11 Wykonywanie trzonów kuchennych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Lucjan Klimuszko

Wykonywanie trzonów kuchennych
712[08].Z2.07

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Halina Darecka

inż. Alicja Kulczycka

Opracowanie redakcyjne:

inż. Lucjan Klimuszko

Konsultacja:

mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

mgr inż. Danuta Gąsiorowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z2.07

„Wykonywanie trzonów kuchennych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu Zdun 712[08].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

obowiązujące podczas wykonywania trzonów kuchennych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Budowa mieszkaniowych trzonów kuchennych na węgiel i drewno

z wbudowanymi piekarnikami oraz zbiorniczkami na wodę

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Budowa trzonów kuchennych z ogrzewaczem

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Wykonywanie ścianek nad trzonem kuchennym z kratą do suszenia talerzy

i koszykami do wieszania naczyń. Wbudowywanie dodatkowych drzwiczek
wycierowych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Wykonywanie przenośnych trzonów kuchennych w ramach stalowych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Określanie wielkości przekroju kanałów spalinowych oraz wymiarów

paleniska w zależności od rodzaju trzonu kuchennego i rodzaju paliwa

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Budowa typowych trzonów kuchennych

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Budowa trzonów kuchennych stołówkowych, restauracyjnych, o dwóch,

trzech i czterech płytach oraz o jednym, dwóch i trzech piekarnikach

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

4.9. Budowa trzonów z kotłami warzelnymi

4.9.1. Materiał nauczania

4.9.2. Pytania sprawdzające

4.9.3. Ćwiczenia

4.9.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Opracowany na podstawie programu modułowego, podstawy programowej kształcenia

w zawodzie zdun 712[08] oraz standardu wymagań egzaminacyjnych, poradnik wskaże
zasady, metody i wskazówki potrzebne do zrealizowania celów nauczania i kształcenia
zawartych w jednostce modułowej.

Poradnik ten pomoże Ci w przyswajaniu wiadomości i kształceniu umiejętności

praktycznych niezbędnych do zrealizowania zadania (wykonywanie trzonów kuchennych)
przy użyciu różnych materiałów i technologii. Poradnik ten będzie również wskazywał, jakich
informacji powinieneś poszukać i gdzie ewentualnie możesz je znaleźć.

Poradnik składa się z następujących części:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, które
powinieneś posiadać przed przystąpieniem do wykonywania trzonów kuchennych
w określonych warunkach zgodnie z zasadami sztuki budowlanej.

−

Cele kształcenia w zakresie opanowania wiadomości, umiejętności specjalistycznych
przydatnych na stanowisku pracy, a także do pozytywnego nastawienia do ogólnie
pojmowanej pracy zawodowej.

−

Materiał nauczania i zestawy ćwiczeń, które umożliwią osiągnięcie zaplanowanych
w programie jednostki modułowej celów nauczania. Materiał nauczania zawiera:
podstawowe pojęcia, definicje, rysunki schematy oraz opisy stosowanych technologii
i przebiegu procesów technologicznych na poszczególnych etapach wykonywania
trzonów kuchennych. Umożliwia samodzielne przygotowanie się do zaliczania
sprawdzianów postępów i wykonywania zalecanych ćwiczeń. Do materiałów nauczania
dołączono zestawy pytań sprawdzających wiadomości, a poprawne odpowiedzi na te
pytania powinny utwierdzić Cię, że jesteś przygotowany do wykonywania
zaplanowanych ćwiczeń. Treści ćwiczeń zawierają polecenia, które określają jakie
czynności należy wykonać, materiały, a także sposoby i metody na poszczególnych
etapach. Ćwiczenia staraj się wykonywać dokładnie, zgodnie z zaleceniami
i wskazówkami nauczyciela, ponieważ tylko wówczas wyrobisz i ukształtujesz sobie
nawyki zawodowe. W trakcie wykonywania ćwiczeń skorzystaj z informacji podanych
przez nauczyciela w formie instruktażów: wstępnego, bieżącego i końcowego. Jeśli
napotkasz trudności ze zrozumieniem treści tematów lub ćwiczeń zwróć się z prośbą do
nauczyciela o dokładniejsze ich wyjaśnienie. Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń
i towarzyszących im czynności, zabiegów i operacji sprawdź poziom swoich
umiejętności według zamieszczonego sprawdzianu postępów.

−

Sprawdzian osiągnięć. Na zakończenie cyklu kształcenia jednostki modułowej będzie
przeprowadzony sprawdzian osiągnięć, który umożliwi Ci sprawdzenie umiejętności
i wiadomości nabytych podczas realizacji programu nauczania. Zawiera on zadania
testowe teoretyczne. Do zestawu zadań w celu sprawdzenia osiągnięć edukacyjnych
dołączona jest instrukcja dotycząca przebiegu testowania.

−

Ponadto znajdziesz wykaz literatury umożliwiający pogłębienie wiedzy z zakresu
programu jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z2

Technologia budowy konstrukcji zduńskich

712[08].Z2.01

Wykonywanie prac przygotowawczo

zakończeniowych w robotach zduńskich

712[08].Z2.02

Wykonywanie fundamentów i podmurówek pod

konstrukcje zduńskie

712[08].Z2.03

Wykonywanie pieców kaflowych

712[08].Z2.04

Wykonywanie pieców komorowych

712[08].Z2.05

Wykonywanie pieców przenośnych i pieców innych

systemów

712[08].Z2.06

Wykonywanie kominków

712[08].Z2.07

Wykonywanie trzonów kuchennych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozpoznawać obiekty budowlane,

−

rozróżniać podstawowe materiały budowlane,

−

rozpoznawać elementy konstrukcyjne budynku,

−

przestrzegać zasad

i przepisów bezpieczeństwa

higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i środowiska naturalnego,

−

rozróżniać oznaczenia graficzne materiałów i elementów budowlanych,

−

stosować zasady rzutowania prostokątnego,

−

wyjaśniać zasady ruchu powietrza i gazów spalinowych,

−

określać wpływ paliw na procesy spalania,

−

organizować stanowisko pracy,

−

stosować zasady współpracy w zespole (grupie),

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

wykonywać przedmiar i obmiar wykonywanych robót,

−

stosować terminologię budowlaną oraz posługiwać się podstawowymi pojęciami
z zakresu budownictwa,

−

dobierać i posługiwać się przyrządami pomiarowymi i narzędziami,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

stosować zasady wykonywania rysunków odręcznych i szkiców.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej,
przeciwporażeniowej obowiązującej podczas wykonywania trzonów kuchennych,

−

zorganizować i zlikwidować stanowisko wykonywania trzonów kuchennych,

−

wykonać szkice trzonów kuchennych,

−

zaplanować kolejność robót,

−

wykonać trzon kuchenny mieszkaniowy opalany drewnem,

−

wykonać trzon kuchenny mieszkaniowy opalany węglem,

−

wykonać trzon kuchenny z wbudowanym piekarnikiem,

−

wykonać trzon kuchenny z wbudowaną wężownicą,

−

wykonać trzon kuchenny z wbudowanym ogrzewalnikiem,

−

wykonać trzon kuchenny z ogrzewaczem sąsiednich pomieszczeń,

−

wykonać połączenia trzonu kuchennego z kanałami dymowymi,

−

zainstalować nad trzonem kuchennym dodatkowe wyposażenie,

−

wykonać trzon kuchenny stołówkowy,

−

wykonać trzon kuchenny restauracyjny,

−

wykonać trzon kuchenny z kotłami warzelnymi,

−

wbudować dodatkowe drzwiczki wycierowe dla kominiarzy,

−

określić wielkość kanałów spalinowy do rozmiaru trzonu kuchennego i rodzaju
paleniska,

−

określić wielkość paleniska do rozmiaru trzonu kuchennego i rodzaju paliwa,

−

wbudować nagrzewnicę bojlera w trzon kuchenny,

−

wmontować armaturę w trzony kuchenne: drzwiczki, płyty grzejne, skrzynki na popiół,
piekarnik, ramkę wieńczącą, galeryjkę,

−

osuszyć trzon kuchenny,

−

wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,

−

wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej obowiązujące podczas wykonywania
trzonów kuchennych

4.1.1. Materiał nauczania

Na placu budowy powinny być miejsca do składowania materiałów, to jest składowiska

i magazyny. Stanowiska materiałów budowlanych i osprzętu metalowego oraz urządzeń
technicznych powinny być wykonane w sposób zabezpieczający przed wywróceniem,
zsunięciem się lub rozsunięciem się składowanych materiałów. Przy układaniu materiałów
w stosy, pryzmy lub składowaniu pojedynczych elementów, należy pozostawić miejsce
o szerokości, co najmniej 1m, a w przypadku użytkowania środków transportowych 2m.

Materiały drobnicowe powinny być układane w stosy o wysokości nie większej niż 2m.

Stosy materiałów workowanych powinny być układane na wysokość do 10 warstw.
Rusztowania i pomosty powinny być wykonane zgodnie z normą i instrukcją montażową.
Robotnicy powinni być wyposażeni w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony
indywidualnej. Ogólne zasady przydziału i gospodarki odzieżą i obuwiem roboczym oraz
środkami ochrony indywidualnej reguluje Kodeks Pracy. Natomiast odzież i obuwie robocze
powinny spełniać wymagania określone w Polskich Normach. Pracodawca jest obowiązany
dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony
indywidualnej, a także informować go o celu i sposobach posługiwania się tymi środkami.
Pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową może ustalić stanowiska,
na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży
i obuwia roboczego spełniającego wymagania bhp.

Przykłady środków ochrony indywidualnej to:

−

sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości (szelki i linki bezpieczeństwa, zaczepy
nożycowe, hakowe),

−

ochrony rąk,

−

ochrony oczu i twarzy,

−

ochrony słuchu,

−

sprzęt ochrony układu oddechowego,

−

odzież ochronna,

−

obuwie ochronne.
Nie wolno dopuścić do pracy pracownika nie posiadającego wymaganych kwalifikacji

lub potrzebnych umiejętności do jej wykonania, a także dostatecznej znajomości przepisów
oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca jest obowiązany zapewnić
przeszkolenie pracownika w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Szkolenie w dziedzinie bhp
jest prowadzone jako szkolenie wstępne. Obejmuje ono instruktaż ogólny, stanowiskowy.
Szkolenie podstawowe powinno być zakończone egzaminem sprawdzającym. Szkolenie
okresowe obejmuje osoby objęte szkoleniem podstawowym.

Przy przycinaniu kafli i cegły należy stosować okulary ochronne, a przy szlifowaniu

należy oddychać przez nos przy zamkniętych ustach. Przy użyciu narzędzi elektrycznych
przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić ich stan techniczny zgodnie z instrukcją
producenta. Równocześnie należy sprawdzić, czy fakt kontroli i konserwacji został
odnotowany w książce przeglądów. Ubranie robocze powinno być szczelne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W okresie zimowym przemarzniętą glinę lub zaprawę należy pokruszyć i rozrabiać

po zalaniu wodą o temperaturze 100ºC.

Ze względu na szczególnie groźne skutki, jakie może spowodować nieprzestrzeganie

przepisów przeciwpożarowych, mają one bardzo dużą wagę i muszą być bezwzględnie
przestrzegane. Trzony kuchenne muszą być umieszczone w odległości od drewna
otynkowanego co najmniej 30cm, nieotynkowanego – 60cm. Palenisko powinno być
umieszczone na podłożu niepalnym o grubości co najmniej 15cm, a przy piecach metalowych
bez nóżek – 30cm. Podłoga łatwo zapalna przed drzwiczkami paleniska powinna być
zabezpieczona pasem materiału niepalnego o szerokości co najmniej 30cm i sięgającym poza
krawędzie drzwiczek co najmniej 30cm. Obudowa przewodów spalinowych i dymowych
powinna mieć odporność ogniową co najmniej 60 minut. Piece przenośne metalowe wyłożone
cegłą lub płytkami w odległości od ścian drewnianych – 30cm. Takie same piece lecz nie
wyłożone wewnątrz, w odległości od ścian drewnianych otynkowanego 60cm,
nieotynkowanego – 100cm. Do gaszenia pożaru powstałego w pomieszczeniu, w którym
wykonuje się trzony kuchenne stosuje się gaśnice: śniegowe, tetrowe, proszkowe, pianowe
i sprzęt przeciwpożarowy.

Nie wolno rozpoczynać budowy trzonu kuchennego bez sprawdzenia ciągu w przewodzie

kominowym. Badanie działania komina nie należy do zduna. Zdun sprawdza tylko ciąg przez
zapalenie papieru w otworze kominowym przebitym do połączenia pieca.
Trzon kuchenny musi być ustawiony w oznaczonym miejscu i podłączony do oznaczonego
kanału dymowego. Trzeba pamiętać, ze po wybudowaniu trzonów muszą swoją pracę jeszcze
wykonać inni rzemieślnicy, jak malarze, elektrycy itp., a cały budynek musi być oddany
do użytku w oznaczonym terminie. Dlatego ważne jest zachowanie w pracy dyscypliny
i porządku, żeby każdy wykonał swoje zadanie w oznaczonym czasie.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Jakie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia pracowników mogą występować podczas

prac zduńskich?

2. W jakiego rodzaju środki ochrony indywidualnej, powinien być zaopatrzony zdun?
3. W jakich warunkach pracy stosowane powinny być poszczególne środki ochrony

indywidualnej?

4. W jakie ubranie robocze i odzież ochronną powinien być zaopatrzony zdun podczas

pracy?

5. Jakie podstawowe wymagania stawia się narzędziom zduńskim?
6. Czy przy budowie trzonu kuchennego zdun powinien być zaopatrzony w pas

bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa?

7. Jakie zagrożenia mogą występować przy stosowaniu narzędzi i sprzętu w robotach

zduńskich?

8. Dlaczego przy składowaniu materiałów workowanych ilość ich w stosie nie może być

większa niż 10?

9. Jaki sprzęt o napędzie elektrycznym stosuje się w robotach zduńskich?
10. Czy zdunowi powinny być znane obowiązki pracownika i pracodawcy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz odzież roboczą, środki ochrony indywidualnej oraz narzędzia do wykonania

fundamentu i podmurówki pod trzon kuchenny w pomieszczeniu budynku mieszkalnego.
Ze zgromadzonych na stanowisku pracy środków ochrony indywidualnej wybierz tylko te,
które będą Ci potrzebne do wykonania zadanych prac.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się ze zgromadzonymi na stanowisku pracy środkami ochrony indywidualnej,
3) ustalić kolejność czynności przy wykonywaniu fundamentu i podmurówki,
4) ustalić sposób przygotowania i obróbki materiałów,
5) dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej do wykonywania kolejnych

czynności,

6) odłożyć zbędne środki ochrony indywidualnej poza stanowisko pracy,
7) dokonać prezentacji wykonanego ćwiczenia uzasadniając swój wybór,
8) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna,

−

buty,

−

rękawice,

−

ochraniacze palców,

−

hełmy ochronne,

−

okulary ochronne,

−

maski,

−

wykaz środków ochrony indywidualnej według obowiązujących przepisów Kodeksu
Pracy,

−

cegły ceramiczne,

−

piasek,

−

żwir,

−

kafle,

−

zaprawa zduńska,

−

płytki ceramiczne,

−

cement,

−

woda,

−

narzędzia i sprzęt.

Ćwiczenie 2

Podłącz do instalacji elektrycznej wiertarkę z mieszadłem do przygotowania zaprawy

zduńskiej i prac pomocniczych na wskazanym przez nauczyciela stanowisku pracy.
Na stanowisko pracy doprowadzona jest energia elektryczna. Narzędzie elektryczne posiada
tabliczkę znamionową oraz instrukcję obsługi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi elektronarzędzia,
3) znać podstawowe parametry narzędzia elektrycznego,
4) przed użyciem skontrolować stan obudowy,
5) chronić narzędzie przed wodą i wilgocią,
6) sprawdzić czy jest zapis w książce przeglądów kontroli narzędzi i sprzętu,
7) sprawdzić czy nie są uszkodzone bezpieczniki i przewody,
8) włączyć wiertarkę z mieszadłem,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) oczyścić narzędzie oraz uporządkować stanowisko pracy,
11) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja producenta suchej mieszanki zaprawy,

−

wiertarka z mieszadłem,

−

instrukcja obsługi,

−

woda,

−

naczynie z zaprawą,

−

środki transportu,

−

narzędzia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić miejsca do składowania poszczególnych materiałów do robót

zduńskich?



2) ustalić ile warstw materiałów workowanych powinno być ułożonych

w stosie?



3) dobierać okulary ochronne do przycinania kafli?



4) określić odległość trzonów kuchennych od elementów drewnianych

otynkowanych i nieotynkowanych?



5) określić, do kogo należy zbadanie sprawnego działania komina?



6) używać odzieży ochronnej w czasie robót zduńskich?



7) utrzymać ład i porządek na stanowisku pracy?



8) bezpiecznie pracować na rusztowaniach i pomostach roboczych?



9) scharakteryzować obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej?



10) zabezpieczyć łatwo zapalną podłogę znajdującą się przed drzwiczkami

paleniska?



11) określić źródło publikacji wymagań dla odzieży i obuwia roboczego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Budowa mieszkaniowych trzonów kuchennych na węgiel

i drewno z wbudowanymi piekarnikami oraz zbiorniczkami
na wodę

4.2.1. Materiał nauczania

Fundament, na którym mamy ustawić trzon, musi być dostatecznie mocny i sztywny.

Ugięcie się fundamentu grozi pęknięciem, a nawet rozsypaniem się pieca. W zależności
od właściwości miejsca posadowienia rozróżniamy fundamenty ustawione w pomieszczeniu
z podłogą drewnianą niepodpiwniczoną lub wprost na gruncie, na stropach drewnianych
podpiwniczonych i na stropach ogniotrwałych. Nie wolno ustawiać trzonów kuchennych
stałych na drewnianej podłodze. Podłogę należy wyciąć według formatu fundamentu, należy
wykonać wykop 50–70 cm i wykonać fundament. Następnie wykonujemy podmurówkę
na zaprawie zduńskiej, a pod nią układamy izolację przeciwwilgociową. Na stropie
drewnianym podpiwniczonym, po usunięciu drewnianej podłogi trzeba wykonać strop,
najczęściej Kleina, na belkach stalowych wpuszczonych w ścianę lub płytę żelbetową. Jeżeli
piec ma być umieszczony w rogu pomieszczenia, fundament będzie miał budowę jak
na rysunku nr 1.

Rys. 1. Widok fundamentu pod piec umieszczony w rogu pomieszczenia: 1 – belka,

2 – beleczki, 3 – fundament [10, s. 88].

Ponieważ mieszkaniowe trzony kuchenne stałe nie są bardzo ciężkie, fundament stanowi

w nich głównie zabezpieczenie od ognia. W fundamencie pod trzon kuchenny z wnęką,
w miejscu, w którym wypada wnęka, podmurówkę z cegły wykonujemy niżej, aby było
jeszcze miejsce na ułożenie równo z podłogą z płyt terakotowych, warstwy lastryka lub innej
gładkiej i równej powierzchni.

Miejsca wybudowania trzonu kuchennego w pomieszczeniu ustala architekt. Zdun musi

wybrać miejsce, zgodnie z projektem.

Usytuowanie trzonu w kuchni zależy przede wszystkim od przewodu kominowego.

Drugim warunkiem właściwego umiejscowienia trzonu jest to, żeby podczas gotowania
światło padało na trzon z lewej strony, a więc patrząc od okna na pomieszczenia kuchenne
trzon musi znajdować się po lewej stronie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Należy wziąć pod uwagę fakt, żeby zlew znajdował się niezbyt daleko od trzonu,

a między zlewem i trzonem powinna być zachowana niezbyt duża przestrzeń, w której może
się pomieścić mały stolik.

Wielkość i wyposażenie trzonu kuchennego zależy od zadania, jakie trzon powinien

spełnić w danym pomieszczeniu. W pomieszczeniu kuchennym ogrzewanym oddzielnie trzon
służy tylko do gotowania. Na gotowanie potraw dla 2–3 osób wystarcza trzon z płytą
o wymiarach 30x60cm. Jednak, jeżeli w kuchni nie ma oddzielnego piekarnika gazowego lub
elektrycznego, trzon musi posiadać wmontowany piekarnik. Wówczas trzon trzeba nakryć
trzema płytami kuchennymi. Nie wystarczy również jedna płyta kuchenna, jeżeli na trzonie
ma być ogrzewany kocioł z wodą.

Po wykonaniu fundamentu o odpowiednich rozmiarach przygotowujemy kafle przez

obcięcie i oszlifowanie brzegów, po czym rozpoczynamy budowę trzonu od ustawienia kafli
narożnych pierwszej warstwy oblicowania. Za pomocą poziomnicy sprawdzamy kafle
ustawione pionowo, a za pomocą prawidła (łat) ustawiamy ich wierzchy na jednym poziomie
i ich ściany w jednej linii. Pomiędzy prawidłowo ustawionymi kaflami narożnymi ustawiamy
kafle środkowe.

Po ustawieniu dłuższej ściany ustawiamy kafle środkowe w ścianach bocznych.

Przestrzenie między kołnierzami wypełniamy starannie zaprawą i tłuczniem, a następnie
spinamy kafle klamrami wykonanymi z drutu stalowego, galwanizowanego grubości 3mm.

Rys. 2. Sposób wiązania kafli na spinacze: a) widok od wnętrza, b) przekrój. 1- kafel,

2 – wykładzina szamotowa, 3 – wypełnienie gliną lub płytkami ceramicznymi,

4 – spinacz stalowy o średnicy 3mm [17, s.741].

Należy pamiętać o dokładnym zamoczeniu w wodzie kafli przed nałożeniem zaprawy.

Zaprawę zduńską nakłada się wyłącznie ręką. Po spięciu kafli wypełniamy wnętrza skrzynek
rzadką zaprawą i wciskamy ceramiczne płytki lub kawałki tłucznia. Przed rozpoczęciem
budowania trzonu należy wymierzyć, gdzie będą drzwiczki piecowe i inne rodzaje armatury:
drzwiczki podpiekarnikowe i piekarnik. Najlepiej nanieść te wymiary na szkic. Obok
drzwiczek paleniskowych, w odpowiedniej odległości osadzamy drzwiczki podpiekarnikowe,
a po ustawieniu dookoła nich kafli i po podmurowaniu podpór ustawiamy piekarnik
sprawdzając poziomnicą, czy leży poziomo. Kafle, w miarę potrzeby powinny być przycięte,
żeby można było umieścić i zamontować armaturę piecową. Drzwiczki piecowe umieszczamy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w dłuższej ścianie trzonu, a w wyjątkowych wypadkach, gdy położenie paleniska jest bardzo
niekorzystne, umieszczamy w ścianie bocznej.

Po ustawieniu kafli narożnych w trzeciej i ostatniej warstwie, ustawiamy kafle środkowe

w ścianach bocznych, po czym spinamy kafle i wylepiamy je. Następnie wymurowujemy
wnętrze trzonu cegłą, kształtujemy popielnik, następnie zakładamy ramę piecową,
sprawdzając jej poziom. Drzwiczki piecowe ustawiamy tak, aby leżały w jednej płaszczyźnie
z kaflami. Spoiny pionowe w oblicowaniu kaflami z fazką nie powinny być większe niż
1 mm. Spoiny poziome mogą być nieco większe, lecz nie powinny przekraczać 2mm.
Szerokość popielnika i paleniska dostosowana jest do szerokości rusztu tabliczkowego
wynosi około 20cm. Odległość rusztu od poziomu ramy kuchennej zależna jest od rodzaju
opału, jakiego głównie będzie się używać. Stosując węgiel, jako materiał opałowy, odległość
ta powinna być większa niż 14cm, używając drewna i torfu, palenisko musi być głębsze,
a odległość rusztu od poziomu ramy powinna wynosić około 20cm.

Po ułożeniu rusztu zamurowujemy tylną ścianę popielnika. W ten sposób powstaje

popielnik o długości 35cm. Piekarnik osadzamy w takiej odległości od paleniska, żeby
między ścianą paleniska a piekarnikiem powstał przelot o szerokości około 3cm. Pod
piekarnikiem, jeżeli nie ma on ruchomego dna, osadzamy drzwiczki wyczystkowe, po czym
ustawiamy piekarnik na uprzednio przygotowanym podmurowaniu. Z przodu podmurowanie
stanowi ściana oblicowania wzmocniona przeszpałdowaną cegłą lub płytą szamotową.
W głębi trzonu, od strony paleniska, układamy cegłę na rąb, tak żeby w przedniej części
piekarnika powstał przelot o długości najwyżej 10cm. Po drugiej stronie piekarnika oparcie
robimy z cegły ułożonej na płask, przy czym przelot pod piekarnikiem powinien mieć długość
15 - 20cm. Za piekarnikiem powinien być uprzednio wykuty wlot do komina o przekroju
14x14cm.

Od przelotu podpiekarnikowego ku wlotowi do komina wykonujemy zwężenie.

Zwężenie to za piekarnikiem nakrywamy cegłą lub płytami szamotowymi i zwężony kanał
zamurowujemy cegłą do około 1½ cm od poziomu ramy kuchennej. Zasuwę dymową,
zamykającą wylot do komina, umieszczony przy ścianie pomieszczenia tak, żeby zakrywała
wylot. Na ramę zasuwy nakładamy zaprawę zduńską i przyciskamy do ściany uprzednio
starannie wygładzonej i zatartej zaprawą zduńską. Rączka zasuwy powinna być skierowana
ku bocznej ścianie trzonu, w której wycinamy pionową szczelinę o szerokości około 4cm.
W ten sposób zakrywając przelot do komina, unieruchamiamy obmurowanie zasuwy
i uzyskujemy szczelność zamknięcia. Oblicowanie bocznej ściany trzonu, przylegającej
do piekarnika, obmurowujemy wewnątrz cegłą na rąb lub płytami ceramicznymi. Płyty
kuchenne – zależnie od przeznaczenia i potrzebnej wielkości otworu – mogą być z dwoma
otworami mniejszymi, ślepe lub z trzema otworami – jednym większym i dwoma mniejszymi.
Płyty z dwoma otworami lub ślepe układamy jako komplet, po trzy sztuki.

Na całym podmurowaniu dookoła trzonu nakładamy rzadką zaprawę zduńską

i kładziemy pierwszą płytę nad paleniskiem, w ten sposób, żeby jej wrąb wsunął się
pod ramę, a płyta leżała dokładnie poziomo na jednej powierzchni z ramą. Następne płyty
układamy jedna za drugą. W ten sposób zostaje zakończona budowa samego trzonu. Ścianę
nad trzonem wykładamy do wysokości 4 warstw płytkami szkliwionymi lub do wysokości
2 warstw płytkami kafli.

W trzonach kuchennych budowanych w Polsce umieszcza się obok piekarnika

zbiorniczki na wodę (kociołki), zazwyczaj żeliwne, wewnątrz emaliowane z pokrywą
na poziomie płyt żeliwnych. Mogą być również zbiorniczki w postaci czworokątnego pudełka
wykonywane z blachy cynkowej; w górnej części przedniej zbiorniczka wystaje okrągły lejek
z pokrywą, do napełniania go wodą, w dole znajduje się kurek do czerpania wody.
Zbiorniczki umieszczamy w dole trzonu kuchennego obok piekarnika lub nad piekarnikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Kociołek zamknięty na wodę w trzonie kuchennym; 1- lejek, 2- zawór czerpalny [10, s.80].

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Jakie czynniki decydują o rodzaju wykonywanego fundamentu pod trzon kuchenny?

2. Jakie znasz zasady posadowienia trzonu kuchennego na gruncie?

3. Jakie znasz zasady posadowienia trzonu na stropie drewnianym?

4. Od czego zależy prawidłowe umieszczenie trzonu kuchennego?

5. Kto i w jaki sposób projektuje usytuowanie trzonu kuchennego i elementów

towarzyszących w pomieszczeniu?

6. Od których kafli rozpoczynamy oblicowanie trzonu i w jakiej ścianie je ustawiamy?

7. Jakiej głębokości powinno być palenisko w trzonie kuchennym opalanym węglem?

8. Jakiej głębokości powinno być palenisko w trzonie kuchennym opalanym drewnem

lub torfem?

9. Na czym ustawiamy piekarnik?

10. W jaki sposób należy osadzić zasuwę dymową?

11. Jak należy układać płyty kuchenne ślepe i z otworami?

12. W jaki sposób wykończysz powierzchnię ściany nad trzonem kuchennym?

13. W którym miejscu ściany i w jaki sposób montujemy zasuwę dymową?

14. Gdzie znajduje się popielnik?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj fundament i podmurówkę pod trzon kuchenny posadowiony w budynku

niepodpiwniczonym. Fundament wykonaj w postaci płyty betonowej a podmurówkę z cegły
ceramicznej pełnej na zaprawie murarskiej cementowo – wapiennej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wytrasować usytuowanie trzonu w pomieszczeniu,
2) wymierzyć i wytrasować rzut poziomy przyszłego trzonu,
3) przygotować mieszankę betonową o żądanej konsystencji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) sprawdzić stabilność i stateczność wykonanego wcześniej deskowania,
5) ułożyć w deskowaniu zbrojenie, jeżeli wymaga tego podłoże i warunki gruntowo wodne,
6) ułożyć w deskowaniu mieszankę betonową o odpowiedniej konsystencji,
7) odczekać do momentu związania mieszanki betonowej,
8) wykonać podmurówkę z cegły na zaprawie cementowo – wapiennej,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) oczyścić narzędzia i sprzęt i uporządkować stanowisko pracy,
11) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek rzutu i przekroju pionowego trzonu,

−

przyrządy pomiarowe,

−

poziomnica,

−

narzędzia i sprzęt,

−

cegła,

−

cement,

−

wapno,

−

piasek,

−

woda,

−

kafle środkowe i narożne,

−

płytki ceramiczne.

Ćwiczenie 2

Wpisz elementy wyposażenia pomieszczenia kuchennego oznaczone na rysunku cyframi

od 1 do 5.

1 –

2 –

3 –

4 –

5 –

Rys. 4. Plan rozmieszczenia urządzeń kuchennych [9, s72].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) znać układ funkcjonalny pomieszczenia kuchennego,
2) rozpoznać elementy zaznaczone na schemacie,
3) poprawnie zapisać elementy używając nazw zgodnie z obowiązującymi normami,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rzut poziomy pomieszczenia,

−

przybory do pisania,

−

gumka.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) sprawdzić stan techniczny narzędzi i sprzętu przed rozpoczęciem

pracy?



2) utrzymać ład i porządek na stanowisku pracy?



3) wykonać

fundament

pod

trzon

kuchenny

budynku

niepodpiwniczonym?



4) zachować warunki usytuowania trzonu kuchennego w pomieszczeniu?



5) określić zadania jakie spełnia trzon kuchenny w pomieszczeniu?



6) prawidłowo wygiąć z drutu spinacz do spinania kafli?



7) zachować kolejność ustawienia kafli narożnych i środkowych przy

oblicowaniu trzonu?



8) wmontować piekarnik zgodnie z zasadami sztuki zduńskiej?



9) zamontować zasuwę dymową?



10) ułożyć i zamocować płyty kuchenne?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Budowa trzonów kuchennych z ogrzewaczem

4.3.1. Materiał nauczania

Podstawowe elementy konstrukcyjne oraz armatura trzonów kuchennych zostały

omówione w punkcie 4.2. Wielkość i wyposażenie trzonu kuchennego zależy od zadania,
jakie trzon ma do spełnienia. W pomieszczeniu kuchennym ogrzewanym oddzielnie, trzon
służy wyłącznie do gotowania.

Jeżeli jednak w kuchni nie ma oddzielnego piekarnika gazowego lub elektrycznego, trzon

musi posiadać wmontowany piekarnik, wskutek czego jego wymiary muszą się znacznie
powiększyć. Tak samo nie wystarczy jedna płyta kuchenna, jeżeli na trzonie ma być
ogrzewany kocioł do prania bielizny. Ze względu na wymiary kotła trzeba dać dwie płyty
30 x 60cm, a więc powierzchnia trzonu razem z ramą osiągnie wymiar 64 x 68cm.

Jeżeli kuchnia nie posiada oddzielnego ogrzewania, trzon kuchenny musi być połączony

ze ścianką ogrzewalną lub innym ogrzewaczem; wymiary trzonu odpowiednio się wówczas
powiększą. Przy zastosowaniu ogrzewacza ustawionego na krótszym boku trzonu lub
dobudowanego do trzonu szerokość powiększy się o 1½ kafla czyli o 33cm.

Rys. 5. Trzon kuchenny wraz z ogrzewaczem: a) widok z przodu, b) widok z góry,

c), d), e) przekroje, szczegóły, f) wężownica, g) cegiełki miedziane, 1 – galeryjka,

2 – płaskownik, 3 – płyta kuchenna, 4 – kafle, 5 – płytki szamotowe [11, s.572].

W celu wykorzystania ciepła gazów spalinowych uchodzących do komina

w mieszkaniach jednoizbowych lub nawet dwuizbowych stosuje się przy trzonie kuchennym
mały piecyk pokojowy czyli ogrzewacz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Trzon kuchenny z podgrzewaczem: a) widok ogólny, b) przekrój podłużny trzonu,

c) przekrój poprzeczny trzonu [7, s.324].

W tym układzie można w każdej chwili za pomocą klapy wyłączyć piecyk od trzonu

kuchennego i gazy spalinowe skierować bezpośrednio z trzonu do komina.

Jeżeli przewiduje się korzystanie z ogrzewacza poza okresem używania trzonu

kuchennego, to umieszcza się w nim odrębne palenisko z drzwiczkami paleniskowymi
i popielnikowymi zamykanymi hermetycznie. Wielkość pieca ogrzewacza musi być obliczona
nie tylko na straty ciepła w pomieszczeniu kuchennym albo także sąsiednim pokoju.

Innym wariantem trzonu kuchennego z ogrzewaczem dla małego pokoju, albo też

dla pomieszczenia tylko kuchennego jest ogrzewacz przybudowany przy tylnej ścianie trzonu
kuchennego na całej jego długości, na głębokość jednego kafla tj. 22cm wychodzący
na kuchnię lub na pokój sąsiedni. Wówczas ściana ogrzewacza od trzonu kuchennego tworzy
również kaflową ściankę pod płytą kuchenną ogrzewającą także izbę kuchenną i sąsiedni
pokój. Osobne palenisko w takim ogrzewaczu nie może być zastosowane.

Rys. 7. Trzon kuchenny kaflowy stały, węglowy z tylnym ogrzewaczem: a) widok od frontu,

b) widok z boku, c) przekrój [18, s.573].

Ogrzewacz przy trzonie kuchennym może być dobudowany z boku za piekarnikiem

lub też z tyłu trzonu. Jak w jednym, tak i w drugim przypadku, nie zmieniając kierunku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kanałów pod piekarnikiem, gazy spalinowe z kanału łączącego trzon z kominkiem kierowane
są do ogrzewacza, gdzie jednym kanałem wznośnym unoszą się do góry i następnie opadają
kilkoma kanałami do zbiorczego poziomego kanału u dołu połączonego z kominem.
Włączenie i wyłączenie ogrzewacza od trzonu kuchennego jest przedstawione na rysunku.

Rys. 8. Trzon kuchenny z ogrzewaczem: a) widok, b) przekrój, c) rzut

1 – klapa obrotowa, 2 – rączka do obracania [1, s. 77].

W przekroju szczegółu uwidocznione jest połączenie ogrzewacza z trzonem kuchennym.

Wylot gazów spalinowych z trzonu kuchennego do ogrzewacza lub do przewodu
kominowego skierowuje się spod piekarnika do miejsca, w którym znajduje się klapa
obrotowa, zamykająca otwór do przewodu kominowego albo otwór do ogrzewacza.

Ogrzewacz, jak widać z rysunku 8, ma odrębne palenisko z drzwiczkami. Jeżeli

ogrzewacz ogrzewany jest spalinami z trzonu kuchennego, to klapa zamyka kanał
bezpośrednio z kuchni do komina, wówczas gazy idą do pierwszego kanału podgrzewacza,
unoszą się do góry, do kanału poziomego, z którego trzema kanałami spadają ku dołowi
i również poziomym kanałem zbiorczym skierowują się pod leżankę, ogrzewają ją na całej
długości i wylatują do przewodu kominowego.

Usuwanie sadzy z ogrzewacza w miejscu połączenia go z trzonem kuchennym odbywa

się przez palenisko ogrzewacza, a przy wylocie do komina przez obsadzony u dołu leżanki
otwór wycierowy.
Stosowanie ogrzewaczy z kanałami poziomymi nie jest najlepszym rozwiązaniem, ponieważ
wpływają one ujemnie na ciąg i utrudniają czyszczenie, a piec nagrzewa się gorzej
i nierównomiernie.

Ogrzewacz o większej pojemności cieplnej ma kształt pieca mieszkaniowego i może być

wykonany łącznie z trzonem kuchennym lub oddzielnie. Może także być połączony z trzonem
kuchennym kanałami w celu ogrzewania ciepłem wytworzonym przez trzon kuchenny innego
pomieszczenia.

W zasadzie obieg spalin w takim ogrzewaczu powinien odpowiadać prawom naturalnego

ruchu gazów. Należy także pamiętać o tym, że stosunkowo długa droga spalin oraz zwroty ich
przepływu powiększają opór, utrudniając sprawne działanie trzonu kuchennego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ze względu na niepełne spalanie części lotnych w trzonie kuchennym ogrzewacz musi

być często oczyszczany z sadzy, co należy przewidzieć w jego konstrukcji.

Na trzonach bywa niekiedy ustawiona tak zwana ścianka ogrzewacza.

Rys. 9. Szczegół osadzenia drzwiczek wyczystkowych pod piekarnikiem [10, s. 78].

Ogrzewacz może być ustawiony zarówno na węższym boku kuchni lub też i na długości

trzonu. Układ kanałów – szeregowy z regulacją szybrową letnią lub zimową. Po zamknięciu
szybra zimowego (zasuwy) gazy spalinowe nie obiegają kanałów ogrzewacza, lecz
skierowane są poza piekarnik, gdzie kanałem wzdłuż kuchni przechodzą do kanału czwartego,
ostatniego i opadają do przewodu kominowego. Od strony lewej przy przewodzie
kominowym umocowana jest zasuwa letnia i drzwiczki wycierowe, ułatwiające czyszczenie
sadzy.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. W jakiej sytuacji w pomieszczeniu z wybudowanym trzonem kuchennym należy

zastosować ogrzewacze?

2. Jakie znasz rodzaje ogrzewaczy wbudowanych w trzon kuchenny?
3. Jakie rodzaje ogrzewaczy zastosujesz w pomieszczeniu wykonanych poza trzonem

kuchennym?

4. Od czego zależy wielkość pieca ogrzewacza?
5. Jakie wymiary można zaproponować przy budowaniu ogrzewacza do tylnej ściany trzonu

kuchennego?

6. W którym ze znanych Ci rodzajów ogrzewaczy wykonanie paleniska jest zbędne?
7. Jaką funkcję pełni klapa obrotowa w trzonie kuchennym z ogrzewaczem?
8. W jaki sposób odbywa się usuwanie sadzy z ogrzewacza?
9. W jaki sposób budowane są ogrzewacze o większej pojemności cieplnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj dodatkową konstrukcję zduńską, która pozwoli na wykorzystanie ciepła gazów

spalinowych uchodzących z trzony kuchennego do komina do komina. W tym celu dobuduj
przy trzonie kuchennym mały piecyk, czyli ogrzewacz.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) zapoznać się z układem funkcjonalnym mieszkania,
4) oszacować

wielkość

pieca

ogrzewacza

obliczając

straty

ciepła

kuchni

i pomieszczeniach sąsiednich,

5) zamontować klapę obrotową wyłączając piec od trzonu i skierować spaliny do komina,
6) umieścić palenisko odrębne w przypadku nie korzystania z piecyka poza okresem

używania trzonu,

7) zamontować w nim drzwiczki paleniskowe i popielnikowe,
8) prawidłowo rozwiązać konstrukcję ogrzewacza w celu ułatwienia osadzania sadzy,
9) oblicować ogrzewacz,
10) uporządkować stanowisko pracy,
11) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna,

−

materiały do budowy ogrzewacza,

−

narzędzia i sprzęt.

Ćwiczenie 2

Wykonaj palenisko w trzonie kuchennym stosując podstawowe zasady sztuki zduńskiej.

Pozostałe elementy trzonu zwykle warstwy kafli w ścianach bocznych i przedniej zostały
wykonane. Wbudowane wnętrze pieca jest przygotowane do murowania paleniska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dostrzec ewentualne błędy przy wykonaniu trzonu,
3) wyznaczyć odległość między płytami kuchennymi a rusztem nie większą niż 14cm.,
4) wymurować ścianki paleniska układając cegły szamotowe na rąb lub płytkami

szamotowymi,

5) osadzić ruszt z pochyleniem do tyłu,
6) osadzić drzwiczki paleniskowe,
7) określić szerokość kanału wlotowego na gaz za piekarnikiem,
8) ustawić pozostałe kafle w ścianie przedniej, spiąć klamrami i wylepić,
9) zlikwidować stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały do budowy paleniska: cegły szamotowe, płytki szamotowe, zaprawa zduńska,

−

drut stalowy o średnicy 3mm,

−

ruszt paleniskowy,

−

armatura,

−

przyrządy pomiarowe.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać pomieszczenie kuchenne, w którym należy dobudować

ogrzewacz?



2) opisać cegiełki miedziane?



3) wskazać sytuację, w której należy umieścić odrębne palenisko w trzonie

kuchennym?



4) obliczyć głębokość ogrzewacza przybudowanego do tylnej ściany trzonu?



5) opisać sposób skierowania gazów spalinowych spod piekarnika?



6) scharakteryzować urządzenie, które pozwala na skierowanie spalin

do komina w okresie letnim?



7) zdecydować, kiedy kociołek na wodę ma być zamknięty w trzonie,

a kiedy otwarty?



8) wykonać trzon kuchenny z ogrzewaczem sąsiednich pomieszczeń?



9) wykonać połączenie trzonu kuchennego z kanałami dymowymi?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wykonywanie ścianek nad trzonem kuchennym z kratą do

suszenia talerzy i koszykami do wieszania naczyń.
Wbudowywanie dodatkowych drzwiczek wycierowych

4.4.1. Materiał nauczania

Trzony kuchenne do gotowania potraw, grzania wody, pieczenia, stanowią ogniska

wybudowane stosownie do ich przeznaczenia. Zadaniem trzonów kuchennych nie jest
magazynowanie ciepła, lecz przekazywanie go przede wszystkim bezpośrednio naczyniom
na nich ustawionym. W trzonach kuchennych umieszcza się piekarnik, wnękę na kuchenkę
gazową a czasami kociołek na wodę. Najczęściej instaluje się żeliwne lub blaszane kociołki
na wodę przeznaczoną na zmywanie naczyń.

Wysokość trzonu, ze względów praktycznych nie powinna być większa niż 0,75m.

W celach gospodarskich stosuje się na całym obwodzie ram galeryjki metalowe zamocowane
do uchwytów. Galeryjka powinna być wykonywana z materiału odpornego na korozję
i umieszczana o około 1cm powyżej wierzchu płyt kuchennych. Na galeryjki stosuje się rurki
mosiężne lub pręty stalowe o średnicy lub grubości 18 – 20mm.

Ścianę pomieszczenia nad trzonem kuchennym wykłada się kaflami lub płytkami

glazurowanymi; a w nich na pewnej wysokości umieszcza się haczyki mosiężne.

Wysokość wykładanej ścianki pomieszczenia nad trzonem wynosi zwykle 4 warstwy

płytek szkliwionych lub 2 warstwy płytkami kafli. W celu ułożenia płyt odbijamy tynk
na całej powierzchni pokrycia i umocowujemy kafle za pomocą zaprawy zduńskiej.

Kafle powinny być pozbawione kołnierzy (rump) i przycięte do odpowiedniego wymiaru

jak przy oblicowaniu. Za pomocą prawidła doprowadzamy kafle lub płytki szkliwione
do jednej płaszczyzny z tynkiem.

Rys. 10. Trzon kuchenny: a) widok z góry, b) przekrój poziomy, c), d), e), f) przekroje pionowe;

1 – ścianka, 2 – wnęka na kuchenkę gazową, 3 – piekarnik, 4 – galeryjka [17, s.749].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 11. Trzon kuchenny wiszący [9, s. 91].

Ścianka licowana chroni ściany przed szybkim zabrudzeniem, wilgocią i temperaturą.

Dolny brzeg ścianki opiera się na tzw. odboju tj. na kątowniku 30 x 3 przymocowanym
końcami do ramy i obsadzonym w murze.

Ścianka jest murowana cegłami ceramicznymi pełnymi ustawionymi na rąb (12cm).

Rys. 12. Trzon kuchenny z wnęką [9, s. 91].

Do ścianki nad trzonem mocowane są również kratki do suszenia talerzy zwane

talerznikami, a niekiedy również koszyki do wieszania naczyń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 13. Trzon kuchenny z dwiema częściami płyty kuchennej, nadbudówką z kociołkiem na wodę i wnęką.

1 – kociołek na wodę, 2 – piekarnik, 3 – talerznik, 4 – nóżka z kafli narożnych,

5 – drzwiczki popielnikowe, a) widok z boku, b) widok z góry, c) widok z frontu [wkładka do pozycji 11].

Przewody dymowe należy prowadzić od otworów wycierowych do wylotów komina

lub nasady kominowej wg dokumentacji technicznej.

Otwory wycierowe usytuowane w piwnicy powinny znajdować się na poziomie 1,0 –

1,2 m od podłogi i powinny być zamknięte szczelnymi drzwiczkami wykonanymi
z materiałów niepalnych. Dolna krawędź otworu wycierowego przewodów z palenisk
usytuowanych w pomieszczeniach, w których znajduje się wlot, powinna znajdować się
na wysokości 0,3m od podłogi.

Otwory wycierowe powinny być łatwo dostępne, mieć osadnik na sadzę i być zamknięte

szczelnymi drzwiczkami.

Przed paleniskami pieców podłoga wykonana z materiałów palnych powinna być

zabezpieczona blachą o wymiarach co najmniej 40 x 50cm.

Kierunek prowadzenia przewodów powinien być pionowy, dopuszcza się odchylenie

od kierunku pionowego o max 30

. Za zgodą terenowego organu administracji państwowej,

właściwego w sprawie pozwoleń na budowę, dopuszcza się odchylenie od kierunku
pionowego do 45

pod warunkiem umieszczenia na załamaniach przewodów otworów

rewizyjnych zamkniętych szczelnymi drzwiczkami.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. W jakim celu umieszcza się żeliwny lub metalowy emaliowany kociołek na wodę?
2. Z jakich materiałów wykonywana jest galeryjka umieszczona nad płytami kuchennymi?
3. Z czego wykonywana jest ścianka nad trzonem kuchennym?
4. W jaki sposób można wykończyć powierzchnię ścianki nad trzonem?
5. W której warstwie kafli oblicowania ścianki wmontowane są mosiężne haczyki?
6. Na jaką wysokość wykłada się ściankę nad trzonem kuchennym?
7. Jak należy przygotować kafle do oblicowania ścianki?
8. W jakim celu należy oblicować ściankę nad trzonem?
9. Na jakim elemencie opiera się dolny brzeg ścianki?
10. Co to jest tzw. talerznik?
11. Gdzie należy wmontować dodatkowe drzwiczki wycierowe?
12. Jak powinny być zabezpieczone otwory wycierowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj galeryjkę wokół płyt trzonu kuchennego mając na stanowisku pracy rurki

i pręty odpowiedniej grubości i średnicy. Galeryjkę zamontuj na zalecanej wysokości
od powierzchni płyt.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni materiał na galeryjkę, aby była dobrze przymocowana i łatwo

utrzymywana w czystości,

3) przymocować galeryjkę na całym jej obwodzie,
4) przymocować uchwyty estetycznie,
5) umieścić łączenie rurki mosiężnej w miejscach najmniej widocznych,
6) wykonać galeryjkę sprawdzając poziom i dokładność na wysokości około 1cm ponad

płyty kuchenne,

7) oczyścić dokładnie obrabiane miejsca na ramie oraz galeryjce i uchwytach,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pręty metalowe,

−

rurki mosiężne,

−

pilniki,

−

uchwyty mosiężne,

−

śruby, nakrętki,

−

poziomnica,

−

przyrządy pomiarowe.

Ćwiczenie 2

Zamontuj mosiężne haczyki do zawieszania naczyń kuchennych w kaflach zgodnie

z zasadami sztuki zduńskiej. Zamontowane haczyki sprawdź pod względem poziomu oraz
trwałości ich umocowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przygotować ściankę kaflową do wmontowania haczyków,
3) przygotować zaprawę,
4) wywiercić otwory w kaflach ostatniego rzędu,
5) wyciąć (rump) kołnierze kafli,
6) zamocować haczyki drutem zduńskim,
7) przygotować zaczyn gipsowy lub cementowy i zalać haczyki w kaflach,
8) określić w której warstwie zamocować haczyki w przypadku oblicowania ścianki kaflami

oraz płytkami ceramicznymi,

9) umieścić i zamocować elementy maskujące otwory przy haczykach,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11) dokonać oceny ćwiczenia,
12) uporządkować stanowisko pracy,
13) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

haczyki,

−

drut zduński stalowy miedziowany,

−

cement lub gips,

−

woda,

−

kafle,

−

narzędzia i sprzęt,

−

przyrządy pomiarowe.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) opisać sposób wykonania ścianki nad trzonem kuchennym?



2) zastosować odpowiednie materiały do wykończenia powierzchni ścianek?



3) zamocować galeryjkę wokół trzonu kuchennego?



4) wmontować haczyki mosiężne?



5) opisać, co zamocujesz na górnej warstwie oblicowanie ścianki nad trzonem?



6) przygotować kafle do wykończenia powierzchni ścianki?



7) zdecydować o wyborze materiału do zamocowania kafli lub płytek

szkliwionych?



8) uzasadnić rodzaj materiału do mocowania kafli lub płytek szkliwionych?



9) określić wysokość wykończenia ścianki z użyciem kafli i płytek?



10) uzasadnić potrzebę umieszczenia kratki metalowej w górnej części ścianki?



11) odczytać z dokumentacji miejsca wmontowania drzwiczek wycierowych?



12) wmontować drzwiczki wycierowe?



13) uzasadnić konieczność montowania dodatkowych drzwiczek wycierowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wykonywanie przenośnych trzonów kuchennych w ramach

stalowych

4.4.1. Materiał nauczania

Trzony kuchenne przenośne stosowane są w pomieszczeniach kuchennych o niewielkiej

powierzchni użytkowej 6 ÷ 8m

. Najtańszym i najbardziej praktycznym przenośnym trzonem

kuchennym jest trzon typu „Westfalka” opalany węglem.

Rys. 14. Przenośny trzon kuchenny typu „Westfalka” [2, s.137].

Buduje się go w ramach metalowych, na nóżkach, z jednym piekarnikiem. Trzon ten

dobrze zbudowany, doskonale nadaje się do gotowania i pieczenia, ponadto dobrze ogrzewa
pomieszczenie. Trzon taki można również zbudować ze ścianką z kafli bez kołnierzy (rump)
osadzonych na ścianie ceglanej na zaprawie cementowo – wapiennej. Ramy na trzon mogą
być wykonywane z przystawkami z boku i składanymi wspornikami dla kuchenki gazowej.
Można wykonywać bardziej wygodne i praktyczne trzony kuchenne przenośne, wbudowując
obok piekarnika wyciągany kociołek na wodę.

Konstrukcje przenośnych kuchenek na węgiel wykonanych z białych kafli przestawiają

rysunki 15, 16 i 17.

Rys. 15. Przenośna kuchenka z białych kafli ze ścianką [2, s. 138].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Przenośny trzon kuchenny bez ramy [2, s. 138].

W kuchniach tych zamiast obramowania zewnętrznego jest obramowanie wewnętrzne,

stalowe z kątowników 35x4mm, złożone z poziomych ram – dolnej i górnej. Trzon taki może
mieć ruchomą kaflową ściankę. Ścianka taka wykonana jest z kafli z obciętymi kołnierzami
(rumpami) ujętymi w ramy ze stalowego kątownika 35x4mm. Kafle w ścianie muszą być
również spięte 8 klamrami i osadzone na zaprawie zduńskiej na pełne spoiny.

Wylot do komina mieści się w tylnej ściance trzonu u dołu lub na wierzchu w części

narożnej. Trzon może być połączony za pomocą blaszanej rury.

W niektórych trzonach na drodze spalin do wylotu umieszczona jest zasuwa w formie

obrotowej klapy z rączką sterującą na powierzchni trzonu. Za pomocą zasuwy można
kierować gazy spalinowe wprost z paleniska do komina lub dopiero po ogrzaniu piekarnika.
Takie urządzenie ułatwia rozpalanie ognia bowiem wskutek małych wymiarów kanałów
dookoła piekarnika gazy napotykają na duże opory.

Budowane są również trzony przenośne, w których obok paleniska na węgiel

wmontowana jest maszynka gazowa. Można wówczas dowolnie zmieniać rodzaj paliwa
do gotowania.

Rys. 17. Kuchnia gazowo – węglowa [2, s.138].

Trzon przenośny wykonany jest z następujących elementów:

−

jednej płyty frontowej, w której osadzone są drzwiczki popielnikowe w trakcie
wykonania samej płyty oraz pozostawiony otwór wg wymiarów piekarnika,

−

płyty lewej bocznej, w której osadzone są drzwiczki wycierane i drzwiczki
do czyszczenia sadzy pod piekarnikiem,

−

płyty prawej bocznej pełnej,

−

dwóch płyt tylnych, w jednej, z których osadzona jest rura o średnicy 130mm, łącząca
trzon z przewodem kominowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szkielet trzonu wykonywany jest z kątownika 40 x 4mm lub 30 x 3mm. Całość

konstrukcji składa się z ramy dolnej i górnej o wymiarach 690 x 400mm, połączonych
czterema narożnikami pionowymi o tym samym przekroju kątownika.

W ramie górnej powinna być zamocowana galeryjka. Obramowanie górne trzonu z trzech

stron wykonywane jest z płaskownika 60 x 3mm, przyspawanego do górnego kątownika.
Czwarty tylny bez obramowania składa się z kątownika górnej ramy szkieletu trzonowego.

Nóżki trzonu są wytłaczane albo przyspawane z blachy o grubości 3mm i przymocowane

śrubami do dolnej ramy trzonu. Trzon oblicowany jest kaflami. Wnętrze trzonu ma układ
kanałów, przy którym gorące spaliny obiegają piekarnik z pięciu stron. Usunięcie
dodatkowych drzwiczek paleniskowych w części frontowej trzonu pozwoliło na całkowitą
zmianę konstrukcji paleniska. Ruszt przeniesiony został nieco wyżej na około 6 cm.
Podwyższone palenisko stworzyło lepsze warunki do gotowania i oszczędność paliwa.

Produkuje się też trzony kuchenne blaszane malowane lub emaliowane.

Rys. 18. Kuchnia węglowa [2, s.138].

Rys. 19. Przenośny trzon kuchenny pomysłu Snopińskiego [9, s.90].

Trzony kuchenne blaszane malowane lub emaliowane żarowe są bardzo podobne

w eksploatacji do pieców stałopalnych. Poważną ich wadą jest mała zdolność gromadzenia
i utrzymywania ciepła niezbędnego do funkcjonowania piekarnika. Dla należytego działania
takich trzonów wysokość komina powinna wynosić ponad 8m, licząc od miejsca połączenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

trzonu z kominem. Pod względem sprawnego funkcjonowania i oszczędności paliwa trzony
blaszane nie mogą dorównywać fachowo zbudowanemu przenośnemu kuchennemu trzonowi
kaflowemu. Natomiast kuchenki na gaz produkcji fabrycznej, z blachy emaliowanej
z piekarnikiem, są w użyciu bardzo dobre.

Rys. 20. Kuchnia gazowa czteropromienna na nóżkach [12, s. 84].

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Dla pomieszczeń o jakiej powierzchni mogą być stosowane trzony kuchenne przenośne?
2. Który z trzonów przenośnych uznawany jest za najbardziej praktyczny?
3. W jakiej konstrukcji wbudowane są trzony przenośne?
4. Z jakich elementów wykonywane są trzony?
5. Jakie są elementy szkieletu trzonu przenośnego?
6. Na czym oparty może być szkielet trzonu?
7. Jakie są wady trzonów kuchennych blaszanych?
8. Gdzie umieszcza się wylot do komina?
9. Z jakich materiałów wykonywana jest zwykła ścianka usytuowana z tyłu trzonu?
10. W jakim celu umieszcza się zasuwę w formie obrotowej klapy?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj fragment trzonu kuchennego przenośnego w szkielecie wykonanym

z kątowników stalowych 40 x 4mm. Zadanie wykonaj bez wbudowania piekarnika
zostawiając otwór na wmontowanie drzwiczek paleniskowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) wyłożyć dolną część ramy blachą o grubości 1mm.,
3) przynitować stabilnie blachę do spodu ramy,
4) ułożyć warstwę cegły na płask,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) ukształtować kanały wewnątrz trzonu,
6) wykonać palenisko,
7) oblicować kaflami zadaną część trzonu,
8) zachować normowe grubości spoin,
9) sklamrować kafle,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

szkielet z kątowników stalowych,

−

blacha płaska o grubości 1

2mm,

−

nity i narzędzia do nitowania,

−

kafle,

−

cegły,

−

zaprawa zduńska,

−

narzędzia i sprzęt,

−

drut stalowy pomiedziowany o średnicy 3mm.

Ćwiczenie 2

Wykonaj fragment przenośnego trzonu kuchennego w obramowaniu wewnętrznym

zmontowanym z kątowników 35 x 4mm o wymiarach kafla 3,5 x 2 x 2 kafla. Obramowanie
składa się z ramy dolnej i górnej. Na rogach ramy tej przymocowano pionowo pręty stalowe
o średnicy 10mm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z konstrukcją szkieletu stalowego,
3) ułożyć i zamocować blachę na spodzie dolnej ramy,
4) założyć podstawę pieca w ramie,
5) ustawić kafle narożne,
6) obciążyć w kaflach kołnierze (rumpy),
7) ustawić kafle na zaprawie zduńskiej i sklamrować je,
8) przecinać kafle,
9) zachować normowe grubości spoin,
10) umyć oblicowaną część trzonu,
11) zaprezentować i ocenić wykonane ćwiczenie,
12) uporządkować stanowisko pracy,
13) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ramy stalowe z kątowników,

−

blacha grubości 1

2mm,

−

kafle,

−

zaprawa zduńska,

−

punktak,

−

młotek,

−

narzędzia i sprzęt do przecinania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przyrządy pomiarowe,

−

cegły szamotowe.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) opisać funkcje, jakie spełniają przenośne trzony kuchenne?



2) odróżnić szkielet trzonu przenośnego od stołówkowego?



3) wymienić materiały na wykonanie szkieletu?



4) opisać elementy szkieletu?



5) uzasadnić dobór właściwych kształtowników?



6) wymienić materiały stosowane do wykonania ścianek?



7) opisać sposoby odprowadzania spalin do komina?



8) uzasadnić potrzebę wmontowania zasuwy?



9) wymienić wady blaszanych trzonów kuchennych?



10) ustalić wysokość komina do odprowadzania spalin z trzonów blaszanych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Określanie wielkości przekroju kanałów spalinowych oraz

wymiarów paleniska w zależności od rodzaju trzonu
kuchennego i rodzaju paliwa

4.6.1. Materiał nauczania

Przewody kominowe dymowe i spalinowe powinny być prowadzone w ścianach

kominowych lub kominach wolnostojących, w sposób zapewniający bezpieczeństwo
przeciwpożarowe, należyty ciąg kominowy i możliwość ich oczyszczania.

Przewody powinny być grupowane razem z ewentualnymi przewodami wentylacyjnymi

w kominach,

wyprowadzone

ponad

dach

wysokość

zabezpieczającą

przed

zadmuchiwaniem, a ponadto co najmniej 0,60m ponad kalenicę przy pokryciu łatwo
zapalnym i co najmniej 0,30m ponad niepalne lub trudno zapalne pokrycie dachu, przy czym
odległość wylotu przewodu od powierzchni dachu mierzona poziomo powinna wynosić
co najmniej 1m. Przy dachach płaskich, o nachyleniu mniejszym niż 12

, wyloty tych

przewodów powinny niezależnie od rodzaju pokrycia znajdować się co najmniej 0,60m nad
poziomem kalenicy.

Odchylenie przewodów dymowych i spalinowych od pionu nie powinno przekraczać 30

i wymaga na załamaniach założenia otworów do czyszczenia z hermetycznym zamknięciem
(niepalnym), zabezpieczającym przed nadmiernym rozgrzaniem się. O dopuszczalności
ewentualnych ulg decyduje organ państwowego nadzoru budowlanego.

Ściany kominowe i kominy powinny być wykonywane szczelnie, z materiałów trwałych

i niepalnych.

Ściany kominowe i kominy należy wznosić na fundamentach lub na innej niepalnej

i odpowiednio wytrzymałej konstrukcji.

Kominy wolno stojące lub wyprowadzone ponad dach więcej niż 1,50m powinny być

zakotwione albo wykonane w inny sposób zapewniający im stateczność. Kominy prowadzone
przy ścianie sąsiedniego, wyższego budynku powinny być połączone z tym budynkiem
odpowiednimi klamrami.

Skutecznym sposobem poprawienia ciągu jest wyciągnięcie komina na wysokość

o 30 cm większą niż przeszkoda. Zdarzają się sytuacje, gdzie panują wiatry zstępujące
uderzające w dół i hamują ciąg w kominie.

Rys. 21. Działanie komina przy przeszkodzie [wł.].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ściany kominowe nie mogą być obciążone stropami. Kominy z przewodami dymowymi

o przekroju przekraczającym 0,075m

powinny być wydzielone z konstrukcji budynku.

Przekrój przewodu dymowego oraz spalinowego powinien być dostosowany do wysokości
przewodu oraz ilości spalin, przy czym średnia równoważona oraz najwęższy wymiar
w świetle jego przekroju nie mogą być mniejsze niż 140mm.

Do jednego przewodu dymowego mogą być włączone najwyżej trzy paleniska

w odległości nie mniejszej niż 1,5m w pionie.

Oddzielne przewody należy stosować:

−

do wszystkich palenisk kuchennych i kotłów pralniczych,

−

do pieców ogrzewczych na ostatniej kondygnacji,

−

do pieców kąpielowych na ostatniej kondygnacji.

Poniżej połączenia przewodu z najniżej połączonym paleniskiem powinien być umieszczony,
w miejscu łatwo dostępnym, otwór do czyszczenia, z hermetycznym zamknięciem niepalnym.

Połączenie przewodu dymowego z paleniskiem należy wykonywać z elementów

trwałych, niepalnych i szczelnych oraz w sposób umożliwiający ich oczyszczenie. Połączenie
powinno być możliwie krótkie, bez ostrych załamań i zwężeń. Nie powinno również
w miejscu włączenia do przewodu, zmniejszać jego przekroju użytkowego. Do pojedynczego
przewodu spalinowego średnicy równoważnej 140mm i wymiarze przekroju nie mniejszym
niż 140 x 140mm mogą być włączone najwyżej dwa grzejniki wody przepływowej
o wydajności cieplnej do 30.000kcal/h, w odległości włączenia do przewodu spalinowego
nie mniejszej niż 1m w pionie.

Do wszystkich kuchni gazowych typu restauracyjnego (zbiorowego żywienia),

wszystkich kotłów centralnego ogrzewania o wydajności większej niż 30.000kcal/h należy
stosować odrębne przewody spalinowe o przekroju uzasadnionym obliczeniami.

Murowane z cegły przewody kominowe mają kształt i wymiary wynikające z wiązania

cegieł i ich wymiarów. Powszechnie buduje się przewody o przekrojach:
–

½ x ½ cegły,

–

½ x ¾ cegły,

–

¾ x ¾ cegły,

–

1 x 1 cegła,

–

1 x 1 ½ cegły,

–

1 ½ x 1 ½ cegły,

–

2 x 2 cegły,

–

2 ½ x 2 ½ cegły.
Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne powinny mieć w przekroju kształt

kwadratu lub prostokąta. Odchyłki od określonych w dokumentacji wymiarów przewodów
wynikające z niedokładności ich wykonania, nie powinny przekraczać + 1,0 i – 0,5cm.

Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że przekrój przewodu kominowego nie ma

wpływu na ciąg. Przekrój kominowy ma jednak znaczenie dla wydajności, tj. zdolności
przepustowej określonej objętości gazów spalinowych. Technika cieplna wymaga przekroju
komina dostosowanego do wielkości i ilości palenisk do niego podłączonych.

Zasada wynikająca z doświadczeń i praktyki, mówi, że komin o wysokości:

−

do 16m wysokości powinien mieć przekrój równy 1/3 całkowitej powierzchni rusztów,

−

16 do 20m wysokości powinien mieć przekrój równy 1/4 całkowitej powierzchni
rusztów,

−

25 do 36m wysokości powinien mieć przekrój równy 1/5 całkowitej powierzchni
rusztów,

−

ponad 36m wysokości powinien mieć przekrój równy 1/6 całkowitej powierzchni
rusztów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ponadto przyjmuje się, że przekrój komina powinien wynosić średnio:

−

1/4 całkowitej powierzchni rusztów przy spalaniu węgla kamiennego,

−

1/5 całkowitej powierzchni rusztów przy spalaniu koksu,

−

1/6 całkowitej powierzchni rusztów przy spalaniu węgla brunatnego.
Przy obliczaniu przekroju komina należy brać pod uwagę fakt, że różne paliwa

wydzielają różne ilości gazów spalinowych.

Elementami przewodu dymowego domowych urządzeń grzewczych są:

−

rury o nominalnej średnicy D = 60, 70, 80, 90, 100, 105, 110, 118, 120, 125, 130, 145,
150 i 160mm.

Dopuszczalna odchyłka średnicy nie powinna przekraczać +1mm.
Długość rur L = 150, 250, 330, 500, 600, 700, 750, 800, 900, 1000mm. Dopuszczalna
odchyłka długości nie powinna przekraczać + 5mm.

Grubość blachy t powinna wynosić nie mniej niż 0,4mm – dla blach bez obróbki

powierzchniowej i nie więcej niż 1,2mm – dla blach poddanych obróbce powierzchniowej:

−

kolanka o średnicy nominalnej D = 120mm,

−

wkładki o średnicy nominalnej D = 130mm.
Materiały powinny być odporne na działanie produktów spalania.
Blachy wykonywane są przez zwijanie, łączone na podwójną zakładkę. Połączenie blach

na końcu kolanka powinno być wzmocnione na długości 30mm poprzez zgrzewanie
punktowe lub ciągłe. Kolanka – karbowane.

Szwy wzdłużne powinny być ciągłe i nie powinny wystawać nad powierzchnię

zewnętrzną. Stożkowatość rur, przewodu dymowego, powinna zapewnić możliwość
umieszczenia na głębokość co najmniej 50mm jednej rury w drugiej w kolanku lub wkładce.
Rury walcowe powinny mieć na końcu stożek umożliwiający połączenie z kolankami
i wkładkami na długość co najmniej równą D.

Jeden koniec kolanka powinien być walcowany o średnicy wewnętrznej D, a drugi

stożkowy w celu umożliwienia wprowadzenia kolanka na głębokość co najmniej 50mm
do rury lub wkładki. Jeden koniec wkładki powinien mieć wywinięte brzegi.

Elementy przewodu dymowego pod wpływem obciążenia promieniowego, rozłożonego

równomiernie na całej długości i działającego przez 5 min nie powinny wykazywać trwałych
odkształceń, nie powinno nastąpić naruszenie ciągłości szwów oraz nie powinno być
utrudnione wzajemne ręczne łączenie.

Wymiary rusztu i paleniska zależą od wielkości i przeznaczenia trzonu kuchennego

i stosowanego rodzaju paliwa. Minimalne wymiary rusztu trzonu jedno lub dwu płytowego
powinny wynosić ok. 15 x 20cm. Stosowanie opału w trzonach w postaci drewna lub torfu
wymagają o 50% głębszego i szerszego paleniska niż węgiel.

Trzonów kominowych wydzielonych lub oddylatowanych od konstrukcji budynku nie

można obciążać stropami ani też uwzględniać ich w obliczeniach jako części tej konstrukcji.

Trzony kuchenne i kotły grzewcze na paliwa stałe oraz kominki z otwartymi paleniskami

lub zamkniętym wkładem kominkowym o wielkości otworu paleniskowego kominka
do 0,25 m

mogą być przyłączone wyłącznie do własnego, samodzielnego przewodu

kominowego dymowego posiadającego co najmniej wymiary: 0,14 x 0,14 m lub średnicę
0,15 m.

W przypadku trzonów kuchennych typu restauracyjnego oraz kominków o większym

otworze paleniskowym – co najmniej 0,14 x 0,27 m lub średnicę 0,18 m, przy czym
dla większych przewodów o przekroju prostokątnym należy zachować stosunek wymiarów
boków 3 : 2.

Przewody spalinowe i dymowe powinny być wyposażone, odpowiednio, w otwory

wycierowe lub rewizyjne, zamykane szczelnymi drzwiczkami, a w przypadku występowania
spalin mokrych – także w układ odprowadzania spalin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Czym charakteryzuje się palenisko?
2. Jak powinny być prowadzone przewody dymowe i spalinowe?
3. W jaki sposób należy wyprowadzić kominy przy ścianach sąsiedniego budynku?
4. Jakie czynniki wpływają na ciąg spalin w kominie?
5. Jaki najmniejszy przekrój może mieć przewód odprowadzający spaliny z trzonu

kuchennego mieszkaniowego?

6. Ile palenisk może być włączonych do jednego przewodu dymowego i jakie warunki

muszą być spełnione?

7. Jakie urządzenia grzewcze można podłączyć do jednego przewodu?
8. Ile w cm wynosi przekrój kanału o wymiarach ¾ x ¾ cegły?
9. Czy przekrój kanału i paleniska zależy od rodzaju stosowanego paliwa?
10. Jakie elementy muszą być zastosowane do połączenia domowych urządzeń grzewczych

z rur stalowych?

11. Od czego zależą wymiary paleniska w trzonie kuchennym?
12. Które ze stosowanych paliw wymagają zwiększenia wymiarów paleniska?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz poprzeczny przekrój kanału spalinowego w budynku trzypiętrowym do

podłączenia mieszkaniowego trzonu kuchennego. Przyjęto, że trzon spala w ciągu 1 godziny
1,25 kg węgla o wartości opałowej 6000 kcal/kg, a jego sprawność cieplną określono na 0,25.
Na stanowisku pracy otrzymasz schematyczne przekroje budynku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) rozumieć wielkości fizyczne oraz ich jednostki,
2) umiejętnie korzystać ze wzoru,
3) obliczyć wydajność cieplną trzonu w kcal/h,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) odczytać z rysunku wysokość komina od miejsca podłączenia do wierzchu w metrach,
5) obliczyć potrzebny przekrój przewodu na parterze,
6) obliczyć potrzebny przekrój kanału na III piętrze,
7) zapisać wyniki obliczeń,
8) porównać wielkość przekroju obliczonego z obowiązującym wg przepisów prawa

budowlanego i zapisać wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

2 rysunki przekroju budynku,

−

wzory,

−

tablice matematyczno – fizyczne,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

dane techniczne do obliczeń.

Ćwiczenia 2

Określ wysokość komory paleniskowej w trzonie kuchennym oraz przekrój, w której

można spalać 6,3 kg węgla w ciągu 2 godzin. Ciężar objętościowy węgla wynosi 1000 kg/m

Do obliczenia zastosuj uproszczony doświadczalnie wzór. Przygotuj do ćwiczenia własne
materiały do pisania i obliczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować treść polecenia,
2) określić wielkość rusztu tabliczkowego – zmierzyć jego szerokości długość,
3) na podstawie wielkości rusztu tabliczkowego, określić minimalny przekrój poziomy

komory paleniskowej,

4) obliczyć wielkość warstwy paliwa na ruszcie,
5) obliczyć wysokość komory paleniskowej,
6) zapisać wyniki,
7) doliczyć do wysokości paleniska wartości celem powiększenia objętości masy chłonnej

pieca,

8) zapisać wymiary paleniska:

długość ........................................................
szerokość .....................................................
wysokość ....................................................

9) porównać otrzymane wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dane techniczne do obliczeń,

−

tablice matematyczno – fizyczne,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

wzory.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić

najmniejszy

przekrój

kanałów

spalinowych

przekroju

kwadratowym?



2) określić najmniejszy przekrój kanałów spalinowych okrągłych?



3) obliczyć w cm przekrój kanału prostokątnego o wymiarach ¾ x 1 cegłę?



4) opisać

poszczególne

elementy

połączenia

urządzenia

grzewczego

z kominkiem?



5) połączyć stalową rurę odprowadzającą spaliny z kolankiem?



6) uzasadnić od jakich czynników zależy dobry ciąg spalin?



7) określić wymiary paleniska w trzonie kuchennym przykrytym dwiema

płytami na paliwo węglowe?



8) wymienić czynniki decydujące o wymiarach paleniska w trzonie kuchennym?



9) powiedzieć, który z gazów spalinowych nie powinien przedostać się z trzonu

do pomieszczenia?



10) określić wyroby ceramiczne do wykonywania przewodów spalinowych?



11) podłączyć trzon kuchenny do przewodu dymowego?



12) określić jakich wyrobów i materiałów użyjesz do podłączenia trzonu

do przewodu dymowego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Budowa typowych trzonów kuchennych

4.7.1. Materiał nauczania

Wielkość typowych trzonów kuchennych zależy, poza jego przeznaczeniem od ilości

przygotowywanych posiłków. Poza tym na wielkość trzonu kuchennego wpływa jego
wyposażenie i wielkość armatury. Trzony kuchenne mogą być bowiem wyposażone
w urządzenia do grzania wody w postaci kociołków lub wężownic.

Ogólnie trzony kuchenne można podzielić na trzony kuchenne stałe i trzony kuchenne

przenośne. Trzony kuchenne stałe dzielą się na:

−

trzony kuchenne bez ogrzewaczy,

−

trzony kuchenne z ogrzewaczami.
W zależności od wyposażenia rozróżniamy:

−

trzony kuchenne z instalacją ciepłej wody,

−

trzony kuchenne z kotłami pralniczymi.
Zależnie od przeznaczenia trzony kuchenne możemy podzielić na:

−

trzony kuchenne mieszkaniowe,

−

trzony kuchenne zbiorowego żywienia.
Przy budowie trzonu kuchennego należy zwracać szczególną uwagę na prawidłowe

usytuowanie trzonu w pomieszczeniu. Miejsce ustawienia trzonu powinno być tak dobrane
w stosunku do okna pomieszczenia, aby osoba obsługująca trzon miała światło z lewej strony.
Poza tym miejsce to musi być przy przewodzie kominowym.

Do najbardziej znanych trzonów kuchennych dawnego typu należą trzony wiedeńskie

i angielskie. Trzony te mają estetyczne okucia, drzwiczki paleniskowe i piekarnikowe kute
i szlifowane. Rama okalająca trzon szerokości około 8 – 10cm również była kuta, szlifowana
i miała wkoło barierkę poniklowaną.

W ścianie kaflowej nad trzonem umocowywano szlifowany ruchomy ruszt z prętów

metalowych do osuszania naczyń. Poważną wadą trzonów dawnego typu były płyty kuchenne
żeliwne z otworami.

W skutek głębokiego osadzenia paleniska płyty kuchenne nagrzewały się niedostatecznie

i dlatego trzeba było stosować otwory z krążkami (tzw. fajerkami). Często w jednej płycie
kuchennej były trzy czasami cztery otwory, wskutek czego płyty często pękały, a duża ilość
krążków narażona była na stłuczenie.

Nowoczesne, dobrze zbudowane trzony nie wymagają płyt z otworami ogniowymi,

ponieważ cała powierzchnia płyt łatwo nagrzewa się do czerwoności.

Typowy trzon kuchenny z kafli płaskich posiada następujące wymiary:

−

szerokość 5 kafli x 22 cm = 110 cm,

−

głębokość 3 kafle x 22 cm = 66 cm + pasek 4 cm = 70 cm,

−

wysokość 3 kafle x 22 cm = 66 cm + cokół z cegły 8 cm = 74 cm.
W trzonie osadzone są drzwiczki piecowe o wymiarach 26 x 42 cm oraz piekarnik

24 x 32 x 50 cm z dnem wysuwanym.

Od góry trzon uchwycony jest w ramę kuchenną z kątownika 40 x 5 mm i przykryty

trzema częściami płyty kuchennej, z których 2 części są ślepe (bez otworów ogniowych),
a jedna z otworami. Wymiary poszczególnych części płyty wynoszą 30 x 60 cm.

Ruszt paleniska osadzony jest wysoko, w odległości 14 cm od spodu płyty kuchennej.

Trzony tego typu mogą być wykonywane z drzwiczkami lub bez drzwiczek paleniskowych.

Do zalet trzonów kuchennych bez drzwiczek paleniskowych należy stosunkowo łatwe

wykonanie trzonu oraz usunięcie niebezpieczeństwa wysypywania się rozżarzonych węgli

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

na posadzkę. Wadą takich trzonów jest niehigieniczne nasypywanie opału przez wierzch,
a także wydostawanie się dymu przy słabym ciągu komina.

Przed przystąpieniem do wykonywania trzonu kuchennego należy obliczyć jego

wymiary, przyjmując jako podstawę ilość i wymiary płyt kuchennych i innych urządzeń
przewidzianych do zainstalowania w trzonie (piekarnik, zbiornik na wodę, itp.).

Pierwszą czynnością jest wykonanie fundamentu. Następnie wykonuje się podmurówkę

z cegły na zaprawie cementowo – wapiennej. Wysokość podmurówki zależy od konstrukcji
stropu i rodzaju posadzki.

Zamiast podmurówki z cegieł można zastosować pierwszą warstwę oblicowania

wysokości 7 cm z przepołowionych kafli. Kafle te ustawia się przeciętą częścią w dół.
Wewnętrzną przestrzeń między oblicówką wypełniamy cegłami ułożonymi na płask
na zaprawie cementowo – wapiennej. Na podmurówce ustawiamy pierwszą warstwę kafli
trzonu w ten sposób, aby na narożach wypadały całe kafle wzdłuż dłuższego boku trzonu
(tj. dłuższa część kafla narożnego).

Przez wysunięcie warstwy tych kafli na zewnątrz, w stosunku do lica podmurówki,

wybudowany będzie trzon na cofniętym cokole.

Rys. 22. Trzon kuchenny na cofniętym cokole [9, s. 91].

Przed ustawieniem pierwszej wysuniętej warstwy kafli, układamy kątownik.

Po związaniu kafli i wypełnieniu ich skrzynek murujemy wnętrze trzonu, ustawiając cegły
na rąb w rzędach równoległych do krótszych boków trzonu. Przed zakończeniem murowania
wykuwamy otwór w ścianie pomieszczenia dla wlotu komina. Przy wlocie do komina cegły
należy przyciąć tak, aby uzyskać przejście do poziomu wylotowego otworu.

Następnie nakrywamy wszystkie rzędy cegieł ustawionych na rąb cegłami lub płytami

szamotowymi. W ścianie przedniej trzonu ustawiamy tylko jedną warstwę kafli
z odpowiednimi wycięciami na drzwiczki paleniskowe i piekarnik.

Następnie przystępujemy do murowania wnętrza trzonu, rozpoczynając od miejsca

wylotu do komina. Nakrycie wylotu stanowi płyta lub cegła szamotowa, która jest
jednocześnie tylnym oparciem dla piekarnika, gdyż z przodu oparty jest on na kaflach
wypełnionych tłuczniem lub płytkami i zaprawą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 23. Widok trzonu kuchennego oblicowanego kaflami [10, s. 70].

W dalszym ciągu przystępujemy do murowania paleniska. Przy murowaniu należy przede

wszystkim zwracać uwagę, aby odległość między płytami kuchennymi a rusztem w palenisku
nie wynosiła więcej niż 14 cm. Ścianki w palenisku trzonu kuchennego należy murować cegłą
szamotową na rąb, a przy małych wymiarach trzonu płytami szamotowymi grubości 30 mm,
czyli ścianki trzonu muszą mieć wówczas wraz z kaflami grubość 8 cm. Jeśli w trzonie mają
być drzwiczki paleniskowe, to ruszt osadza się z pochyleniem do tyłu. W trzonach większych
ściana wewnętrzna w palenisku od strony piekarnika, również nie powinna cieńsza niż ¼
cegły szamotowej (6,5 cm). Między tą ścianką, a piekarnikiem pozostawia się odstęp
szerokości 2 cm, otwarty u dołu i przykryty z góry przyciętą płytą szamotową. Palenisko wraz
z drzwiczkami paleniskowymi należy budować w szerszej ścianie trzonu po lewej lub po
prawej stronie. Kanał wlotowy dla gazów za piekarnikiem powinien mieć 6 – 7 cm
szerokości, boczna ściana kaflowa za kanałem powinna być „futrowana”, czyli wyłożona
płytami szamotowymi o grubości 20 – 30 mm lub starą, używaną dachówką ręcznego wyrobu
(karpiówką).

Piekarnik w trzonie kuchennym osadza się na takiej wysokości, aby wolna przestrzeń

między górą pudła piekarnika, a płytami trzonu oraz pod jego dnem wynosiła 60 – 70 mm.

Po ustawieniu pozostałych kafli w przedniej ścianie trzonu spinamy je klamrami,

wlepiamy skrzynki, a następnie wykładamy ściany trzonu w kanale i nad piekarnikiem
szpałdówką z cegieł szamotowych lub płytkami szamotowymi.

Gazy spalinowe z paleniska przechodzą nad piekarnikiem do kanału opadowego,

znajdującego się za piekarnikiem i opadają tym kanałem pod piekarnik, kierując się
początkowo wzdłuż dna ku drzwiczkom popielnika, a następnie skręcają gwałtownie koło
przegrody skośnej, przyspieszając w tej części swój przepływ, co polepsza wymianę ciepła
między spalinami i spodem piekarnika.

Ściankę oddzielającą palenisko od piekarnika należy murować na wysokość około 6 cm,

licząc od spodu płyty kuchennej, dzięki czemu spaliny przepływając przez tak zwężony
przelot (zwany „przewałem”) przyśpieszają znacznie swą prędkość, co powoduje dobre
wymieszanie się ich z powietrzem.

Za ścianką, dzięki obecności rozszerzonej przestrzeni nad piekarnikiem następuje

rozwinięcie się płomienia, co wpływa dodatnio na równomierność nagrzewania górnej ścianki
piekarnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po dokładnym przycięciu i wyrównaniu brzegów ostatniej warstwy kafli układamy

na zaprawie zduńskiej ramę kuchenną, której końce wsuwamy w wykute w ścianie otwory
na głębokość 5 – 6 cm. W celu zapobieżenia możliwości uniesienia ramy do góry
i spowodowania wypadnięcia drzwiczek piecowych zamocowujemy ramę do kafli za pomocą
przyspawanych do ramy wąsów.

Po zamocowaniu ramy układamy poszczególne części płyty kuchennej, dając

nad paleniskiem części płyty z otworami. Wszystkie części płyty należy ułożyć do poziomu
i w jednej płaszczyźnie, a szczeliny między płytami i ramą wypełnić zaprawą zduńską
(szamotową).

Ściankę nad kuchnią po odbiciu tynku należy wyłożyć płytkami kaflowymi z obciętymi

rumpami i fazami, obsadzonymi na zaprawie wapienno – cementowej.

Jeżeli ściany pomieszczenia kuchni wyłożone są płytkami glazurowanymi, to należy nimi

wyłożyć również ścianę nad trzonem kuchennym. Płytki te nie powinny wówczas stykać się
z płytami żeliwnymi trzonu. Między płytkami glazurowanymi a rozgrzewającymi się czasami
do czerwoności płytami żeliwnymi należy ułożyć pasek z kafli o szerokości 10 – 15 cm.
Przeciętny wymiar trzonu kuchennego stosowany obecnie do mieszkań wynosi 500 –
800 mm, a płyta jest umieszczona na wysokości 700 mm od podłogi.

W trzonach kuchennych budowanych w Polsce umieszcza się obok piekarnika kociołek

do wody, zazwyczaj żeliwny, wewnątrz emaliowany z pokrywą na poziomie płyt żeliwnych.
Kocioł tego rodzaju i sposób jego obsadzenia w trzonie nie jest higieniczny ani praktyczny.
Inny rodzaj kociołka na wodę stosowany w południowych dzielnicach Polski jest
praktyczniejszy. Kociołek ten w postaci czworokątnego pudełka wykonuje się z blachy
cynkowej, w górnej części znajduje się okrągły lejek z otwieraną pokrywą do napełniania go
wodą, w dole – kurek do czerpania wody. Kociołek umieszcza się w futerale z cienkiej blachy
czarnej, wmurowanym we wnętrze trzonu. W razie potrzeby wymycia kociołka wewnątrz
można wyciągnąć go z futerału.

Na zakończenie robót oczyszcza się powierzchnie kafli z zaprawy, wykonuje

spoinowanie kredą lub akrylową masą uszczelniającą oraz pografitowanie drzwiczek i płyty
kuchennej. Wykonywane są również trzony kuchenne z poziomymi podgrzewaczami wody.

Instalacja dla podgrzewania wody składa się z wężownicy umieszczonej w palenisku

trzonu kuchennego, połączonej dwiema rurami z poziomo umieszczonym na wspornikach
zbiornikiem (bojlerem). W instalacji takiej umieszczony jest zawór bezpieczeństwa, zawór
zwrotny i przelotowy. Woda ogrzana w wężownicy podnosi się rurą wznośną do zbiornika,
skąd po ostygnięciu rurą opadową wraca z powrotem do wężownicy.

Ze zbiornika woda gorąca pobierana jest za pomocą oddzielnej sieci rur. Na rurze

doprowadzającej wodę z wodociągu wmontowany jest zawór zwrotny, nie pozwalający
na przepływ wody ze zbiornika. Na przewodzie tym również znajduje się zawór
bezpieczeństwa. Zadaniem tego zaworu jest odprowadzenie na zewnątrz nagromadzonej
w zbiorniku pary wodnej. Zamiast zaworu bezpieczeństwa może być instalacja gorącej wody
wykonana ze zbiornikiem wzbiorczym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 24. Przygotowanie ciepłej wody za pomocą wężownicy w palenisku trzonu kuchennego:

a) schemat instalacji, b) wężownica wbudowana w palenisko trzonu kuchennego,

c) sposób wykonania wężownicy [12, s.103].

Zbiorniczek ten jest umieszczony zawsze wyżej niż bojler i ma za zadanie uzupełnić

ubytek wody, a równocześnie spełnia rolę zaworu bezpieczeństwa, ponieważ nadmiar gorącej
wody lub pary dostaje się przewodem do zbiornika.

Zawór wody w zbiorniczku uzupełniany jest z instalacji wodociągowej przez zawór

otwierany za pomocą pływaka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 25. Instalacja gorącej wody bezpośrednia [12, s.102].

Przedstawione schematy instalacji gorącej wody noszą nazwę bezpośrednich, ponieważ

czerpana do użytku z bojlera gorąca woda jest bezpośrednio ogrzewana w wężownicy.

Stosowany jest również system instalacji gorącej wody pośredni, w którym pobierana

do użytku woda ogrzewana jest pośrednio przez ścianki przegrody (zbiornika lub rur),
za którą krąży woda ogrzana w wężownicy trzonu kuchennego.

Instalację bezpośrednią można stosować tylko do miękkiej wody. Wężownica osadzona

w palenisku trzonu kuchennego może być wykonana z rur lub ze specjalnego kształtu
wstawek, tzw. cegiełek.

Rys. 26. Wężownica do instalacji gorącej wody z cegiełek osadzona w trzonach kuchennych [12, s. 98].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 27. Połączona instalacja gorącej wody z wężownicy w trzonie kuchennym i z piecyka gazowego:

1) piecyk gazowy, 2) wężownica, 3) przewód doprowadzający gorącą wodę,

4) zbiorniczek wyrównawczy, 5) bojler z ogrzewaniem pośrednim [10, s.103].

Konstrukcja trzonów kuchennych z wężownicą umieszczoną w palenisku nie różni się

w od poprzednio omówionych trzonów kuchennych mieszkaniowych. Poszerza się jedynie
palenisko o około 2 cm celem ułatwienia wmontowania wężownicy.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. W jaki sposób podzielisz trzony kuchenne przyjmując różne kryteria tego podziału?
2. Od czego zależy miejsce ustawienia trzonu w pomieszczeniu?
3. Jakie wymiary powinny posiadać typowe trzony kuchenne?
4. Jakich obliczeń należy dokonać przed przystąpieniem do wykonania trzonu kuchennego?
5. Z jakich materiałów wykonuje się podmurówkę?
6. W jaki sposób można wytyczyć cokół w trzonie?
7. W jakim celu wykonuje się wycięcia w kaflach pierwszych warstw trzonu?
8. W jaki sposób należy murować ściany paleniska?
9. Jakie czynności należy wykonać po ustawieniu kafli w przedniej ścianie trzonu?
10. Na czym polega futrowanie?
11. Jak osadza się ramę kuchenną?
12. Czym charakteryzują się poszczególne części płyty kuchennej?
13. Z jakich elementów składa się instalacja do podgrzewania wody?
14. Dlaczego montowane są zawory bezpieczeństwa na przewodach?
15. Jaką funkcję pełnią zbiorniki wzbiorcze?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz w cm wymiary trzonu kuchennego na cokole ceglanym podane w kaflach:

– szerokość: 5 ½ kafla,
– głębokość: 3 ½ kafla,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wysokość: 3 kafle.

Do obliczeń należy przyjąć znormalizowane wymiary kafli, jakie znajdują się na stanowisku
pracy. Po obliczeniu rozrysuj rzut poziomy trzonu kuchennego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) znać wymiary kafli środkowych,
2) znać wymiary kafli narożnych,
3) określić grubość spoin pionowych,
4) zapisać wymiary: szerokość, głębokość i wysokość trzonu,
5) rozrysować rzut poziomy trzonu kuchennego,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

karton rysunkowy formatu A4,

−

przybory kreślarskie,

−

przyrządy do rysowania,

−

kafle środkowe, kafle narożne.

Ćwiczenie 2

Wykonaj podmurówkę z cegieł ceramicznych pełnych pod trzon kuchenny ustawiony

na posadzce betonowej według załączonej dokumentacji. Podczas wykonania ćwiczenia
przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) określić usytuowanie trzonu w pomieszczeniu kuchennym,
3) przygotować zaprawę cementowo – wapienną o odpowiedniej konsystencji,
4) przygotować cegły do wmurowania,
5) przestrzegać zasad układania cegieł,
6) stosować odpowiednie grubości spoin,
7) kontrolować poziom murowanej płyty,
8) murować płytę na pełne spoiny,
9) oczyścić narzędzia i sprzęt,
10) uporządkować stanowisko pracy,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny ćwiczenia,
13) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cegła ceramiczna pełna klasy 5,

−

piasek,

−

cement,

−

wapno,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

woda,

−

przyrządy pomiarowe,

−

dokumentacja techniczna,

−

narzędzia i sprzęt.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać klasyfikacji trzonów kuchennych?



2) usytuować trzon kuchenny w taki sposób, aby dobrze spełniał swoje funkcje?



3) wyliczyć wady trzonów przykrytych płytami żeliwnymi z otworami?



4) scharakteryzować materiały stosowane do budowy podmurówki?



5) założyć cokół pod trzon?



6) wykonać klamry do spinania kafli?



7) stosować zasady murowania paleniska?



8) osadzić piekarnik w trzonie kuchennym?



9) wykonać zakończenie ostatniej warstwy kafli w trzonie?



10) opisać elementy instalacji dla podgrzewania wody?



11) uzasadnić konieczność zamontowania zaworu bezpieczeństwa?



12) uzasadnić konieczność wmontowania zbiorniczka zbiorczego?



13) opisać położenie bojlera?



14) opisać stosowane rodzaje wężownic?



15) wbudować nagrzewnicę bojlera w trzon kuchenny?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Budowa trzonów kuchennych, restauracyjnych, o dwóch,

trzech i czterech płytach oraz o jednym, dwóch i trzech
piekarnikach

4.8.1. Materiał nauczania

W dzisiejszych społeczeństwach system masowego żywienia rozwija się coraz bardziej.

Trzony kuchenne w zakładach zbiorowego żywienia muszą być sprawne, gotować szybko
i prawidłowo duże ilości potraw. Gotowanie wielu potraw jest zadaniem trudnym, bowiem
wymaga trzonów kuchennych o specjalnej budowie, a ponadto innych, prócz trzonów,
odpowiednich przyrządów, jak: kotły warzelne, piekarniki, patelnie, ogrzewacze itp.

Gotowanie dużych ilości potraw, jak: ziemniaki, zupy, kawa lub mleko (od 100 litrów

wzwyż) powinno się odbywać w kotłach warzelnych, które gotują szybciej i równomierniej
niż to można przeprowadzić w dużych garnkach ustawionych na płycie kuchennej.
Do pieczenia ciast i podobnych potraw w dużej ilości służą specjalne piekarniki,
zaś do smażenia mięsa – patelnie, które można uruchomić niezależnie od trzonu kuchennego.

Głównym zadaniem trzonów kuchennych w zakładach zbiorowego żywienia jest

gotowanie mniejszych ilości potraw (do 50 litrów) oraz takich potraw, które wymagają
specjalnego sposobu przyrządzania. Pieczenie i smażenie odbywa się na płytach trzonów
kuchennych, tylko wtedy, gdy zakład nie posiada specjalnych przyrządów.

Mimo istnienia trzonów kuchennych gazowych i elektrycznych, trzon węglowy ciągle

może być używany w zakładach zbiorowego żywienia.

Gdy w pomieszczeniu kuchennym jest ułożona posadzka z płyt terakotowych, na podłożu

betonowym, wówczas trzon można ustawić wprost na podłodze. Podłogę drewnianą,
asfaltową, linoleum itp. należy usunąć na powierzchni odpowiadającej wymiarom trzonu
i wykonać podmurówkę.

Fundamenty pod trzony kuchenne w zakładach zbiorowego żywienia wykonuje się

na tych samych zasadach i w ten sam sposób, jak to opisano przy trzonach kuchennych
mieszkaniowych.

Trzony różnią się między sobą ilością palenisk i piekarników, istnieniem pakamery oraz

układem tych części. Mogą się także różnić miejscem ustawienia w pomieszczeniu –
pośrodku lub przy ścianie.
Trzony kuchenne bywają jedno i dwupaleniskowe.
Trzony jednopaleniskowe buduje się w mniejszych zakładach zbiorowego żywienia,
zwłaszcza tam gdzie nasilenie pracy jest przez cały czas równomierne. Takie tempo pracy
bywa np. w stołówkach przyfabrycznych, w których gotuje się tylko jeden raz dziennie -
obiady.

W zakładach, wydających posiłki trzy razy dziennie i to o różnej za każdym razem ilości

oraz w restauracjach, gdzie nasilenie pracy bywa zmienne, niezbędne są trzony pozwalające
na nagłe przyśpieszenie pracy i zwiększenie ilości gotowanych posiłków. W takich zakładach
należy budować trzony dwupaleniskowe, jako bardziej oszczędne i pozwalające na zmianę
szybkości pracy.

Piekarniki nie mogą mieć zbyt dużych wymiarów. Dlatego tam, gdzie potrawy

nie zmieściłyby się w jednym piekarniku, zamiast powiększać jego wymiary, należy
wybudować większą ich ilość.

Dwa piekarniki budujemy w trzonach restauracyjnych, których przyrządza się dużą ilość

rozmaitych potraw, oraz w tych zakładach zbiorowego żywienia, w których czas wydawania
posiłków jest zbyt długi i potrawy na płytach nie mogą być przetrzymywane. Wówczas
piekarniki służą jako szafy utrzymujące potrawy w ciepłym stanie. W niektórych trzonach

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rolę ciepłej komory spełnia pakamera; w niej przechowuje się także w porze zimowej,
aby nie studziły nałożonych potraw.

Rys. 28. Trzon kuchenny dwupaleniskowy dla zakładów zbiorowego żywienia: a) palenisko,

b) kanał nadpiekarnikowy, c) pierwszy kanał opadowy, d) przelot podpiekarnikowy,

e) kanał przypaleniskowy, f) kanał podłogowy g) kątownik, h) płyty kuchenne, i) piekarnik

j) płaszcz trzonu kuchennego, k) obudowa kanału [12, s. 86].

W południowych rejonach (krakowskie) istnieje zwyczaj pieczenia w piekarniku

oraz gotowania w nim wielu potraw, które gdzie indziej gotuje się na płytach kuchennych.
Piekarniki muszą wówczas mieć znacznie wyższą temperaturę. Niekiedy piekarniki posiadają
specjalnie grube dno (żeliwne) i oddzielne palenisko z rusztem, umieszczone pod
piekarnikiem.

Prawidłowo ustawiony trzon musi być dostępny ze wszystkich stron. Taką właściwość

ma jedynie trzon ustawiony pośrodku kuchni. Można ustawić trzon przy ścianie
pomieszczenia, tak, że przylega on do ściany jedną płaszczyzną. Trzon jest wówczas dostępny
z trzech stron, przy czym musi być dostęp przede wszystkim do obu dłuższych ścian trzonu.
Trzony kuchenne mogą być ustawiane na cokole cofniętym o 1 – 2 cm, wykonanym z kafli
lub cegieł. Wysokość cokołu wynosi 7 – 10 cm.

Trzon kuchenny w zakładach zbiorowego żywienia buduje się zawsze w szkielecie

ze stalowego kątownika. Obramowaniem swoim szkielet obejmuje wszystkie krawędzie
trzonu. Do wykonania szkieletu stosuje się kątownik o wymiarach 50 x 5 mm, rzadziej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

o wymiarach 45 x 5 mm lub 40 x 5 mm. Najlepiej cały szkielet wykonać z kątownika
o jednakowym przekroju.

Wymiary szkieletu zależne są od wymiarów samego trzonu, te zaś z kolei zależą

od wielkości powierzchni płyt kuchennych, na których będą gotowane potrawy. Powierzchnia
płyt zależy znów od liczby osób, dla których ma być przygotowywane pożywienie.
Tak na przykład dla 300 osób powierzchnia płyt musi mieć około 2,6 m

, skąd wymiary

trzonu i szkieletu będą wynosiły 1,20 x 2,80 m; dla 100 osób powierzchnia płyt powinna mieć
1,6 m

, wówczas wymiary trzonu będą wynosić 1,05 x 2,20 m.

Szkielet posiada ramy górną i dolną, połączone między sobą na narożach pionowymi

słupami wykonanymi z tego samego kątownika. Jeżeli szkielet ma długość większą niż
1,50 m, to wówczas trzeba dać jeszcze jeden lub więcej słupów pionowych wzdłuż większego
boku szkieletu. Te słupy mogą być wykonane z teownika (najlepiej 30 x 60 mm) lub z dwóch
złączonych kątowników.

Dłuższe boki szkieletu, zwłaszcza przy długości większej niż 1,50 m, muszą być

w połowie boku związane poziomo; raz na poziomie spodniej ramy, raz w górnej części.
Połączenia wykonuje się za pomocą płaskowników stalowych. Najtrudniejsze jest obranie
miejsca górnego połączenia, ponieważ płaskownik musi być chroniony od działania gorących
gazów.

Szkielet musi być łączony przez spawanie i to w ten sposób, żeby w miejscach spawania

wewnętrzne części kątowników były gładkie, ponieważ do nich przylegać będą kafle. Jeżeli
konstrukcja ma być nitowana, należy łby nitów od strony wewnętrznej wpuścić w kątownik
(łby stożkowe).

Na górnej ramie układa się wieńczenie, czyli obramowanie wykonane z płaskowników

stalowych grubości 10 mm i szerokości 100 lub 120 mm. Dookoła obramowania biegnie
galeryjka wykonana z rurek lub z prętów stalowych o średnicy 15 mm. Galeryjkę
przytrzymują wsporniki wytoczone ze stali lub zwinięte z płaskownika 2 x 20 mm. Wsporniki
toczone przymocowuje się do górnej ramy na gwint z nakrętką, zaś zwinięte z płaskownika
należy przyspawać od spodniej strony do obramowania.

Szkielet ustawia się na podmurowaniu z cegły obligowanej kaflami lub na płycie

betonowej. Podmurowanie posiada wysokość 7 – 10 cm, zaś jego poziome wymiary powinny
być mniejsze od wymiarów szkieletu o 2 do 3 cm. Szkielet będzie więc stał na cofniętym
cokole. Oblicowanie cokołu wykonuje się z przeciętych na pół kafli. Szkielet powinien być
ustawiony ściśle do pionu i poziomu. Jeżeli szkielet nie został równo wykonany, należy
w każdym razie ustawić go tak, aby obramowanie ułożone było poziomo.

Palenisko trzonu kuchennego w zakładach zbiorowego żywienia ma w porównaniu

do trzonu mieszkaniowego większe wymiary ogólne, większe rozmiary rusztu i grubsze
ściany, a sam sposób budowania jest taki sam jak przy trzonie mieszkaniowym.

Powierzchnia rusztu zależna jest od ilości opału, jaka ma być spalona w palenisku.

Ponieważ szerokość rusztu wynosi zwykle około 25 cm, więc o powierzchni decyduje
długość beleczek rusztowych. Beleczki rusztowe układa się na podkładkach z płaskownika
stalowego lub żeliwnego.

Ściany paleniska bez wężownicy na gorącą wodę ustawiamy zaraz obok krawędzi rusztu.

Jeżeli w palenisko ma być wmontowana wężownica, ściany odsuwamy od krawędzi rusztu
o 5 – 6 cm; w pozostałej wolnej przestrzeni będą leżały rury wężownicy z odpowiednim
(około 1 cm) odstępem od ściany.

Tylna część paleniska poza rusztem musi posiadać nachylenie, które zmusza opał

do osuwania się na powierzchnię rusztu. Jeżeli ruszt sięga aż do tylnej ściany paleniska,
ściana ta musi mieć grubość najmniej ¾ cegły, czyli 20 cm. Boczne ściany wykonuje się
z pół cegły, przy czym ściana przylegająca oblicowania musi być od niego odległa około
1 cm; odstęp utrudnia przenikanie ciepła do oblicowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Głębokość paleniska powinna wynosić 23 – 28 cm, licząc od poziomu rusztu

do obramowania. Ściana boczna paleniska, nad którą będą przepływać gazy ku piekarnikowi,
powinna mieć taką wysokość, żeby między jej wierzchem a spodem płyty kuchennej powstał
przelot wysokości około 7 cm. Przelot taki powinien być jednakowej wysokości na całej
głębokości trzonu i swobodny, to znaczy nie powinien być zasłonięty przegrodą.

Wężownica musi mieć taką samą wysokość jak opisana ściana boczna, aby nie utrudniać

przepływu spalin. Spód wężownicy powinien spoczywać na poziomie rusztu. Dopływ
i odpływ wody do wężownicy należy prowadzić przez tylną lub boczną ścianę od strony
oblicowania. Sama wężownica musi być całkowicie wystawiona na działanie ognia –
nie wolno niczym osłaniać jej ani zamurowywać.

Drzwiczki piecowe umieszcza się w dłuższej ścianie trzonu, dzięki czemu palenisko

ciągnie się na całej głębokości trzonu.

Trzon z jednym paleniskiem i jednym piekarnikiem posiada taki układ, że palenisko

zajmuje jeden koniec trzonu, a piekarnik drugi. Przy jednym palenisku i dwóch piekarnikach
najlepiej jest umieścić palenisko pośrodku, a piekarniki po obu jego bokach. Przy dwóch
paleniskach i dwóch piekarnikach tak samo umieszczamy oba paleniska obok siebie
i pośrodku trzonu, a piekarniki po bokach palenisk.

Popielnik ciągnie się na całej głębokości trzonu aż do tylnej ściany paleniska, którą

ustawiamy za rusztem. Popielnik ma wówczas dostateczną pojemność, pozwalającą
na usuwanie popiołu tylko raz dziennie. Całe palenisko muruje się z cegły szamotowej
na zaprawie ogniotrwałej.

Drzwiczki piekarników umieszcza się zawsze na dłuższej ścianie trzonu. Bywają

piekarniki ciągnące się przez cały trzon na wylot; zamykane są wówczas drzwiczkami z obu
stron i noszą nazwę piekarników przelotowych. Piekarniki jednostronne mają w jednym
końcu drzwiczki, w drugim – głuchą ścianę. Obecnie piekarników przelotowych już się
nie stosuje. Drzwiczki piekarnikowe są kute, wzmocnione płaskownikiem, jednoskrzydłowe
z zawiasami umocowanymi w dolnej krawędzi skrzydła do otwierania poziomego
lub dwuskrzydłowe – otwierane pionowo.

Szerokość piekarników nie przekracza 50 cm, wysokość – 35 cm. Głębokość

piekarników jednostronnych jest mniejsza od głębokości trzonu o 15 – 20 cm.

Gazy z paleniska prowadzi się dalej w ten sposób, żeby opływały wierzch, oba boki

i spód piekarnika. W tym celu po obu bokach piekarnika tworzy się kanały opadowe. Spaliny
po przekroczeniu ściany paleniska opadają częściowo bliższym kanałem w dół, a częściowo
płyną ponad piekarnikiem i dopiero drugim kanałem opadowym spływają w dół.

Zależnie od sposobu odprowadzania spalin pod piekarnikiem płynie albo tylko ta część

gazów, która opadła pierwszym kanałem, albo gazy z obu kanałów. W pierwszym wypadku
kanał opadowy bliższy paleniska powinien mieć szerokość 5 – 6 cm, dalszy zaś 9 – 10 cm;
w drugim wypadku oba kanały mogą mieć po 8 cm szerokości.

Przelot nad piekarnikiem powinien wynosić 9 – 10 cm, przy czym należy pamiętać,

że dobrze jest wierzch piekarnika wyłożyć płytami ceramicznymi grubości 1 cm lub warstwą
zaprawy zduńskiej. Na płytach, a zwłaszcza na zaprawie, należy ułożyć arkusz blachy
grubości 1 mm z brzegami zagiętymi na boki piekarnika. Przelot pod piekarnikiem powinien
mieć 8 – 9 cm wysokości. Większą wysokość daje się wówczas, gdy ciąg nie jest zbyt dobry.
Jeżeli piekarniki znajdują się po obu stronach paleniska, kanały opadowe prowadzimy
tak samo jak przy jednym piekarniku, z tym zastrzeżeniem, że kanały bliższe paleniska
powinny być węższe niż dalsze.

Przy dwóch piekarnikach ułożonych w szereg, jeden za drugim, przeloty kanałów

opadowych bliższego piekarnika muszą być trochę węższe niż przeloty piekarnika
umieszczonego dalej od paleniska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jeżeli trzon przylega do ściany pomieszczenia, wylot spalin z trzonu powinien się

zaczynać od strony dalszego kanału opadowego. W trzonie ustawionym pośrodku
pomieszczenia wylot spalin może się znajdować w dowolnym miejscu, ponieważ spaliny
płyną do przewodu kominowego kanałem umieszczonym pod podłogą.
Trzon kuchenny przykrywamy płytami kuchennymi. Najczęściej stosowane wymiary płyt
kuchennych wynoszą: szerokość 40 -45 cm, długość 85 i 100 cm. Krótsze płyty stosuje się
w małych trzonach, dłuższe – w większych, zwłaszcza w trzonach restauracyjnych. Grubość
płyt kuchennych wynosi zazwyczaj 50 mm, płyta bez otworów waży zatem około 160 kg.
Właściwa grubość płyty nie powinna przekraczać 30 mm, zmniejsza się tylko waga płyty
do 100 kg. Taką płytę znacznie łatwiej ułożyć i koszt płyty jest dużo mniejszy.

Płyty kuchenne z otworami dość często pękają. Od pęknięcia nie może uchronić

zwiększenie grubości płyty. Pękaniu zapobiega wykonanie płyty z dwóch części, które jako
lżejsze daleko łatwiej ułożyć.
Płyty układane nad paleniskiem mają grubość 30 mm. Pozostałe płyty mogą mieć grubość
mniejszą (najczęściej 15 mm), z tym jednak zastrzeżeniem, że brzegi płyty mają tę samą
grubość, co płyty nad paleniskiem.

Układanie płyt rozpoczynamy od strony paleniska. Pierwsza płyta z otworem w całości

lub składająca się z dwóch połówek przylega do obramowania. Płyty układamy na dwóch
płaskownikach żeliwnych 10x50 mm, leżących równolegle do dłuższych boków trzonu.
Nad piekarnikiem należy ułożyć po dwa takie płaskowniki obok siebie, oparte na mocnym
podmurowaniu. Rzecz w tym, żeby płyty swoim ciężarem nie naciskały na słabe pudło
piekarnika. Dwie połówki pierwszej płyty leżą także pewniej, gdy spoczywają nie na
podmurowaniu, a na płaskownikach.

Płaskowniki układamy na takim poziomie, żeby spoczywające na nich płyty leżały równo

poziomem obramowania. Wysokość ułożenia płaskowników regulujemy przez podsuwanie
pod nie zaprawy ogniotrwałej i zaprawy szamotowej.

Nasuwając kolejno następne płyty, pozostawiamy między nimi odstęp po 5 mm. Taki

sam odstęp powinien być między obramowaniem i płytami. Zbyt ciasno ułożone płyty mogą
się spiętrzyć pod wpływem gorąca.

Rys. 29. Trzon kuchenny zbiorowego żywienia z pakamerą nad poziomem

płyty kuchennej, 1 – pakamera [10, s. 114].

Płyty należy tak ułożyć, żeby tworzyły jedną, równą powierzchnię i nie wystawały ponad

obramowanie.

Trzon kuchenny stojący przy ścianie łączymy kanałem wykutym w ścianie

pomieszczenia. Trzon stojący pośrodku pomieszczenia łączymy kanałem umieszczonym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

poziomo w gruncie. Jeżeli podłoga pomieszczenia leży na sklepieniu, kanał prowadzimy
pod sufitem niżej leżącego pomieszczenia. Ten ostatni rodzaj połączenia nazywa się kanałem
podwieszonym.

Każde połączenie musi posiadać wzniesienie w kierunku przewodu kominowego;

wzniesienie to powinno wynosić 5 cm na każdy metr długości kanału.

Przy połączeniu trzonu rurą osadzenie jej w trzonie i w ścianie kominowej powinno być

wykonane tak samo, jak przy rurze piecowej w piecu grzewczym.

Do wykonania kanału leżącego należy w gruncie wykopać wykop. W wykopie murujemy

podwójny spód i podwójne ściany boczne kanału, przy czym ściany zewnętrzne murujemy
z dobrze wypalonej cegły odpornej na wilgoć na zaprawie cementowo-wapiennej; ściany te
izolujemy papą. Między ścianami zewnętrznymi i wewnętrznymi tworzymy odstęp
o szerokości 5 – 6 cm, wolna przestrzeń służy jako izolacja cieplna. Ściany wewnętrzne
należy murować na zaprawie zduńskiej. Ściany wewnętrzne i zewnętrzne kanału
przykrywamy sklepieniem.

W sklepieniu co 1 metr umieszczamy podwójne drzwiczki rewizyjne umożliwiające

sprawdzanie i oczyszczanie kanału. W miejscu połączenia kanału z przewodem dymowym
trzeba umieścić drzwiczki wyczystkowe.

W celu zawieszenie kanału należy wymurować pod sklepieniem słup o przekroju

1½ x 1½ cegły. Belki stalowe, na których będziemy układać kanał, opieramy jednym końcem
na słupie, drugi koniec wmurowujemy w ścianę kominową. Belki te muszą być ułożone
z nachyleniem w kierunku kanału. Na belkach układamy pasy blachy i na nich murujemy
spód cegłą na płask i ściany boczne grubości ½ cegły. Całość nakrywamy sklepieniem
z dwóch warstw cegły na płask. Do murowania cegieł stosujemy zaprawę zduńską.

Kanał podwieszony łączymy z otworem w stropie przez wmurowanie pionowej

studzienki. W miejscu połączenia studzienki z kanałem poziomym umieszczamy wycierowe
drzwiczki kominowe. Drugie takie drzwiczki wmurowujemy w miejscu połączenia kanału
z przewodem dymowym. Ściany kanału obrzucamy mocno rapówką.

Jeżeli trzon kuchenny przylega do ściany pomieszczenia z dala od przewodu

kominowego, należy połączyć trzon z kominem przewodem leżącym, wykutym w ścianie.
Wymiary przewodu muszą odpowiadać wylotowi spalin z trzonu i nie mogą być mniejsze
niż 18 x 18 cm. Ściany wykutego przewodu powinny być gładkie, a sam przewód musi mieć
wzniesienie w kierunku przewodu kominowego wynoszące najmniej 5 cm na każdym metrze
przewodu. W ścianie, w odległości co 1 metr powinny się znajdować kominowe drzwiczki
wyczystkowe.

Połączenie przewodu leżącego z przewodem kominowym powinno mieć na brzegu

skosy, u góry – ułatwiający wylot gazów do komina; u dołu pochylenie powinno umożliwiać
zatrzymywanie się sadzy. W przewodzie kominowym lub przewodzie leżącym w miejscu
połączenia obu przewodów powinny znajdować się drzwiczki wyczystkowe.

Podłączenie trzonu do przewodu kominowego można wykonać również z zastosowaniem

rur.

Średnica rury nie może być mniejsza niż 18 – 25 cm. Rura musi mieć nachylenie takie

jak każdy kanał łączący trzon z kominem oraz musi być starannie owinięta materiałem
izolującym od strat ciepła. Brak izolacji trzonu może powodować dymienie przy rozpalaniu.
Do izolacji należy stosować materiały niepalne, takie jak włókno szklane, wata szklana, wełna
żużlowa itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Do czego służą kotły zbiorowego żywienia?
2. Od jakich czynników zależy wielkość kotłów?
3. W jaki sposób wykonuje się fundamenty pod trzony kuchenne w zakładach zbiorowego

żywienia?

4. Od czego zależy ilość palenisk w trzonie kuchennym?
5. Jaką funkcję w trzonie kuchennym spełniają piekarniki?
6. Od jakich czynników zależy liczba wmontowanych piekarników?
7. Z jakich materiałów wykonuje się szkielet do wbudowania trzonów kuchennych

zbiorowego żywienia?

8. Jakie elementy tworzą szkielet do rozbudowania trzonów?
9. Za pomocą, jakich łączników montujemy poszczególne elementy szkieletu?
10. Przy użyciu, jakich materiałów należy wykonać zwieńczenie, czyli obramowanie trzonu?
11. Jakie zasady obowiązują przy wykonywaniu paleniska?
12. Jakie są orientacyjne wymiary paleniska?
13. W którym miejscu trzonu należy wbudować drzwiczki piecowe?
14. Jakie rodzaje drzwiczek piecowych stosujemy w trzonach kuchennych?
15. Gdzie należy wbudować popielnik?
16. Jakie materiały stosowane są do budowy palenisk?
17. Z czego wykonywane są piekarniki?
18. Jakie wymiary powinny posiadać piekarniki?
19. Jakie rodzaje płyt kuchennych są stosowane w trzonach zbiorowego żywienia?
20. W jaki sposób odbywa się podłączenie trzonu do przewodu kominowego?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustaw szkielet wykonany z kątowników stalowych do wbudowania trzonu kuchennego

w restauracji na podmurówce. Podmurowanie wykonaj z cegły ceramicznej pełnej
na zaprawie cementowo – wapiennej oblicowanej kaflami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczeń,
2) wymierzyć i wytrasować rzut poziomy podmurowania,
3) oczyścić powierzchnię podłoża przed wykonaniem podmurówki,
4) przygotować zaprawę cementowo – wapienną 1 : 2 : 5,
5) przygotować cegłę do murowania,
6) wykonać podmurówkę z cegły o wysokości 8 cm mniejszą od wymiarów szkieletu

o 2 cm,

7) przeciąć kafle do oblicowania cokołu,
8) wykonać oblicowanie z przeciętych kafli,
9) sprawdzić poziom podmurówki,
10) ustawić szkielet stalowy zachowując pion i poziom,
11) sprawdzić ustawienie szkieletu na podmurówce,
12) uporządkować stanowisko pracy po wykonaniu ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13) oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
14) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
15) zapisać wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kątowniki o przekroju 45 x 5 mm,

−

cegła,

−

cement,

−

wapno,

−

piasek,

−

woda w pojemniku,

−

narzędzia i sprzęt oraz przyrządy pomiarowe,

−

pojemnik na zaprawę,

−

ubranie robocze,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Ułóż płyty kuchenne, przykrywające trzon kuchenny przeznaczony dla zakładów

zbiorowego żywienia. Trzon zbudowano z dwoma piekarnikami do przykrycia czterema
płytami kuchennymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić stan i poziom powierzchni trzonu,
3) sprawdzić stan techniczny obramowania,
4) ustalić kolejność układania płyt,
5) oszacować grubość dostarczonych na stanowisko płyt kuchennych,
6) rozpocząć układanie płyt od paleniska,
7) ułożyć pierwszą płytę z otworem tak aby przylegała do obramowania,
8) ułożyć nad paleniskiem płytę o największej grubości,
9) sprawdzić grubość brzegów płyt nad paleniskiem i poza nim,
10) zachować odstęp między płytami po 5 mm,
11) ułożyć wszystkie płyty tak, żeby tworzyły jedną, równą powierzchnię,
12) uporządkować stanowisko pracy,
13) zaprezentować sposób i efekty wykonanego ćwiczenia,
14) ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

płyty kuchenne bez otworów,

−

płyty kuchenne z otworami,

−

zaprawa zduńska,

−

narzędzia i sprzęt,

−

przyrządy pomiarowe,

−

ubranie robocze,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

pojemnik na zaprawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić funkcje, jakie spełniają trzony zbiorowego żywienia?



2) wymienić czynniki wpływające na wielkość trzonów warzelniczych?



3) wykonać fundament pod trzon w budynku niepodpiwniczonym?



4) wykonać fundament na stropie drewnianym?



5) wmontować piekarnik?



6) zamontować drzwiczki piecowe?



7) przygotować zaprawę zduńską?



8) dobrać materiały do wykonania paleniska?



9) podać w przybliżeniu wymiary piekarnika?



10) dobrać odpowiednie drzwiczki piecowe do trzonu restauracyjnego?



11) usytuować popielnik w trzonie?



12) wyznaczyć i ułożyć płyty kuchenne?



13) uzasadnić

sposób

podłączenia

trzonu

umieszczonego

pośrodku

pomieszczenia do przewodu kominowego?



14) opisać budowę szkieletu na rozbudowanie trzonu?



15) uzasadnić sposób prowadzenia kanałów koło piekarnika?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Budowa trzonów z kotłami warzelnymi

4.9.1. Materiał nauczania

Kotły warzelne służą do gotowania dużych ilości potraw, kotły pralnicze zagrzewają

wodę do prania i gotują bieliznę. Gotowanie w kotłach odbywa się dużo szybciej niż na płycie
kuchennej, ponieważ ciepło przenika przez spód, ale i również przez boki kotła. Kotły mogą
być obmurowane – każdy oddzielnie, albo kilka we wspólnym trzonie. Można również
oblicować je kaflami. Obmurowanie wykonuje się z cegieł na zaprawie zduńskiej
lub cementowej. Taki sposób obmurowania zmniejsza powierzchnię zajętą przez urządzenia
i ułatwia ich obsługę.

Kocioł powinien być ustawiony tak, żeby dostęp do paleniska był wygodny,

a jednocześnie można było łatwo pracować przy kotle, to znaczy załadowywać go, mieszać
i wyjmować z niego zawartość. Jeżeli kocioł ze spustem będzie obmurowany, trzeba
uwzględnić możliwość opróżniania kotła przez zawór czerpalny, a więc musi być
odpowiednio dużo miejsca na ustawienie naczynia pod zaworem.

Kocioł najlepiej przymurować do ściany kominowej. Światło dzienne powinno padać

z lewej strony pracującego przy kotle. Fundament pod trzon kotłowy musi być wykonany
na tych samych zasadach, co pod typowy trzon kuchenny. Fundament, na którym będzie
ustawiony trzon warzelny musi być dostatecznie wytrzymały i sztywny, aby nie ugiął się
po jego ciężarem.

Rodzaj fundamentu pod trzon jest zależny od tego, na jakiej podstawie ma być

ustawiony. Ugięcie się fundamentu może grozić pęknięciem, a nawet zniszczeniem pieca.
Podobnie, jak inne trzony może być on ustawiony gruncie w budynkach niepodpiwniczonych,
a także na stropie. Nie należy budować trzonów stałych bezpośrednio na stropach
drewnianych, bez specjalnej konstrukcji wzmocnienia.

Wielkość obudowania trzonu pralniczego zależy od wymiarów kotła. Trzon należy

budować w miarę jak najniższy, gdyż ułatwi to jego obsługę. Dlatego też przy większych
kotłach wskazane jest urządzać popielnik niżej poziomu podłogi, a kocioł opuszczać
w trzonie tak, aby dno kotła znajdowało się nad rusztem, na wysokości od 20 do 30 cm.
Naokoło kotła należy zostawić wolną przestrzeń od 8 do 9 cm, na usytuowanie kanałów
spalinowych.

Palenisko buduje się również w ten sposób, aby płomień obejmując dno i boki kotła

trafiał bezpośrednio do komina, z tyłu kotła na ¾ jego wysokości jak też, aby gazy spalinowe
z paleniska mogły być skierowane kanałem biegnącym śrubowo naokoło kotła. W przypadku,
gdy kocioł wyjmuje się z trzonu z trudnością, to w ścianach bocznych trzonu należy ustawić
drzwiczki wycierowe do czyszczenia kanałów z sadzy.

Kocioł osadza się w trzonie pralniczym w obręczy, wykonanej z płaskownika

lub kątownika, z umocowanymi dookoła wąsami (kotwami) – również z płaskownika,
lecz o większym przekroju, do wmurowania ich w sklepieniu trzonu. Jeżeli kocioł posiada
zawór do spuszczania wody należy go wmontować w takim miejscu, aby ułatwić jego
obsługę. Wierzch trzonu musi być dookoła ujęty w obręcz metalową z kątownika, z końcami
zamurowanymi w ścianę. W celu utrzymania higieny i lepszej konserwacji trzonu jego
powierzchnię należy wyłożyć blachą cynkową.

Kotły są żeliwne, wewnątrz emaliowane lub z blachy stalowej obustronnie emaliowanej.

Najodpowiedniejsze są kotły ze stali nierdzewnej mające błyszczącą, łatwą do utrzymania
czystości powierzchnię. Kotły muszą być nakryte pokrywą, która zmniejsza ilość
wydzielającej się w pomieszczeniu pary wodnej. Dno kotła może być wypukłe, pełne lub
zaopatrzone w otwór i rurę spustową zamkniętą zaworem czerpalnym. Wysokość trzonu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nie powinna przekraczać 90 cm, przy wyższym bowiem praca może być niewygodna.
W przypadku konieczności budowania trzonu o większej wysokości należy go zagłębić
w gruncie, a przy drzwiczkach piecowych wykonujemy w podłodze wgłębienie
umożliwiające dostęp do popielnika. Można również przymurować lub wykonać z betonu
stopień schodowy, zabezpieczając jego brzegi kątownikiem metalowym. Ściany trzonu
w najcieńszym miejscu powinny mieć grubość co najmniej ½ cegły. Każdy kocioł warzelny
zbiorowego żywienia musi przylegać co najmniej jednym bokiem do ściany pomieszczenia.

Rys. 30. Trzon z kotłem warzelnym zbiorowego żywienia o małej pojemności: a) przekrój pionowy I-I,

b) przekrój pionowy II-II, c) przekrój III-III, d) rzut poziomy [10, s. 117].

Odległość spodu kotła od poziomu rusztu zależy od jego wymiarów i przeznaczenia.

Górna część bocznej ściany kotła musi być zamurowana, aby ogień nie miał do niej dostępu.
W ten sposób unikamy przepalenia ścian kotła, jeżeli płyn nie sięga dostatecznie wysoko.

Trzony kotłowe buduje się w szkielecie ze stalowego kątownika o przekroju

od 35 x 5 mm do 50 x 5mm. Szkielet ma kształt klatki obejmującej wszystkie krawędzie
trzonu. W przypadku, gdy kocioł jest ustawiony na posadzce betonowej, wówczas nie
montuje się dolnej ramy i pionowe słupy wpuszcza się końcami w posadzkę. Szkielet
ustawiamy na wykonanej podmurówce, sprawdzając pion i poziom. Ramy szkieletu, po
starannym oczyszczeniu malujemy minią, później farbą olejną, a drzwiczki grafitujemy.
Następnie murujemy dolną część trzonu z cegły ułożonej na płask na zaprawie zduńskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Po zamurowaniu dolnych kotew drzwiczek piecowych wykonujemy ściany popielnika
i paleniska w taki sam sposób, jak w piecu mieszkaniowym.

Kotły warzelne i pralnicze, nawet najmniejsze, wymagają powierzchni rusztu większej

niż powierzchnia rusztu tabliczkowego. Stosujemy więc ruszty beleczkowe, a ponieważ
szerokość rusztu nie przekracza 20 cm, więc o powierzchni rusztu decyduje długość beleczek.
Ruszt układamy na podkładkach, za cegłą szamotową ułożoną przy drzwiczkach piecowych.
Ściany paleniska budujemy z cegły szamotowej aż do zasklepienia trzonu. Do wysokości
górnej krawędzi otworu paleniskowego ściany paleniska budujemy pionowo, muszą one
przylegać do krawędzi rusztu. Od górnej krawędzi otworu paleniskowego ściany rozsuwamy
tak, że pochylenie sięga aż do ścian trzonu: murujemy je układając cegły na płask. Tylną
część spodu kotła należy podmurować, a przednia zostaje odkryta, skutkiem czego płomień
z paleniska dąży najpierw ku przodowi kotła; tam wznosi się ku górze i poziomo wzdłuż
boków kotła przez otwór wylotowy uchodzi do komina.

Od chwili wymurowania ścian paleniska dalsze czynności zależne są od sposobu

ustawienia kotła. Jeżeli kocioł jest zawieszony na kołnierzu, to ściany murujemy na całą
wysokość, zasklepiając palenisko na poziomie ostatnich trzech warstw cegły. Wierzchnia
warstwa cegieł, ułożona na rąb (12 cm), przylega do kotła, który do momentu podmurowania
jest zawieszony na płaskownikach opartych na ramie szkieletu. Kotły zawieszone mają
niewielką pojemność (od 100 do 150 litrów), a ich spód wisi nad paleniskiem. Kotły
zawieszamy na obmurowaniu trzonu, opierając je kołnierzem na wierzchu ścian
zewnętrznych.

Kotły bez zaworu spustowego obmurowujemy tak, że kocioł można wyjmować. W tym

celu w ostatnią warstwę cegieł wmurowujemy obręcz z płaskownika o przekroju 2 x 20 mm
posiadającą kotwy do jej zamocowania. Sadze usuwa się po wyjęciu kotła.

Większy kocioł ustawiamy na podmurówce, takiej wysokości, żeby dno kotła znajdowało

się w odpowiedniej odległości od powierzchni rusztu. Od poziomu górnego otworu drzwiczek
paleniskowych ściany paleniska silnie się rozszerzają do rozmiaru nieco mniejszego niż
średnica dna kotła. Po osiągnięciu tej szerokości ściany biegną pionowo w górę i tworzą
podmurówkę, na której spoczywa dno kotła. W przedniej części podmurówki przykrywamy
otwór paleniskowy płytą ceramiczną ogniotrwałą, grubości 4 cm. W tylnej części
podmurówki tworzymy przerwę, przez którą gazy z paleniska przedostają się w górę.
Po ustawieniu na podmurówce gazy dna spod kotła przepływają przez otwór w podmurówce
i biegną dookoła kotła kanałem, jaki powstaje między zewnętrznymi ścianami trzonu
a ścianami kotła.

Kocioł powinien być ustawiony na środku wierzchniej ramy szkieletu. Nachylamy go

w kierunku przedniej ściany trzonu, a jeżeli posiada on rurę spustową, to nachylamy go
w kierunku rury. Brzegi kołnierza w przedniej części muszą wystawać ponad poziom ramy
na 1 do 1,5 cm. Wyjmowanie dużego kotła, nawet bez rury spustowej jest trudne
i niewygodne. Dlatego wstawiamy w ścianę trzonu – na poziomie kanału otaczającego kocioł
– kilka drzwiczek wyczystkowych, przez które można czyścić kanał z sadzy,
bez wyjmowania kotła. Otwór wylotu do komina znajduje się na poziomie kanału
obwodowego w tylnej części kotła, obok przelotu gazów z paleniska do kanału. Wylot
do komina oddzielony jest od przelotu z paleniska pionową ścianą wymurowaną gr. 12 cm,
przylegającą do kotła. W ten sposób gazy z paleniska muszą obiec cały kocioł przechodząc do
wylotu komina.

Powierzchnię trzonu naokoło kotła wyprawia się zaprawą cementową, ze spadkiem

od kotła do krawędzi trzonu. Wyłożenie powierzchni blachą cynkową daje gwarancję
utrzymania higieny i lepszej konserwacji trzonu. Wykonanie trzonu należy kontrolować
w trakcie jego budowy, gdyż usunięcie wad i braków po wykończeniu wymaga kosztownych
przeróbek, a czasem jest to niemożliwe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Jakie funkcje pełnią trzony z kotłami warzelnymi?
2. Jakie fundamenty należy wykonywać pod trzony w zależności od miejsca posadowienia?
3. W jaki sposób powinien być obsadzony kocioł w stosunku do paleniska trzonu?
4. Dlaczego nie zaleca się budowania trzonów wyższych niż 50 cm?
5. Czym charakteryzuje się palenisko w trzonach warzelnych?
6. W jaki sposób osadza się kocioł pralniczy?
7. Z jakich materiałów wykonywane są kotły?
8. W jaki sposób i z jakich elementów wykonywany jest szkielet do obudowy trzonu?
9. Dlaczego szkielet pokrywamy jest warstwą minii i farby olejnej?
10. Na czym polega grafitowanie?
11. Z jakich materiałów wykonywane są paleniska?
12. W jaki sposób ustawia się kocioł w trzonie?
13. W jakich kierunkach przepływają gazy spalinowe?
14. Jak opróżnia się kotły warzelne?

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj obmurowanie pojedynczego kotła warzelnego w wybudowanym trzonie

kuchennym. Ćwiczenie to wykonaj przy użyciu cegieł pełnych i zaprawy zduńskiej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3) oszacować potrzebną ilość cegieł,
4) sprawdzić stan techniczny narzędzi i sprzętu przed wykonaniem ćwiczenia,
5) sprawdzić miejsce usytuowania kotła,
6) przygotować zaprawę do murowania,
7) wykonać obmurowanie kolejnymi warstwami,
8) zachować obowiązujące zasady w celu ułatwienia obsługi kotła,
9) uporządkować stanowisko pracy po zakończeniu ćwiczenia,
10) oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
11) wskazać swoje słabe i mocne strony,
12) zaprezentować efekt swojej pracy,
13) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

cegły ceramiczne pełne,

−

zaprawa zduńska,

−

narzędzia i sprzęt,

−

przyrządy pomiarowe,

−

środki ochrony indywidualnej i ubranie robocze,

−

dokumentacja techniczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Obsadź kocioł w trzonie pralniczym przy użyciu kątowników stalowych. Zamocuj obręcz

kotła w sklepieniu trzonu. Na stanowisku pracy jest instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz obsługi narzędzi mechanicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać i sprawdzić stan techniczny narzędzi i sprzętu,
3) sprawdzić wymiary obręczy stalowej,
4) sprawdzić długość kotew wykonanych z płaskownika,
5) przygotować otwory w sklepieniu trzonu do wmurowania kotew,
6) przygotować zaprawę cementową do wmurowania kotew,
7) sprawdzić poziom ustawionej obręczy przed wmurowaniem,
8) wmurować kotwy (wąsy) obręczy w sklepieniu trzonu,
9) wypełnić dokładnie zaprawą otwory z kotwami,
10) uporządkować stanowisko pracy po wykonaniu ćwiczenia,
11) oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) przeprowadzić analizę wykonanego ćwiczenia,
14) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały do wykonania ćwiczenia: obręcz metalowa, zaprawa cementowa,

−

kotwy,

−

narzędzia i sprzęt,

−

przyrządy pomiarowe,

−

ubranie robocze,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

Ustaw na posadzce betonowej szkielet do wbudowania trzonu warzelnego. Przed

ustawieniem wykuj otwory na wpuszczenie pionowych słupków szkieletu. Po ustawieniu
zamocuj słupki za pomocą zaprawy cementowej. Następnie oczyść ramę szkieletu i pomaluj
go minią ołowianą i farbą olejną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3) sprawdzić stan powierzchni posadzki betonowej,
4) oczyścić posadzkę,
5) sprawdzić poziom posadzki,
6) wykuć otwory na wpuszczenie pionowych słupów szkieletu,
7) oczyścić miejsca wbudowania z kurzu i brudu,
8) ustawić szkielet w wyznaczonym miejscu,
9) sprawdzić poziom ramy i pion słupów szkieletu,
10) osadzić końce słupów szkieletu przy użyciu zaprawy cementowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11) oczyścić ramę i słupki szkieletu,
12) pomalować szkielet minią,
13) pomalować szkielet farbą olejną,
14) uporządkować stanowisko pracy,
15) oczyścić i zakonserwować narzędzia,
16) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
17) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

szkielet z kątowników stalowych,

−

zaprawa cementowa,

−

minia ołowiana,

−

farba olejna,

−

narzędzia, sprzęt i przyrządy pomiarowe,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

ubranie robocze.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić do czego służą kotły warzelne?



2) opisać budowę szkieletu stalowego na obsadzenie trzonu?



3) dobrać materiały na wykonanie szkieletu?



4) określić sposoby zastosowania trzonów warzelnianych?



5) uzasadnić zastosowanie obręczy metalowej przy osadzaniu kotłów?



6) uzasadnić dlaczego dno kotła zaopatrzone jest w otwór z rurą spustową?



7) uzasadnić dlaczego nie stosuje się rusztów tabliczkowych?



8) opisać sposób zawieszenia kotłów warzelnych?



9) określić i kiedy można wyjmować kocioł warzelny?



10) zaznaczyć gdzie powinien znajdować się otwór wylotu do komina?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję testowania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem karty odpowiedzi.
3. Zapoznaj się a treścią zadań testowych.
4. Zestaw zadań zawiera 24 zadania wykonywania trzonów kuchennych. W zestawie są

zadania:

−

wyboru wielokrotnego, w których jest tylko jedna odpowiedź prawidłowa,

−

pytania z luką,

−

pytania krótkiej odpowiedzi.

5. Za każde poprawne rozwiązane zadanie otrzymasz 1 punkt.
6. Czytaj uważnie każde zadanie.
7. Udzielaj odpowiedzi tylko na karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wyboru wielokrotnego poprawną odpowiedź zaznacz znakiem X,
w przypadku pomyłki w zapisie odpowiedzi, zakreśl ją kółkiem,

−

w zadaniach z luką w miejscu zaznaczonym wpisz wyraz lub wyrazy,

−

w zadaniach krótkiej odpowiedzi wpisz odpowiedź w zaznaczonym miejscu.

8. Po rozwiązaniu testu sprawdź, czy udzieliłeś odpowiedzi na wszystkie zadania.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Spośród przedstawionych na rysunkach rozpoznaj i wybierz gaśnicę proszkową

2. Podmurówkę pod fundament trzonu kuchennego murujemy na zaprawie

a) klejowej.
b) gipsowej.
c) wapiennej.
d) cementowo-wapiennej.

3. Usytuowanie trzonu w kuchni głównie zależy od

a) ilości płyt kuchennych.
b) położenia przewodu kominowego.
c) kształtu powierzchni pomieszczenia.
d) wielkości pomieszczenia kuchennego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Klamry spinające kafle wykonywane są z drutu o średnicy

a) 2 mm.
b) 3 mm.
c) 5 mm.
d) 10 mm.

5. Spoiny pionowe w oblicowaniu trzonu kaflami z fazką nie powinny być większe niż

a) 1 mm.
b) 2 mm.
c) 4 mm.
d) 5 mm.

6. Kotły warzelne służą do

a) wypiekania ciast.
b) warzenia bielizny.
c) gotowania potraw.
d) ogrzewania pomieszczeń.

7. Wielkość obudowania trzonu pralniczego zależy od

a) rodzaju obręczy.
b) wymiarów kotła.
c) rodzaju materiału.
d) miejsca usytuowania.

8. Wierzch trzonu kuchennego musi być ujęty w obręcz metalową

a) z płaskownika.
b) z kątownika.
c) z zetownika.
d) z ceownika.

9. Wyłożenie powierzchni trzonu blachą cynkową powoduje

a) łatwiejsze wyjmowanie kotła.
b) zgromadzenie większej ilości ciepła.
c) usunięcie wad i braków po wykończeniu.
d) utrzymaniu higieny i łatwiejszej konserwacji.

10. Ścianki, do których przylegają trzony kuchenne, powinny być na wysokości około 60 cm

od powierzchni trzonu licowane

a) boazerią.
b) kaflami.
c) blachą.
d) emalią.

11. Jednym z warunków usytuowania trzonu kuchennego jest to, żeby światło padało na trzon

z ………………….. strony.

12. Po wykonaniu fundamentu przygotowujemy kafle przez ……………………

i …………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Ogrzewacz przy trzonie kuchennym może być dobudowany z boku za piekarnikiem lub

też ……………………….. trzonu.

14. Kocioł najlepiej przymurować do ściany …………………………………………..

15. Trzony kotłowe buduje się w szkielecie ze stalowego …………………….. o przekroju

od 35 x 5 mm do 50 x 5 mm.

16. Kotły bez zaworu spustowego obmurowujemy tak, że kocioł można ………………..

17. Szkielet trzonów zbiorowego żywienia posiada ramę górną i ……………………….

18. Z jakich materiałów muruje się palenisko?

……………………………………………………………………………………

19. Z której strony rozpoczynamy układanie płyt kuchennych?

……………………………………………………………………………………

20. W którym kierunku powinno posiadać wzniesienie połączenia trzonu z kanałem

dymowym?
……………………………………………………………………………………

21. W jaki sposób łączymy kanał podwieszony z otworem w stropie?

……………………………………………………………………………………

22. Jakie materiały stosujemy do izolacji rur przed stratami ciepła?

…………………………………………………………………………………….

23. Z jakich materiałów wykonywane są piekarniki?

……………………………………………………………………………………

24. Jakie rodzaje płyt kuchennych są stosowane w trzonach zbiorowego żywienia?

……………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie trzonów kuchennych

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące zdania.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Birszenk A.: Piece mieszkaniowe i trzony kuchenne. Budowa i użytkowanie. PWT,

Warszawa 1953

2. Birszenk A.: Roboty zduńskie. ARKADY, Warszawa 1973
3. Francuz W. M. : Nauka zawodu w rzemiośle. WSiP, Warszawa 1995
4. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-

Ergon, Warszawa 1998

5. Jerzyk M.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w budownictwie. PWN, Warszawa 1980
6. Kramek Z.: Pakiety edukacyjne w kształceniu zawodowym. Instytut Techniki

Eksploatacji, Radom 1996

7. Lenkiewicz W.: Budownictwo ogólne, część II. WSiP, Warszawa 1980
8. Mac S., Lwowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla zasadniczych szkół

zawodowych. WSiP, Warszawa 1996

9. Paradistal J.: Roboty zduńskie, część I. PWSZ, Warszawa 1957
10. Paradistal J.: Roboty zduńskie część II. PWSZ, Warszawa 1959
11. Paradistal J.: Technologia zduństwa. Biblioteka Związku Zakładów Doskonalenia

Rzemiosła, Warszawa 1961

12. Poradnik mistrza budownictwa wiejskiego. ARKADY, Warszawa 1976
13. Poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 1995
14. Roj – Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony Środowiska. Poradnik i materiały dla ucznia. KOWEZ,
Warszawa 2002

15. Snopiński T.: Roboty zduńskie w budownictwie. Budownictwo i Architektura,

Warszawa 1954

16. Wasilewski Z. J.: Bhp na placu budowy. ARKADY, Warszawa 1989
17. Zduństwo.: Centralny Związek Rzemiosła. Warszawa 1976
18. Żenczykowski W.: Budownictwo ogólne. Tom IV. ARKADY, 1987

Czasopisma:
1. Atlas budowlany
2. Murator- miesięcznik

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
11 Wykonywanie trzonów kuchennych
13 Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych
13 Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych
11 Wykonywanie zabiegow zoohigi Nieznany (2)
11 Wykonywanie dezynfekcji instrumentów i stanowisk pracy
11 Wykonywanie profilowania i u Nieznany
11 Wykonywanie rysunku odzieżowego
11 Wykonywanie montażu wyrobów
712[06] Z1 11 Wykonywanie napra Nieznany
11 Wykonywanie obróbki ręcznej
11 Wykonywanie zabiegów zoohigienicznych 2
11 Wykonywanie podstawowych czynności higienicznych
11 Wykonywanie montażu urządzeń RTV
11 Wykonywanei nasypów nad i pod zwierciadłęm wody gruntowej
11 Wykonywanie pomiarow paramet Nieznany (2)
11 Wykonywanie podstawowych czynności higienicznychid 12677
11 Wykonywanie uslug zwiazanych Nieznany (2)

więcej podobnych podstron