__________________________________________________________________________________________
„Projekt wspó

łfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Suszalska

Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych
712[08].Z3.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

dr inż. Władysława Francuz

mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Małgorzata Suszalska

Konsultacja:

mgr inż. Danuta Gąsiorowska

Korekta:

mgr inż. Piotr Ziembicki

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z3.02
„Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu Zdun. 712[08].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

obowiązujące podczas konserwacji i napraw trzonów kuchennych

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

8

4.1.3. Ćwiczenia

8

4.1.4. Sprawdzian postępów

10

4.2. Naprawa trzonów kuchennych: wymiana przegród kanałów, wymiana

piekarnika, wymiana armatury

11

4.2.1. Materiał nauczania

11

4.2.2. Pytania sprawdzające

15

4.2.3. Ćwiczenia

16

4.2.4. Sprawdzian postępów

17

4.3. Demontaż trzonów kuchennych

18

4.3.1. Materiał nauczania

18

4.3.2. Pytania sprawdzające

19

4.3.3. Ćwiczenia

19

4.3.4. Sprawdzian postępów

20

4.4. Wbudowanie nagrzewnicy bojlera w trzon kuchenny

21

4.4.1. Materiał nauczania

21

4.4.2. Pytania sprawdzające

24

4.4.3. Ćwiczenia

25

4.4.4. Sprawdzian postępów

26

4.5. Naprawa trzonów restauracyjnych, wymiana przegród kanałów, wymiana

płyt, piekarników, armatury

27

4.5.1. Materiał nauczania

27

4.5.2. Pytania sprawdzające

28

4.5.3. Ćwiczenia

29

4.5.4. Sprawdzian postępów

30

5. Sprawdzian osiągnięć

31

6. Literatura

35

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Otrzymany poradnik ułatwi Ci przyswojenie wiadomości i umiejętności wymaganych

programem nauczania, a w szczególności dotyczących napraw i konserwacji trzonów
kuchennych. Czytaj uważnie ze zrozumieniem każdy rozdział poradnika. Na początku
znajdziesz zapisane w punktach określone wymagania wstępne, które powinieneś znać przed
wykonaniem ćwiczeń. Przy wyborze odpowiednich i potrzebnych treści pomoże Ci
nauczyciel, wskazując podstawowe i pomocnicze czynności prowadzące do naprawy
i konserwacji trzonów kuchennych.

Poradnik składa się z następujących części:

−

wymagania wstępne – określają podstawowe umiejętności niezbędne do wykonania
zaleconych ćwiczeń,

−

cele kształcenia – określają umiejętności, jakie powinieneś posiadać po zakończeniu
procesu kształcenia,

−

materiał nauczania – zawiera informacje i wskazówki niezbędne do realizacji
szczegółowych celów kształcenia zaplanowanych w jednostce modułowej. Materiał
nauczania obejmuje pojęcia, fakty, schematy, opisy i rysunki,

−

pytania sprawdzające – zamieszczone pod materiałem nauczania sprawdzające
wiadomości i umiejętności niezbędne do wykonania ćwiczeń,

−

ćwiczenia – staraj się wykonywać je starannie i dokładnie, jeśli zajdzie potrzeba,
powtarzaj poszczególne czynności i operacje, gdyż pozwolą Ci wyrobić w sobie nawyki
zawodowe prowadzące do mistrzostwa. W treści ćwiczeń zawarte są polecenia, sposoby
i metody wykonania oraz wyposażenie stanowiska pracy w potrzebne materiały,
narzędzia i sprzęt pomiarowy oraz pomocniczy,

−

sprawdzian postępów – pozwalający upewnić się, czy poprzez prawidłowe wykonanie
ćwiczeń, zdobyłeś nowe umiejętności,

−

sprawdzian osiągnięć – zamieszczony na końcu poradnika, a przeznaczony
do sprawdzenia uzyskanych umiejętności z całej jednostki modułowej, w sposób
samodzielny lub z pomocą nauczyciela,

−

literatura – z której możesz skorzystać w miarę potrzeby uzupełnienia i rozszerzenia
ukształtowanych umiejętności.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z3

Technologia prac konserwacyjnych konstrukcji zduńskich

712[08].Z3.01

Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych

712[08].Z3.02

Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych

712[08].Z3.03

Wykonywanie konserwacji i napraw kominków

712[08].Z3.04

Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów

kominowych

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Wykonywanie konserwacji

i napraw trzonów kuchennych” powinieneś umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

rozróżniać technologie wykonywania budynków,

−

rozpoznawać elementy konstrukcyjne budynku,

−

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

−

transportować materiały budowlane,

−

charakteryzować proces spalania paliw technicznych,

−

wyjaśniać zasadę ciągu kominowego,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

określać na podstawie dokumentacji przebieg kanałów dymowych, spalinowych
i wentylacyjnych,

−

lokalizować właściwie kanał spalinowy, dymowy i wentylacyjny,

−

przygotować materiały stosowane do budowy konstrukcji zduńskich i kominiarskich,

−

przygotować zaprawy ogniotrwałe,

−

wykonywać podstawowe operacje technologiczne,

−

dobierać i przygotować narzędzia i sprzęt niezbędny do wykonywania prac zduńskich
i kominiarskich,

−

rozpoznawać konstrukcje zduńskie,

−

wykonywać fundamenty i podmurówki pod konstrukcje zduńskie,

−

wykonywać prace pomocnicze związane z robotami zduńskimi,

−

wykonywać piece grzewcze: kanałowe, komorowe, przenośne, innych konstrukcji
zgodnie z dokumentacją,

−

wykonywać kominki różnych typów zgodnie z dokumentacją,

−

wykonać trzony kuchenne różnych typów zgodnie z dokumentacją,

−

wykonywać konstrukcje zduńskie bez dokumentacji,

−

wykonywać prace wykończeniowe konstrukcji zduńskich,

−

wykonywać przedmiary i obmiary robót,

−

wykonywać rysunki inwentaryzacyjne,

−

przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

przewidywać skutki i zapobiegać zagrożeniom na stanowisku pracy,

−

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

stosować ekologiczne metody pracy oraz materiały,

−

odczytywać potrzebne wielkości z tabel i rysunków,

−

przeprowadzać nieskomplikowane obliczenia matematyczne,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
przeciwporażeniowej obowiązujące podczas wykonywania konserwacji i napraw trzonów
kuchennych,

−

zorganizować i zlikwidować stanowisko wykonania konserwacji i napraw trzonów
kuchennych,

−

wykonać szkice przebudowy trzonów kuchennych i restauracyjnych,

−

zaplanować kolejność robót,

−

sprawdzić szczelność trzonów kuchennych,

−

określić usterki trzonów kuchennych,

−

określić stopień demontażu trzonów kuchennych,

−

dokonać częściowego demontażu trzonu kuchennego,

−

dokonać całkowitego demontażu trzonu kuchennego,

−

dokonać weryfikacji zdemontowanych części trzonu kuchennego,

−

wymienić przegrody kanałów trzonów kuchennych,

−

wymienić piekarnik w trzonie kuchennym,

−

wymienić uszkodzone kafle trzonów kuchennych,

−

wymienić armaturę w trzonach kuchennych,

−

uszczelnić trzon kuchenny,

−

wyczyścić trzon kuchenny,

−

wbudować nagrzewnicę bojlera,

−

wymienić płyty trzonu kuchennego,

−

wymienić kotły warzelne w trzonach kuchennych,

−

naprawić płaszcze i tynki w trzonach kuchennych,

−

wymienić wykładziny w trzonach kuchennych,

−

dokonać przebudowy trzonu kuchennego wg dokumentacji,

−

osuszyć trzony kuchenne po naprawie,

−

dokonać przeglądów okresowych trzonów kuchennych,

−

wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,

−

wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa, higieny pracy i ochrony

przeciwpożarowej obowiązujące podczas konserwacji
i napraw trzonów kuchennych

4.1.1. Materiał nauczania

Rozpoczęcie naprawy trzonu kuchennego musi być poprzedzone sprawdzeniem ciągu

w przewodzie kominowym. Sprawdzanie działania komina nie należy do obowiązków zduna.
Należy jednak sprawdzić ciąg przez zapalenie papieru w otworze kominowym przebitym
dla podłączenia trzonu. Dobry ciąg w przewodzie powinien porwać w górę zapalony papier.

Usytuowanie trzonu na drewnianej podłodze jest niedopuszczalne. Podłoga drewniana

powinna być wycięta i fundament podmurowany na stropie betonowym, pustakowo –
belkowym lub stalowo – ceramicznym do poziomu podłogi drewnianej. Fundament pod trzon
ustawiony na stropie drewnianym układa się na podłodze z desek o grubości 40 mm
ułożonych na wzmocnionych belkach stropowych. Grubość płyty fundamentowej wykonanej
z cegieł lub betonu powinna wynosić co najmniej 25 cm. Wystającą nad podłogę część
fundamentu oblicowuje się kaflami.

Najmniejszy odstęp trzonu kuchennego od ścian pomieszczenia wynosić 13 cm.

Odległość ta jest zróżnicowana w zależności od rodzaju materiału, z którego ściana jest
wykonana. Trzony kuchenne stałe i przenośne muszą być umieszczone w odległości
od elementów drewnianych otynkowanych co najmniej 30 cm, a od nieotynkowanych –
60 cm. Trzony kuchenne przenośne bez nóżek muszą mieć ogniotrwały fundament
o wysokości 30 cm. Jeżeli trzon ma nóżki o wysokości 15 cm, powinien być ustawiony
na blasze, sięgającej poza lico trzonu na odległość 30 cm.

Rury żeliwne, kamionkowe, szamotowe lub z blachy stalowej nie cieńszej niż 2 mm,

łączące trzony kuchenne stałe i przenośne z kominem powinny być oddalone od łatwopalnych
elementów konstrukcji o 30 cm – dla elementów łatwopalnych otynkowanych, 60 cm – dla
nieotynkowanych.

Aby umożliwić dobre wiązanie stężonej zaprawy w naprawianej, wykonanej już części

trzonu kuchennego, czyli po ustawieniu trzech do czterech warstw kafli, należy przerwać
dalsze układanie kafli. Pozwala to na uniknięcie wywrócenia poszczególnych kafli i całych
rzędów ze względu na bezpieczeństwo i trwałość konstrukcji. W tym czasie należy murować
ściany wewnętrzne trzonu, aż do wysokości ustawianych wcześniej kafli, w celu między
innymi, usztywnienia płaszcza trzonu kuchennego.

Przy przecinaniu kafli i cegły należy stosować okulary ochronne, maski przeciwpyłowe,

rękawice ochronne i nauszniki. Szczególnie niebezpieczne są uszkodzenia ostrymi opryskami
szkliwa błony śluzowej, powiek i rogówki oka. Ubranie robocze powinno być szczelne
i zapobiegające przedostawaniu się pyłu do skóry. Konieczne jest częste odkurzanie ubrania
roboczego.

Rusztowania robocze muszą być trwale zbudowane i usztywnione, a także ustawione

na wytrzymałym i stabilnym podkładzie. Ustawianie rusztowań na cegłach, belkach lub
innych niestabilnych podkładach jest zabronione. Pomost rusztowania należy ułożyć z desek
o grubości 32 mm podwójnie na zakład. Rusztowania należy utrzymywać w czystości, a gruz
usuwać na bieżąco.

W czasie rozbiórki trzonu kuchennego, w celu uniknięcia unoszenia się kurzu, wnętrze

trzonu należy obficie skropić wodą. Materiał nadający się do ponownego użycia powinien być

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

posegregowany, a gruz zniesiony na wyznaczone miejsce. Zabrania się gromadzenia gruzu
na stropach, balkonach, klatkach schodowych i innych częściach konstrukcyjnych budynku.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co należy sprawdzić przed naprawą trzonu kuchennego?
2. Jaki sposób sprawdzić ciąg kominowy?
3. Jak powinien być wykonany fundament pod trzon kuchenny w przypadku ustawienia go

na drewnianej podłodze?

4. Jak powinien być wykonany fundament pod trzon kuchenny w przypadku drewnianego

stropu?

5. Jaka powinna być grubość płyty fundamentowej z cegieł lub betonu?
6. W jakie odległości od elementów łatwopalnych umieszcza się rury łączące trzon

kuchenny z kominem?

7. W jakim celu przerywa się osadzanie kafli po ułożeniu 3 do 4 warstw, w naprawianym

trzonie?

8. Jakie środki zapobiegawcze należy stosować podczas przecinania i szlifowania kafli?
9. Jakie zasady bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązują przy ustawianiu i korzystaniu

z rusztowań?

10. Jak należy postępować podczas rozbiórki trzonu kuchennego, aby uniknąć wydobywania

się kurzu?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal przyczyny wydostawania się dymu z płyt kuchennych oraz armatury trzonu

kuchennego, do pomieszczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sprawdzić przekrój przewodu kominowego,
2) sprawdzić wysokość komina,
3) sprawdzić sposób zabezpieczenia wylotu komina,
4) sprawdzić, czy założone na komin nasady kominowe, spełniają swoje zadanie,
5) sprawdzić, czy zamknięta jest przepustnica (szyber),
6) sprawdzić, czy przewód łączący trzon kuchenny z kominem jest zanieczyszczony,
7) sprawdzić, czy przewód łączący trzon kuchenny z kominem jest drożny,
8) sprawdzić szerokość i wypełnienie spoin między kaflami oblicowania,
9) sprawdzić, czy zamknięta jest komora spalania.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przymiar kreskowy,

−

przewód kominowy,

−

trzon kuchenny.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Ćwiczenie 2

Ustaw rusztowanie na kozłach w celu naprawy ścianki ogrzewacza nad trzonem

kuchennym, zapewniając bezpieczne warunki pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać środki ochrony indywidualnej,
3) sprawdzić równość i wytrzymałość podłoża pod rusztowanie,
4) sprawdzić stan techniczny kozłów,
5) dobrać deski o grubości 32 mm bez sęków, spękań,
6) ustawić kozły w odległości (rozstawie) około 1,5 m zapewniającej bezpieczeństwo,
7) sprawdzić stateczność ustawianych kozłów,
8) ułożyć szczelnie pomost z desek grubości 32 mm i szerokości 18 cm na zakład podwójny,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kozły o wysokości 100÷120 cm,

−

deski o grubości 32 mm, szerokości 18 cm,

−

podkłady drewniane,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 3

Oszlifuj brzegi kafli do wbudowania w miejsce popękanych przeznaczonych

do wymiany, zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, przy użyciu szlifierki
kątowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać ubranie robocze,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) dobrać odpowiednie do szlifowania powierzchni kafli tarcze ścierne,
5) szlifować kafle zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) w czasie szlifowania oddychać przez nos,
7) skropić wodą powstały pył,
8) usunąć pył powstały podczas szlifowania,
9) uporządkować stanowisko pracy po oszlifowaniu kafli,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

środki ochrony indywidualnej,

−

kafle,

−

tarcze ścierne,

−

szlifierka kątowa,

−

rysik,

−

blaszka aluminiowa,

−

pędzel,

−

szczotka do zamiatania.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK

NIE

1) dobrać ubranie robocze?





2) dobrać środki ochrony indywidualnej zduna?





3) ustalić przyczyny wydostawania się dymu z trzonu kuchennego?





4) sprawdzić ciąg kominowy?





5) sprawdzić szerokość rozwarcia spoin między kaflami?





6) dobrać tarcze ścierne do szlifowania kafli?





7) stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas szlifowania?





8) sprawdzić stan techniczny podkładu do ustawienia kozłów?





9) ustawić w sposób bezpieczny rusztowanie na kozłach?





10) ułożyć właściwy pomost z desek?





11) zaprezentować wykonane ćwiczenie?





__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

4.2. Naprawa trzonów kuchennych: wymiana przegród kanałów,

wymiana piekarnika, wymiana armatury

4.2.1. Materiał nauczania

Sprawność trzonów kuchennych może być utrzymana tylko przy stałej konserwacji.

Niedostateczna konserwacja paleniska powoduje rozluźnienie kafli narożnych trzonu
kuchennego i w następstwie wypadanie kafli środkowych. Należy więc stale kontrolować
i ewentualnie wylepiać w trzonie ściany paleniska zaprawą ogniotrwałą, nakładając ją
na uprzednio zmoczoną cegłę. Następnie należy zabezpieczyć tarczę ochronną drzwiczek
górnych przez wyłożenie drobnym tłuczniem z cegły szamotowej na zaprawie ogniotrwałej
oraz uszczelnić drzwiczki gliną w miejscu stykania się z kaflami.

Należy też zwracać uwagę na szczelność spoinowania kafli. Przy niewielkim

rozluźnianiu się spoin między kaflami należy je zatrzeć gliną rozrobioną z mlekiem
o konsystencji bardzo gęstej śmietany, po uprzednim mocnym napaleniu w palenisku.
Rozszerzone spoiny należy przeskrobać nożem zduńskim, zmoczyć je wodą przy użyciu
pędzelka i dobrze wcisnąć do spoin rozdrobnioną glinę. Po wyschnięciu trzeba oczyścić całą
powierzchnię i pokredować.

Dokonując przeglądu bieżącego trzonu kuchennego należy przede wszystkim zwrócić

uwagę na stan techniczny konstrukcji paleniska. Niedostateczna konserwacja paleniska
powoduje rozluźnienie się kafli narożnych trzonu kuchennego i w następstwie wypadanie
kafli.

Do napraw drobnych należy:

−

sprawdzenie ciągu przewodu kominowego,

−

naprawa, przebudowa paleniska z wymianą przepalonej cegły ogniotrwałej nad rusztem,

−

skontrolowanie i czyszczenie kanałów i rury łączącej trzon z przewodem kominowym,

−

wymiana przepalonego rusztu na nowy, wylepienie gliną ogniotrwałą i drobnym
tłuczniem tarczy ochronnej drzwiczek paleniskowych,

−

pografitowanie drzwiczek, powlekając je grafitem, w przypadku braku pasty
do grafitowania, należy grafit w postaci proszku wymieszać z piwem,

−

pokredowanie powierzchni licowej trzonu, tj. wypełnienie spoin przy użyciu
rozdrobnionej w wodzie kredy pławionej lub przygotowanej fabrycznie plastyczno –
elastycznej masy akrylowej uszczelniającej do wypełniania pęknięć, rys, szczelin,
stosowanej do temperatury 75

o

C.

Do wykonywania napraw i usuwania usterek trzonów kuchennych należy stosować

i rozmieścić tylko te narzędzia i przyrządy pomiarowe, które będą potrzebne bezpośrednio
do naprawy lub przebudowy.

Naprawiane trzony kuchenne nie powinny być używane przez kilka lub kilkanaście dni,

do chwili stężenia zaprawy i jej wyschnięcia. Po tym okresie można przystąpić do ostrożnego
i systematycznego przepalania i osuszania wnętrza trzonu. Podczas przepalania drzwiczki
paleniskowe powinny być otwarte. Po wysuszeniu można w nim palić normalnie, z tym,
że jeszcze przez następnych kilka dni należy pozostawić w czasie palenia nie domknięte
drzwiczki popielnikowe.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Rys. 1. Narzędzia do napraw trzonów kuchennych: a) młotek murarski, b) nóż, c) obcęgi, d) kamień ścierny,

e) mały młotek zduński, f) blaszka aluminiowa, g) kątownik, h) poziomnica zduńska

[8 wkładka do skryptu].

W przeciwieństwie do konstrukcji pieców kanałowych, w trzonach kuchennych

nie buduje się kanałów wznośnych i opadowych. Ściany kanałów i przestrzeni w trzonach
kuchennych mają za zadanie utworzyć drogę do przepływu gazów spalinowych przede
wszystkim nad i pod piekarnikiem oraz z dwóch stron i tyłu piekarnika. Przegrody kanałów
mogą ulec przepaleniu. Dzieje się to wówczas, gdy do wykonania ścianek zastosowano cegłę
lub zaprawę złej jakości. W takim przypadku musi nastąpić wymiana przegród kanałów
w trzonach kuchennych.

Wyburzenie przepalonych ścian kanałów musi być poprzedzone:

−

zdjęciem ramy kuchennej obejmującej górny brzeg trzonu wraz z przytwierdzoną
galeryjką,

−

usunięciem kompletu płyt kuchennych,

−

wysunięciem piekarnika,

−

rozbiórką dotychczasowych uszkodzonych lub przepalonych ścianek ceglanych,

−

oczyszczeniem miejsc po rozbiórce ścian,

−

demontażem – rozbiórką paleniska,

−

usunięciem gruzu po rozbiórce poszczególnych elementów,

−

wyrównaniem spodniej powierzchni trzonu.
Po wykonaniu tych czynności należy przystąpić do wykonania nowych przegród między

kanałami. Przegrody te murowane są z cegły szamotowej ustawionej na rąb (6,5 cm)
z zachowaniem przewiązywania spoin pionowych na zaprawie ogniotrwałej. Przegrody

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

ustawiać należy w rzędach równoległych do krótszych boków trzonu, w odległości od siebie
nie większej niż 20 cm. Ustawienie rzędów jest potrzebne dla łatwiejszego oznaczenia
położenia wylotu do komina. Równocześnie wykonuje się palenisko o szerokości
dostosowanej do wielkości rusztu tabliczkowego, zwykle około 20 cm. Po wyrównaniu ścian
bocznych i tylnej do poziomu rusztu można przystąpić do murowania bocznych ścian
paleniska z cegły szamotowej na zaprawie ogniotrwałej, przy czym ścianę przylegającą
do oblicowania wykonuje się z cegły ustawionej na rąb do wysokości około 1,5 cm poniżej
poziomu ramy, drugą ścianę od strony piekarnika cegłą na płask do wysokości około 7 cm
od poziomu ramy. W dalszej kolejności nakłada się ramę (obręcz) z kątownika 40×4 mm
z galeryjką (lub bez) na froncie lub wokół całego trzonu, a następnie układa się płyty
kuchenne na dość rzadkiej zaprawie zduńskiej z zachowaniem poziomu, który sprawdza się
poziomnicą.

Rys. 2. Trzon kuchenny: 1 – palenisko, 2 – płyta, 3 – popielnik, 4 – piekarnik [5, s. 324].

Przed wymianą piekarnika na nowy, należy wysunąć z trzonu kuchennego uszkodzony

lub przepalony. W tym czasie należy wyczyścić kanały spalinowe, sprawdzić ich drożność
i ciąg. Dokładnego sprawdzenia pod względem zamocowania, zawieszenia i stanu
technicznego wymagają drzwiczki pod piekarnikiem, zwane często wyczystkowymi. Nowy
piekarnik wsuwa się i osadza w takiej odległości od paleniska, żeby między jego ścianą,
a piekarnikiem powstał kanał przelotowy o szerokości około 3÷4 cm. Pod piekarnikiem, jeżeli
nie ma on ruchomego dna, osadzić należy drzwiczki wyczystkowe, po czym ustawić
piekarnik na uprzednio przygotowanym podmurowaniu.

Armaturę trzonów kuchennych stanowią: płyty kuchenne, ruszt, drzwiczki paleniskowe,

drzwiczki popielnikowe.

Aby dokonać wymiany drzwiczek paleniskowych należy:

−

zdjąć ramę z galeryjką,

−

zdjąć płyty kuchenne,

−

rozebrać palenisko,

−

zdjąć wiązanie i umocowanie drzwiczek.
Drzwiczki piecowe należy ustawić tak, aby leżały w jednej płaszczyźnie z oblicowaniem

kaflami, a górny brzeg drzwiczek przylegał do wnętrza ramy. Należy uprzednio przyciąć
kafle, żeby drzwiczki od dołu i z boku dobrze przylegały. Rama przytrzymuje drzwiczki
u góry, a u dołu zakłada się kotwy z drutu o średnicy 8 mm, przy czym wygięte końce
zamocowuje się w obmurowaniu trzonu, a wystające końce proste nagwintowane, są
przykręcane nakrętkami.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rys. 3. Płyta żeliwna z otworami [9, s. 16].

Rys. 4. Drzwiczki hermetyczne w widoku i przekroju [9 s. 25].

Przy wymianie rusztu trzonu kuchennego należy ustawić go nieco pod kątem w kierunku

frontowej ściany, ku przodowi. Ułatwia to lepsze podgrzewanie drugiej części płyty od strony
ścianki nad trzonem kuchennym.

Rys. 5. Ruszt zwykły (tabliczkowy) [9, s. 16].

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Rys. 6. Widok progu w palenisku trzonu kuchennego: 1 – próg paleniska, 2 – ruszt [7, s. 92].

Roboty zduńskie obmierza się według wymiarów rzeczywistych wykonanych prac. Piece

i trzony kuchenne obmierza się w sztukach, określając ich typ według wielkości masy
akumulacyjnej w metrach sześciennych. Trzony stołówkowe określa się w sztukach
z podaniem powierzchni płyty grzejnej w metrach kwadratowych, a trzony kotłowe
w sztukach według kubatury.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na czym polega konserwacja trzonu kuchennego?
2. Jakie czynniki wpływają na sprawność trzonów kuchennych?
3. W jaki sposób można wzmocnić i naprawić ściany paleniska?
4. Jakie czynności i zabiegi należy wykonać w przypadku stwierdzenia nieszczelności

oblicowania?

5. Jakie narzędzia stosowane są do napraw trzonów kuchennych?
6. Jakich czynności należy dokonać podczas drobnych napraw?
7. Na czym polega grafitowanie armatury?
8. Na czym polega kredowanie powierzchni licowej trzonu?
9. Dlaczego zaleca się wymianę przegród kanałów?
10. Jakie czynności należy wykonać przed wymianą kanałów przegród w trzonach

mieszkaniowych?

11. Z jakich materiałów wykonywane są przegrody kanałów?
12. Jakie czynności należy wykonać po wymianie przegród?
13. W jakim celu dokonuje się wymiany piekarników?
14. Jakie czynności poprzedzają wymianę drzwiczek paleniskowych?
15. W jaki sposób wykonuje się wymianę rusztu?

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień przepalony i popękany piekarnik w trzonie kuchennym mieszkaniowym

na nowy, wykonany z blachy o grubości 1,5 mm i wymiarach 240×320×500 mm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać środki ochrony indywidualnej,
3) sprawdzić stan techniczny piekarnika do wbudowania,
4) sprawdzić wymiary piekarnika,
5) zdemontować piekarnik uszkodzony,
6) wyznaczyć miejsce usytuowania piekarnika, biorąc pod uwagę położenie przewodu

kominowego,

7) ustawić piekarnik na uprzednio przygotowanym podmurowaniu, które stanowi

wzmocniona ściana oblicowania,

8) zamontować piekarnik obok paleniska pod płytą kuchenną,
9) pokryć wierzch piekarnika płytami szamotowymi o grubości 2 cm,
10) sprawdzić

stan

techniczny

i

funkcjonowanie

drzwiczek

wyczystkowych

pod piekarnikiem,

11) sprawdzić przekrój wlotu do komina wykuty uprzednio za piekarnikiem,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) dokonać samooceny ćwiczenia,
14) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

trzon kuchenny mieszkaniowy,

−

blaszany uszkodzony piekarnik,

−

przymiar kreskowy,

−

blaszany nowy piekarnik,

−

narzędzia zduńskie do napraw,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Wymień drzwiczki piecowe w trzonie kuchennym mieszkaniowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać środki ochrony indywidualnej,
3) sprawdzić stan techniczny wmontowanych drzwiczek w trzonie kuchennym,
4) zdjąć ramę z galeryjką,
5) zdjąć płyty kuchenne,
6) rozebrać palenisko,
7) zdemontować ruszt w palenisku,
8) zdjąć wiązanie i umocowanie drzwiczek,

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

9) wymierzyć, gdzie będą drzwiczki piecowe, podpiekarnikowe i piekarnik,
10) nanieść wymiary na szkic,
11) przyciąć kafle w celu umieszczenia armatury,
12) umieścić drzwiczki piecowe w dłuższej ścianie trzonu, tak, aby leżały w jednej

płaszczyźnie a kaflami,

13) umocować wygięte kotwy drzwiczek,
14) zamocować drzwiczki przykręcając nakrętki na wystające nagwintowane końce proste

kotwy,

15) wykończyć oblicowanie dłuższej ściany trzonu,
16) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
17) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment trzonu kuchennego mieszkaniowego,

−

drzwiczki paleniskowe,

−

drzwiczki podpiekarnikowe,

−

narzędzia zduńskie do przycinania i szlifowania kafli,

−

narzędzia pomiarowe,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

piekarnik,

−

kotwy z drutu o średnicy 8 mm,

−

nakrętki,

−

klucze oczkowe,

−

zaprawa ogniotrwała,

−

kartki papieru A4,

−

przybory do pisania i rysowania.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK

NIE

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia?





2) dobrać piekarnik zgodnie z wymaganiami technicznymi?





3) sprawdzić stan techniczny piekarników?





4) sprawdzić i zapisać wymiary piekarnika do wymiany?





5) zdemontować piekarnik?





6) wyznaczyć miejsce wmontowania piekarnika?





7) ustawić piekarnik zgodnie z zasadami sztuki zduńskiej?





8) sprawdzić stan techniczny drzwiczek?





9) odmierzyć przekrój wlotu do komina?





10) zdjąć ramę z galeryjką?





11) usunąć płyty kuchenne?





12) rozebrać palenisko trzonu kuchennego?





13) zdemontować uszkodzone drzwiczki?





14) zamontować nowe drzwiczki piecowe?





15) zaprezentować sposób wykonania ćwiczenia?





__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4.3. Demontaż trzonów kuchennych

4.3.1. Materiał nauczania

Przed przystąpieniem do robót rozbiórkowych trzeba przeprowadzić dokładne badania

konstrukcji zduńskich i stanu technicznego poszczególnych elementów trzonu i armatury.
Należy również rozeznać jego otoczenie, ustalić metodę rozbiórki, opracować i ustalić
kolejność demontażu poszczególnych elementów.

Dobór metody rozbiórki zależy od tego, czy będzie potrzebny i możliwy odzysk

materiałów. Rozbiórkę trzonów kuchennych wykonuje się ręcznie.

Odzysk materiałów jest możliwy wyłącznie przy rozbiórce ręcznej i użyciu jedynie

lekkich narzędzi mechanicznych.

Demontaż trzonu kuchennego i wybudowanie go od nowa należy dokonać,

gdy występuje przepalenie się ścian trzonu. Wada ta występuje wówczas, gdy do budowy
użyto cegły złej jakości oraz zastosowano cegłę zwykłą ceramiczną zamiast cegły
szamotowej.

Rozbiórka trzonu kuchennego polega na wykonaniu kolejnych czynności:

−

zdjęcie ramy (obramowania) wykonanej z płaskowników stalowych o grubości 10 mm
i szerokości 100 lub 120 mm wraz z przymocowaną do niej galeryjką,

−

zdjęcie płyt kuchennych,

−

ułożenie płyt kuchennych według wymiarów i rodzajów: z otworami i bez otworów,

−

wlanie 1÷2 wiader wody do wnętrza trzonu, celem zmniejszenia intensywności
wydobywania się kurzu przy jego rozbiórce,

−

rozebranie przegród kanałów,

−

demontaż paleniska,

−

wysunięcie piekarnika,

−

demontaż

armatury:

rusztu,

drzwiczek

paleniskowych,

popielnikowych

oraz

podpiekarnikowych (wyczystkowych),

−

wyjęcie klamer spinających kafle,

−

rozebranie oblicowania (płaszcza trzonu), rozpoczynając od kafla narożnego, kolejno
w tym samym kierunku,

−

rozebranie podmurówki pod trzon kuchenny.
Przy demontażu trzonu kuchennego powinno się zostawić miejsce na materiał

uzyskiwany z rozbiórki. Rozebrane kafle czyści się natychmiast z gruzu i zaprawy.
Oczyszczone kafle układa się na rąb jeden za drugim w takiej kolejności w jakiej wyjmuje się
je z oblicowania. Każdą nową warstwę kafli układa się w jednym rzędzie. Cegły
z rozbieranego trzonu kuchennego segreguje się według potrzeb do ich wykorzystania. Cegły
układa się w stos (sztapel). Gruz usuwa się na jedno miejsce, oddalone od rozbieranego
trzonu o około 1 m. Miejsce wyznaczone na gruz nie powinno być przeciążone, a zatem
powinien on być na bieżąco usuwany. Gruz można wówczas usunąć rynnami spustowymi
z tworzyw sztucznych, drewna lub metali, bezpośrednio przez okno. Elementy wykończenia
i wyposażenia oraz materiały i armaturę znosi się ręcznie lub przy zastosowaniu prostych
przenośników. Wyjęte kafle oraz armaturę, mające wartość zabytkową, kompletuje się
i w całości magazynuje.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Rys. 7. Łączenie kafli klamrami: a) przekrój, b) widok od strony wewnętrznej [5, s. 327]

1 – drut, 2 - klamry

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1. Jakie są metody rozbiórki trzonów kuchennych?
2. Przy jakiej metodzie rozbiórki możliwy jest odzysk materiałów?
3. Gdzie składuje się gruz pochodzący z rozbiórki?
4. W jaki sposób usuwa się gruz z konstrukcji stropu?
5. W jaki sposób transportuje się kafle, cegły, elementy wykończenia i armaturę?
6. Jak postępuje się z kaflami i elementami zabytkowymi?
7. Jak układa się oczyszczone kafle?
8. W jakim przypadku należy zdemontować i wybudować trzon od nowa?
9. Jaka jest kolejność wykonywania rozbiórki trzonu kuchennego?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozbierz oblicowanie kaflowego trzonu kuchennego mieszkaniowego, bez demontażu

armatury oraz wnętrza trzonu. Elementy te zostały uprzednio rozebrane.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać środki ochrony indywidualnej,
3) usunąć klamry spinające poszczególne kafle,
4) usunąć poziome druty opasujące trzon ze wszystkich stron,
5) usunąć pionowe druty przechodzące przez otwory kafli narożnych,
6) zdemontować pierwszy kafel narożny,

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

7) demontować pozostałe kafle środkowe pierwszego rzędu,
8) oczyścić kafle z wylepki i resztek zaprawy,
9) ustawić w rzędach na rąb oczyszczone kafle, w takiej kolejności, w jakiej były

wyjmowane z oblicowania,

10) zdemontować kafle w pozostałych rzędach, zgodnie z przyjętymi zasadami, jak

w pierwszym rzędzie,

11) oczyścić kafle z wylepki i resztek zaprawy, po rozbiórce kolejnych rzędów,
12) ustawić kafle w kolejności ich rozbierania,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
14) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment oblicowania trzonu bez armatury i wnętrza,

−

narzędzia zduńskie do robót rozbiórkowych,

−

środki ochrony indywidualnej.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK

NIE

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia?





2) zakwalifikować trzon do demontażu i ponownego wybudowania?





3) usunąć klamry spinające kafle?





4) usunąć druty poziome i pionowe zamocowane w trzonie?





5) zdemontować kafle?





6) oczyścić kafle z wylepki i resztek zaprawy?





7) ustawić w kolejności oczyszczone kafle?





8) zaprezentować wykonane ćwiczenie?





__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4.4. Wbudowanie nagrzewnicy bojlera w trzon kuchenny

4.4.1. Materiał nauczania

Instalacja do podgrzewania wody składa się z wężownicy umieszczonej w palenisku

trzonu kuchennego połączonej dwiema rurami z poziomo umieszczonym na wspornikach
bojlerem oraz zaworu bezpieczeństwa, zaworu zwrotnego i przelotowego.

Rys. 8. Przygotowanie ciepłej wody za pomocą wężownicy w palenisku trzonu kuchennego:

a) schemat instalacji, b) wężownica wbudowana w palenisko trzonu kuchennego, c) sposób wykonania
wężownicy [2,s. 131].

Woda ogrzana w nagrzewnicy podnosi się rurą wznośną do zbiornika, skąd

po ostygnięciu, rurą opadową wraca z powrotem do nagrzewnicy. Ze zbiornika woda gorąca
pobierana jest za pomocą osobnej instalacji rur (wylot u góry zbiornika). Doprowadzenie
wody z instalacji wodociągowej znajduje się u dołu zbiornika. Na doprowadzeniu tym
osadzony jest zawór zwrotny, który nie pozwala na przepływ wody z powrotem ze zbiornika
do wodociągu, lecz tylko jednokierunkowo do zbiornika. Na przewodzie tym znajduje się
również zawór bezpieczeństwa, który w przypadku nagromadzenia się pary w zbiorniku
odprowadza ją na zewnątrz. Zamiast zaworu bezpieczeństwa instalacja ciepłej wody może
być wykonana z naczyniem wzbiorczym otwartym.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Rys. 9. Instalacja ciepłej wody pośrednia [2, s. 132].

Rys. 10. Instalacja ciepłej wody pośrednia: a) z płaszczem zewnętrznym i bojlerem wewnętrznym, b) z bojlerem

i wężownicą [2, s. 132].

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Rys. 11. Umieszczenie wężownicy w palenisku trzonu kuchennego:

1 – wężownica, 2 – barierka (galeryjka) [7, s. 94].

Rys. 12. Wężownica do instalacji ciepłej wody z cegiełek osadzona w trzonie kuchennym [2, s. 133].

Rys. 13. Wężownica do trzonu kuchennego [3, s. 439].

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Wężownica do małego trzonu kuchennego wykonana jest z dwóch rur stykających się

ze sobą, o średnicy 40 mm. Przeciętna długość wężownicy wynosi około 3 m: (a + b + c)·2.

Konstrukcja trzonów kuchennych z wężownicą umieszczoną w palenisku nie różni się

w od trzonów kuchennych mieszkaniowych. Poszerza się jedynie palenisko o około 2 cm
celem ułatwienia wmontowania wężownicy. Wężownica nie powinna dotykać ścian
paleniska. Odstęp od ścian paleniska powinien wynosić minimum 1 cm. Wężownicę należy
ułożyć w taki sposób, aby górna jej krawędź leżała wyżej od krawędzi bocznej paleniska
sąsiadującej z piekarnikiem. Szczególną uwagę należy zwrócić na to, czy położenie
wężownicy umożliwi ewentualną wymianę przepalonego rusztu.

Stosowane są również instalacje ciepłej wody z wężownicy w trzonie kuchennym

i równocześnie z piecyka gazowego. Jest to instalacja z ogrzewaniem pośrednim.

Rys. 14. Połączona instalacja ciepłej wody z wężownicy w trzonie kuchennym i z piecyka gazowego:

1 – piecyk gazowy, 2 – wężownica, 3 – przewód doprowadzający ciepłą wodę, 4 – zbiornik
wyrównawczy, 5 – bojler z ogrzewaniem pośrednim [7, s. 104].

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakich elementów składa się instalacja do podgrzewania wody?
2. Jaki jest obieg ciepłej wody w instalacji z wężownicą w trzonie kuchennym?
3. Jakie uzbrojenie jest zamocowane na doprowadzeniu wody zimnej?
4. Jaką funkcję spełnia zawór bezpieczeństwa?
5. W jakim celu stosuje się zbiornik wyrównawczy?
6. Jak jest zbudowana wężownica?
7. W jaki inny sposób można również podgrzewać ciepłą wodę z zastosowaniem

wężownicy?

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż wężownicę w kształcie pętli, obejmującej palenisko z trzech stron i podłącz ją

do bojlera gromadzącego ciepłą wodę, na podstawie schematu z rysunku 9.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się ze schematem instalacji,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać środki ochrony indywidualnej,
4) sprawdzić stan techniczny wężownicy,
5) sprawdzić średnicę rur,
6) wymierzyć wymiary paleniska,
7) umieścić wężownicę w palenisku zgodnie z zasadami sztuki zduńskiej,
8) odmierzyć odległość minimum 1 cm od wężownicy do ścian paleniska,
9) ułożyć wężownicę w taki sposób, aby górna jej krawędź leżała wyżej od krawędzi

bocznej paleniska sąsiadującej z piekarnikiem,

10) podłączyć przewód doprowadzający wodę u dołu wężownicy,
11) podłączyć przewód odprowadzający wodę u góry wężownicy,
12) ułożyć bojler na wspornikach zamurowanych w ścianę na pewnej wysokości,
13) podłączyć przewody do bojlera,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wężownica,

−

przewód doprowadzający wodę,

−

przewód odprowadzający wodę,

−

bojler,

−

narzędzia,

−

przyrządy pomiarowe,

−

środki ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj poszczególne elementy i przewody przestawione na planszy schematu

podgrzewania wody uzyskiwanej z wężownicy umieszczonej w trzonie kuchennym
ogrzewanym paliwem stałym.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Rys. 15. Schemat podgrzewania ciepłej wody poprzez wężownicę umieszczoną w trzonie kuchennym [4, s. 222]

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze schematem podgrzewania wody uzyskiwany z wężownicy umieszczonej

w palenisku trzonu kuchennego,

3) przeanalizować sposób rozmieszczenia poszczególnych przewodów i elementów

przedstawionych na schemacie,

4) rozróżnić graficzne oznaczenia poszczególnych elementów instalacji,
5) wypisać nazwy elementów oznaczonych na schemacie liczbami od 1 do 8,
6) opisać zadania zaworów znajdujących się na schemacie,
7) opisać rolę w instalacji otwartego naczynia wzbiorczego,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

schemat instalacji,

−

graficzne oznaczenia według Polskich Norm,

−

kartki papieru A4,

−

przybory do pisania.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK

NIE

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia?





2) wymienić elementy wchodzące w skład instalacji ciepłej wody?





3) wyjaśnić obieg ciepłej wody w instalacji z wężownicą

w trzonie kuchennym?





4) scharakteryzować budowę wężownicy?





5) przygotować palenisko trzonu kuchennego do wymiany wężownicy?





6) zamontować wężownicę w trzonie kuchennym?





7) zaprezentować wykonane ćwiczenie?





__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.5. Naprawa trzonów restauracyjnych, wymiana przegród

kanałów, wymiana płyt, piekarników, armatury

4.5.1. Materiał nauczania

Prawidłowe działanie kuchni węglowych uzależnione jest od stałej konserwacji

i systematycznego czyszczenia z sadzy przewodów kominowych.

Trudno jest ściśle ustalić terminy, w których należy przeprowadzić oczyszczenie z sadz trzonu

restauracyjnego lub mieszkaniowego. Sprawność funkcjonowania trzonów zależne jest od:

−

konstrukcji trzonu,

−

sprawności komina,

−

jakości używanego węgla (paliwa),

−

umiejętności palenia w trzonie.
Dla skutecznej konserwacji trzonu kuchennego wskazane jest, żeby przynajmniej raz

w roku trzon był zbadany nie tylko pod względem zanieczyszczeń sadzą, lecz również
pod względem uszkodzeń wewnętrznych i zewnętrznych.

Do napraw głównych trzonów restauracyjnych należy całkowita wymiana armatury, płyt

kuchennych, piekarników, rozebranie frontowej części trzonu, ponowne osadzenie drzwiczek,
wmurowanie uprzednio wyjętych kafli.

Zdjęcie wszystkich płyt kuchennych z częściową wymianą ich na nowe, wyjęcie dwóch

górnych rzędów kafli, wymiana popękanych kafli narożnikowych i środkowych, wymiana
przepalonych cegieł paleniskowych, rusztów i piekarnika, ponowne wykonanie obmurza
kaflowego wykonywane są w ramach kapitalnego remontu trzonów restauracyjnych.

Do podstawowych robót przy naprawie trzonów należy usuwanie skutków przepalania

się ich ścian, pęknięć ścian i przewodów kominowych, uszkodzeń i wadliwego osadzenia
armatury trzonów, wypalenia się ścian paleniska, zawalenie się przewodów kominowych,
nierównomiernego osiadania trzonu po jego wykonaniu. Szybkie przepalanie się ścian trzonu
występuje przy użyciu cegieł złej jakości, natomiast przyczyną uszkodzenia ścian przewodów
jest stosowanie na te ściany cegły zwykłej zamiast cegły szamotowej.

Miejsce po wypalonych cegłach w palenisku muszą być wylepione drobnym tłuczniem

ceglanym na zaprawie szamotowej i zagładzone. W przypadku braku mączki szamotowej
można zastosować zaprawę o następującym składzie:

−

5 części czystej gliny,

−

2 części czystego popiołu,

−

1 część drobnej soli,

−

woda zmieszana ze składnikami do średniej gęstości.

Małe szczeliny, powstałe w ścianach trzonu w spoinach między kaflami należy oczyścić

nożem zduńskim, przemyć wodą, a następnie po dobrym rozgrzaniu wypełnić zaprawą
glinianą.

W trzonach restauracyjnych gazy z paleniska prowadzi się w taki sposób, żeby opływały

wierzch, oba boki i spód piekarnika. W tym celu po obu bokach piekarnika tworzy się kanały
opadowe. Spaliny, po przekroczeniu ściany paleniska opadają częściowo bliższym kanałem
w dół, a częściowo płyną ponad piekarnikiem i dopiero drugim kanałem opadowym spływają
w dół.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Rys. 16. Piekarnik [1, s. 111].

W przypadku konieczności wymiany przegród między kanałami w trzonie

restauracyjnym należy postępować jak przy wymianie tych elementów w trzonie
mieszkaniowym. W trakcie wymiany, przegrody murowane są z cegły szamotowej ułożonej
na rąb na zaprawie ogniotrwałej. Przyczyny konieczności wymiany przegród są takie same
jak w trzonach mieszkaniowych. Przegrody oddzielające palenisko od piekarnika należy
murować na wysokość około 6 cm, licząc od spodu płyty kuchennej. Po dokładnym
przycięciu i wyrównaniu brzegów ostatniej warstwy kafli, układa się na zaprawie
ogniotrwałej ramę kuchenną, której końce należy wsunąć w wykute w ścianie otwory
na głębokość 5÷6 cm. Ponadto w celu uniemożliwienia uniesienia ramy do góry
i spowodowania wypadnięcia drzwiczek piecowych, zamocować należy ramę do kafli,
dodatkowo przy pomocy przyspawanych wąsów (kotew).

Rys. 17. Ruszt belkowy [9, s. 16].

Płyty kuchenne z otworami w trzonach zbiorowego żywienia dość często ulegają

pęknięciom. Od pęknięcia nie uchroni zwiększenie grubości płyty. Najlepszym sposobem
zabezpieczenia przed pękaniem jest wykonanie płyt z dwóch części. Grubość 30 mm mają
tylko płyty układane nad paleniskiem, pozostałe są cieńsze – o grubości 15 mm. Układanie
płyt należy rozpocząć od strony paleniska. Pierwsza płyta z otworem cała lub składająca się
z połówek przylega do obramowania. Płyty należy układać na dwóch płaskownikach
żeliwnych 10×50 mm, leżących równolegle do dłuższych boków trzonu.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1. Na czym polega konserwacja trzonów kuchennych?
2. Od czego zależy częstotliwość przeprowadzania konserwacji trzonów kuchennych

restauracyjnych?

3. Jakiego rodzaju naprawy wchodzą w skład napraw kapitalnych trzonów?
4. Jakie rodzaje robót należą do podstawowych napraw trzonów?
5. W jaki sposób wypełnia się przepalone cegły w palenisku?
6. Jakim materiałem wypełnia się szczeliny miedzy kaflami?
7. W jaki sposób dokonuje się wymiany przegród między kanałami?
8. Jak można zabezpieczyć trzon przed pękaniem płyt kuchennych?
9. W jakiej kolejności układa się płyty kuchenne?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień popękane płyty kuchenne na nowe w restauracyjnym trzonie kuchennym

jednopaleniskowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać środki ochrony indywidualnej,
3) sprawdzić jakość płyt kuchennych ułożonych w trzonie,
4) zakwalifikować, które z płyt będą wymieniane na nowe,
5) sprawdzić jakość i wymiary płyt do wbudowania,
6) dobrać rodzaje płyt do wbudowania,
7) przygotować zaprawę ogniotrwałą,
8) zaplanować kolejność układania płyt,
9) ułożyć płaskowniki żeliwne 10×50 mm,
10) ułożyć pierwszą płytę od strony paleniska,
11) sprawdzić poziom układanych płyt,
12) zachować odstęp między płytami 5 mm,
13) zaprezentować efekty swojej pracy,
14) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment trzonu kuchennego restauracyjnego,

−

płyty kuchenne z otworami,

−

płyty kuchenne bez otworów „ślepe”,

−

płaskowniki żeliwne 10×50 mm,

−

zaprawa ogniotrwała,

−

przymiar kreskowy,

−

narzędzia zduńskie,

−

środki ochrony indywidualnej.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Ćwiczenie 2

Wymień przepalony ruszt w palenisku trzonu kuchennego zbiorowego żywienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dobrać środki ochrony indywidualnej,
3) sprawdzić stan techniczny rusztu w trzonie,
4) sprawdzić wymiary paleniska,
5) dobrać długość beleczek celem wykonania rusztu dostosowanego do wielkości

powierzchni paleniska,

6) sprawdzić stan techniczny wmurowanych żeliwnych beleczek teowych dla oparcia

rusztu,

7) przygotować zaprawę zduńską,
8) ułożyć beleczki rusztowe ze spadkiem około 4 cm od drzwiczek do tylnej ściany

paleniska,

9) osadzić ruszty w sposób umożliwiający ich wymianę,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) zlikwidować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

palenisko trzonu restauracyjnego,

−

żeliwne beleczki w kształcie teowym,

−

ruszt belkowy,

−

przymiar kreskowy,

−

narzędzia zduńskie,

−

środki ochrony indywidualnej.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

TAK

NIE

1) wyjaśnić, na czym polega konserwacja trzonów kuchennych?





2) ustalić terminy konserwacji przeglądów okresowych?





3) wymienić, jakie rodzaje robót wchodzą w skład napraw trzonów

kuchennych restauracyjnych?





4) zorganizować stanowisko pracy?





5) sprawdzić jakość płyt kuchennych?





6) dobrać płyty kuchenne do wbudowania w trzon?





7) przygotować zaprawę zduńską o rzadkiej konsystencji?





8) wbudować nowe płyty w trzon kuchenny?





9) sprawdzić stan techniczny beleczek rusztowych?





10) wymierzyć palenisko, dostosowując do jego powierzchni

długość beleczek?





11) dobrać długość beleczek rusztowych?





12) ułożyć beleczki z założonym spadkiem?





13) osadzić ruszt w palenisku?





__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Test składa się z 25 zadań dotyczących wykonywania konserwacji i napraw trzonów

kuchennych. Na rozwiązanie masz 60 minut. Odpowiedzi udzielaj tylko na karcie
odpowiedzi. Nie zapomnij się podpisać.

2. Zadania 1 – 9 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.

Wybraną odpowiedź zakreśl kółkiem. Jeżeli uznałeś, że nie jest ona poprawna – przekreśl
ją znakiem X i zaznacz kółkiem prawidłową odpowiedź. W zadaniach 10 – 20 uzupełnij
brakujący wyraz lub wyrazy. Zadania 21 – 25 wymagają udzielenia krótkiej odpowiedzi.
Za każdą pełną poprawną odpowiedź uzyskasz 1 punkt. Błędna odpowiedź lub jej brak
oznacza 0 punktów.

3. Uzyskaną ilość punktów możesz przeliczyć na oceny szkolne: 9 ÷ 12 – dopuszczający,

13÷ 16 – dostateczny, 17 ÷ 19– dobry, 20 ÷ 25 – bardzo dobry.

Powodzenia!

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Który z materiałów służących do wypełniania wnętrza kafli najskuteczniej ułatwia

przewodzenie ciepła
a) gruz i zaprawa gliniana.
b) zaprawa gliniano – wapienna.
c) zaprawa cementowo – gliniana.
d) płytki szamotowe i zaprawa gliniana.

2. Ze względu na bezpieczeństwo ogniowe minimalna odległość wewnętrznej powierzchni

trzonu kuchennego od palnej powierzchni ściany z warstwą ochronną wynosi
a) 30 cm.
b) 25 cm.
c) 20 cm.
d) 15 cm.

3. Ruszt trzonu kuchennego należy ustawiać

a) poziomo.
b) pochyło ku dołowi.
c) pochyło ku przodowi.
d) dowolnie.

4. Ciąg w trzonie kuchennym reguluje się

a) zasuwą dymową.
b) drzwiczkami paleniskowymi.
c) drzwiczkami popielnikowymi.
d) płytami kuchennymi z otworami.

5. Zdjęcie płyt kuchennych z częściową wymianą na nowe wykonuje się podczas

a) napraw drobnych.
b) remontu bieżącego.
c) remontu kapitalnego.
d) prac konserwacyjnych.

6. Wymiana przegrody kanałów trzonu kuchennego polega na wymurowaniu ścianek

działowych układając cegły na
a) stojąco ¼ c.
b) rąb grubości ¼ c.
c) płask grubości 1 c.
d) płask grubości ½ c.

7. Wyjęte w czasie rozbiórki kafle o charakterze zabytkowym

a) rozdrabnia się gruz do wylepki.
b) kompletuje się i magazynuje w całości.
c) wbudowuje się w miejsce uszkodzonych kafli.
d) pozbywa się, ich.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

8. Do armatury trzonów kuchennych nie należy

a) ruszt.
b) piekarnik.
c) multiplikator.
d) płyta kuchenna.

9. Całkowite rozebranie trzonu kuchennego wykonuje się, jeżeli

a) występuje dymienie trzonu.
b) występuje zły ciąg w kanale.
c) następuje stygnięcie ścian trzonu.
d) następuje szybkie przegrzanie się ścian trzonu.

10. Na doprowadzeniu wody zimnej z wodociągu do wężownicy powinien być zamontowany

zawór zwrotny i zawór …………………………………………………………….………

11. Podczas rozbiórki trzonu kuchennego wnętrze należy polać wodą w celu ……………….

………………………………………………………………………………………………

12. Nieszczelne spoiny między kaflami należy przeskrobać nożem zduńskim, zmoczyć wodą

i ……………………………………………………………………………………………

13. Rozbiórkę oblicowania trzonu kuchennego rozpoczyna się od kafla …………………….

14. Odzysk kafli jest możliwy wyłącznie przy …………..…………………………rozbiórce.

15. Po demontażu, nowy trzon kuchenny restauracyjny należy wybudować …………………

pomieszczenia.

16. Miejsce po wypalonych cegłach w palenisku muszą być wylepione ……………………..

…………………………………………………. na zaprawie …………………………….

17. Prawidłowe działanie trzonu kuchennego uzależnione jest od stałej ……………………...

i systematycznego …………………………………………… przewodów kominowych.

18. Zwieńczeniem trzonu kuchennego po dokonaniu jego naprawy są ……………………….

kafle ……………………..

19. Pudła piekarników w trzonach kuchennych restauracyjnych wykonywane są z blachy

czarnej grubości ……………………. mm.

20. Wykonanie trzonu kuchennego należy kontrolować w trakcie……………………………,

gdyż naprawa po wykończeniu wymaga kosztownych przeróbek.

21. Za pomocą jakich elementów i materiałów osadza się drzwiczki paleniskowe

w naprawianym trzonie kuchennym?

22. Jak należy ułożyć nagrzewnicę w stosunku do rusztu?

23. Podaj przekrój i usytuowanie otworu do podłączenia rury zapieckowej.

24. Jaki istotny element należy sprawdzić podczas przeglądu bieżącego?

25. Na których elementach budynku nie wolno gromadzić gruzu?

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Nazwisko i imię …………………………………………………………

Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub udziel krótkiej
odpowiedzi.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a)

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

Razem:

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

6. LITERATURA

1. Birszenk A.: Piece mieszkaniowe i trzony kuchenne. Budowa i użytkowanie. Państwowe

Wydawnictwa Techniczne, Warszawa 1953

2. Birszenk A.: Poradnik Roboty zduńskie. Arkady, Warszawa 1973
3. Cieślowski S., Karpiński M., Trzaskowski W.: Instalacje sanitarne. WSiP, Warszawa,

1974

4. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne. Część 1. WSiP, Warszawa 1998
5. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWK

Bud – Ergon OW PZITB, Warszawa 1998

6. Kowalczyk Z., Loska F., Czarkowski M.: Kosztorysowanie w budownictwie. WSiP,

Warszawa 1995

7. Lenkiewicz W.: Budownictwo ogólne. Część 2. PWSZ, Warszawa 1970
8. Paradistal J.: Roboty zduńskie. Część 1. PWSZ, Warszawa 1960
9. Paradistal J.: Roboty zduńskie Część 2. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa

Zawodowego, Warszawa 1957

10. Paradistal J.: Technologia zduńska. Biblioteka Związku Zakładów Doskonalenia

Rzemiosła, Warszawa 1961

11. Snopiński T.: Roboty zduńskie w budownictwie. Budownictwo i Architektura, Warszawa

1954

12. Vademecum budowlane pod redakcją E. Piliszka. Arkady, Warszawa 2001
13. Remonty i modernizacja budynków mieszkalnych. Poradnik. praca zbiorowa

pod kierunkiem doc. mgr inż. S. Zaleskiego. Arkady, Warszawa 1987

14. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 Nr 75,
poz. 690)

15. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997 Nr 129, poz. 844)

16. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U.2003 Nr 47, poz. 401)