Model samoopieki / deficytu samoopieki D. Orem

Opracowanie: Hanna Grabowska

MODEL SAMOOPIEKI / DEFICYTU SAMOOPIEKI

OSOBA:

Człowieka wyróżnia:

 refleksyjność w stosunku do siebie i do środowiska
 ujmowanie własnych doświadczeń w sposób symboliczny
 posługiwanie się symbolami w myśleniu, komunikowaniu się, w podejmowaniu działań celowych,

ukierunkowanych na osiąganie korzyści własnych lub innych ludzi

 wielkie zróżnicowanie strukturalne i funkcjonalne pod względem: fizycznym, psychicznym, interpersonalnym i

społecznym

 zdolności do uczenia się, możliwości rozwoju i dojrzewania osobowości
 dążenie do samorealizacji
 człowiek jest zintegrowaną jednością
 dysponuje on bowiem mechanizmami umożliwiającymi przystosowywania się do środowiska

SAMOOPIEKA/ SAMOOPIEKOWANIE

 aktywności i zachowania człowieka, jakie on sam inicjuje i realizuje, aby zachować życie, utrzymać zdrowie i

osiągnąć dobrostan

 samoopiekowanie jest wyuczone i świadomie oraz rozważnie dobierane przez człowieka
 człowiek sam określa czego potrzebuje, sam podejmuje decyzje w jaki sposób zaspokajać ma własne potrzeby,

sam planuje i sam realizuje ten pląn, a także sam ocenia jego efekty

 może także zmieniać własne środowisko zewnętrzne
 w zapewnianiu sobie opieki człowiek popełnia błędy

AGENDA SAMOOPIEKI

ogólne właściwości strukturalne i funkcjonalne, jakimi człowiek dysponuje i dzięki którym może odpowiadać na

ciągłe zapotrzebowania związane z regulowaniem własnych procesów życiowych, z utrzymywaniem strukturalnej i

funkcjonalnej integracji oraz z promowaniem własnego rozwoju i z osiąganiem dobrostanu

DOMAGANIE SAMOOPIEKI TERAPEUTYCZNEJ

zapotrzebowanie człowieka na te wszystkie rodzaje samoopieki, jakich potrzebuje, jakie są mu niezbędne do

utrzymania życia i zapewniania sobie dobrostanu (uniwersalne), rozwoju (rozwojowe) i w dewiacjach (różne stany

odchyleń od pełnego zdrowia)

DEFICYT SAMOOPIEKI TERAPEUTYCZNEJ

kiedy zapotrzebowanie na samoopiekę terapeutyczną jest większe, aniżeli to, czym człowiek dysponuje, a więc to,

co stanowi jego własną agendę samoopieki (deficyt ten może być całkowity lub częściowy)

Model samoopieki / deficytu samoopieki D. Orem

Opracowanie: Hanna Grabowska

ZDROWIE

 to pełny dobrostan człowieka pod względem fizycznym, psychicznym i społecznym, a nie tylko brak choroby lub

ułomności

 jest stanem pełnej integracji strukturalnej i funkcjonalnej człowieka, przejawianej wyraźnie w jego życiu co-

dziennym (aspekty fizyczne, psychiczne, międzyludzkie i socjalne)

 dobrostan jest przeżywaniem przez człowieka pełnego poczucia zadowolenia, przyjemności i szczęścia
 dobrostan osiąga się dzięki zapewnianej sobie samoopiece, lecz nie jest to jedyny warunek jego osiągania

ŚRODOWISKO



cechy środowiska: fizyczne, chemiczne, biologiczne i społeczne



człowiek i środowisko stanowią funkcjonalną jedność

PIELĘGNIARSTWO

 służba społeczna zarówno niezbędna, jak i społecznie pożądana
 sztuka unikatowej wiedzy
 dyscyplina praktyczna
 rozważna aktywność praktyczna
 wyróżnia je troszczenie się o zdrowie tych ludzi, którzy nie są w stanie zapewniać sobie samoopiekowania w

sposób ciągły

dwa typy aktywności w praktyce pielęgniarskiej:

1. Określające - są podejmowane dla celów rozpoznawania potrzeb zdrowotnych pacjenta z równoczesnym

uwzględnieniem całej złożoności jego sytuacji życiowej i zdrowotnej

2. Produktywne - dotyczą podejmowania różnych decyzji, istotnych dla zapewniania pacjentowi takiej pomocy,

jaka jest mu potrzebna do osiągania określonych korzyści jako jego celów

AGENDA PIELĘGNIARSTWA

specjalne właściwości, które umożliwiają pielęgniarkom zapewnianie pomocy człowiekowi w samopielęgnowaniu

wtedy, kiedy jego własna agenda samoopieki zawodzi, a więc kiedy występuje deficyt samoopieki i domaganie

samoopieki terapeutycznej

SYSTEM PIELĘGNIARSTWA

 pielęgniarstwo to zintegrowana całość, w której podstawowe elementy stanowią aspekty socjologiczne,

międzyludzkie i technologiczne

 to system zapewniania pomocy ( kompensacyjny, częściowo, kompensacyjny i wspierająco-uczący)

Podstawowe czynniki samoopieki

1) wiek;
2)płeć;
3) poziom rozwoju;
4) stan zdrowia;
5) orientacja socjalno-kulturowa;

Model samoopieki / deficytu samoopieki D. Orem

Opracowanie: Hanna Grabowska

6) system rodziny;
7) tryb życia;
8) system opieki nad zdrowiem;
9) czynniki środowiska;

10) środki - ich osiągalność i przydatność.

OGÓLNA TEORIA PIELĘGNIARSTWA

 w warunkach normalności ludzie sami troszczą się o własne życie i osiąganie dobrostanu, dysponując własnymi

możliwościami

 kiedy sami tego czynić nie mogą wymagają oni asystowania innych ludzi lub pełnego zastępowania siebie w

zapewnianiu opieki własnej

W swojej ogólnej teorii pielęgniarstwa D. Orem wyodrębniła trzy teorie:

 samoopieki;
 deficytu samoopieki;
 systemów pielęgniarstwa.

TEORIA SAMOOPIEKI

typy zapotrzebowania na samoopiekę:
 uniwersalny
 rozwojowy
 w dewiacjach

UNIWERSALNE ZAPOTRZEBOWANIE SAMOOPIEKI

l .Zapewnianie otrzymywania wystarczającej ilości powietrza
2. Zapewnianie otrzymywania wystarczającej ilości wody

3. Zapewnianie otrzymywania właściwego pożywienia
4. Zapewnianie opieki koniecznej w związku z procesami wydalania oraz usuwania odchodów
5. Zachowanie właściwego balansu aktywności i odpoczynku
6. Zapewnianie właściwego balansu między samotnością a interakcją społeczną
7. Zapobieganie zagrożeniom ludzkiego życia, funkcjonowania i dobrostanu
8. Promowanie ludzkiego funkcjonowania i rozwoju w grupach społecznych, zgodnie z ludzkimi możliwościami,
znanymi ludzkimi ograniczeniami i z ludzkimi pragnieniami bycia normalnym

ROZWOJOWE ZAPOTRZEBOWANIE SAMOOPIEKI

1. Tworzenia i ciągłego zapewniania takich warunków życia jakie są niezbędne do promowania procesów

rozwojowych, umożliwiających osiąganie coraz wyższego poziomu organizacji ludzkich struktur oraz ludzkiej
dojrzałości.

2. Zapewniania opieki umożliwiającej zapobieganie szkodliwym wpływom tych warunków na rozwój człowieka

albo umożliwiającej ich zmniejszanie lub przezwyciężanie.

Model samoopieki / deficytu samoopieki D. Orem

Opracowanie: Hanna Grabowska

ZAPOTRZEBOWANIE NA SAMOOPIEKĘ W ZABURZENIACH ZDROWIA

1. Poszukiwanie i zapewnianie odpowiedniego asystowania medycznego
2. Uświadamianie i zapewnianie pomocy w różnych warunkach i w różnych stanach patologicznych
3. Wykonywanie zleceń medycznych, diagnostycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych
4. Uświadamianie i uczestniczenie albo podejmowanie aktywności niezbędnych w uwalnianiu się od

dyskomfortu

5. Modyfikowanie koncepcji siebie i akceptowanie własnego stanu zdrowia, a także konieczności zapewnienia

sobie specyficznych form opieki zdrowotnej

6. Uczenie się życia ze skutkami zmian patologicznych, a także ze skutkami różnych procedur medycznych,

diagnostycznych i leczniczych oraz promowanie takiego stylu życia, jaki jest konieczny do zapewnienia
ciągłego rozwoju osobowości

TEORIA DEFICYTU SAMOOPIEKI

Dla zróżnicowania między agendą samoopieki jako możliwości człowieka w zapewnianiu sobie opieki a

domaganiami samoopieki terapeutycznej, które te możliwości przekraczają

W zapewnianiu pomocy pielęgniarskiej pielęgniarka posługuje się pięcioma metodami:
1) własnych akcji i działań dla drugiego człowieka
2) przewodzenia i kierowania
3) wspierania fizycznego i psychicznego
4) kształtowania środowiska wspierającego rozwój osoby
5) uczenia

Pomoc pielęgniarki obejmuje:

1. Rozpoczynanie i utrzymywanie relacji pielęgniarka-pacjent

2. Stwierdzanie, czy i jakiej pomocy pacjenci potrzebują od pielęgniarki.

3. Odpowiadanie na prośby, oczekiwania i potrzeby pacjentów

4. Formułowanie zleceń pielęgniarskich, ich realizowanie, a także zapewnianie bezpośredniej pomocy

pacjentom

5. Koordynowanie i integrowanie świadczeń pielęgniarskich z rodzinnym życiem pacjenta, z jego różnorodnymi

zapotrzebowaniami na opiekę zdrowotną, socjalną i edukacyjną oraz z zaspokajaniem tych potrzeb

TEORIA SYSTEMÓW PIELĘGNIARSTWA

w jaki sposób potrzeby samoopieki pacjenta są zaspokajane przez pielęgniarkę, pacjenta lub przez pielęgniarkę i

pacjenta w ujęciu systemowym

pielęgniarstwo jest systemem akcji:

 status pielęgniarki
 status pielęgniarka-pacjent
 to, co pomiędzy nimi zachodzi (akcje, interakcje)

Model samoopieki / deficytu samoopieki D. Orem

Opracowanie: Hanna Grabowska

Podstawowe typy systemów pielęgniarstwa:



w pełni kompensacyjny



częściowo kompensacyjny



wspierająco-uczący (rozwojowy)

PROCES PIELĘGNOWANIA WEDŁUG D. OREM

Cele procesu pielęgnowania:



pacjent będzie sam mógł zaspokajać własne zapotrzebowanie na samoopiekę



pacjent dzięki akcjom pielęgniarki będzie odzyskiwał niezależność w procesie przystosowania się do
różnych ograniczeń własnych możliwości samoopieki lub w przystosowaniu się do ciągłego zmniejszania się
tych możliwości



ci, którzy pacjentowi pomagają, będą osiągać coraz wyższe kompetencje w zapewnianiu codziennej
pomocy, związanej z podejmowaniem przez niego różnych decyzji - zarówno samodzielnie, jak i pod
nadzorem pielęgniarki

Definicja procesu pielęgnowania:

„Jest to termin stosowany przez pielęgniarki w ich praktyce dla określenia operacji profesjonalno-technologicznych

oraz związanych z nimi operacji planowania i oceniania".

Trzy podstawowe kroki procesu pielęgnowania:

1. ustalanie diagnozy i reguł zapewniania pomocy.

2. określanie systemu i planowanie pielęgnowania.
3. tworzenie i zarządzanie systemami pielęgniarstwa lub planowanie i kontrolowanie