Częśd II
Rozwój społeczny to zmiany:
" Percepcji społecznej
" Kontaktów społecznych
" Przystosowania do wymagao społecznych -
socjalizacji
Rozwój percepcji społecznej
" Kiedy dziecko zaczyna odróżniad bodz
ce
społeczne od niespołecznych?
" Uśmiech społeczny  reakcja na kontakt z drugą
osobą  3mż (reakcja ożywienia, reakcja witania)
" Zmiany rozwojowe w zakresie dostrzegania
ważnych kategorii społecznych
ZNANE  NIEZNANE OSOBY
WIEK
PA
ED
Kategoria Charakterystyka zmian rozwojowych
ZNANE-
" Nieznane twarze w drugiej połowie 1 rż, zaczynają wywoływad u
NIEZNANE
dziecka rezerwę, lęk lub wzmożone zainteresowanie
OSOBY
" Do wieku przedszkolnego dziecko zwraca siÄ™ do wszystkich w ten sam
sposób (jest ze wszystkimi na Ty); ma wobec wszystkich dorosłych te
same oczekiwania
" W wieku przedszkolnym dziecko zaczyna odnosid siÄ™ z dystansem do
obcych
WIEK
" Początkowo dzieci nie różnicują wieku dorosłych
" Inne dzieci budzą zainteresowanie poznawcze (nie społeczne);
wywołują nastawienie orientacyjno-badawcze
" Od okresu przedszkolnego dziecko zaczyna dostrzegad i klasyfikowad
wiek ludzi; wyraża się to w odmiennym zachowaniu: opiekuocze wobec
młodszych, podporządkowanie, podziw wobec starszych dzieci, respekt
wobec dorosłych
PA
EĆ
" Od początku wieku przedszkolnego dziecko zwraca uwagę na różnice:
üðWyglÄ…du
üðWykonywanych czynnoÅ›ci
üðOczekiwao spoÅ‚ecznych wobec osób odmiennej pÅ‚ci oraz ich
możliwości i osiągnięd w różnych zakresach działao
Percepcja społeczna
" Generalna tendencja w rozwoju percepcji
społecznej  dostrzeganie w innych osobach ich
indywidualnych właściwości
" Carl Barenboim (1981)  postrzeganie innych
osób:
 Poziom 0  do ok. 6 rż  opis zachowania innych osób
 Poziom 1  6-8/9 rż  porównania dotyczące
zachowania
 Poziom 2  7/8  9/10 rż  właściwości psychiczne
 Poziom 3  powyżej 11/12 rż  porównania dotyczące
cech psychicznych
Percepcja społeczna
" Zwiększanie:
 GA

BOKOÅšCI
 INTEGRACJI
 OBIEKTYWIZACJI
opisu innych ludzi
GA

BOKOŚD (wyjaśnianie przyczyn zachowao innych
ludzi)
" Zewnętrzne czynniki zachowao  czynniki
sytuacyjne
" Średnie/póz
ne dzieciostwo: przyczyny działao
tkwiące we właściwościach ludzi:
 Sytuacyjnych (aktualne emocje)
 Dyspozycyjnych (względnie stałe cechy psychiczne)
vð8-10 rż DECENTRACJA INTERPERSONALNA 
umiejętnośd dostrzegania wewnętrznych przyczyn
zachowani innych ludzi, dzięki przyjęciu odmiennego
niż własny punktu widzenia
" Dorastanie  dostrzeganie bardziej odległych
przyczyn np. warunki losu, koleje losu, wzory
środowiskowe
INTEGRACJA
" W miarę bogacenia się doświadczeo, dzięki
powtarzalności pewnych zachowao, zaczyna
uświadamiad sobie z
ródło odbieralnych bodz
ców
społecznych, co stanowi podstawę kształtowania
się pojęcia osoby;
" Wiedza o poszczególnych osobach podlega
integracji, dzięki której kształtuje się ogólna
wiedza społeczna  na którą składają się
informacje na temat człowieka, wspołzależności
cech psychicznych związanych z płcią, wiekiem,
rolą społeczną, środowiskiem
OBIEKTYWIZACJA
" PoczÄ…tkowo dziecko dostrzega tylko
właściwości zachowania osób czy ich cechy
bezpośrednio dla niego ważne.
" Zmiana rozwojowa polega na przechodzeniu
od subiektywizmu (jaka ta osoba jest dla mnie)
do obiektywizmu (jaka ta osoba jest w ogóle)
Umiejętnośd przyjmowania perspektywy innej osoby; R. Seligman
(1980)
" Egocentryzm
Stadium 0
" Dzieci nie biorÄ… pod uwagÄ™ innej
3-6 r.ż.
perspektywy niż własna
Stadium 1
" Zróżnicowanie perspektywy
" Brak zdolności łączenia
5-9 r.ż.
" Rozumienie własnego punktu widzenia i
Stadium 2
innej osoby
" Brak umiejętności równoczesnego ich
7-12 r.ż.
rozpatrywania
Stadium 3
" Perspektywa trzeciej osoby
10-15 r.ż.
Stadium 4
" Perspektywa społeczna
dorosłośd
Rozwój kontaktów społecznych
ð Kierunek zmian dotyczÄ…cych wzrastania aktywnoÅ›ci
społecznej (stopnia czynnego uczestnictwa w sytuacjach
społecznych)
ð Obserwowanie dziaÅ‚ania innych ludzi, wyrażanie emocji
ð Dostosowywanie wÅ‚asnych czynnoÅ›ci do czynnoÅ›ci
wykonywanych przez innych
ð ZdolnoÅ›d współdziaÅ‚ania
ð Organizowanie dziaÅ‚ao innych osób, kierowanie innymi
ð DziaÅ‚ania na rzecz ludzi  zachowania prospoÅ‚eczne
Ogólny kierunek zmian:
Uniezależnienie się zachowao społecznych dziecka od
zewnętrznych czynników motywujących i przechodzenie
pod kontrolę wewnętrzną.
Uwewnętrznianiu się motywacji zachowao społecznych
towarzyszy wzrost ich stałości i trwałości.
Kontakty społeczne z:
" Rodzicami
" Rówieśnikami
 Miejsce w grupie (dzieci popularne, ignorowane,
odrzucane)
 Jakośd relacji:
" Paczki
" Przyjaz
o
Podejście teoretyczne dot. stosunków z rówieśnikami
" Teoria Piageta: równorzędne stosunki z
rówieśnikami; wymagają współpracy,
negocjacji, przyjmowania cudzego punktu
widzenia; konflikt poznawczy; rozwój
poznawczy Ä…ðrozwój spoÅ‚eczny
" Teoria uczenia się: rówieśnicy dostarczają
wzmocnieo pozytywnych i negatywnych;
" Teoria ekologiczna: wartośd ewolucyjna
zachowao wobec rówieśników;
Przyjaz
o
" Stabilna, afektywna relacja w diadzie, której
cechami są preferencje, wzajemnośd, wspólny
pozytywny aspekt;
" MÅ‚odsze dzieci  koncentracja na konkretnych,
zewnętrznych atrybutach; Starsze dzieci biorą
pod uwagÄ™ abstrakcyjne atrybuty przyjaz
ni;
Determinanty przyjaz
ni
" Podobieostwo: wiek, płed, rasa,
zainteresowania, orientacja wobec szkoły,
kultury;
" Wspólne pole aktywności
Zachowanie wobec przyjaciół
" Zachowanie prospołeczne
" Konflikty
" Intymnośd
Stadialny model przyjaz
ni wg. Damona
(1977)
Stadium Opis
Poziom 1 Przyjaciele to osoby, które są dla mnie miłe i z którymi
5-7 rż dobrze jest się bawid; Przyjaz
o to nietrwała relacja,
Å‚atwo nawiÄ…zywana i Å‚atwo kooczona;
Poziom 2 Przyjaciele to osoby, które pomagają sobie nawzajem i
8-10 rż mają do siebie zaufanie; Przyjaciel jest lubiany ze
względu na swoje cechy, a nie tylko z powodu częstej
zabawy z nim.
Poziom 3 Przyjaciele to osoby, które rozumieją siebie nawzajem
Ok. 11 rż i dzielą się swoimi najintymniejszymi myślami oraz
odczuciami. Przyjaz
o jest trwałą relacją, opartą na
wspólnocie zainteresowao i osobowości.
SOCJALIZACJA
" Socjalizacja  przystosowanie siÄ™ do wymagao
środowiska społecznego; umiejętnośd
zachowania siÄ™ zgodnie z oczekiwaniami
społecznymi
" Socjalizacja obejmuje:
" Uczenie się zachowao społecznie aprobowanych
" Pełnienie ról społecznych
" Rozwój postawy społecznej
Zachowania społecznie aprobowane
ð I  dziecko uczy siÄ™ dostosowywania do otrzymanych
nakazów i zakazów;
ð UmiejÄ™tnoÅ›d dostosowywania siÄ™ do wymagao rozwija siÄ™ w
kierunku:
ð Odroczenia czasowego z jakim dziecko jest w stanie wykonad polecenie
ð Respektowania zaleceo kierowanych do grupy, której jest czÅ‚onkiem
ð Generalizowania otrzymanych poleceo, przenoszenia ich na inne
sytuacja
ð II  ksztaÅ‚tuje siÄ™ zdolnoÅ›d do przestrzegania norm
społecznych (jest to możliwe dzięki rozumienia zasad
moralnych)
ð Typy motywacji do zachowao aprobowanych:
ð Emocjonalna (chwalÄ… mnie za to  dziecko posÅ‚uszne)
ð Normatywna (robiÄ™ to co trzeba wykonad  dziecko obowiÄ…zkowe)
ð Racjonalna (zrozumienie i zaakceptowanie sensu wykonania zadania 
dziecko odpowiedzialne)
Role społeczne
ð ROLE PA
CIOWE
ð Etapy rozwoju przynależnoÅ›ci do pÅ‚ci wg L. Kohlberga
ð TOÅ»SAMOÅšD przynależnoÅ›ci do pÅ‚ci (1;6-2rż): dziecko zyskuje
świadomośd, że wszyscy łącznie z nim należą do jednej z
dwóch grup  chłopcy/dziewczęta; mężczyz
ni/kobiety
ð STABILNOÅšD przynależnoÅ›ci do pÅ‚ci (3-4 rż): dziecko
uświadamia sobie, że płed człowieka jest cechą stałą przez całe
życie
ð TRWAA
OŚD przynależności do płci (5-6rż): dzieci zaczynają
zdawad sobie sprawę z tego, że męskośd i kobiecośd to cechy
niezależne od czasu lub kontekstu
ð Póz
niejsze zmiany dotyczą: świadomego przyjęcia roli
rodzajowej (częśd tożsamości osobistej  okres
adolescencji); elastyczności w podejściu do roli
rodzajowej;