

instrukcja obsługi ścieniarki, 

– 

ścieniarka brzegów, 

– 

próbki skóry, 

– 

dokumentacja techniczno – technologiczna, 

– 

wkrętak, 

– 

grubościomierz, 

– 

miarka z podziałką, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 3 

Wykonaj  ścienianie  ręczne  „do  siebie”  na  próbkach  skór,  na  szerokość  wskazaną  przez 

nauczyciela lub obraną przez Ciebie – (dobierz przykładowe parametry).  

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  ścieniania  ręcznego  

i ustalania parametrów, 

2)  zapoznać się z  instrukcją  bezpieczeństwa  i  higieny pracy w warsztatach lub w  zakładzie 

gdzie będzie realizowane ćwiczenie, 

3)  zapoznać się z zasadami i instrukcją bezpiecznej pracy na stanowisku, 
4)  założyć odzież ochronną, 
5)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
6)  przygotować przyrządy pomiarowe, 
7)  przygotować nóż do ścieniania ,,do siebie”, 
9)  przygotować  narzędzia  do  ścieniania  ręcznego  –  linia  z  podziałką,  cyrkiel,  osełka, 

marmurek, 

10)  przygotować próbki skórzane, 
11)  zapisać w dzienniczku praktyk określone parametry ścieniania. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne:

 

– 

zestaw próbek skór np. bydlęcej i świńskiej, 

– 

stół roboczy, 

– 

przybory do rysowania i pisania, 

– 

nóż do ścieniania, 

– 

linia z podziałką, cyrkiel, osełka, marmurek, 

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 4 

W ścienianym elemencie wyrobu ze skóry bydlęcej powstała ,, dziura ”, dokonaj naprawy 

uszkodzonego elementu. 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat usuwania uszkodzeń i wad, 
2)  zapoznać  się z  instrukcją  bezpieczeństwa i  higieny pracy w  warsztatach  lub w pracowni 

gdzie będzie realizowane ćwiczenie, 

3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
4)  założyć odzież ochronną, 
5)  przygotować klej, pędzel, młotek, 
6)  wziąć udział w dyskusji i podsumowaniu zajęć, 
7)  uwagi i wnioski zapisać w dzienniczku praktyk. 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

uszkodzone elementy wyrobu, 

– 

klej, pędzel, młotek, 

– 

przybory do rysowania (ołówek, nakłuwak), 

– 

stół roboczy, 

– 

dzienniczek praktyk, 

– 

literatura z rozdziału 7. 

 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24 

5.6.  Obróbka i magazynowanie elementów 
 

5.6.1. Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 
 

Na wykrojonych ściankach przednich wyrobu torebka damska (np.10 szt.) oznacz miejsca 

na wykonanie kieszeni wewnętrznej. 
 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat montażu kieszeni, 
2)  zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku do znakowania, 
3)  założyć odzież ochronną, 
4)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
5)  przygotować elementy ścianek przednich w ilości 10 szt., 
6)  przygotować wzorniki montażowe ścianki przedniej danego wyrobu do znakowania, 
7)  przygotować nakłuwak lub ołówek, 
8)  wykonać znakowanie na elementach ścianek, 
9)   spostrzeżenia zapisać w dzienniczku praktyk.  
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

− 

stół roboczy, 

− 

ścianki przednie danego wyrobu w ilości 10 szt., 

− 

wzorniki montażowe,  

− 

nakłuwaki lub ołówki, 

− 

dzienniczek praktyk, 

− 

literatura z rozdziału 7. 

 
Ćwiczenie 2 

Wykonaj  kompletownie  elementów wyrobu kaletniczego  wskazanego  przez nauczyciela 

tak, aby można było przekazać je na wydział montażu.  
 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres  

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  kompletowania  elementów 

wyrobów, 

2)  zapoznać się z  instrukcją  bezpieczeństwa i  higieny pracy w warsztatach  lub w  zakładzie 

gdzie będzie realizowane ćwiczenie, 

3)  zapoznać się z obowiązującymi zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku, 
4)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
5)  założyć odzież ochronną, 
6)  przygotować elementy zewnętrzne wyrobu, 
7)  przygotować elementy podszewki, 
8)  przygotować okucia, 
9)  zapoznać się z dokumentacją danego wyrobu. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

− 

dokumentacja technologiczna wskazanego wyrobu, 

− 

elementy zewnętrzne wyrobu, 

− 

elementy podszewki, 

− 

przybory do pisania, 

− 

dzienniczek praktyk, 

− 

literatura z rozdziału 7. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26 

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Dokonywanie  rozkroju 
materiałów i przygotowanie elementów do montażu” 

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

– 

zadania 1, 2, 4, 5, 7, 8,10, 11, 12, 13, 14, 15,17, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25 są z poziomu 
podstawowego, 

– 

zadania 3, 6, 9, 16, 21 są z poziomu ponadpodstawowego. 

  

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

–  dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 13 punktów, 
–  dostateczny  –  za  uzyskanie  co  najmniej  16  punktów,  w  tym  co  najmniej  2  punkt 

z poziomu ponadpodstawowego, 

–  dobry  –  za  uzyskanie  20  punktów,  w  tym  co  najmniej  4  punktów  z  poziomu 

ponadpodstawowego, 

–  bardzo dobry – za uzyskanie 25 punktów. 

 
Klucz  odpowiedzi: 1. 
b, 2. d, 3. c, 4. c, 5. b, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. d, 11. d, 
12 .
c, 13. a, 14. c, 15. a, 16. c, 17. a, 18. b, 19. c, 20. b, 21. a, 22. c, 23. d, 24. b, 
25. 
d. 
 
Plan testu 
 

Nr 

zad 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań

 

Poprawna 

odpowiedź 

Rozpoznać przyrządy do pomiaru 
powierzchni 

Rozróżnić części topograficzne skóry  

Dobrać rodzaj skóry do wyrobu 

PP 

Określić wartościowe części topograficzne 
skóry bydlęcej 

Znać zasady rozkroju skór 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27 

Zastosować sposób rozkroju w zależności od 
materiału 

PP 

Rozpoznać maszyny do rozkroju tkanin 

Określać etapy wykonywania czynności 

Zastosować metody rozkroju skór  

PP 

10 

Rozróżniać części topograficzne skór  

11 

Dobrać ilość warstw przy rozkroju skór  

12 

Rozróżnić maszyny stosowane do rozkroju  

13 

Rozpoznać rodzaje odpadu 

14 

Określić narzędzia do ręcznego rozkroju 
pasów  

15 

Określić profil ścieniania brzegów 
elementów 

16 

Rozpoznać części maszyn  

PP 

17 

Zastosować maszyny do rozkroju skór 

18 

Rozpoznać maszyny do rozkroju skór 

19 

Określić  parametry  wilgotności  powietrza  
w magazynie 

20 

Dobrać maszyne do rozkroju określonych 
materiałów  

21 

Określić sposób postępowania w przypadku 
awarii maszyny 

PP 

22 

Dobrać prawidłowe narzędzia do czynności 

23 

Dobrać maszyny do określonych czynności 

24 

Określić temperaturę powietrza w magazynie 

25 

Określić 

częstotliwość 

usuwania 

zanieczyszczeń ścieniarki 

 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28 

Przebieg testowania 

  

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  rozwiązywania  testów  z  zadaniami  wielokrotnego 

wyboru. 

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi). 
6.  Zapewnij uczniom warunki do samodzielnej pracy. 
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi  oraz  podaj  czas 

przeznaczony na rozwiązanie testu. 

8.  Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  testu  (rozładuj 

niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości). 

9.  Kilka  minut  przed  końcem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego. 
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które  

sprawiły uczniom największe trudności. 

13.  Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 
14.  Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń 

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu. 

 
Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem pytań testowych. 
4.  Test  zawiera  25  zadań  dotyczących  dokonywania  rozkroju  materiałów.  Wszystkie 

pytania są pytaniami wielokrotnego wyboru. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna. 

5.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: 

− 

w zadaniach  wielokrotnego  wyboru  zaznacz prawidłową  odpowiedź  X  (w  przypadku 
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić 
odpowiedź prawidłową), 

− 

odpowiedzi  udzielaj  samodzielnie,  bo  tylko  wtedy  będziesz  miał  satysfakcję 
z wykonanego zadania, 

− 

trudności  mogą  przysporzyć  Ci  zadania:  3,  6,  9,  16,  21,  gdyż  są  one  na  poziomie 
trudniejszym niż pozostałe, 

− 

kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóż  jego 
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

6.  Na rozwiązanie testu masz 45 minut. 
 

Powodzenia! 

 
Materiały dla ucznia:

 

–  instrukcja, 
–  zestaw zadań testowych, 
–  karta odpowiedzi. 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 

1.  Do mierzenia powierzchni skór i elementów krzywoliniowych służy 

a)  miarka stalowa. 
b)  planimetr. 
c)  grubościomierz. 
d)  cyrkiel. 

 
2.  Krupon, bok, zad, kark to nazwy 

a)  warstw budowy histologicznej skóry. 
b)  rodzajów skór surowych. 
c)  rodzajów okrywy włosowej skór. 
d)  części topograficznych skóry. 

 

3.  Do wykonania torby myśliwskiej stosuje się 

a)  skórę owczą. 
b)  skórą koziaą. 
c)  jucht bydlęcy. 
d)  welur świński. 

 

4.  Najwartościowsza część skóry bydlęcej to 

a)  bok. 
b)  kark. 
c)  krupon. 
d)  zad. 

 

5.  Połówki skór bydlęcych  na elementy wyrobów kaletniczych wycina się od  

a)  lewej tylnej łapy do prawej, rzędami aż do karku. 
b)  linii grzbietowej w kierunku lewej lub prawej tylnej łapy szeregowo. 
c)  karku rzędami aż do prawej tylnej łapy. 
d)  lewej prawej łapy do linii grzbietowej. 

 

6.  Tkaniny podszewkowe wycinamy w stosie, ponieważ 

a)  mają różną grubość. 
b)  mają osłabione nitki wątku i osnowy. 
c)  różnią się strukturą. 
d)  mają jednakową strukturę i jednakowe wymiary. 

 

7.  Do rozkroju tkanin w stosie używa się  

a)  gilotyny. 
b)  krajarki pasów. 
c)  nożyc stołowych. 
d)  krajarki z nożem taśmowym. 

 

8.  Czynność ścieniania brzegów elementów wyrobów kaletniczych odbywa się na etapie 

a)  kompletowania elementów. 
b)  przygotowania do montażu. 
c)  montażu wyrobów. 
d)  wykończenia wyrobów. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30 

9.  Z  jednej skóry bydlęcej wykrojono komplet elementów do jednego wyrobu kaletniczego. 

Ten sposób rozkroju dokonany został w oparciu o 

a)  racjonalny rozkrój. 
b)  ekonomiczny rozkrój.  
c)  metodę kompletową. 
d)  metodę kombinowaną. 

 

10. Szczupak to część skóry, która obejmuje 

a)  bok i kark. 
b)  krupon i łapy. 
c)  pachwinę i bok. 
d)  krupon i kark. 

 

11. Skóry naturalne wycina się 

a)  pięciowarstwowo. 
b)  dwuwarstwowo. 
c)  wielowarstwowo. 
d)  pojedynczo. 

 

12. W krojowni kaletniczej stosujemy 

a)  maszyny praworamienne. 
b)  maszyny słupkowe. 
c)  wycinarki. 
d)  maszyny płaskie. 

 

13.  Odpad, który powstaje podczas rozkroju elementów wyrobów kaletniczych to odpad 

a)  międzywzornikowy i przybrzeżny. 
b)  środkowy i skrajny. 
c)  międzywzornikowy i brzegowy. 
d)  przybrzeżny i środkowy. 

 

14.  Urządzenie do ręcznego wykrawania pasów to 

a)  wycinak. 
b)  nakłuwak. 
c)  kołodka. 
d)  liniarka. 

 
15. Profil ścieniania brzegu elementu naszywanego na inną część składową to profil 

a)  skośnie ostry. 
b)  skośnie tępy. 
c)  wklęsły. 
d)  do stępiania krawędzi. 

 
16. Nóż cylindryczny jest częścią roboczą 

a)  krajarki pasów. 
b)  nożyc stołowych. 
c)  ścieniarki brzegowej. 
d)  wycinarki mechanicznej. 

 
17. Do maszynowego rozkroju skór miękkich stosowana jest 

a)    wycinarka jednoramienna. 
b)  wycinarka mostowa. 
c)  wycinarka belkowa. 
d)  krajarka taśmowa. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31 

18. Na  rysunku  obok  przedstawiono  maszynę  służącą  do  rozkroju  materiałów  kaletniczych 

i jest to  

a)  wycinarka belkowa. 
b)  wycinarka jednoramienna. 
c)  wycinarka talerzowa. 
d)  wycinarka mostowa. 

 

19. Prawidłowa  wilgotność  powietrza  dla  elementów  skórzanych  w  magazynie  powinna 

wynosić 

a)  45 ÷ 80 % 
b)  40 ÷ 60 %. 
c)  50 ÷ 75 %. 
d)  65 ÷ 90 %. 

 

20.  Nożyce stołowe stosowane są do rozkroju  

a)  skóry na pasy. 
b)  tektury i papieru. 
c)  tkanin w stosach. 
d)  tworzyw skóropodobnych. 

 
21. W przypadku stwierdzenia usterki w pracy maszyny należy natychmiast 

a) 

wyłączyć ją. 

b) 

zawiadomić o awarii mistrza. 

c) 

pracować dalej. 

d) 

usunąć ją w trakcie pracy. 

 
22.  Do  ścieniania  ręcznego  brzegów  elementów  kaletniczych  metodą  ,,od siebie”  stosuje  się 

nóż 
a) 

taśmowy. 

b) 

cylindryczny. 

c) 

prosty. 

d) 

zakrzywiony. 

 
23. Do wykonania wzoru na elementach wyrobu należy zastosować 

a) 

Krążkowarkę. 

b) 

Deseniarkę. 

c) 

Wycinarkę. 

d) 

Perforowarki. 

 
24.  Dla  elementów  skórzanych  wyrobów  kaletniczych  prawidłowa  temperatura  powietrza 

w magazynie powinna wynosić 
a) 

0 ÷ 5 

0

C. 

b) 

5 ÷ 15 

0

C. 

c) 

5 ÷ 20 

0

 C. 

d) 

10 ÷25 

0

 C. 

 

25.  Pył  z  rękawów  filtra  ścieniarki  brzegowej  przy  codziennym  jej  użytkowaniu  należy 

usuwać 
a) 

raz w miesiącu. 

b) 

raz w tygodniu. 

c) 

raz w roku. 

d) 

codziennie. 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

32 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko …………………………………………………….. 

 

Dokonywanie rozkroju materiałów i przygotowanie elementów do montażu 

 

Zakreśl poprawną odpowiedź 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punktacja 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

21 

 

22 

 

23 

 

24 

 

25 

 

Razem: 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

33 

TEST 2 
 
Test 

praktyczny 

typu 

,,próba 

pracy” 

do 

jednostki 

modułowej 

„Dokonywanie  rozkroju  materiałów  i  przygotowanie  elementów  do 
montażu” 744[01].Z2.02”. 

 
Treść zadania 

 
Wykonaj  rozkrój  mechaniczny  skóry  świńskiej  na  elementy  aktówki  męskiej,  zgodnie  

z zasadami rozkroju skór naturalnych. 
  
Instrukcja dla nauczyciela 

W  badaniu  osiągnięć  ucznia,  w  nabywaniu  umiejętności  praktycznych  przewidzianych 

w  celach  jednostki  modułowej  zaleca  się  przeprowadzenie  zadania  testowego  typu  „próba-
pracy”.  Zadanie  jest  tak  dobrane,  aby  pozwoliło  sprawdzić  poziom  ukształtowanych 
umiejętności  w  zakresie  wiedzy  teoretycznej  i  sprawności  praktycznego  wykonywania 
czynności produkcyjnych.  
 

 

Uczniowie  powinni  wykonać  zadanie  indywidualnie.  Jest  to  jednocześnie  możliwość 

samodzielnego  sprawdzenia  przez  ucznia  poziomu  nabytych  umiejętności  i  dokonania 
podjętych działań praktycznych.  
 

 

Zadaniem  nauczyciela  jest  stworzenie  warunków  umożliwiających  uczniowi  wykonanie 

zadania  zgodnie  z  zasadami  technologicznymi  i  w  określonym  czasie.  Należy  stworzyć 
możliwość inwencji w zaplanowaniu poszczególnych etapów wykonywania zadania: 

− 

zorganizowania stanowiska pracy, 

− 

doboru odpowiednich maszyn, urządzeń i narzędzi, 

− 

wykonanie podstawowych czynności do wykonania zadania, 

− 

wskazania umiejętności wykonania czynności technologicznych. 

 

Uczeń powinien mieć udostępnione: 

− 

stanowisko pracy związane z możliwością praktycznego wykonania zadania, 

− 

skórę świńską przygotowaną do wykonania zadania, 

− 

dokumentację techniczno-technologiczną rozkroju skór, 

− 

instrukcję obsługi urządzeń i maszyny do rozkroju (wycinarki elektrohydraulicznej), 

− 

regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku do rozkroju mechanicznego, 

− 

maszynę wycinarkę elektrohydrauliczną, 

− 

wycinaki wskazanych elementów wyrobu. 

 

Przed rozpoczęciem wykonania zadania nauczyciel powinien: 

1.  zadbać  o  przygotowanie  odpowiedniego  stanowiska  pracy  w  warsztatach  szkolnych  lub 

zakładzie produkcyjnym, 

2.  przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne ich 

przestrzeganie, 

3.  skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego, 
4.  określić czas wykonania zadania, 
5.  przydzielić uczniom skóry do wykonania zadania, 
6.  przydzielić uczniom maszynę do wykonania zadania, 
7.  zatwierdzić ustalony przez uczniów plan i kolejność działań, na przykład: 

− 

sprawdzić jakość przydzielonej skóry, 

− 

przygotować wycinaki, 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

34 

− 

przygotować maszynę wycinarkę, 

− 

wykonać  próbny  rozkrój  na  odpadzie  w  celu  regulacji  ramienia  uderzeniowego 
maszyny, 

− 

wykonać rozkrój skóry zgodnie z zasadami rozkroju, 

− 

dokonać oceny wyciętych elementów, 

− 

ułożyć wycięte elementy na wyznaczonym miejscu, 

− 

posprzątać stanowisko pracy. 

8.  określić kryteria oceny wykonanego zadania, 
9.  na bieżąco nadzorować pracę uczniów, 
10.  dokonać oceny wykonanej pracy.  
 
Instrukcja dla ucznia 
Uczeń powinien wykonać następujące czynności: 

− 

dobrać i założyć odzież ochronną, 

− 

zapoznać  się  z  dokumentacją  technologiczną  i  techniczną  wykonywanego  zadania 
produkcyjnego, 

− 

zapisać plan działania oraz kolejność wykonywanych operacji i czynności produkcyjnych 
zgodnie  z  zasadami  rozkroju  mechanicznego:  dokonać  oceny  organoleptycznej 
przydzielonej  skóry,  zaznaczyć  wady  na  skórze,  przygotować  wycinaki  wskazanych 
elementów  wyrobu,  sprawdzić  jakość  wycinaków,  przygotować  maszynę  do  rozkroju, 
przygotować  kloce,  zgłosić  nauczycielowi  gotowość  do  wykonania  zadania,  wykonać 
próbny rozkrój na odpadzie, wyciąć wskazane elementy zgodnie z zasadami rozkroju skór 
świńskich,  wyłączyć  maszynę,  odłożyć  wycinaki  na  regał,  wykonać  ocenę  jakości 
wyciętych elementów wyrobu, ułożyć wycięte elementy na regał, 

− 

plan przedstawić do zatwierdzenia nauczycielowi, 

− 

zaprezentować i omówić wykonanie pracy, 

− 

przedstawić nauczycielowi wycięte elementy. 

 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

35 

Umiejętności podlegające ocenie 
 
Lp. 

Czynność wykonywana przez ucznia 

Punkty  do 
uzyskania 

Punkty 
uzyskane 

1. 

Dobranie odzieży ochronnej 

 

2. 

Zaplanowanie kolejnych czynności ( plan działania) 

15 

 

3. 

Przygotowanie stanowiska pracy: 

− 

czystość i porządek na stanowisku pracy, 

− 

sprawdzenie i zabezpieczenie pod względem BHP, 

− 

przygotowanie potrzebnych urządzeń, narzędzi oraz  
materiałów 

 
 

17 

 

4. 

 
 

Wykonanie zadania: 

− 

dokonanie oceny organoleptycznej przydzielonej skóry, 

− 

zaznaczenie wad na skórze, 

− 

przygotowanie wycinaków wskazanych elementów, 

− 

sprawdzenie jakość wycinaków, 

− 

przygotowanie  maszyny wycinarki do rozkroju, 

− 

przygotowanie kloca, 

− 

wykonanie próbnego rozkroju na odpadzie,   

− 

wycięcie wskazanych elementów zgodnie z zasadami 
rozkroju skór świńskich, 

− 

wykonanie oceny jakości wyciętych elementów wyrobu, 

− 

ułożenie wyciętych elementów na regale 

 

 
 
 
 
 

50 

 

5. 

Uporządkowanie stanowiska pracy: 

− 

wyłączenie maszyny, 

− 

odłożenie wycinaków na regał, 

− 

uporządkowanie odpadu 

 

 
 

 
 
 

6.  

Zaprezentowanie  wykonanego  zadania  z  jednoczesnym 
dokonaniem oceny jakości wyciętych elementów 

 

Razem 

100 

 

 
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne: 
 

Ocena 

Liczba uzyskanych punktów 

niedostateczny 

0÷60 

dopuszczający 

61÷70 

dostateczny 

71÷80 

dobry 

81÷90 

bardzo dobry 

91÷100 

 
 
  
 

 

background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

36 

7.  LITERATURA 

 

1.  Borzeszkowski A. Borzeszkowski W. Persz T : Obuwnictwo przemysłowe część I WSiP 

Warszawa 1979 

2.  Charasz A., Matuszewski S.: Eksploatacja maszyn i urządzeń obuwniczych. Radom 1982 
3.  Christ J. W.: Kaletnictwo – Podręcznik technologii dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1991 
4.  Christ J. W.: Kaletnictwo – Podręcznik technologii dla ZSS. PWSZ, 1999 
5.  Czyżewski H.: Krawiectwo. WSiP, Warszawa 1996 
6.  Dobrosz  K.,  Matysiak  A.:  Tworzywa  sztuczne.  Materiałoznawstwo  i  przetwórstwo. 

WSiP, Warszawa 1994 

7.  Grabkowski M.: Obuwnictwo. WSiP, Warszawa 1992 
8.  Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 
9.  Liszka. R, Rerutkiewicz. J, Uliasz. H.: Cholewkarstwo – Podręcznik technologii dla ZSZ.   

WSiP, Warszawa 1996 

10.  Napora S.: Galanteria ze skóry i tworzyw sztucznych WPLiS. Warszawa 1962 
11.  Pala. S.: Maszyny i urządzenia obuwnicze WSiP, Warszawa 1973 
12.  Persz T.: Materiałoznawstwo dla techników przemysłu skórzanego. WSiP, Warszawa 1992 
13.  Rerutkiewicz J., Tobiszewski A.: Rymarstwo. WPLiS, Warszawa 1959 
14.  Siekiera  T.:  Organizacja  i  ekonomoka  procesu  produkcji  obuwia  –  Poradnik  dla  

wytwórców obuwia CLPO Kraków 1996 

15.  Instrukcje obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń 
16.  http://free.polbox.pl/s/svitpol/01339p3.jpg 
17.  http://www.autex-int.com/imagenes/lineaplus/lineaplus_1.jpg 
18.  http://www.elektro-net.pl/01/pliki/sklep/index.php-s=karta&id=0617.htm 
19.  http://www.fabjano.pl/ok-896b.html 
20.  http://www.hoffman.com.pl/sklep/images/hf-140s.jpg 
21.  http://www.leibrock.pl/pe.html#2 
22.  http://www.leibrock.pl/pe.html#6 
23.  http://www.lidograf.pl/produkty/adastmaxima.jpg 
24.  http://www.mechanik.pl/index.php?show=ofe_4 
25.  http://www.mechanik.pl/index.php?show=ofe_8 
26.  http://www.tkaniny.com.pl/gielda/oferty_foto/12313_foto.jpg 
27.  http://www.wiz.slask.pl/i11.html 
28.  http://www.szewex.pl 
29.  www.twojpasaz.pl/ gfx/products/160_0_0.jpg 
30.  www.rabako.com.pl/img_mini/ wozki_widlowe/tf50.gif 
31.  www.zaopatrzenie.net.pl/. ../04-0004_5-01.jpg 
 
Literatura metodyczna 
 
1.  Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 

2.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000