14 Wykonywanie konserwacji i napraw kominków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Barbara Duda – Dziewierz

Wykonywanie konserwacji i napraw kominków
712[08].Z3.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rzeczoznawcy:
dr inż. Władysława Francuz
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Duda - Dziewierz

Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z3.03.
Wykonywanie konserwacji i napraw kominków zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu zdun.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

obowiązujące podczas wykonywania konserwacji i napraw kominków

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Technologia konserwacji i napraw kominków

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i kształtowaniu umiejętności

wykonywania konserwacji i napraw kominków.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, które

powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę i korzystaj z różnych źródeł informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które
zawierają:

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

polecenia i sposób wykonywania,

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

sprawdzian teoretyczny,

−

sprawdzian umiejętności praktycznych.

4. Przykład zadania/ćwiczenia oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy

i kształtowanie umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego ćwiczenia jest
dowodem osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej.
Odpowiadając na pytania sprawdzianu postępów powinieneś odpowiadać tak lub nie,
co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Jednostka modułowa: Wykonywanie konserwacji i napraw kominków, której treści teraz
poznasz jest jedną z jednostek modułowych koniecznych do zapoznania się z technologią prac
konserwacyjnych konstrukcji zduńskich – schemat układu jednostek modułowych .

Szczególnie istotnym zagadnieniem tej jednostki jest technologia wykonywania prac

remontowych i konserwacji komory paleniska, natomiast największą trudność może Ci
przysporzyć poprawność wykonywania ćwiczeń z zakładania wkładów kominkowych
w istniejących kominkach.

W czasie wykonywania ćwiczeń na stanowiskach roboczych musisz przestrzegać

regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych,
wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki i w trakcie wykonywania pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z3

Technologia prac konserwacyjnych konstrukcji

zduńskich

712[08].Z3.01

Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych

712[08].Z3.02

Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych

712[08].Z3.03

Wykonywanie konserwacji i napraw kominków

712[08].Z3.04

Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów

kominowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

– rozróżniać terminologię budowlaną,
– odróżniać technologie wykonania budynku,
– stosować zasady bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
– stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
– rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
– odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
– posługiwać się dokumentacją budowlaną,
– wykonywać przedmiary i obmiary robót,
– wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
– organizować stanowiska składowania i magazynowania,
– transportować materiały budowlane.

−

charakteryzować proces spalania paliw technicznych,

−

wyjaśniać zasadę ciągu kominowego,

−

określać na podstawie dokumentacji przebieg kanałów dymnych, spalinowych

i wentylacyjnych,

−

lokalizować właściwy kanał spalinowy, dymny i wentylacyjny,

−

przygotowywać materiały stosowane do budowy konstrukcji zduńskich i kominiarskich,

−

przygotowywać zaprawy ognioodporne,

−

dobierać i przygotowywać narzędzia i sprzęt niezbędny do wykonywania prac zduńskich

i kominiarskich,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska podczas wykonywania prac zduńskich i kominiarskich.

−

rozpoznawać konstrukcje zduńskie,

−

organizować stanowisko pracy do wykonywania, napraw i konserwacji konstrukcji

zduńskich,

−

sporządzać zapotrzebowania i rozliczenia materiałowe,

−

wykonywać fundamenty i podmurówki pod konstrukcje zduńskie,

−

wykonywać prace pomocnicze związane z robotami zduńskimi,

−

wykonywać piece grzewcze: kanałowe, komorowe, przenośne, innych konstrukcji

zgodnie z dokumentacją,

−

wykonywać kominki różnych typów zgodnie z dokumentacją,

−

wykonać trzony kuchenne różnych typów zgodnie z dokumentacją,

−

wykonywać konstrukcje zduńskie bez dokumentacji

−

wykonywać prace wykończeniowe konstrukcji zduńskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś, umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
przeciwporażeniowej obowiązujące podczas wykonywania konserwacji i napraw
kominków,

−

zorganizować i zlikwidować stanowisko wykonania konserwacji
i napraw kominków,

−

wykonać szkice przebudowy kominków,

−

zaplanować kolejność robót,

−

sprawdzić szczelność kominka,

−

określić usterki kominków,

−

określić stopień demontażu kominków przeznaczonych do naprawy,

−

dokonać częściowego demontażu kominków,

−

dokonać całkowitego demontażu kominków,

−

dokonać weryfikacji zdemontowanych części kominków,

−

wykonać remont paleniska,

−

wymienić armaturę kominkową,

−

połączyć kominek z przewodami dymowymi,

−

wymienić paleniska w kominkach,

−

przebudować kominek zgodnie z dokumentacja,

−

przebudować kominek na inny rodzaj paliwa (drewno, gaz),

−

wymienić wykładziny w kominku,

−

dokonać przeglądu okresowego kominka,

−

wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,

−

wykonać prace zgodnie warunkami technicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej obowiązujące podczas wykonywania
konserwacji i napraw kominków

4.1.1. Materiał nauczania

Zagrożenia występujące na stanowisku pracy podczas wykonywania konserwacji

i napraw kominków są typowe, takie jak przy wielu robotach budowlano-montażowych
wykonywanych ręcznie. Obejmują one:

−

skaleczenia lub uszkodzenia rąk stosowanymi narzędziami,

−

uderzenia lub otarcia,

−

zaprószenie oczu pyłem,

−

spadnięcie z rusztowania,

−

porażenie prądem.
Przy

wykonywaniu

konserwacji

napraw

kominków

obowiązują

przepisy

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, o których uczyłeś się
w jednostce modułowej B1.02.

Kominki należy budować z materiałów nieszkodliwych dla zdrowia, posiadających

atesty. Wszystkie tynki i kleje stosowane przy konserwowaniu i naprawianiu kominków
należy przygotowywać w rękawicach. Materiały te działają żrąco na powierzchnię skóry.
Przy zarabianiu zapraw należy w miarę możliwości unikać wdychania unoszącego się pyłu.

Przy pracy z maszyną do cięcia kamienia należy pamiętać o tym, aby nie przysuwać

małych elementów ręką do tarczy tnącej.

Bardzo ważna jest ostrożność przy posługiwaniu się narzędziami i elektronarzędziami.

Elektronarzędzia mogą być niebezpieczne, gdy nie przestrzega się instrukcji obsługi oraz
lekceważy zasady zdrowego rozsądku. Największymi wrogami bezpieczeństwa są pośpiech
i zmęczenie.

Podczas wykonywania robót remontowych należy zakładać ubranie robocze, które

powinno być wykonane z mocnego materiału

. Buty ochronne

powinny być wygodne, dobrze

zasznurowane, ze sztywną ochroną palców i na protektorze, który chroni przed poślizgiem.
Rękawic używa się w szczególnych wypadkach, ale nigdy nie należy ich stosować w pobliżu
ostrzy tnących elektronarzędzi, kiedy zachodzi ryzyko draśnięcia, gdyż nie osłoniętą dłoń
zawsze można wycofać, natomiast wkręcona w mechanizm rękawica na to nie pozwoli.
Nie należy też używać rękawic pracując niektórymi narzędziami ręcznymi. Na przykład,
młotek podczas uderzania ma tendencję do wysuwania się z dłoni. Trzymając go ręką
w drelichowej lub skórzanej rękawicy, odruchowo mocniej zaciskamy palce, niepotrzebnie
forsując dłoń. Gumowane rękawice potrzebne są przy pracach z gipsem, tynkami i klejami,
ale nie przepuszczają powietrza i dłonie należy od czasu do czasu wietrzyć, a rękawice
przesypywać talkiem. Okulary ochronne to podstawowe zabezpieczenie oczu przed kurzem
i odpryskami przy mechanicznym szlifowaniu, cięciu, frezowaniu i kuciu. Maseczki
przeciwpyłowe należy stosować, gdy podczas pracy powstaje kurz i pył.

Szczególną uwagę należy zwrócić na przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej oraz

bezpieczeństwa użytkowników podczas eksploatacji kominków.

Należy przestrzegać wymogów mających wpływ na ciąg w przewodzie kominowym.

Poznałeś je w jednostce modułowej Z1.02. Każdy kominek powinien mieć swój przewód
kominowy. Niedopuszczalne jest podłączanie kominka do przewodu wentylacyjnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pomieszczenie, w którym został zainstalowany kominek, musi mieć swój oddzielny kanał
wentylacyjny.

W strefie bezpośredniego oddziaływania ciepła z kominka nie mogą się znajdować

elementy wrażliwe na wysoką temperaturę, w tym również kabel elektryczny w ścianie.
Otwory służące do czyszczenia i wybierania sadzy muszą być wyposażone w szczelnie
zamykane drzwiczki wykonane z materiałów ognioodpornych. Również miejsce
przed drzwiczkami powinno być wykonane z materiałów odpornych na ogień.

Należy przestrzegać przepisów dotyczących odległości elementów drewnianych

od przewodu kominowego oraz wymogów określających położenie i wysokość komina
względem kalenicy i połaci dachowych.

Kominki można wyposażyć w szyber, czyli przepustnicę. Służy ona do regulacji siły

ciągu, co wpływa na zmianę wydajności kominka. Przy otwartym szybrze ciąg kominowy jest
największy i powoduje on szybkie spalanie drewna oraz zwiększenie mocy kominka. Żeby
zmniejszyć prędkość spalania, należy szyber przymknąć. Oprócz szybrów otwieranych
ręcznie można zainstalować szybry regulowane automatycznie, których działanie polega
na jego zamykaniu i otwieraniu w czasie zamykania i otwierania drzwiczek. Niektóre kominki
nie mają szybra i można go wtedy zamontować na rurze dymnej.

Kominki wyposażone we wkłady lub kasety kominkowe gwarantują (zakładając

prawidłową instalację) pełne bezpieczeństwo użytkowania. Można rozpalić w nim ogień,
dołożyć drewna, zamknąć drzwiczki i mieć gwarancję bezpieczeństwa pod względem
przeciwpożarowym.

Kominki otwarte bez drzwiczek paleniskowych wymagają dużej ostrożności. Żywy ogień

jest zawsze zagrożeniem dla każdego budynku. Choć kominki otwarte nie dorównają
pod względem bezpieczeństwa nowoczesnym wkładom kominkowym, istnieje jednak kilka
rozwiązań poprawiających bezpieczeństwo podczas palenia w kominku otwartym.

Posadzka przed kominkiem, minimum 50 cm przed paleniskiem, powinna być wykonana

z materiałów niepalnych (kamień, płytki ceramiczne itp.), tak aby strzelające iskry
lub rozżarzone kawałki drewna nie spowodowały pożaru. Można też przed paleniskiem
położyć dekoracyjna płytę z blachy mosiężnej.

Jako dodatkową ochronę przeciwpożarową można stosować parawany wykonane z gęstej

siatki lub ze szkła żaroodpornego. Parawany takie ustawia się w trakcie palenia
przed otworem paleniska. Sprawiają, że płomienie i iskry nie wydostają się na pomieszczenie.

Przedmioty wykonane z materiałów łatwopalnych (na przykład: meble, firanki, sprzęt

RTV) powinny być oddalone od kominka na około 80 cm.

Ze względu bezpieczeństwa należy pamiętać i nigdy nie wolno zostawiać palącego się

drewna w otwartym kominku bez nadzoru użytkownika.

Ze względu na bezpieczeństwo przeciwpożarowe należy wziąć pod uwagę następujące

czynniki:

−

palenisko i jego osłona nie mogą być zainstalowane w miejscu bardzo uczęszczanym,

−

przedmioty wykonane z materiałów łatwopalnych muszą być przechowywane
w odległości co najmniej 1,5 m od paleniska.

W przypadku powstania pożaru należy natychmiast podjąć następujące kroki:

−

zamknąć dopływ powietrza służącego jako utleniacz, przez zamknięcie:
a) drzwiczek do załadunku drewna,
b) szuflady na popiół,
c) przycisku wlotu powietrza na popielniku,

−

zawiadomić straż pożarną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakimi zagrożeniami spotkasz się przy wykonywaniu konserwacji kominków?
2. Z jakimi zagrożeniami spotkasz się przy wykonywaniu napraw kominków?
3. Z jakich materiałów są wykonywane kominki, ze względu na bezpieczeństwo pożarowe?
4. Jakie przepisy obowiązują przy eksploatacji kominków?
5. Do jakich przewodów kominowych podłączamy kominek?
6. Jakich elementów nie powinniśmy umieszczać w strefie bezpośredniego oddziaływania

ciepła z kominka?

7. W jaki sposób powinny być wykonane otwory do wybierania sadzy?
8. Jaka konstrukcja kominka spełnia wymagania bezpiecznego użytkowania?
9. W jakim obszarze przed kominkiem stosujemy materiały niepalne?
10. Jaką funkcję pełnią parawany przed kominkiem?
11. W jakiej odległości od kominka można ustawić meble z materiału łatwopalnego?
12. W jakim miejscu w pomieszczeniu nie powinno się instalować paleniska kominka?
13. W jakiej odległości od paleniska można umieścić przedmioty łatwopalne?
14. W jaki sposób należy użytkować kominki, aby nie doszło do pożaru?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż, jakie zagrożenia mogą wystąpić podczas remontu kominka wykonywanego

przez zdunów na oglądanym filmie dydaktycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z przepisami dotyczącymi bezpiecznej pracy na stanowisku,
2) obejrzeć film dydaktyczny,
3) wypisać zauważone zagrożenia,
4) zapisać uwagi do swoich spostrzeżeń,
5) skonsultować swoje uwagi z kolegami,
6) skonsultować swoje uwagi z nauczycielem,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

film dydaktyczny nakręcony podczas wykonywania remontu kominka przez zdunów.

Ćwiczenie 2

Zorganizuj bezpieczne stanowisko, przy kominku otwartym, w którym będzie

wykonywany remont paleniska. Po zakończeniu robót remontowych zlikwiduj stanowisko
oraz uporządkuj i zagospodaruj odpady. Z magazynu pobierz niezbędne materiały i sprzęt,
a po zakończeniu robót rozlicz się z magazynem z pobranych materiałów i sprzętu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z przepisami dotyczącymi bezpiecznej pracy na stanowisku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zapoznać się z miejscem w pomieszczeniu, w którym będzie organizowane stanowisko,
3) podzielić pracę na dwa etapy:

−

pierwszy etap polegający na zorganizowaniu stanowiska przed realizacją prac

remontowych,

−

drugi etap wykonywany po zrealizowaniu prac remontowych i polegający

na likwidacji stanowiska,

4) określić jakie elementy kominka będą remontowane,
5) w pierwszym etapie zadania pobrać z magazynu sprzęt i narzędzia niezbędne w trakcie

wykonywania remontu,

6) rozłożyć narzędzia i sprzęt w sposób ograniczający zbędne ruchy podczas wykonywania

czynności remontowych,

7) wyznaczyć miejsce na ułożenie materiałów koniecznych przy wykonywaniu prac

remontowych,

8) pozostawić stanowisko dla grupy, która będzie wykonywała prace remontowe,
9) w drugim etapie zadania umyć, zakonserwować i zdać do magazynu pobrane narzędzia

i sprzęt,

10) sprzątnąć stanowisko pracy,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie zwracając uwagę na ewentualne trudności

oraz zgodność z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,

12) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia zduńskie,

−

sprzęt pomiarowy,

−

materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać niebezpieczeństwa, na które narażeni są zdunowie remontujący

kominek?



2) wskazać zagrożenia, które mogą wystąpić podczas remontowania

kominków?



3) zorganizować bezpieczne stanowisko pracy?



4) zlikwidować stanowisko pracy?



5) dobrać narzędzia i sprzęt do remontu lub naprawy kominka?



6) zastosować odpowiedni sposób na bezpieczne usunięcie gruzu?



7) ułożyć w odpowiednim miejscu materiały do remontu lub naprawy kominka?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Technologia konserwacji i napraw kominków

4.2.1. Materiał nauczania

Wszystkie problemy związane z konstrukcją i budową kominków znajdziesz omówione

w jednostce modułowej Z2.06 „Wykonywanie kominków”, natomiast organizowanie
stanowiska pracy do wykonywania napraw i konserwacji kominków zawiera jednostka
modułowa Z2.01 „Wykonywanie prac przygotowawczo-zakończeniowych w robotach
zduńskich”.

Naprawy kominków głównie polegają na:

−

określaniu usterki kominka na podstawie wywiadu, oględzin i próby palenia,

−

wymianie uszkodzonej obudowy,

−

uszczelnianiu płaszcza kominka,

−

wymianie obudowy paleniska kominka,

−

wymianie armatury w kominku (szybra, rusztu, drzwiczek).
Konserwacja kominka polega na:

−

czyszczeniu kominka,

−

usuwaniu popiołu i sadzy,

−

czyszczeniu przewodów dymowych,

−

kontrolowaniu stanu technicznego obudowy i armatury.
Zakres badań i oględzin stanu technicznego kominka jest ściśle związany

z występującymi problemami zgłaszanymi przez użytkowników oraz celem, jakiemu mają
służyć wyniki badań. Bardzo ważna jest konstrukcja kominka. Do podstawowych badań
należą:

−

okresowe oględziny i badania związane z bieżącą konserwacją,

−

oględziny i badania polegające na bieżących zabiegach remontowych,

−

oględziny i badania związane z planowanym remontem kapitalnym (częściowym
lub kompleksowym),

−

oględziny i badania celem dokonania modernizacji obudowy kominka.

Przed badaniem i oględzinami kominka należy zapoznać się z jego dokumentacją
oraz ewentualnymi ekspertyzami i wynikami wcześniejszych badań, a także zebrać
informacje od użytkowników o zauważonych przez nich usterkach i uszkodzeniach. Dla
ułatwienia sprawdzenia prawidłowego funkcjonowania kominka oględzinom poddaje się
poszczególne jego elementy.

Określenie usterki kominka przez sprawdzenie dopływu powietrza do kominka

O tym czy kominek jest prawidłowo wykonany lub uległ uszkodzeniu w trakcie

eksploatacji możemy się dowiedzieć po przeanalizowaniu dostarczonych od użytkownika
informacji o jego funkcjonowaniu oraz wykonanych oględzin poszczególnych elementów
jego budowy, funkcjonowania armatury i przeprowadzonych prób palenia.

Nawet najdokładniej wybudowany kominek i odpowiednie drewno nie zagwarantują

dobrego działania kominka - zarówno otwartego jak i zamkniętego, jeżeli nie zapewni się
wystarczającej ilości powietrza do spalania.

Niedostateczna ilość powietrza do spalania to najczęstsze powody złego funkcjonowania

kominków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Schemat kominka otwartego [opracowanie własne]

Kominek otwarty potrzebuje bardzo dużo tlenu - zużywa około 200 – 1000 m³ powietrza

w ciągu godziny. Kominki z paleniskami zamkniętymi potrzebują tylko około 6 – 8 m³
powietrza w ciągu godziny. Wynika z tego, że kominek otwarty wysysa w ciągu godziny
kilkanaście razy więcej powietrza niż kubatura pomieszczenia, w którym się znajduje.

Kominek otwarty podczas palenia zasysa powietrze całą powierzchnią otworu paleniska.

Zatem im większe pole przekroju otworu, tym więcej powietrza z pomieszczenia zostaje
wciągnięte do komina.

W budynkach wznoszonych metodami tradycyjnymi, w których otwory okienne

i drzwiowe w drewnianych ramach nie były szczelne, pewna ilość świeżego powietrza
dostawała się do domu w sposób naturalny. Powodowało to jednak, że w pomieszczeniach
przy kominku wzmagał się ruch powietrza.

Obecnie budowane domy są bardzo szczelne i kominki - a w szczególności kominki

otwarte - mogą spowodować powstanie silnego podciśnienia, co spowoduje cofanie się dymu
do pomieszczenia. Dlatego konieczne jest doprowadzenie do kominka świeżego powietrza
z zewnątrz.

Rys. 2. Doprowadzenie powietrza do kominka [12]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Bez względu na rodzaj kominka do spalania drewna potrzebny jest dostęp powietrza.

Prawidłowo i nieprawidłowo usytuowane wloty powietrza bezpośrednio do kominka
przedstawia rysunek numer 2.

W przypadku kominków otwartych zapotrzebowanie powietrza jest bardzo duże.

W takich kominkach tylko część zasysanego do paleniska powietrza ma bezpośredni kontakt
z drewnem. Znacznie większa część powietrza - nawet do 2000 m³/h na 1 kg drewna -
przepływa obok drewna, nie biorąc udziału w procesie spalania. Powietrze to unosi znaczną
część wytworzonej energii do komina.

O wiele bardziej oszczędne są kominki z paleniskami zamkniętymi (kasetami

lub wkładami kominkowymi lub też kozami) - potrzebują tylko ok. 6 – 8 m³/h na 1 kg
drewna). W nowoczesnych wkładach i piecach na drewno jest znacznie większa kontrola
nad przepływem powietrza w palenisku i większość powietrza zasysanego do paleniska bierze
udział w wytwarzaniu energii cieplnej.

Kominek otwarty wysysa z pomieszczenia w ciągu godziny kilkanaście razy więcej

powietrza niż kubatura tego pomieszczenia.

Podczas eksploatacji kominka należy sprawdzać szczelność komina i jego odpowiedni

ciąg, a zwłaszcza drożność. Należy też kontrolować czy szyber nie jest zamknięty,
gdyż wówczas zmniejsza się ciąg. W momencie, gdy kominek wytwarza zbyt mało ciepła, a
ogień dusi się lub wygasa, należy dokładać drewna gdy jest jeszcze żar, jeżeli go nie
ma rozpoczynać palenie drobnym drewnem. W kominkach do palenia należy używać drewna
o wilgotności od 15 do 20%. Należy sprawdzić przewód kominowy: szczelność, ciąg,
odpowiednią wysokość (60 cm powyżej szczytu dachu) oraz drożność. W przypadku
wytwarzania się małej ilości ciepła przy dużych płomieniach sprawdzić należy szczelność
paleniska lub używać grubszego drewna. Jeżeli jest zbyt duży ciąg kominowy należy założyć
reduktor ciągu. Jeżeli zbyt szybko brudzi się szyba należy używać suchszego drewna, unikać
zbyt częstego palenia przy małym płomieniu (słabej intensywności) lub otworzyć
w zależności od rodzaju wkładu, dopływy powietrza na szybę.

Rys. 3. Kominek – szczegóły konstrukcyjne [2, s. 25]

Czyszczenie kominka

Dobre funkcjonowanie paleniska może być osłabione przez złe warunki atmosferyczne

na przykład zawirowanie wiatru lub mgła. Zalecane jest czyszczenie komina dwa razy
w roku. Raz w ciągu sezonu grzewczego i drugi raz przed rozpoczęciem sezonu grzewczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W czasie czyszczenia deflektor oraz szyber powinny być usunięte. Przed każdym sezonem
grzewczym należy sprawdzić stan uszczelnień korpusu paleniska oraz stan uszczelek
drzwiczek oraz szyby. Jeżeli zachodzi potrzeba należy dokonać wymiany uszczelek.
W przypadku stwierdzenia uszkodzeń paleniska należy niezwłocznie je usunąć.

Po zakończeniu sezonu grzewczego należy dokonać czyszczenia wszystkich elementów

wewnątrz paleniska. Wyszczotkować ewentualny nagar. W celu ułatwienia czyszczenia
należy wyjąć elementy ruchome: ruszt, tylną płytę, deflektor, popielnik. Poza sezonem
grzewczym dopływy powietrza do paleniska powinny być otwarte, ażeby umożliwić
przepływ powietrza poprzez palenisko i przewód kominowy. W czasie użytkowania paleniska
należy opróżniać popielnik, żeby zbierający się w nim popiół nie blokował przepływu
powietrza przez ruszt. Czyszczenie szyby odbywa się za pomocą szmatki i płynów
czyszczących na bazie sody kaustycznej.

Popiół należy usuwać wtedy, gdy jest to konieczne i ze względu na nagromadzoną

większą jego ilość. W kominku otwartym powstaje więcej popiołu niż w kominkach
z wkładami i zwykle nie ma w nim popielnika. Popiół trzeba usuwać za pomocą szufelki,
najlepiej

po każdym

paleniu

przeciwnym

razie

może

być

wdmuchiwany

do pomieszczenia). Dla wygody podczas robót remontowych warto zamontować w płycie
paleniska ruszt, a pod nim umieścić szufladę na popiół. Innym rozwiązaniem jest
zainstalowanie większego pojemnika na popiół na niższej kondygnacji.

Rys. 4. Popiół z kominka można usunąć: a) za pomocą szufelki,

b) korzystając z szuflady znajdującej się pod rusztem, c) z dużego pojemnika na niższej kondygnacji [7, s. 22]

W kominkach z wkładem popiół w popielniku nie może sięgać do siatki, ponieważ:

−

nie będzie ona chłodzona i może ulec zniszczeniu,

−

popiół uniemożliwia obieg powietrza koniecznego do spalania.
Popiół należy przesypać do metalowego pojemnika zaopatrzonego w szczelną pokrywę.

Pojemnik należy ustawić na niepalnym podłożu z dala od materiałów palnych
aż do całkowitego wystudzenia.

Wymiana uszkodzonych kafli

Jeżeli w trakcie oględzin kominka zostały stwierdzone pęknięcia, odpryski czy inne

ukryte wady i uszkodzenia kafli, to należy je niezwłocznie wymienić uzupełniając nowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymianę kafli zaczynamy od wyczyszczenia całego kominka z popiołu i sadzy,

a następnie delikatnym wykuciu kolejnych warstw kafli w kolejności odwrotnej jak
przy stawianiu kominka. Pamiętając, że kołnierze kafli zostały spięte za pomocą spinaczy
metalowych, należy prace wykonywać tak, aby nie uszkodzić sąsiednich nieuszkodzonych
kafli.
Kafle rozebrane lub naruszone w trakcie rozkuwania należy postawić ponownie zgodnie
z wcześniej poznanymi zasadami.
Obudowa kominka ma wyłącznie charakter dekoracyjny.

Przebudowa kominka

Przy stwierdzonych wadach konstrukcyjnych kominka można go przeprojektować,

a następnie przebudować. W zależności od przewidywanej przebudowy kominek może
wymagać całkowitego lub częściowego demontażu. Przed robotami rozbiórkowymi należy
zabezpieczyć i pozamykać otwory wentylacyjne i kominowe. Roboty rozbiórkowe kominka
prowadzimy rozpoczynając od demontażu wszelkich elementów ruchomych, obudowy
paleniska i całej obudowy.

Podczas robót rozbiórkowych ze szczególną starannością rozbieramy elementy, które

można wykorzystać ponownie lub stanowią wartość historyczną, zwłaszcza stare kafle
i drzwiczki lub parawany żeliwne. Materiały uzyskane z demontażu kominka należy
zweryfikować ze względu na przydatność w innym kominku oraz zmagazynować, zwłaszcza
elementy i materiały zabytkowe. Z materiałów wykazujących zniszczenie i przepalenie należy
zrezygnować.

Po zdemontowaniu kominka i zweryfikowaniu odzyskanych materiałów można wykonać

plan remontowanego kominka.

Uczelnianie kominka otwartego

Najważniejszą częścią kominka otwartego jest palenisko. Ze względu na wysoką

temperaturę wykonuje się je z pełnej cegły ceramicznej, a od wewnątrz wykłada cegłą
szamotową lub wylepia glinką ogniotrwałą. Wymiary paleniska muszą mieć odpowiednie
proporcje. Boczne ścianki powinny być ustawione pod kątem rozwartym względem tylnej.
Tylna – wzniesiona pionowo do około 1/3 wysokości paleniska, a dalej pochylona do przodu
o 15-25º.

Zbyt wysoka pionowa część tylnej ścianki wymusi większe nachylenie ścianki w górnej

części. Utrudni to odprowadzanie dymu i obniży sprawność kominka.
Wszelkie nieszczelności płaszcza kominka powinny być niezwłocznie usuwane przez jego
uszczelnianie. O wyborze metody decyduje wielkość uszkodzeń oraz konstrukcja kominka.

Można tylko przetrzeć powierzchnię zawiesiną glinianą, albo po usunięciu resztek

zaprawy wypełnić nową zaprawą powstałe nieszczelności, a także skuć wierzchnią warstwę
i wykonać nową. Wskazane bywa też, w przypadku szczególnego zniszczenia, skucie
i wykonanie całego płaszcza.

Uszczelnianie kominka zamkniętego

Uszczelnianie kominka zamkniętego wykonuje się ze specjalnej masy uszczelniającej

odpornej na wysoką temperaturę oraz uszczelek z włókna szklanego. Przynajmniej raz w roku
należy sprawdzić stan uszczelek wokół drzwiczek i szyby. Jeśli są niedociśnięte, należy je
docisnąć. Jeśli są zużyte, należy wymienić.

W niektórych urządzeniach krawędzie korpusu i drzwiczek są tak dokładnie dopasowane,

że uszczelki nie są potrzebne. Takie rozwiązanie nie wymaga konserwacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wpływ budowy paleniska i jego elementów na funkcjonowanie kominka

W górnej części komora paleniskowa przechodzi w komorę dymową. Tylna ścianka jest

nachylona pod kątem 60º, tak aby powstało przewężenie zwane gardzielą. Pozostałe ścianki
są w tym miejscu nachylone pod tym samym kątem. Przekrój komory ma więc kształt
trapezowy, co sprzyja intensywniejszemu wypromieniowywaniu ciepła na zewnątrz.

W gardzieli kominka jest zamontowany szyber – żeliwna lub stalowa przysłona,

obrotowo zamocowana w bocznych ściankach komory dymowej. Służy on do zmniejszania
lub odcinania przepływu powietrza. W ten sposób można regulować ciąg w kominie. Kiedy
w kominku się nie pali, zamknięty szyber nie dopuszcza, by z pomieszczenia uchodziło ciepłe
powietrze. Szyber jest nieodzownym elementem kominka.

Skośna górna część wykładziny szamotowej na tylnej ściance komory tworzy

w przewodzie dymowym półeczkę z lekko wklęsłą powierzchnią. Chroni ona
przed przedostawaniem się do kominka wody opadowej. Jednocześnie we wklęsłości występu
zbierają się sadze i drobiny nie spalonego opału.

Powyżej niego znajduje się tak zwana wyczystka, czyli otwierane drzwiczki metalowe.

Po ich otwarciu można wyczyścić komorę dymową i dolną część przewodu dymowego.
Dostaje się do nich od strony pomieszczenia sąsiedniego.

To rozwiązanie jest dogodne, kiedy komin biegnie w ścianie zewnętrznej i dostęp

do drzwiczek jest łatwy. A także, kiedy pod kominkiem znajduje się garaż lub jakieś
pomieszczenie gospodarcze.

W pozostałych przypadkach, zamiast zagłębiać popielnik, płytę paleniskową umiejscawia

się na wysokości co najmniej 40 cm nad podłogą. Wówczas drzwiczki od popielnika
umieszcza się od przodu.
Można z popielnika zrezygnować w ogóle. Wówczas jednak trzeba po każdym paleniu
czyścić komorę paleniskową, gdyż cząstki popiołu mogą być wydmuchiwane na zewnątrz
kominka do pomieszczenia.

Przebudowa paleniska kominka z typu otwartego na zamknięty

Bardzo często użytkownicy kominków decydują się na zamontowanie paleniska

zamkniętego w istniejącym kominku z paleniskiem otwartym przez zastosowanie paleniska
w postaci wkładu lub kasety.

Wkład i kaseta są to zamknięte paleniska wykonane z materiałów wytrzymałych

na wysoką temperaturę i dobrze akumulujących ciepło.

W kasetach kominkowych górna część paleniska jest płaska, a ścianki boczne - często

przewężone do środka paleniska. Dzięki temu kasetę można zainstalować zarówno
w kominku nowobudowanym jak i w istniejącym kominku z paleniskiem otwartym, i to
bez większych przeróbek. Wkłady mają natomiast rozbudowany okap i są przeznaczone
wyłącznie do kominków nowych. Taki wkład podłącza się do przewodu dymowego,
a następnie obudowuje.
Wkłady i kasety kominkowe są to zamknięte paleniska wykonane z materiałów odpornych
na ciągłe działanie wysokiej temperatury. Wszystkie wkłady i kasety wyposażone są
w przeszklone drzwiczki, przez które widać ogień. W górnej ścianie obudowy wkładów
i kaset znajduje się wylot dymu.

Montaż wkładu kasetonowego
Wkład kasetonowy montuje się w komorze paleniskowej bez konieczności rozbierania całego
kominka. Podczas montażu należy wykonać następujące czynności:

−

wymierzyć szerokość, długość i głębokość komory paleniskowej kominka,

−

wymierzyć długość i powierzchnię przekroju przewodu kominowego,

−

oczyścić komorę paleniskową i przewód kominowy z resztek sadzy,

−

połączyć elementy przewodu dymowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

sprawdźić, czy długość przewodu kominowego jest wystarczająca,

−

zamocować kołnierz izolujący, który uszczelni wlot do przewodu kominowego,

−

wykonać przejście z zaprawy cementowo-glinianej nad kołnierzem izolującym,

−

usunąć dolne elementy przewodu dymowego,

−

podeprzeć deską odcinek z kołnierzem,

−

ręcznie uformować z zaprawy niewielki lejek wokół otworu wylotowego przewodu,

−

gdy zaprawa zwiąże, ponownie zamontować dolne elementy przewodu dymowego
i podstawę,

−

uszczelnić kitem zduńskim miejsca połączeń,

−

wyregulować wysokość nóżek kasety, aby podstawa znalazła się około 5 cm nad dnem
komory paleniskowej (umożliwi to cyrkulację powietrza, a wkładom z dolnym
nawiewem zapewni dopływ powietrza do komory spalania),

−

zamontować wkład, korzystając z pomocy drugiej osoby, dosuwając go wraz z podstawą
przewodu dymowego do tylnej ściany komory paleniskowej kominka.

Czynności ilustruje rysunek numer 5.
Przed zainstalowaniem wkładu należy w okapie kominka zamontować kratkę wentylacyjną,
która zwiększy ilość ciepłego powietrza oddawanego przez nagrzany wkład kominkowy.

Rys. 5. Kolejne czynności przy montażu wkładu kasetonowego: 1) komora paleniskowa kominka otwartego,

2) zakładanie kołnierza izolującego z przewodem kominowym, 3) montaż kasety kominkowej,

4) zamontowana kaseta kominkowa z wskazanym obiegiem powietrza [2, s. 36]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby kominek zamknięty prawidłowo funkcjonował, podczas naprawy należy zastosować

się do podanych niżej zasad, które zostały zilustrowane na rysunku numer 6:

−

Wkład lub kasetę powinno się montować na specjalnych nóżkach lub na wzmocnionej
płycie.[1]

−

Konstrukcja stropu powinna być wzmocniona w zależności od potrzeb. [1]

−

Odpowiednie wymiary obudowy kominkowej powinny umożliwiać umieszczenie wkładu
lub kasety w bezpiecznej odległości od podłoża. [2]

Rys. 6. Prawidłowo wykonana konstrukcja kominka z wkładem lub kasetą – opis w tekście [9, s.153]

−

Należy wykonać wlot powietrza konwekcyjnego i wlot powietrza do spalania. Jeśli
powietrze doprowadzane jest z zewnątrz, powinna być możliwość zamykania przepływu
tego powietrza, aby uniknąć strat ciepła w pomieszczeniu, gdy kominek jest
nieużywany. [3]

−

Należy zachować odpowiednią przestrzeń między wkładem lub kasetą a obudową
umożliwiającą ruch powietrza konwekcyjnego. [4]

−

Należy usunąć wszystkie przedmioty łatwo palne oraz podlegające zniszczeniu
pod wpływem wysokiej temperatury. Izolację termiczną ścian i elementów obudowy
należy wykonać z ognioodpornej wełny mineralnej z warstwą folii aluminiowej. [5]

−

Przewód dymowy należy starannie połączyć z króćcem pod kątem 45° za pomocą
specjalnej obejmy lub silikonu. [6]

−

Moderator ciągu, czyli automatyczny regulator ciągu – należy instalować w takim
miejscu, aby był widoczny i łatwo dostępny. [7]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Należy zainstalować kratkę rewizyjną, tak aby umożliwiała kontrolę i ewentualne
późniejsze naprawy. [8]

−

Okap należy wykonać z ognioodpornych materiałów (na przykład z profili stalowych,
ognioodpornych płyt gipsowo-kartonowych z izolacją z wełny mineralnej z folią
aluminiową). [9]

−

Komora dekompresyjna powinna znajdować się tuż nad górną krawędzią kratki wylotu
powietrza. Chroni ona strop przed działaniem gorącego powietrza. Komorę należy
izolować oraz zainstalować w niej dwie małe kratki: wylotu tuż przy suficie i wlotu nieco
niżej. [11]

−

Połączenie kominka z kominem należy wykonać w ten sposób, że sadze i skropliny
powinny spływać do paleniska. Stożkowy kształt połączenia zapobiega gromadzeniu się
sadzy. Komin powinien rozpoczynać się co najmniej 5 cm poniżej sufitu. [12]

−

Konstrukcja komina powinna być szczelna, a przekrój odpowiedni do wybranego
urządzenia. Należy zastosować właściwą izolację oraz obudowę przewodu kominowego
zapobiegającą schładzaniu się spalin. [13]

−

Przewód kominowy należy zaizolować oraz zachować bezpieczną odległość od
elementów łatwo palnych. [14]

−

Należy dobrze zaizolować komin aby zapobiec szybkiemu schładzaniu się spalin. Komin
powinien mieć jednolity przekrój na całej długości. Daszek na wylocie komina powinien
uniemożliwiać przedostawanie się opadów atmosferycznych do środka. [15]

Błędy powodujące złe funkcjonowanie kominka zamkniętego, które zostały zilustrowane

na rysunku numer 7:

−

Wkład lub kasetę zamontowano bezpośrednio na podłodze, w sposób niestabilny,
bez sprawdzenia nośności stropu, na podłożu łatwopalnym. [1]

−

Palenisko umieszczono zbyt blisko podłoża przed kominkiem i nie zapewniono izolacji
termicznej łatwo palnego podłoża. [2]

−

Brakuje wlotu powietrza konwekcyjnego oraz doprowadzenia powietrza do spalania. [3]

−

Zablokowano przepływ powietrza konwekcyjnego. [4]

−

Ściany oraz przedmioty wrażliwe na wysoką temperaturę znalazły się w bezpośrednim
oddziaływaniu ciepła z kominka (np. kabel elektryczny w ścianie). Brakuje izolacji ścian
i elementów obudowy. [5]

−

Niedokładnie zainstalowano przewód dymowy na króćcu wylotowym wkładu lub kasety:
może się zsunąć. Połączenie przewodu umożliwia wydostawanie się na zewnątrz skroplin
z komina. [6]

−

Brakuje moderatora, umożliwiającego zmniejszenie zbyt silnego ciągu. [7]

−

Brakuje kratki rewizyjnej, umożliwiającej wgląd do okapu kominka. [8]

−

Okap kominka wykonano z materiałów łatwopalnych, bez odpowiedniej izolacji. [9]

−

Kratkę wylotu ciepłego powietrza umieszczono za blisko sufitu. Istnieje ryzyko
zbytniego nagrzewania sufitu. Sufit wykonano z materiałów nieodpornych na ciągłe
działanie gorącego powietrza. [10]

−

Brakuje odprowadzenia ciepłego powietrza bezpośrednio do pomieszczenia i zbiera się
ono w górnej części okapu. Może to powodować deformację okapu. [11]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 7. Niewłaściwie wykonana konstrukcja kominka z wkładem lub kasetą – opis w tekście [9, s. 152]

−

Niestabilne połączenie przewodu dymowego z przewodem kominkowym: sadze
gromadzące się wokół przewodu mogą spowodować zapchanie komina. [12]

−

Konstrukcja komina umożliwia wydostawanie się sadzy na zewnątrz. Przekrój komina
nieregularny, a komin nieizolowany. Zły stan przewodu kominowego. [13]

−

Elementy łatwopalne mają bezpośredni kontakt z przewodem kominowym. [14]

−

Konstrukcja wylotu komina jest zła: słaba izolacja, komin przewężony na końcu,
nieodpowiednia wysokość (możliwe cofanie się spalin). Brakuje daszka na kominie. [15]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 1. Przyczyny występujące w trakcie użytkowania kominka

Ustalanie ilości robót remontowych

Ilość robót ustala się na podstawie obmiaru (dla robót już wykonanych) lub przedmiaru

(dla robót przewidzianych do wykonania).

Obmiar robót dokonywany jest zwykle przez majstra lub technika budowy w obecności

wykonawcy. Polega on na dokładnym wymierzeniu i obliczeniu – według przyjętych zasad –
robót wykonanych przez zespół lub indywidualnego robotnika. Zasady wykonywania
obmiaru dla każdego rodzaju robót są ujęte w Katalogach Nakładów Rzeczowych
lub Katalogach Norm Pracy.

Ustalanie ilości robót remontowych kominka odbywa się na podstawie przyjętego planu

robót oraz pomiarów wykonanych bezpośrednio na stanowisku pracy z wyszczególnieniem:

−

elementów podlegających wymianie,

−

materiałów odzyskiwanych w trakcie ewentualnej rozbiórki,

Lp.

Problemy

Przyczyny

Trudno

rozpalić

ogień

w kominku

- opał złej jakości lub wilgotny,

2. Ogień przygasa

- kawałki drewna nieodpowiedniej wielkości,
- niewystarczający dopływ powietrza do spalania,
- zimny przewód kominowy,

3. Kominek

dymi

podczas

rozpalania

- niewystarczający ciąg,
- zablokowany przewód kominowy,
- zamknięty szyber,

4. W kominku jest zbyt mały

płomień

- niewystarczający dopływ powietrza do spalania,
- niewystarczający ciąg,

5. W kominku jest zbyt duży

płomień bez możliwości
regulacji

- brak kontroli nad powietrzem doprowadzanym

do komory spalania,

6. W przewodzie kominowym

następuje kondensacja pary
wodnej (skropliny)

- opał złej jakości lub wilgotny,
- zimny przewód kominowy,
- zbyt długo utrzymywane zredukowane spalanie

(z ograniczonym dostępem powietrza)

- zbyt długi przewód łączący kominek z kominem

i poprowadzony w zimnej strefie,

7. Następuje

samozapalenie

się komina

duże

nagromadzenie

się

cząsteczek

stałych

w przewodzie kominowym,

8. Kominek

niską

wydajność cieplną

- drewno świeże lub zbyt wilgotne,
- niewłaściwe wykonanie kominka,

9. Dym z kominka wydostaje

się do pomieszczenia

- zanieczyszczony przewód łączący kominek z kominem

lub zatkany przewód kominowy,

- zamknięty szyber,
- otwarte drzwiczki we wkładzie lub kasecie kominkowej

z zamkniętą komorą spalania,

- nieodpowiedni przewód kominowy,
- wpływ wiatru na wylot dymu z przewodu kominowego,
- niewystarczająca wentylacja lub działanie wentylacji

wymuszonej w pomieszczeniu, w którym jest
zamontowany kominek,

10. Brudzi się szyba

- opał złej jakości lub wilgotny,
- ograniczona prędkość spalania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

materiałów wykorzystanych w trakcie remontu.

Powierzchnie wykonanych uszczelnień obmierza się w rozwinięciu elementów, które zostały
uszczelnione.

Kalkulacja kosztu robót

Rzemieślnik pracujący na własne ryzyko musi umieć określić, czyli skalkulować koszt

wykonania jednostek rozliczeniowych swoich produktów. Określenie kosztu wykonania
elementów prac remontowych sprowadza się do określenia potrzebnych nakładów
na robociznę, materiały i pracę sprzętu. Pomocne tu będą Katalogi Nakładów Rzeczowych
wydawane przez centralne urzędy i przeznaczone do kosztorysowania robót budowlanych.
Ponieważ katalogi te są bardzo obszerne, trzeba pamiętać, że roboty remontowe są ujęte
w katalogu 2-04.

W celu skalkulowania kosztu robót należy w katalogu odszukać właściwą dla danych

robót tablicę, z której wypisuje się normy nakładów i mnoży je przez odpowiednią stawkę.
Będzie to:

−

dla robocizny – stawka za godzinę pracy odpowiednio wyszkolonego robotnika,

−

dla materiałów – cena jednostki wymienionych w tablicy materiałów,

−

dla sprzętu – cena pracy roboczogodziny wymienionego w tablicy rodzaju sprzętu.
Stawkę robocizny oblicza się w podany niżej sposób.
Podstawą jest stawka godzinowa pracy zasadniczej odpowiedniego robotnika (czyli

liczba złotych, którą dany robotnik powinien otrzymać za godzinę pracy, przed potrąceniem
podatku od wynagrodzeń osób fizycznych). Do stawki płacy zasadniczej należy doliczyć
dodatki uzupełniające, mające pokryć urlopy, dodatki stażowe i brygadzistowskie, narzuty na
podatek od płac i ubezpieczenia społecznego itp. Stawki te ulegają częstym zmianom, dlatego
do kalkulacji trzeba je przyjmować zawsze aktualne.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Na czym polega naprawa kominka?
2. Na czym polega konserwacja kominka?
3. Od czego zależy zakres badań i oględzin kominka?
4. Co musimy zrobić przed badaniem i oględzinami kominka?
5. Na co zwracamy uwagę podczas oględzin kominka?
6. Na które elementy kominka należy zwrócić szczególną uwagę?
7. W jaki sposób wentylujemy komorę spalania w kominku otwartym?
8. W jaki sposób wentylujemy komorę spalania w kominku zamkniętym?
9. Kiedy komora spalania wymaga remontu?
10. Kiedy palenisko kominka wymaga remontu?
11. Kiedy obudowa kominka wymaga remontu?
12. W jaki sposób wykonujemy gardziel kominka?
13. W jaki sposób złe wykonanie kominka wpływa na jego prawidłowe funkcjonowanie?
14. W jaki sposób prawidłowe wykonanie kominka wpływa na jego dobre funkcjonowanie?
15. Jakie problemy z kominkiem nie wymagają sprawdzenia go przez zduna?
16. W jaki sposób ustalamy ilości robót remontowych?
17. W jaki sposób kalkulujemy koszty robót remontowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal przyczyny wydobywania się dymu z obudowy kominka w czasie palenia

na podstawie wywiadu i oględzin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z budynkiem i pomieszczeniem, w którym stoi kominek,
2) przeprowadzić wywiad z użytkownikami kominka,
3) wykonać oględziny kominka i jego elementów,
4) wykonać próbę palenia w kominku,
5) zapisać wszelkie stwierdzone usterki,
6) dokonać analizy przyczyny dymienia,
7) podjąć decyzję dotyczącą zakresu potrzebnych napraw lub remontu,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) przedstawić trudności napotkane podczas wykonywania ćwiczenia,
10) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek,

−

suche drewniane szczapy,

−

zapałki.

Ćwiczenie 2

Schemat przedstawia źle wykonany kominek. Nazwij zaznaczone na schemacie

elementy. Przy każdym elemencie zapisz błędy, które możesz stwierdzić na podstawie
rysunku. Określ wpływ występujących błędów na działanie kominka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z rysunkiem kominka,
2) zapisać nazwy wskazanych odpowiednimi literami elementów kominka:

−

1 ……………………………………………

−

2 ……………………………………………

−

3 ……………………………………………

−

4 ……………………………………………

−

5 ……………………………………………

3) zapisać błędy wykonawcze występujące na rysunku kominka,
4) określić wpływ występujących błędów na działanie kominka,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek kominka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wyczyść użytkowany kominek z popiołu i sadzy. Wskaż miejsca szczególnie narażone

na zbieranie się wszelkich nieczystości powstałych w czasie użytkowania kominka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zapoznać się z budową kominka,
3) rozpoznać elementy kominka, w których gromadzą się sadze,
4) rozpoznać elementy kominka, w których gromadzi się popiół,
5) rozpoznać elementy kominka, w których gromadzą się inne nieczystości,
6) sprawdzić stopień zanieczyszczenia,
7) oczyścić kominek,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie oraz uporządkować stanowisko pracy,
10) przedstawić trudności napotkane podczas wykonywania ćwiczenia,
11) ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

użytkowany kominek,

−

narzędzia i sprzęt niezbędne do oczyszczenia kominka,

−

ubranie robocze, rękawice.

Ćwiczenie 4

Na podstawie przeprowadzonych oględzin stwierdzono, że należy uszczelnić palenisko

kominka. Dokonaj oceny zaistniałych uszkodzeń i wykonaj plan robót, które należy wykonać
podczas remontu uszkodzonego kominka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z budową kominka,
3) zapoznać się z budową paleniska,
4) dokonać oględzin paleniska,
5) ocenić zaistniałe uszkodzenia,
6) wykonać plan koniecznych robót remontowych,
7) dobrać materiały do uszczelnienia paleniska,
8) dobrać narzędzia do uszczelnienia paleniska,
9) dobrać środki ochrony indywidualnej,
10) uszczelnić palenisko,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) przedstawić trudności napotkane podczas wykonywania ćwiczenia,
14) ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek,

−

materiały i sprzęt niezbędne do wykonania remontu uszkodzonego paleniska,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 5

Wykonaj, zgodnie z zapisanym planem działania, montaż wkładu kasetonowego

w komorze paleniskowej kominka otwartego. Rozlicz wykonany remont.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z przygotowanym wkładem kasetonowym,
2) zapoznać się z kominkiem, w którym będzie zakładany wkład kasetonowy,
3) przeczytać instrukcję dołączoną do wkładu,
4) zapisać kolejne czynności, które należy wykonać,
5) przygotować sprzęt niezbędny do wykonania zadania,
6) dobrać środki ochrony indywidualnej,
7) zorganizować stanowisko pracy,
8) wykonać ćwiczenie zgodnie z zapisanymi czynnościami,
9) dopisać czerwonym długopisem czynności, których zapomniałeś zapisać planując

czynności, a które ujawniły się w czasie realizacji zadania,

10) wykonać obmiar prac remontowych,
11) rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) przedstawić trudności napotkane podczas wykonywania ćwiczenia,
14) sformułować wnioski,
15) ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 6

Użytkownik kominka zgłosił, że dym z kominka wydostaje się do pomieszczenia. Zapisz

proste czynności, które może wykonać sam użytkownik w celu znalezienia przyczyny oraz
czynności remontowe, który musi wykonać wykwalifikowany zdun.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wymienić proste czynności, które może wykonać sam użytkownik bez fachowej pomocy,
2) wymienić czynności, które musi wykonać wykwalifikowany zdun,
3) zapisać powyższe czynności w tabeli,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) przedstawić trudności napotkane podczas wykonywania ćwiczenia,
6) sformułować wnioski.

Czynności, które może wykonać sam

użytkownik

Czynności, które wymagają sprowadzenia

fachowca

1.

2.

3.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

tabela do wypełnienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 7

Wykonaj demontaż częściowy i całkowity kominków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wykonać demontaż górnej części kominka (kapy kominkowej),
2) wykonać dostęp do rury odprowadzającej spaliny oraz do rur odprowadzających energie

cieplną,

3) wykonać demontaż dolnej części kominka wraz z wymontowaniem wkładu

kominkowego,

4) wykonać całkowitą rozbiórkę spodu kominka,
5) wykonać weryfikację zdemontowanych części kominka (pęknięcia, odkształcenia),
6) ocenić optycznie zdemontowane części pod kątem usterek i wad.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 8

Wykonaj remont paleniska.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wykonać czynności polegające na wymianie zużytych części wkładu kominkowego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 9

Wykonać szkice przebudowy kominków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wykonać rusztowanie,
2) rozmontować górną część kominka,
3) wykonać dostęp do rury wyprowadzającej spaliny oraz dostęp do środka kominka,
4) wyjąć wkład kominka i ocenić jego stan techniczny,
5) wykonać szkic przebudowy kominka uwzględniając uwagi klienta dotyczące jego

przebudowy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 10

Wykonaj połączenie kominka z przewodami dymowymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wykonać połączenie przewodem kominowym za pomocą rury o tej samej średnicy, która

jest średnicą górnej części wkładu kominkowego,

2) wykonać połączenie wkładu kominkowego z rurą wyprowadzającą spaliny za pomocą

opaski zaciskowej, metalowej,

3) wykonać uszczelnienie przewodu odprowadzającego spaliny za pomocą masy

uszczelniającej ognioodpornej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 11

Wykonaj przebudowę kominka na inny rodzaj paliwa (gaz).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) dokonać uzgodnienia z Rejonowym Zakładem Gazowniczym w zakresie uzyskania

zgody na spalanie gazem (podłączenie kominka do sieci gazowej),

2) wykonać demontaż wkładu i rury odprowadzającej spaliny,
3) wykonać trzon i boki paleniska z cegieł szamotowych,
4) zamontować szyber w przewodzie kominkowym w górnej części w celu regulacji ciągu

spaleń.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 12

Wykonaj przegląd okresowy kominka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) ocenić stan techniczny wkładu kominkowego, ewentualnie trzonu boków kominka na

paliwo stałe drewno,

2) sprawdzić drożność przewodu kominkowego oraz przewodu kominowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 13

Wykonać przebudowę kominka zgodnie z dokumentacją (projektem wykonawczym

kominka).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z projektem budowlanym uwzględniającym wykonanie kominka lub

kominków,

2) wykonać specyfikację materiałów potrzebnych do wykonania kominka zgodnie

z projektem budowlanym,

3) wykonać pracę zgodnie z warunkami technicznymi zawartymi w dokumentacji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kominek otwarty przeznaczony do remontu,

−

wkład kominkowy kasetonowy z instrukcją montażu,

−

narzędzia niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić usterki kominka?



2) przeprowadzić oględziny kominka?



3) zebrać wywiad na temat funkcjonowania kominka?



4) wyczyścić kominek z popiołu i sadzy?



5) ustalić usterki kominka?



6) zlikwidować usterki kominka?



7) rozebrać kominek?



8) zweryfikować zdemontowane części kominka?



9) wymienić armaturę kominka?



10) wykonać plan prac remontowych kominka?



11) wykonać remont paleniska kominka?



12) wykonać remont obudowy kominka?



13) zamontować kasetę kominkową w kominku otwartym?



14) wykonać obmiar prac remontowych kominka?



15) rozliczyć materiały, robociznę i sprzęt?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Test składa się z 21 zadań.
6. Wybraną odpowiedź zakreśl kółkiem. Jeśli uważasz, że pomyliłeś się i wybrałeś

nieprawidłową odpowiedź, to przekreśl ją znakiem X i otocz kółkiem prawidłową
odpowiedź.

7. Zadania 1 – 15 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.
8. W zadaniach 16 – 21 uzupełnij zdania.
9. Ogółem możesz uzyskać 21 punktów. Każde poprawnie wykonane zadanie to jeden

punkt.

10. Po rozwiązaniu testu, sprawdź swoje wyniki z nauczycielem.
11. Na rozwiązanie zadań masz 45 minut.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podczas użytkowania kominka należy systematycznie:

a) wymieniać obudowę paleniska,
b) uszczelniać płaszcz kominka,
c) uszczelniać jego obudowę,
d) usuwać popiół i sadze.

2. Remontowany kominek można zacząć użytkować, gdy:

a) stwierdzimy, że funkcjonuje prawidłowo,
b) dokonamy próby drożności przewodów,
c) zakończymy roboty budowlane,
d) przestanie dymić.

3. Okresowe czyszczenie kominków i kominów należy wykonywać:

a) co najmniej jeden raz w roku,
b) co najmniej dwa razy w roku,
c) co najmniej cztery razy w roku,
d) gdy zachodzi taka potrzeba.

4. Posadzka przed paleniskiem kominka powinna być wykonana z:

a) impregnowanego drewna,
b) kamienia naturalnego,
c) tworzyw sztucznych,
d) włókien naturalnych.

5. Przed czyszczeniem kominka należy:

a) dokonać niezbędnych napraw,
b) uszczelnić wnętrze paleniska,
c) usunąć elementy ruchome,
d) zainstalować deflektor.

6. Palenisko w kominku otwartym wykłada się od wewnątrz:

a) kształtkami ceramicznymi,
b) cegłą klinkierową,
c) cegłą szamotową,
d) cegłą pełną.

7. Konserwacja kominka obejmuje czynności polegające na:

a) czyszczeniu, uszczelnianiu i regulacji urządzeń,
b) wymianie wkładów kominkowych,
c) modernizacji i unowocześnianiu,
d) przeróbkach i naprawach.

8. Zawiesiną glinianą można:

a) uszczelnić palenisko kominka,
b) wygładzić obudowę kominka,
c) wyszorować kominek,
d) umyć ruszt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Kratka rewizyjna zainstalowana w kominku ma umożliwiać:

a) kontrolę i naprawy,
b) usuwanie sadzy,
c) wentylację,
d) oględziny.

10. Deflektor dymu:

a) uniemożliwia wydostawanie się skroplin z komina,
b) odprowadza dym do przewodu kominowego,
c) zmienia kierunek przepływu dymu,
d) reguluje siłę ciągu w kominku.

11. Usterkę kominka określimy na podstawie:

a) dokumentacji technicznej kominka,
b) wywiadu, oględzin i próby palenia,
c) technologii wykonania budynku,
d) wskazań wykonawcy kominka.

12. Poza sezonem grzewczym dopływy powietrza do paleniska powinny być:

a) przymknięte,
b) zamknięte,
c) usunięte,
d) otwarte.

13. Najbardziej narażoną na zniszczenie częścią kominka jest:

a) kanał wentylacyjny,
b) kanał spalinowy,
c) jego fundament,
d) palenisko.

14. Pęknięcia w obudowie kominka:

a) poważnie wpływają na jego prawidłowe funkcjonowanie,
b) nie mają wpływu na jego prawidłowe funkcjonowanie,
c) mają wpływ wyłącznie na ciąg powietrza,
d) mają głównie znaczenie estetyczne.

15. Wkłady i kasety uszczelniamy za pomocą:

a) dowolnej masy uszczelniającej oraz uszczelek z tworzyw sztucznych,
b) specjalnej masy uszczelniającej oraz uszczelek z włókna szklanego,
c) dowolnej zaprawy murarskiej,
d) zaprawy zduńskiej.

Uzupełnij zdania

16. Boczne ścianki paleniska powinny być ustawione pod kątem ……………………..

względem tylnej ścianki.

17. Meble wykonane z materiałów łatwopalnych powinny być oddalone od kominka około

……… cm.

18. Ściany należy ………… od elementów obudowy paleniska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Literą X na rysunku przedstawiającym elementy konstrukcji kominka otwartego został

oznaczony ……………… .

20. Jeżeli stwierdzimy uszkodzenie komory paleniska to należy je niezwłocznie

……………………….. .

21. Wymiary kominka zależą od …………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie konserwacji i napraw kominków

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

1. Francuz W. M., Sokołowski R. : Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-

Ergon, Warszawa 1998

2. Martensson H.: Kominki, piece, piecyki. ARKADY, Warszawa 2005
3. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP,

Warszawa 1999

4. Nowy Poradnik majstra budowlanego. Warszawa ARKADY, 2003, 2005
5. Poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 1985
6. Poradnik mistrza budownictwa wiejskiego. ARKADY, Warszawa 1976
7. Budujemy dom 10/2002
8. Budujemy dom 10/2005
9. Murator 9/1998
10. Murator 9/2004
11. Świat kominków 3/1(7)2006-09-10
12. Strony internetowe:

−

www.polska-droga.pl

−

www.muratorplus.pl

−

www.wrzesnia.com.pl

Polskie Normy
1. PN-EN 13229:2002 „Wkłady kominkowe wraz z kominkami otwartymi na paliwa stałe.

Wymagania i badania”

2. PN-EN 13240 „Ogrzewacze pomieszczeń na paliwa stałe. Wymagania i badania”