Metody ilościowe - notatki z wykładów

Wykład 1

Istota i zakres badań ilościowych w ekonomii i zarządzaniu:
- metody ilościowe są narzędziem badań ekonomicznych i przesłanką do podejmowania trafnych
decyzji;
- analizom ilościowym podlegają wszelkie mierzalne problemy.

Rola metod ilościowych w badaniach ekonomicznych:
- występują zawsze; liczby analizuje się i przetwarza statystycznie, prognozuje i symuluje.

Podział metod ilościowych:
1) metody deterministyczne
2) metody stochastyczne

Ad. 1) Są to metody, których związki pomiędzy badanymi zjawiskami mają charakter
przyczynowo - skutkowy.
Ad. 2) Metody probabilistyczne - podstawowym narzędziem jest rachunek prawdopodobieństwa i
narzędzia statystyczne.




---------------------------------------------------------
Metody deterministyczne:
- ekonomia matematyczna: zapisywanie problemów ekonomicznych np. za pomocą wzorów;
---> przyczyna i skutek

- programowanie matematyczne / badania operacyjne, metody optymalizacyjne
---> teoria podejmowania decyzji

Metody stochastyczne:
przyczyna ---> masa (wiele) zdarzeń ---> ew. skutek

W pojedynczym przypadku nie muszą wystąpić zdarzenia ale w masie zdarzeń już tak.
- statystyka matematyczna
- ekonometria

Statystyka jako nauka:
- Statystyka opisowa - podstawowa część statystyki:

- zbiorowość statystyczna i jej charakterystyka liczbowa

- liczenie parametrów, średnich odchyleń, badanie asymetrii

- nie ma prawdopodobieństwa

- charakterystyka prawidłowości w zbiorowości (badanie wyczerpujące) - odniesienie

parametrów statystycznych do zbiorowości

- wnioskowanie statystyczne: nie badamy całej populacji, badamy próbę i uogólniamy je

na całą zbiorowość ---> stochastycznie


- Wnioskowanie statystyczne czyli wnioskowanie o całej populacji na podstawie zbadanej próby:

- teoria estymacji statystycznej (1)

- teoria weryfikacji hipotez statystycznych (2)

(1) Estymacja = szacowanie; teorie szacowania parametrów w populacji na podstawie
przebadanej próby.
(2) Teorie weryfikacji hipotez statystycznych:

- testowanie statystyczne;

Np. W próbie wyszło, że przeciętny dochód gospodarstwa domowego wynosi 2800 pln.

- hipoteza: czy można uznać że w ogule istnieje tu przeciętny dochód?

- hipoteza zerowa: rozkład płac w Polsce jest rozkładem logarytmiczno - normalnym.

Struktura ekonometrii:
- podstawowym narzędziem jest model ekonometryczny:

- np. klasyczny model regresji liniowej jednej zmiennej objaśniającej

- rozszerzenie modelu na wiele zmiennych objaśniających: y ---> funkcja liniowa wielu

wielu zmiennych

- modele nieliniowe: zależność nieliniowa między zjawiskami np. funkcje potęgowe,

funkcje kątów

- modele wielorównaniowe, kiedy opisujemy modele przy pomocy wielu wahań

- modele szeregów czasowych - wiele metod analizy szeregów czasowych; np. notowania

giełdowe, modele autoregresyjne, badanie ryzyka / portfela akcji

Typy modeli w badaniach społeczno-ekonomicznych i w zarządzaniu:
1) modele ukryte
2) modele werbalne
3) schematy logiczne
4) modele matematyczne

Ad. 1) Np. zwolnienie/zatrudnienie pracownika musi się wiązać z racjonalnością: nie jest to
model wyrażony w formie bezpośredniej; jest to reprezentacja badanego zjawiska w umyśle
decydenta.
Ad. 2) Model werbalny - np. wraz ze wzrostem dochodów udział wydatków na żywność maleje.
Ad. 3) Schemat logiczny: np. schemat blokowy.
Ad. 4) Model matematyczny: model ekonometryczny lub w ekonomii matematycznej.

Klasyfikacja modeli ze względu na możliwości ich wykorzystania w badaniach społeczno-
ekonomicznych:
I) Modele pozwalające na zrozumienie problemów - opisowe lub (i) predyktywne:

A - Modele opisowe - pozwalają opisać analizowane zjawisko:

1) przekształcanie danych do bardziej zrozumiałych postaci

2) wykonywanie na właściwym obszarze eksperymentów i badań

3) stawianie hipotez podlegających testowaniu

4) tworzenie podstawy do wykonywania pomiarów

5) pomoc w systemowym rozwiązywaniu problemów

B - Model predyktywny:

1) budowanie prognoz

2) walidacja modeli opisowych

3) określenie wrażliwości prognoz na zmiany w parametrach modelu --->

zbudowany model i zmienna sytuacja gospodarcza np. ryzyko bankructwa

II) Modele, których celem jest rozwiązywanie problemów / podejmowanie decyzji ---> mają
znaczenie w zarządzaniu:

1) dostosowywanie norm do strukturalizacji subiektywnych odczuć i podejmowanych

decyzji

2) dostarczenie narzędzi do analizy decyzji

3) oszacowanie konsekwencji podejmowanych decyzji

4) określanie efektów - rozwiązanie problemu

5) badanie wrażliwości podejmowanych decyzji ze względu na budowę modelu

6) dostarczenie podstawy do aktualizacji i kontroli decyzji

Rysunek: Trójwymiarowa kostka danych

----------------------------------------------------------------------
Dane statystyczne w badaniach społeczno-ekonomicznych
Klasyfikacja danych statystycznych w przedsiębiorstwach:
- dane wewnętrzne (w przedsiębiorstwie)
- dane zewnętrzne (otoczenie)

Dane wewnętrzne:
a) dane dotyczące finansów i kosztów (księgowe)
b) sprawozdania zewnętrzne dotyczące różnych aspektów działalności przedsiębiorstwa np.
wielkość sprzedaży, cykl życia produktów
---> jest to analiza techniczno-ekonomiczna

Dane zewnętrzne - znajdują się poza przedsiębiorstwem:
a) dane wtórne - np. dane GUS, dane rynkowe i inne
b) dane pierwotne czyli dane zbierane przez przedsiębiorstwo ale znajdujące się poza
przedsiębiorstwem: wyniki badań ankietowych, prowadzone wywiady, eksperymenty, studia
rynkowe itp.

Badania ankietowe:
1. ankiety pocztowe - mało efektywne (około 20 % zwrotów)
2. ankieta prasowa - jeszcze niższa efektywność
3. ankieta telefoniczna (wywiad)
4. ankieta radiowa / telewizyjna
5. Ankieta internetowa
6. ankieta opakowania
7. ankieta ogólna
8. ankieta audytoryjna
9. ankieta bezpośrednia
10. opinie eksperckie

Prowadzenie badań ankietowych to ciężka praca - jednak warto podjąć ten trud, bo jest to dobrze
oceniane przy doktoracie.
-------------------------------------------------
Czynniki wpływające na powodzenie badań ankietowych:
1) sposób organizacji badań - np. list intencyjny etc.
2) przygotowanie respondentów
3) sposób opracowania kwestionariusza
4) sposób zainteresowania badaniem ankietowym
5) prestiż społeczny instytucji przeprowadzającej badanie

Metody doboru próby:
- dobór losowy (warunek reprezentacji próby)
- dobór celowy
- dobór celowo - losowy
- dobór przypadkowy