12 Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Maria Bisaga

Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych
712[08].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Władysława Maria Francuz
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Maria Bisaga

Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z3.01
„Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu zdun 712[08].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz ochrony

środowiska podczas wykonywania konserwacji i napraw pieców grzewczych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Określenie usterek pieców grzewczych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Charakterystyka pieców grzewczych pod względem ich budowy,

rozmieszczenia otworów wyczystkowych i usterkowości związanych z ich
eksploatacją, czyszczenie pieców

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zasady organizacji stanowiska pracy przy robotach zduńskich

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Sposoby usuwania wad i usterek pieców grzewczych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Roboty zduńskie związane z konserwacją i naprawa pieców grzewczych

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Przebudowa pieca na inny system grzewczy

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót, obmiar robót

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Opracowany poradnik ułatwi Ci przyswojenie wiadomości i umiejętności wymaganych

programem nauczania oraz jednostki modułowej dotyczącej wykonywania konserwacji
i napraw pieców grzewczych. Poradnik ten umożliwi Ci łatwiejsze przyswajanie wiedzy
z zakresu robót zduńskich. Twoja wiedza poszerzy się o sposoby diagnozowania usterek
pieców grzewczych i warunki techniczne ich usuwania. Powinieneś bezwzględnie
przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

W poradniku dla ucznia znajdziesz:

−

wymagania wstępne, jakie powinieneś spełnić przed przystąpieniem do opanowywania
nowego materiału nauczania oraz wykonywania ćwiczeń,

−

cele kształcenia, czyli opanowywanie nowych umiejętności nabytych w trakcie
wykonywania ćwiczeń,

−

materiał nauczania, czyli informacje niezbędne do opanowania nowych umiejętności.
Umożliwia samodzielne przygotowanie się do zaliczania sprawdzianów wiedzy
i wykonywania zalecanych ćwiczeń,

−

pytania sprawdzające przeznaczone do samodzielnego sprawdzania własnych
umiejętności, przed przystąpieniem do wykonania ćwiczeń,

−

ćwiczenia, które dostosowane są do treści kształcenia, składające się z: poleceń, które
określają, jakie czynności należy wykonać, a także wykazu materiałów oraz wyposażenia
stanowiska. Ćwiczenia staraj się wykonywać dokładnie, zgodnie z zaleceniami
i wskazówkami nauczyciela,

−

sprawdzian postępów, który posłuży Ci do sprawdzenia swoich umiejętności z tego
zakresu materiału i w przypadku ujawnienia pewnych niedociągnięć – uzupełnienia
brakujących umiejętności,

−

sprawdzian osiągnięć, czyli przykładowy zestaw zadań z instrukcją i kartą odpowiedzi.
Będzie on przeprowadzony na zakończenie cyklu kształcenia jednostki modułowej.
Umożliwi to sprawdzenie wiadomości i umiejętności nabytych podczas realizacji
programu nauczania,

−

wykaz literatury na końcu poradnika, z której możesz skorzystać, aby poszerzyć wiedzę
na ten temat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z3.04

Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów

kominowych

712[08].Z3.03

Wykonywanie konserwacji i napraw kominków

712[08].Z3.02

Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych

712[08].Z3.01

Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych

712[08].Z3.

Technologia prac konserwacyjnych konstrukcji

zduńskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji jednostki modułowej Wykonywanie konserwacji i napraw

pieców grzewczych powinieneś umieć:

−

stosować zasady współpracy w grupie,

−

brać udział w dyskusji, formować i prezentować własne opinie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

czytać ze zrozumieniem,

−

interpretować zależności przedstawione za pomocą wykresów, schematów, wzorów, tabel,

diagramów itp.,

−

dokonywać obserwacji i opisu zjawisk fizycznych,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami specyficznymi dla zawodu,

−

rozpoznawać rodzaje konstrukcji zduńskich,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska,

−

zorganizować stanowiska do wykonania konstrukcji zduńskich zgodnie z zasadami

organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami bhp, ochrony środowiska
i zasadami ergonomii,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

posługiwać się projektem technicznym,

−

wykonywać szkice konstrukcji zduńskich,

−

rozpoznawać i dobierać materiały do wykonania konstrukcji zduńskich,

−

magazynować, składować i transportować materiały do wykonania konstrukcji zduńskich,

−

przygotować materiały stosowane w konstrukcjach ognioodpornych,

−

przygotować zaprawy ognioodporne,

−

dobierać sprzęt i narzędzia do wykonania konstrukcji zduńskich,

−

znać zasady posługiwania się narzędziami i sprzętem,

−

wykonywać prace przygotowawczo-zakończeniowe w robotach zduńskich,

−

wykonywać podstawowe operacje technologiczne,

−

wykonywać fundamenty i podmurówki pod konstrukcje zduńskie,

−

wykonywać zbrojenia do łączenia elementów konstrukcji zduńskich,

−

wykonywać piece kaflowe różnych konstrukcji,

−

rozliczać robociznę i materiały wykorzystane podczas wykonywania konstrukcji

zduńskich,

−

montować i demontować rusztowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej ,,Wykonywanie konserwacji

i napraw pieców grzewczych” powinieneś umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

przeciwporażeniowej obowiązujące podczas wykonywania konserwacji i napraw pieców
grzewczych,

−

zorganizować i zlikwidować stanowisko wykonania konserwacji i napraw pieców

grzewczych,

−

wykonać szkice przebudowy pieców grzewczych,

−

zaplanować kolejność robót,

−

sprawdzić szczelność pieców grzewczych,

−

określić usterki pieców różnych typów,

−

określić stopień demontażu pieców różnych typów,

−

dokonać częściowego demontażu pieca,

−

dokonać całkowitego demontażu pieca,

−

dokonać weryfikacji zdemontowanych części pieca,

−

wymienić elementy przegrody kanałowej,

−

uszczelnić kanały dymne,

−

uszczelnić płaszcz pieca,

−

wymienić uszkodzone kafle,

−

wymienić uszkodzoną armaturę,

−

wymienić obudowę paleniska,

−

przebudować piec wg dokumentacji z wykorzystaniem materiału rozbiórkowego,

−

wyczyścić piec grzewczy,

−

osuszyć piec grzewczy po naprawie,

−

wylepić palenisko,

−

uszczelnić piec,

−

naprawić płaszcz i tynki w piecu,

−

naprawić wykładziny pieca,

−

dokonać przeglądu okresowego pieca,

−

wykonać połączenie pieców grzewczych z kanałami dymowymi,

−

wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,

−

wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe

oraz ochrony środowiska podczas wykonywania konserwacji
i napraw pieców grzewczych

4.1.1. Materiał nauczania

Rozpoczynasz zdobywanie umiejętności pozwalających Ci na pracę w wybranym

zawodzie. Prócz zdobycia określonych kwalifikacji niezbędne jest, abyś pracę wykonywał
w sposób bezpieczny dla zdrowia i życia własnego oraz osób, z którymi będziesz
współpracował. Dlatego musisz nabyć pewien zasób wiadomości i umiejętności z zakresu
bezpieczeństwa i higieny pracy. Ta jednostka modułowa jest kontynuacją i poszerzeniem
(uszczegółowieniem) ogólnych zasad bhp, które poznałeś wcześniej. Odnosi się przede
wszystkim do zachowania bezpieczeństwa pracy na budowie przy robotach zduńskich.

Zagrożenia występujące na stanowisku pracy

Zagrożenia występujące na stanowisku pracy podczas wykonywania prac zduńskich są

typowe, podobnie jak podczas robót budowlanych wykonywanych ręcznie.

Obejmują one:

−

skaleczenie lub uszkodzenie rąk stosowanymi narzędziami,

−

uderzenie lub otarcie cegłą (kaflem, bloczkiem, płytą itp.),

−

zaprószeniem oczu pyłem, odpryskami, zaprawą,

−

upadek z rusztowania,

−

porażeniem prądem podczas stosowania elektronarzędzi.
Zagrożenia i uciążliwość pracy zduna są spowodowane:

−

występowaniem pyłów i substancji toksycznych,

−

pracą na różnych wysokościach,

−

pracą przy różnym oświetleniu,

−

pracą w pobliżu różnych instalacji, sieci itp.

Wymagania związane z bezpiecznym wykonywaniem pracy zduna:

1. Przed rozpoczęciem wykonywania robót piecowych należy sprawdzić czy stanowisko

pracy jest zabezpieczone przed wypadkiem.

2. Przycinanie kafli i cegieł powinno być dokonywane w okularach ochronnych.
3. Kafle należy szlifować przy zamkniętych ustach i oddychaniu przez nos albo stosować

maski ochronne. W pobliżu miejsca szlifowania kafli nie wolno przebywać osobą
postronnym. Po zakończeniu szlifowania pył należy skropić wodą i zamieść.

4. Ubrania robocze powinny być szczelne i zapobiegające przedostawaniu się pyłu na skórę.
5. Należy stosować przy wykonywaniu robót rusztowania kozłowe. Ustawianie rusztowań

na belkach cegłach jest nie dopuszczalne.

6. W przypadku konieczności sprawdzenia komina należy w miejscach niebezpiecznych

stosować pasy bezpieczeństwa.

Zasady bezpieczeństwa przy prowadzeniu robót powyżej terenu

Pracę na wysokości powyżej 1 m od poziomu podłogi lub ziemi, zgodnie z aktualnymi

przepisami, uważa się za pracę na wysokości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyłącza się z tego pracę (niezależnie od wysokości) na powierzchni osłoniętej

ze wszystkich stron osłonami pełnymi do wysokości 1,5 m lub wyposażonej w konstrukcje
chroniące.

Pracę na wysokościach mogą wykonywać tylko osoby powyżej 18 roku życia

i posiadające aktualne orzeczenie lekarskie o dopuszczeniu do pracy na wysokości.

Rusztowania powinny:

−

posiadać pomosty o powierzchni roboczej wystarczającej do pracy oraz składowania
narzędzi, sprzętu pomocniczego i niezbędnej ilości materiałów,

−

pomosty powinny być dobrze wykonane i ułożone; źle wykonany pomost rusztowania
może być przyczyną wypadku,

−

posiadać konstrukcję dostosowaną do przenoszenia występujących obciążeń; powinny
być wywieszone tablice z podanym dopuszczalnym obciążeniem pomostu,

−

zapewniać bezpieczną komunikację pionową oraz swobodny dostęp do stanowisk
roboczych,

−

zapewniać możliwość wykonania pracy w pozycji nie powodującej nadmiernego wysiłku
fizycznego.

Wymagania odnośnie narzędzi i sprzętu

Narzędzia i sprzęt powinny odpowiadać określonym wymaganiom, by pozwalały

na bezpieczną pracę:

−

narzędzia używane przez zduna powinny być zdatne do użytku oraz powinny być
używane zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

nie wolno używać uszkodzonych narzędzi i sprzętu,

−

narzędzia i sprzęt powinny być codziennie czyszczone i konserwowane przez
użytkownika.

Bezpieczeństwo przy obsłudze narzędzi ręcznych o napędzie elektrycznym
Z uwagi na różnorodność typów tych elektronarzędzi, podstawowym źródłem wiedzy

o ich bezpiecznym użytkowaniu są instrukcje bezpiecznej obsługi dostarczane przez
wytwórcę.

Dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania należy stosować następujące zasady:

–

podczas obsługi przenośnych elektronarzędzi przewody elektryczne powinny być
zabezpieczone przed wilgocią i mechanicznymi uszkodzeniami,

–

każdorazowo przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić optycznie stan obudowy
izolacyjnej przewodów, wtyczek - w przypadku uszkodzeń oddać je do naprawy,

–

po zakończeniu prac wyłączyć elektronarzędzia z sieci elektrycznej i zgodnie z instrukcją
zabezpieczyć je przed ponownym włączeniem przez osoby nieupoważnione.

Ochrona środowiska w warunkach budowy

Według prawa budowlanego przez środowisko należy rozumieć ogół elementów

powstałych w sposób naturalny lub ukształtowany w wyniku działalności ludzkiej, które
tworzą podstawy warunków życia człowieka.

Elementy te to przede wszystkim przyroda, tj. powierzchnia ziemi, wody, powietrze

atmosferyczne, świat roślinny i zwierzęcy.

Objęte prawem budowlanym obowiązki z zakresu ochrony środowiska w całej

rozciągłości dotyczą wykonawców robót. Od nich bowiem w dużej mierze zależy utrzymanie
w właściwym stanie powierzchni ziemi, wody, roślinności i powietrza.

Ochrona powierzchni ziemi
W szczególności dotyczy to ochrony przed erozją, niszczeniem mechanicznym,

zanieczyszczeniem substancjami szkodliwymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ochrona wód
Istnieje rozporządzenie w sprawie norm dopuszczalnych zanieczyszczeń wód i warunków

wprowadzania ścieków do wody i do ziemi. Jeżeli do instalacji kanalizacyjnej wprowadza się
ścieki, które nie odpowiadają warunkom wprowadzania ścieków do wody i ziemi,
to instalacja ta musi być wyposażona w urządzenia do oczyszczania ścieków (na przykład
oddzielacze olejów i benzyn, neutralizatory kwaśnych ścieków, osadniki zatrzymywania
zawiesin, piasku, żwiru).

Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami
Źródłem zanieczyszczeń powietrza w miejscach pracy mogą być procesy technologiczne

i czynności robocze. Zanieczyszczenia mogą występować w postaci pyłów, par i gazów.

Szczególnie szkodliwe dla zdrowia (na budowie) są:

−

pyły zawierające wolny dwutlenek krzemu, a głównie jego odmiany krystaliczne,

−

pyły krzemianów: azbestu, miki, talku, grafitu,

−

pyły pochodzenia nieorganicznego (pyły niektórych metali lub ich tlenki),

−

pyły pochodzenia organicznego (pyły drewna twardego buku i dębu),

−

pyły niektórych tworzyw sztucznych,

−

lotne związki ołowiu, rtęci, tlenku węgla, rozpuszczalniki organiczne.
Stosowane są różne formy walki z pyłami, na przykład:

−

pneumatyczny przeładunek produktów pylących przewożonych luzem, transport
w kontenerach i innych opakowaniach ograniczających wydzielanie pyłu przy
przeładunku i dystrybucji,

−

zmechanizowanie prac załadunkowych i wyładunkowych produktów pylących
przewożonych luzem,

−

stosowanie zamiast suchych – mokrych metod obróbki np. szlifowania, cięcia,
polerowania.
Ograniczenie wydzielania się pyłów może być realizowane również przez

wyeliminowanie poza teren budowy robót pylących, takich jak przygotowanie mieszanki
betonowej, szlifowanie kamieni, spawanie elementów stalowych.

W miejscach, w których wydzielają się substancje trujące w postaci gazów, par lub

pyłów, powinny być instalowane miejscowe mechaniczne urządzenia wentylacyjne,
najczęściej połączone z odpowiednio szczelną obudowa, która nie dopuszcza szkodliwych
czynników do środowiska pracy.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakimi zagrożeniami spotkasz się na stanowisku pracy?
2. Jakie wymagania są niezbędne do przestrzegania, by prace wykonywane były

bezpiecznie?

3. Z jakimi uciążliwościami spotkasz się przy wykonywaniu prac zduńskich?
4. Co rozumiesz określenie „praca na wysokości”?
5. Jakim warunkom muszą odpowiadać rusztowania?
6. Jakie są wymagania w stosunku do elektronarzędzi by pozwalały na bezpieczną prace?
7. Co rozumiesz pod pojęciem środowisko naturalne?
8. Na czym polega ochrona powierzchni ziemi według prawa budowlanego?
9. Na czym polega ochrona wód według prawa budowlanego?
10. Na czym polega ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami według prawa

budowlanego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poznałeś wiele czynników niebezpiecznych i szkodliwych. Wybierz spośród nich te,

które najczęściej Twoim zdaniem występują podczas wykonywania prac zduńskich. Podaj
przykłady.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) wypisać czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w pracach zduńskich,
3) podać przykłady obrazujące występowanie tych czynników,
4) wykonaj polecenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja pożarowa,

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,

−

instrukcja magazynowa,

−

instrukcje obsługi elektronarzędzi,

−

instrukcja ewakuacyjna,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

narzędzia i elektronarzędzia.

Ćwiczenie 2

Jakie są Twoim zdaniem niezbędne środki ochrony indywidualnej podczas wykonywania

rozbiórki pieca kaflowego? Odpowiedź uzasadnij.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) wypisać środki ochrony indywidualnej,
3) uzasadnić wybór rodzajów środków,
4) odpowiedź zanotować w zeszycie,
5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja pożarowa,

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,

−

instrukcja magazynowa,

−

instrukcje obsługi elektronarzędzi,

−

instrukcja ewakuacyjna,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

narzędzia i elektronarzędzia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Uzupełnij poniższe zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego rozdziału.

1. Ograniczenie wydzielania się pyłów może być realizowane poprzez:

a. ……………………… przeładunek produktów pylących przewożonych luzem,
b. transport w ………………………… i innych opakowaniach ograniczających

wydzielanie pyłu przy ……………………… i ………………………………,

c. zmechanizowanie prac …………………………. i ………………... produktów

pylących przewożonych luzem,

d. stosowanie zamiast suchych – mokrych ……………………………….. np.

szlifowania, cięcia, polerowania.

2. Ubrania robocze powinny być ……………………… i zapobiegające przedostawaniu się

pyłu …………………………...

3. W przypadku konieczności sprawdzenia komina należy w miejscach niebezpiecznych

stosować ……………………………………….

4. Narzędzia używane przez zduna powinny być codziennie …………………………….

i……………………………………… przez użytkownika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zanotować odpowiedzi w zeszycie,
5) zaprezentować wynik ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

Ćwiczenie 4

Znajdź błędy w poniższych zdaniach obejmujące zakresem materiał z powyższego

rozdziału, popraw je.

1. Źródłem zanieczyszczeń gleby w miejscach pracy mogą być procesy technologiczne

i czynności robocze. Zanieczyszczenia mogą występować w postaci pyłów, par i gazów.

2. Jeżeli do instalacji wodnej wprowadza się ścieki, które nie odpowiadają warunkom

wprowadzania ścieków do wody i ziemi, to instalacja ta musi być wyposażona
w urządzenia do oczyszczania ścieków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) przeanalizować treści zdań,
4) wskazać błędy w treści zdania,
5) zapisać poprawną odpowiedź,
6) zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić zagrożenia, z jakimi spotkasz się na stanowisku pracy?

2) wymienić wymagania konieczne do przestrzegania by prace

wykonywane były bezpiecznie?

3) określić z jakimi uciążliwościami spotkasz się przy wykonywaniu

prac zduńskich?

4) wymienić warunki jakim muszą odpowiadać rusztowania?

5) wymienić wymagania, jakie musza spełnić elektronarzędzia by praca

z nimi była bezpieczna?

6) wymienić zagrożenia dla środowiska które niosą ze sobą roboty

zduńskie?

7) zastosować przepisy bhp podczas pracy elektronarzędziem?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Określenie usterek pieców grzewczych

4.2.1. Materiał nauczania

W czasie eksploatacji pieców pojawiają się wady i uszkodzenia powodujące ich

niewłaściwe działanie.

W celu zdiagnozowania usterek pieca należy:

1. Zapoznać się z jego projektem technicznym, który powinien zawierać:

a) widok w 2 rzutach pieca z zaznaczeniem usytuowania w pomieszczeniu i podaniem

typu pieca,

b) przekroje pionowe i poprzeczne pieca,
c) rysunek podłączenia pieca do przewodu dymowego.

Rys. 1. Widok i przekroje pieca kanałowego jednozwrotnego [3, s. 226].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Widok i przekroje pieca komorowego [3, s. 225].

2. Dokonać wywiadu z użytkownikiem pieca na temat jego niedomagań.
3. Dokonać oględzin pieca zwracając uwagę na:

− stan armatury,
− występujące uszkodzenia kafli i występowanie spękań spoin,
− stan komory paleniskowej,
− rozmieszczenie otworów wyczystkowych.

4. Dokonać próbę palenia ze zwróceniem uwagi na:

a) gazy spalinowe podczas palenia w piecu grzewczym nie powinny wydostawać się

przez uchylone drzwiczki paleniskowe przy otwartych jednocześnie drzwiczkach
popielnikowych,

b) ciąg w piecu powinien być słyszalny w odległości 50 cm od pieca, ponadto ciąg

należy sprawdzić przez przyłożenie zapalonej świecy lub zapałki do uchylonych
drzwiczek paleniskowych. Płomień powinien być skierowany w stronę paleniska
i zająć położenie poziome, a nawet przygasnąć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela. 1. Występujące wady pieców grzewczych i przyczyny ich wystąpienia [autor].

Wady i uszkodzenia

Przyczyny

Dymienie

−

ochłodzenie się pieca i przewodów na skutek

dłuższej przerwy w paleniu,

−

domieszka zimnego powietrza w przewodzie.

Zły ciąg

−

zanieczyszczenie przewodów dymowych,

−

zbyt mała wysokość komina,

−

włączenie do przewodu kominowego innych

pieców.

Słabe nagrzewanie zewnętrznych ścian
pieca

−

znaczna ilość sadzy na ścianach kanałów,

−

nieprawidłowy bieg gazów spowodowany

uszkodzeniem wewnętrznych ścianek pieca.

Szybkie stygnięcie pieca

−

nieszczelności w przewodzie powodujące ruch

powietrza wskutek czego piec ochładza się
pomimo zamknięcia zasuwy.

Ogólne przegrzewanie się pieca

−

zbyt intensywne palenie.

Miejscowe przegrzewanie się pieca

−

uszkodzenie komina,

−

wadliwe wykonanie pieca.

Zewnętrzne pęknięcia

−

za szybkie suszenie pieca po wykonaniu,

−

grube spoiny,

−

złe wiązanie kafli,

−

osiadanie pieca,

−

nierównomierne nagrzewanie się pieca, zbyt

intensywne palenie.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób ustalisz usterki pieca?
2. Z jakich elementów składa się dokumentacja techniczna pieca?
3. Na jakie elementy zwrócisz uwagę dokonując oględzin pieca?
4. Na czym polega próba palenia?
5. Jakie są przyczyny dymienia pieca?
6. Jakie są przyczyny złego ciągu pieca?
7. Jakie są przyczyny słabego nagrzewania się zewnętrznych ścian pieca?
8. Jakie są przyczyny szybkiego stygnięcia pieca?
9. Jakie są przyczyny ogólnego i miejscowego przegrzewania się pieca?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniżej napisane zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego

rozdziału.
1. Przyczyną

występowania

……………………………jest

ochłodzenie

się

pieca

i………………………….

2. Złe nagrzewanie się pieca powodowane jest osadzaniem się znacznej ilości sadzy na

………………………………………………………………

oraz

…………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

……………………………………………... spowodowanym uszkodzeniem ścianek
wewnętrznych.

3. Dokonując oględzin pieca zwracamy uwagę na:

Stan ……………………………

b Uszkodzenie kafli i ………………………
c

Stan komory …………………….

d Rozmieszczenie otworów ………………..

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

Ćwiczenie 2

Poniżej przedstawione są trzy zdania dotyczące usterek pieców i związanej z tym

dokumentacją. Określ czy są one prawdziwe czy fałszywe.

1. Gazy spalinowe podczas palenia w piecu ogrzewczym nie powinny wydostawać się przez

uchylone drzwiczki paleniskowe przy zamkniętych jednocześnie drzwiczkach
popielnicowych.

Prawda ¨

Fałsz ¨

2. Zbyt intensywne palenie powoduje ogólne przegrzewanie się pieca.

Prawda ¨

Fałsz ¨

3. Dokumentacją techniczną powinna zawierać:

a. widok w 2 rzutach pieca z zaznaczeniem usytuowania w pomieszczeniu

i podaniem typu pieca,

b. przekroje pionowe pieca,
c. rysunek podłączenia pieca do przewodu wentylacyjnego.

Prawda ¨

Fałsz ¨

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) wybrać poprawne odpowiedzi,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować sposób postępowania przy diagnozowaniu usterek

pieca?

2) wymienić elementy dokumentacji pieca?

3) dokonać oględzin pieca?

4) przeprowadzić próbę palenia?

5) opisać przyczyny dymienia pieca?

6) określić przyczyny złego ciągu pieca?

7) określić przyczyny słabego nagrzewania się zewnętrznych ścian

pieca?

8) określić przyczyny szybkiego stygnięcia pieca?

9) określić przyczyny ogólnego i miejscowego przegrzewania się pieca?

10) określić usterki pieców różnych typów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Zasada działania pieca kanałowego

(strzałki pokazują kierunek obiegu

gazów kanałami) [1, s. 82].

4.3. Charakterystyka pieców grzewczych pod względem ich

budowy,

rozmieszczenia

otworów

wyczystkowych

i usterkowości związanych z ich eksploatacją, czyszczenie
pieców

4.3.1. Materiał nauczania

Piece wielozwrotne

Piec kanałowy jest najstarszym typem pieca wielozwrotnego.
Ułożone równolegle do siebie kanały pionowe wypełniają całą przestrzeń pieca. Cienkie

przegrody między poszczególnymi kanałami muruje się z tego powodu najczęściej bardzo
starannie cegłami na rąb. Cienka ścianka łatwo może ulec uszkodzeniu, a spoiny przy nie
dość starannym wykonaniu tracą szczelność i przepuszczają gazy spalinowe. Sklepienie
komory paleniskowej umieszczone jest nisko nad paleniskiem, aby móc pomieścić możliwie

najdłuższe kanały, utrudnia to proces spalania
paliwa.

Wylot do komina znajduje się zawsze

u góry pieca. Łatwo stąd wyliczyć, że liczba
kanałów (w piecach większych robi się ich
nawet kilkanaście) jest zawsze nieparzysta. Im
dłuższą drogę przebyły spaliny tym są
zimniejsze.

W ostatnim kanale (V) spaliny będą miały

najniższa temperaturę, a ściana przylegająca
do tego kanału będzie daleko chłodniejsza niż
ściana przylegająca do kanału I czy II.
Nierównomierność temperatury powierzchni
pieca, właściwa piecom kanałowym, powoduje
jego pękanie.

Ponieważ przegroda pomiędzy kanałami I

i V jest cienka, więc łatwo niej o pęknięcie
spoin. Powstały otwór powoduje, że gazy
spalinowe zamiast opływać wszystkie kanały
skracają drogę przepływając tylko część
kanałów, przez co mimo spalania dużej ilości

opału tylko część pieca będzie ogrzana.

Powstaje jeszcze większa różnica w nagrzaniu pomieszczenia, a zarazem ogromne straty

w cieple uchodzącym z gazami do komina.

Przypadki takie w piecach tej konstrukcji spotyka się często. Złe spalanie paliwa

powoduje osadzenie dużej ilości sadzy w kanałach, co zawęża ich przekrój i może z czasem
całkowicie zamknąć drogę przepływu gazów spalinowych. W każdym dolnym połączeniu
jednego kanału z drugim gromadzą się sadze i popiół. Osłabia to ciąg pieca, piec zaczyna
dymić i wymaga czyszczenia z sadzy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Piec wachlarzowy

Piec ten podzielony jest kilkoma przegrodami na kanały poziome.

Wylot z komina znajduje się w górnej części pieca.

Sadze i popiół porywane prądem gazów spalinowych
gromadzą się na ściankach pieca oraz zalegają grubą
niekiedy warstwą na poziomych przegrodach.

Ze względu jednak na szersze przeloty piec może

być używany dłuższy czas, zanim nastąpi większe
zawężenie przekroju kanałów lub ich zamknięcie.

Piece wachlarzowe grzeją zazwyczaj lepiej niż

piece kanałowe, jednak oba rodzaje pieców mają wiele
wad wspólnych.

Przepalenie przegród i powstałe wskutek tego

w nich otwory skracają drogę przepływu gazów
spalinowych, przez co część pieca nie jest ogrzewana.
Jeżeli odstępy między przegrodami są duże, gazy
przepływają przez szerokie kanały najkrótszą drogą
i unoszą duże ilości ciepła do komina, powoduje to
straty opału.

Rys. 4. Zasada działania pieca wachlarzowego [1, s. 83].

Zbyt gęste ułożenie przegród powoduje często zamknięcie drogi przepływu gazów

spalinowych sadzami i popiołem.

W celu czyszczenie pieca, co dwa poziomy przegród musi być wykonany w kaflu otwór

wyczystkowy zamykany rozetą. Kafel taki dookoła otworu trudno wylepić wylepką, wskutek
czego wylepka odpada po kilkakrotnym wyjęciu rozety. Powoduje to przepalenie i pękanie
kafla.

Nisko umieszczone sklepienie komory paleniskowej utrudnia dobre rozwinięcie się

płomienia w palenisku.

Piec kanałowo-wachlarzowy jest połączeniem systemu kanałów pionowych systemem

kanałów poziomych. Gazy spalinowe uchodzą z komory paleniskowej przez otwór w górze
tylnej ściany, po czym pierwszym kanałem opadają na dół, dalej wznoszą się w górę ponad
sklepienie paleniska i przepływają przez kilka kanałów poziomych, aby u góry pieca ujść
do komina.

Piece kanałowo-wachlarzowe mają wszystkie wady i zalety pieca wachlarzowego.

Dodatkową zaletą jest dobre ogrzanie dolnej części pieca przez najgorętsze gazy spalinowe.
Wadą dodatkową bywają ciasne (ze względu na brak wolnego miejsca) przeloty obu kanałów
pionowych, przez co szybko gromadzący się w dolnej ich części popiół zamyka przelot.
Tylna ścianka komory paleniskowej niszczy się prędko i paliwo wraz z popiołem zasypuje
przejście. W dole pieca pomiędzy kanałami pionowymi powinien być otwór wyczystkowy.

W piecach wielozwrotnych powinno być dużo otworów wyczystkowych. W przypadku

ich braku lub niedostatecznej ilości konieczne jest wybijanie pojedynczych kafli oraz
rozbierania wierzchu pieca gdy trzeba go wyczyścić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Piece jednozwrotne

Piec kanałowy

W piecu kanałowym gazy unoszą się jednym kanałem w górę, po czym opadają w dół

i uchodzą do komina. Droga w dół może odbywać się jednym lub wieloma kanałami.
Rysunek obok jest przykładem pieca kanałowego pomysłu architekta Swiaziewa.
W piecu tym gazy wznoszą się kanałem środkowym ku górze, po czym opadają na prawo
i lewo dwoma kanałami opadowymi, które mogą być przegrodami podzielone na połowę.
Spaliny zbierają się na dole i przez wspólny otwór za popielnikiem uchodzą do komina.

Piec komorowy

W piecu komorowym przepływ gazów spalinowych nie

jest ograniczony wąskimi kanałami. Gazy płyną swobodnym
strumieniem. Rozgrzewające się gazy wznoszą się ku górze,
zaś stygnące opadają w dół, więc przepływ ich jest zgodny
z naturalnymi właściwościami gazów o różnej temperaturze.
Strzałki wskazują kierunek przepływu gazów.

Jest wiele rozwiązań budowy pieca komorowego.

W piecach tych uzyskuje się lepsze niż w piecach
wielozwrotnych spalanie paliwa i równiejszą temperaturę
powierzchni pieca. We wszystkich piecach jednozwrotnych
sadze, jeżeli się tworzą, zbierają się tylko w jednym miejscu,
na dole pieca. Przez wycięty tam otwór wyczystkowy
(okrągły zamykany rozetą lub prostokątny z osadzonymi
drzwiczkami wyczystkowymi) można łatwo piec wyczyścić
bez pomocy zduna.

Rys. 7. Zasada działania pieca

komorowego [1, s. 85].

Rys. 6. Zasada działania pieca

kanałowego [1, s. 85].

Rys. 5. Zasada działania pieca

kanałowo-wachlarzowego [1, s. 84].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przenośny piec kaflowy w obramowaniu

W przenośnym piecu kaflowym przepływ gazów spalinowych nie jest ograniczony

wąskimi kanałami.

Gazy

płyną

swobodnym

strumieniem.

Rozgrzewające się gazy wznoszą się do góry
ogrzewając konstrukcje pieca. Połączenie z kominem
występuje w górnej części pieca, poniżej połączenia
wmurowana

jest

płask

płyta

szamotowa

o wymiarach 12 x 25 x 3 cm.

Kafle powinny być we wszystkich ścianach

wylepione płytkami szamotowymi o grubości 25 mm
i wyłożone płytkami szamotowymi o grubości 20 mm.
Sklepienie

powinno

być

wykonane

płytek

szamotowych o grubości 30 mm.

Drzwiczki paleniskowe i popielnikowe oraz

palenisko należy umieszczać z boku szerszej strony
pieca, wpuszczając dolną krawędź drzwiczek w dolne
obramowanie pieca. Obramowanie powinno być
wykonane z kątownika 30 x 30 x 3 cm. Nóżki
szkieletu pieca przenośnego powinny mieć wysokość
10 cm.

Rys. 8. Przekrój pieca przenośnego [3, s. 235].

Zasadniczy kształt pieca komorowego jest przedstawiany na rysunku. Strzałki wskazują

kierunek przepływu gazów.

Sadze, jeżeli się tworzą, zbierają się tylko w jednym miejscu, poniżej połączenia

z kominem i są łatwe do usunięcia.

Do przenośnych pieców ogrzewczych nie wolno stosować żadnych zasuw regulujących

ciąg spalin do przewodu dymowego.

Pojemność cieplna kaflowych pieców przenośnych jest mniejsza niż pieców stałych,

natomiast temperatury powierzchniowe są wyższe.

Czyszczenie pieców

Operacja czyszczenia jest prosta czynnością i przy prawidłowo zbudowanym piecu

(z prawidłową ilością otworów wyczystkowych) może być wykonana przez użytkownika.
Problem pojawia się gdy piec jest zbudowany źle.

Jeżeli nie ma dojścia do dolnych połączeń kanałów albo do przegród poziomych

konieczny będzie częściowy demontaż pieca, a w najlepszym przypadku usunięcie
pojedynczych kafli i wykonanie otworów wyczystkowych.

O wyborze sposobu na oczyszczenie pieca decyduje zdun w zależności od swojej wiedzy

na temat budowy pieca (gdy dysponuje projektem pieca) i jego stanu ogólnego.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie elementy konstrukcji pieca podatne są na uszkodzenia?
2. Jak rozmieścić otwory wyczystkowe w projektowanym piecu wachlarzowym

jednozwrotnym.

3. Wymienić jakie różnice konstrukcyjne pieców jednozwrotnych i wielozwrotnych

wpływające na trwałość ich konstrukcji i eksploatację.

4. Jaki jest tok postępowania, gdy zostanie zlecone wyczyszczenie pieca?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród

przedstawionych

rysunków

wybierz

schemat

pieca

wachlarzowego

wielozwrotnego i zaznacz na nim jak przepływają w nim gazy spalinowe i jakie powinno być
rozmieszczenie otworów wyczystkowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania,,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania – ćwiczenia,
3) określić czynniki charakterystyczne dla danego rodzaju

pieca,

4) określić warunki przepływu gazów spalinowych,
5) określić warunki rozmieszczenie otworów wyczystkowych,
6) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
7) sporządzić

notatkę

przeprowadzonego

ćwiczenia

w zeszycie uzasadniając swój wybór,

8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i sprzęt,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

opisy zasad pracy pieców,

−

rysunki pieców,

−

środki ochrony osobistej,

Ćwiczenie 2

Spośród

przedstawionych

rysunków

wybierz

schemat

pieca

komorowego

jednozwrotnego i zaznacz na nim jak przepływają w nim gazy spalinowe i jakie powinno być
rozmieszczenie otworów wyczystkowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania – ćwiczenia,
3) określić czynniki charakterystyczne dla danego rodzaju pieca,
4) określić warunki przepływu gazów spalinowych,
5) określić warunki rozmieszczenie otworów wyczystkowych,
6) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
7) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie uzasadniając swój wybór,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i sprzęt,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

opisy zasad pracy pieców,

−

rysunki pieców,

−

środki ochrony osobistej.

Ćwiczenie 3

Poznałeś rodzaje pieców kaflowych. Stwórz ankietę stanowiącą klucz do rozpoznawania

rodzaju pieca na podstawie oględzin poprzez zwrócenie uwagi na wracając jego budowę,
sposobu połączenia z kominem, położenia otworów wyczystkowych. Następnie wykorzystaj
ją w praktyce dokonując rozpoznania rodzaju pieca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania – ćwiczenia,
3) określić czynniki charakterystyczne dla danego rodzaju pieca,
4) określić warunki przepływu gazów spalinowych,
5) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
6) opracować punkty ankiety,
7) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie uzasadniając swój wybór,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wykaz narzędzi i sprzętu,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

opisy zasad pracy pieców,

−

rysunki pieców,

−

wykaz środków ochrony osobistej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Uzupełnij poniższe zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego rozdziału.

1. O

wyborze

sposobu

oczyszczenia

pieca

decyduje

zdun

w zależności

…………………………………………………………... (gdy dysponuje dokumentacja
pieca) i …………………………………………………..

2. Piec wachlarzowy podzielony jest …………………. na kanały …………. Wylot

z komina znajduje się w …………………………………………….

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

Ćwiczenie 5

Poniżej przedstawione zostały dwie charakterystyki pieców. Rozpoznaj piece i nazwij je.

1. Ułożone równolegle do siebie kanały pionowe wypełniają całą przestrzeń pieca. Cienkie

przegrody między poszczególnymi kanałami muruje się z tego powodu najczęściej bardzo
starannie cegłami na rąb. Sklepienie komory paleniskowej umieszczone jest nisko nad
paleniskiem, aby móc pomieścić możliwie najdłuższe kanały, utrudnia to proces spalania
paliwa.

2. W piecu tym przepływ gazów spalinowych nie jest ograniczony wąskimi kanałami. Gazy

płyną swobodnym strumieniem. Rozgrzewające się gazy wznoszą się do góry, zaś
stygnące opadają na dół, więc przepływ ich jest zgodny z naturalnymi właściwościami
gazów o różnej temperaturze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) przeczytać dokładnie opisy charakteryzujące piece,
4) przyporządkować cechy charakterystyczne zaprezentowane w opisach poszczególnym

rodzajom pieców,

5) zaprezentować efekt swojej pracy,
6) dokonać samooceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować budowę pieca kanałowego wielozwrotnego pod

względem wrażliwości elementów konstrukcji na uszkodzenia
i rozmieszczenia otworów wyczystkowych?

2) scharakteryzować budowę pieca wachlarzowego wielozwrotnego pod

względem wrażliwości elementów konstrukcji na uszkodzenia
i rozmieszczenia otworów wyczystkowych?

3) scharakteryzować

budowę

pieca

kanałowego

wachlarzowego

wielozwrotnego pod względem wrażliwości elementów konstrukcji na
uszkodzenia i rozmieszczenia otworów wyczystkowych?

4) scharakteryzować budowę pieca kanałowego jednozwrotnego pod

względem wrażliwości elementów konstrukcji na uszkodzenia
i rozmieszczenia otworów wyczystkowych?

5) scharakteryzować budowę pieca wachlarzowego jednozwrotnego pod

względem wrażliwości elementów konstrukcji na uszkodzenia
i rozmieszczenia otworów wyczystkowych?

6) określić w jaki sposób należy dokonać czyszczenia pieca kanałowego

wielozwrotnego?

7) określić w jaki sposób należy dokonać czyszczenia pieca

wachlarzowego wielozwrotnego?

8) określić w jaki sposób należy dokonać czyszczenia pieca kanałowego

wachlarzowego wielozwrotnego?

9) określić w jaki sposób należy dokonać czyszczenia pieca kanałowego

jednozwrotnego?

10) określić w jaki sposób należy dokonać czyszczenia pieca

wachlarzowego jednozwrotnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zasady organizacji stanowiska pracy przy robotach

zduńskich

4.4.1. Materiał nauczania

Stanowisko robocze

Stanowisko robocze jest to odpowiednio wydzielona i wyposażona przestrzeń robocza,

w obrębie, której robotnik lub zespół robotników, maszyna i jej operator lub maszyna i zespół
robotników, a także zespół maszyn z zespołem ich obsługi wykonują określony rodzaj pracy.

Sposób zorganizowania stanowiska roboczego zależy od rodzaju robót, rodzaju

przedmiotów pracy, zastosowania środków pracy; powinien też wynikać z zasad
ergonomicznych i ekonomicznych ruchów pracownika.

Właściwą organizację stanowiska można zapewnić przestrzegając następujących zasad:

1. Stanowisko robocze powinno mieć wystarczającą powierzchnię, aby pracujący poruszali

się swobodnie i mieli możliwość bezkolizyjnego wykonania czynności.

2. Stanowisko robocze powinno być usytuowane na takim poziomie, aby nie wymagało od

montera ani zbędnego schylania się, co wiąże się z dodatkowym wysiłkiem, ani też
zbędnego wznoszenia rąk.

3. Narzędzia, urządzenia oraz materiały powinny być tak rozmieszczone na stanowisku

roboczym, aby zawsze były w zasięgu działania zduna i nie wymagały czasochłonnego
szukania.

4. Stanowisko robocze powinno zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Organizacja stanowiska roboczego

Organizacja stanowiska roboczego przy robotach zduńskich zwykle obejmuje

następujące czynności:

−

wybór metody wykonania robót,

−

przygotowanie stanowiska roboczego,

−

transport i składowanie materiałów,

−

wykonywanie robót z zastosowaniem odpowiednich narzędzi i sprzętu.
Roboty związane z budową i remontem pieców powinny odbywać się indywidualnie lub

zespołowo. Podstawowa zasada doboru metod pracy mówi, że prace proste powinny być
wykonywane zespołowymi metodami, a tylko roboty o skomplikowanym układzie wykonuje
się sposobem indywidualnym.

W metodzie indywidualnej zdun wykonuje wszystkie czynności związane z budową lub

naprawą piec, a pomocnik (pomocnicy) dostarczają mu tylko materiały i przygotowują
do wbudowania oraz przestawiają rusztowania robocze.

W metodach zespołowych występuje podział zadań ze względu na kwalifikacje członków

zespołów. Podstawowy podział zadań to taki, w którym w zespole jest jeden
wykwalifikowany zdun i robotnik (kilku) o niskich kwalifikacjach w charakterze pomocnika.
Zdun wykonuje tylko czynności wymagające najwyższych kwalifikacji, a czynności
podrzędne i pomocnicze wykonuje pomocnik zgodnie z kwalifikacjami.
Zespołowa metoda pracy jest wydajniejsza i przy robotach zduńskich zazwyczaj są to zespoły
dwuosobowe.

Przygotowanie stanowiska roboczego obejmuje wykonanie rusztowań i prawidłowe

rozmieszczenie materiałów.

Na stanowisku pracy należy wyznaczyć pas roboczy, pas transportowy oraz składowisko

materiałów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pas roboczy wyznacza się najbliżej miejsca budowy lub remontu pieca, po którym

monter izolacji i jego pomocnicy mogą swobodnie poruszać się w czasie pracy. W paśmie
tym nie wolno ustawiać żadnych przedmiotów utrudniających pracę.

Pas transportowy, służy do transportu materiałów na stanowisko. Jego szerokość jest

uzależniona od stosowanych środków transportu.

Miejsce na składowisko materiałów należy wyznaczyć opierając się na zasadach

ergonomii pracy. Materiał należy układać na tych samych zasadach jak przy magazynowaniu,
a transport ręczny musi odbywać się z zachowaniem zasad bhp.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest stanowisko robocze?
2. Jakie zasady obowiązują przy organizacji stanowiska roboczego?
3. Jakie zasady bierzemy pod uwagę przy wyborze metody prowadzenia prac zduńskich?
4. Jakich zasad należy przestrzegać przy rozmieszczaniu materiału i sprzętu na stanowisku

roboczym?

5. Jakie czynności obejmuje organizacja stanowiska roboczego przy robotach zduńskich?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższe zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego rozdziału.

1. Pas roboczy wyznacza się najbliżej …………………………………………..., po którym

zdun i jego pomocnicy mogą swobodnie poruszać się w czasie pracy. W paśmie tym
…………………………….. ustawiać żadnych przedmiotów utrudniających pracę.

2. Stanowisko

robocze

jest

odpowiednio

………………………………………

i ……………………………….przestrzeń robocza, w obrębie której robotnik lub zespół
robotników, maszyna i jej operator lub maszyna i zespół robotników, a także zespół
maszyn z zespołem ich obsługi wykonują ………………………..

3. Do najbardziej rozpowszechnionych rusztowań stosowanych w robotach zduńskich

należą …………………………………………...

4. Pas transportowy, służy ………………………………………………. na stanowisko.

Jego ………………………..jest uzależniona od stosowanych środków transportu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zorganizuj stanowisko pracy do wykonania prac remontowych pieca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania – ćwiczenia,
3) określić warunki pomieszczenia, w którym będzie wykonywany remont,
4) określić warunki transportu potrzebnych narzędzi, sprzętu i materiału,
5) dobrać odpowiednie środki transportu,
6) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
7) wykonać projekt organizacji stanowiska pracy,
8) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie uzasadniając swój wybór,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

narzędzia i sprzęt,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

opis technologii robót,

−

materiały potrzebne do prac remontowych,

−

środki ochrony osobistej.

Ćwiczenie 3

Wybierz z poniższych zdań zdanie prawdziwe.

1. Pas transportowy, służy do transportu materiałów na stanowisko. Jego szerokość jest

niezależna od stosowanych środków transportu.

2. Narzędzia, urządzenia oraz materiały nie powinny być tak rozmieszczone na stanowisku

roboczym, zawsze powinny być umieszczone na swoim miejscu magazynowania.

3. Zespołowa metoda pracy jest wydajniejsza i przy montażu izolacji zazwyczaj są to

zespoły dwuosobowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) wybrać poprawne odpowiedzi,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wybrać miejsce do wykonania robót?

2) określić wielkość stanowiska roboczego?

3) dobrać materiały i sprzęt do wykonania robót?

4) określić ilość potrzebnych materiałów?

5) prawidłowo rozmieścić i ustawić materiały i sprzęt na stanowisku

roboczym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Sposoby usuwania wad i usterek pieców grzewczych

4.5.1. Materiał nauczania

Prawidłowe działanie pieców grzewczych zależy od stałej konserwacji i systematycznego

czyszczenia z sadzy przewodów kominowych. Piece węglowe wymagają systematycznych
remontów bieżących i kapitalnych. Sposoby zapobiegania i usuwania wad i uszkodzeń
pieców zestawiono w tablicy.

Tabela 2. Wady i usterki pieców grzewczych i sposoby ich usuwania [autor].

Wady i uszkodzenia

Sposoby usuwania lub zapobiegania

Dymienie

−

sprawdzenie

uszczelnienie

wszystkich

otworów i ewentualnych pęknięć przewodu,

−

podgrzewanie przewodu przez otwory do

czyszczenia.

Zły ciąg

−

zwiększenie wysokości komina lub założenie

nasady,

−

regularne czyszczenie przewodów,

−

wykonanie

samodzielnego

przewodu

dla

każdego pieca.

Słabe nagrzewanie zewnętrznych ścian
pieca

−

regularne czyszczenie kanałów,

−

rozebranie źle nagrzewanych ścian pieca

i naprawa uszkodzeń.

Szybkie stygnięcie pieca

−

usunięcie

nieszczelności

pieca

jego

przewodów.

Ogólne przegrzewanie się pieca

−

zmniejszenie ilości paliwa.

Miejscowe przegrzewanie się pieca

−

częściowa lub całkowita przebudowa pieca.

Zewnętrzne pęknięcia

−

naprawa pęknięć i przestrzeganie prawidłowej

eksploatacji pieca.

Do podstawowych robót przy naprawie pieców należy usuwanie skutków przepalania się

ich ścian, pęknięć ścian i przewodów kominowych, uszkodzeń i wadliwego osadzania
armatury pieców, wypalenia się ścian paleniska i przewodów kominowych, zawalenia się
ścianek przewodów gazowych i dymowych, nierównomiernego osiadania pieca po jego
wykonaniu. Szybkie przepalanie się ścian pieca występuje w wyniku użycia do budowy cegły
złej jakości, natomiast przyczyną uszkodzenia i zawalenia ścian przewodów jest wykonanie
ich z cegły zwykłej zamiast szamotowej.

Naprawa takich uszkodzeń wymaga rozebrania pieca i wykonania go od nowa.
W razie stwierdzenia nieszczelności spoin miedzy kaflami należy usunąć z nich starą

zaprawę, dokładnie oczyścić spoiny i wypełnić je szczelnie nową zaprawą.

Armatura pieców powinna być dokładnie i szczelnie osadzona w ścianach pieca

i umocowana specjalnymi kotwami.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Od czego zależy prawidłowe działanie pieców grzewczych?
2. W jaki sposób usuwa się przyczyny dymienia pieca?
3. W jaki sposób eliminuje się przyczyny złego ciągu pieca?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. W jaki sposób usuwa się przyczyny słabego nagrzewania się ścian zewnętrznych pieca?
5. W jaki sposób usuwa się przyczyny szybkiego stygnięcia pieca?
6. W jaki sposób usuwa się przyczyny ogólnego i miejscowego przegrzewania się pieca?
7. W jaki sposób usuwa się przyczyny zewnętrznych pęknięć pieca?
8. Jak należy mocować armaturę pieców?
9. Co jest powodem szybkiego wypalania się ścian?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższe zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego rozdziału.

1. Szybkie przepalanie się ścian pieca występuje przy użyciu …………………..., natomiast

przyczyną uszkodzenia i zawalenia ścian przewodów jest wykonanie ich z cegły zwykłej
zamiast ………………………

2. Do sposobów usuwania i zapobiegania…………… zaliczamy:

−

zwiększenie wysokości komina lub …………………….,

−

regularne czyszczenie przewodów,

−

wykonanie ………………………….. przewodu do każdego pieca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

Ćwiczenie 2

Wybierz spośród poznanych przez Ciebie wad i uszkodzeń pieców trzy według Ciebie

najczęściej występujące, uzasadnij swój wybór i napisz krótką instrukcję, która miałaby
stanowić pomoc dla użytkowników pieców.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) wypisać wybrane wady w zeszycie i uzasadnić ich wybór.
4) wykonać polecenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Znajdź błędy w poniższych zdaniach i popraw je.

1. W razie stwierdzenia nieszczelności spoin miedzy kaflami należy wypełnić je szczelnie

nową zaprawą.

2. Szybkie stygnięcie pieca wyeliminować można poprzez częściową lub całkowitą

przebudowę pieca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić w jaki sposób usuwa się przyczyny dymienia pieca?

2) określić w jaki sposób usuwa się złego ciągu pieca?

3) określić w jaki sposób usuwa się przyczyny słabego nagrzewania się

zewnętrznych ścian pieca?

4) określić w jaki sposób usuwa się przyczyny szybkiego stygnięcia

pieca?

5) określić w jaki sposób usuwa się przyczyny ogólnego i miejscowego

przegrzewania się pieca?

6) określić w jaki sposób usuwa się przyczyny zewnętrznych pęknięć

pieca?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 9. Przykład drzwiczek piecowych pomysłu

Nowackiego: 1 – regulator piecowy,

2- śruba regulacyjna [1, s. 32].

4.6. Roboty zduńskie związane z konserwacją i naprawa pieców

grzewczych

4.6.1. Materiał nauczania

Wymiana osprzętu w piecach ogrzewczych

W zakres prac związanych z wymiana osprzętu wchodzi:

1. Ostrożne wyjęcie zniszczonego elementu (ruszt paleniskowy, drzwiczki paleniskowe,

drzwiczki popielnikowe, rura zapiecowa).

2. Dopasowanie i obsadzenie nowego elementu z wykonaniem niezbędnych robót

pomocniczych.

Drzwiczki

Dobierane na wymianę drzwiczki piecowe paleniskowe powinny mieć szczelne

doszlifowane powierzchnie. Drzwiczki paleniskowe i popielnikowe mogą być umieszczone
na wspólnej ramie lub oddzielnych ramach. W piecach przenośnych drzwiczki paleniskowe
i popielnikowe powinny tworzyć jeden zestaw. Rama paleniskowych drzwiczek powinna być

obwodzie

obłożona

paskiem

ogniotrwałego materiału o wymiarach 2 x
100 mm.
Najlepsze są odlewy żeliwne składające się
z drzwiczek paleniskowych
i popielnikowych zamykanych belkami
ze śrubą.

Otwór na drzwiczki powinien być od 10

do 15 mm większy od wymiaru kołnierza
płyty

drzwiczkowej.

Umocowanie

drzwiczek paleniskowych do ściany pieca
powinno

być

zabezpieczone

przed

działaniem ognia. Śruby kotwiące powinny
być zakotwione w ścianach paleniskowych
poza

zasięgiem

oddziaływania

ognia,

a na zewnątrz drzwiczki należy przyciągać
zakrętkami do ściany piecowej. Podczas
montażu drzwiczki uszczelnia się gliną.

Zamknięcie pieca musi być hermetyczne.
Kafle powinny zachodzić na ramę drzwiczek
co najmniej 2 cm.

Szczelność drzwiczek piecowych należy badać przez założenie wokół zamknięcia kartki

papieru i wyciągnięcie go po zamknięciu i dokręceniu drzwiczek śrubą; szczelność drzwiczek
powinna być taka aby wyciągnięcie papieru nie było możliwe.

Ruszt

Do pieców stałych należy stosować ruszty płytowe, składające się z prętów o przekroju

trapezowym i ramki.

Odstęp w świetle między dolnymi (po ułożeniu) krawędziami prętów nie powinna być

mniejsza niż 10 mm. Całkowita powierzchnia rusztu powinna być nie mniejsza niż 380 cm

Do pieców przenośnych należy stosować ruszty potrząsane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 10. Przekrój pieca z ukazaniem położenia

rusztu [2, s. 31].

Ruszt osadza się luźno w palenisku na dwóch
wmurowanych

prętach

stalowych.

Ruszt

powinien być oparty wzdłuż węższego boku.
Spód rusztu powinien mieć spadek w kierunku
od drzwiczek paleniskowych do tylnej ścianki
popielnika, różnice poziomów obu końców
rusztu powinny wynosić od 3 do 5 cm. Ruszt
należy tak układać w palenisku aby mógł być
wyjęty w razie uszkodzenia lub potrzeby
wymiany.

Zdjęcie, oczyszczenie i ponowne osadzenie rury zapiecowej

Rura zapiecowa (dymowa) może być uszkodzona lub zanieczyszczona sadzą lub

kawałkami gruzu z komina, położenie jej może być u góry lub u dołu pieca.

Jeżeli rura łączy piec z przewodem kominowym w górze, to może być blaszana lub

żeliwna, jeżeli u dołu to musi mieć obudowę ceramiczna – z uwagi na bezpieczeństwo
ogniowe i łatwiejsze utrzymanie czystości.

Demontaż dolnego połączenia z kominem polega na usunięciu obmurowania i wyjęciu

rury. Rurę poddaje się weryfikacji i oczyszczeniu.

Ponowne wykonanie dolnego połączenia z kominem polega na osadzeniu rury w piecu

i ścianie komina oraz obudowaniu cegłami, aby uzyskać płaszczyzny. Po wyłożeniu
płaszczyzn kaflami otrzymujemy powierzchnie łatwe do oczyszczania, grubość ścian
obmurowania zabezpiecza przed zapaleniem się przedmiotów za piecem. Listwa przyścienna
powinna być odcięta na długości co najmniej 30 cm po obu stronach rury.

Rys. 11. Osadzenie rury zapiecowej w kominie: a) prawidłowe, b) nieprawidłowe [1, s. 89].

W połączeniu dolnym z przewodem kominowym można zamiast rury obudowanej

ceramicznie wykonać kanał z płyt lub cegieł (najlepiej szamotowych). Ściany boczne układa
się z cegieł na rąb, dolne i górne z cegieł na płask. Na wierzch kanału nakłada się oblicowanie
z dobrze dopasowanych kafli z całymi kołnierzami.

Jeżeli kanału nie pokrywa się oblicowaniem, to ściany wykonuje się z podwójnej

warstwy cegieł, z takim przesunięciem drugiej warstwy, aby spoiny warstwy pierwszej były
pokryte cegłami warstwy drugiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rura zapiecowa przy połączeniu górnym osadzona jest w piecu i w ścianie komina na

zaprawie zduńskiej. Zdjęcie polega na wykuciu zaprawy tworzącej połączenie i wyciągnięciu
jej z przewodu.

Po weryfikacji i wyczyszczeniu z gruzu i sadzy montuję się ją ponownie.
Przy montażu należy przestrzeń dokoła rury starannie wypełnić kawałkami cegły aby

zaprawy było jak najmniej. Należy nieco sfazować brzegi otworu w wewnętrznej ścianie
komina, sama rura zaś powinna być wzniesiona końcem osadzonym w ścianie kominowej.

Należy uważać, aby koniec rury kominowej nie wystawał poza wewnętrzną płaszczyznę

ściany. Wystająca rura zawadza przy czyszczeniu komina i zostanie rozbita względnie
zgnieciona przez kulę szczotki kominiarskiej. Powoduje to zmniejszenie jej przekroju,
gromadzenie się sadzy i gruzu.

Nie dopuszcza się stosowania zasuw przy wylocie pieców do kanałów dymowych

w piecach opalanych węglem.

Naprawa oblicowania pieców ogrzewczych poprzez wymianę kafli

W zakres prac związanych z naprawą oblicowania pieca wchodzi:

1. Usunięcie pojedynczych uszkodzonych kafli.
2. Dopasowanie kafli z obcięciem krawędzi i szlifowaniem boków.
3. Wstawienie kafli z wypełnieniem wnęk kafli zaprawą.
4. Spoinowanie i kredowanie.

Usuwanie pojedynczych kafli

Używając młotka zduńskiego, przecinaka i punktaka kruszymy kafel podlegający

wymianie. Operację należy przeprowadzać ostrożnie, aby nie naruszyć sąsiadujących kafli.
Przestrzeń po usuniętym kaflu powinna być dokładnie oczyszczona, a klamry spinające
odsłonięte i nieuszkodzone.

Dobór i dopasowanie kafla

Kafle przygotowywane do wbudowania powinny być dobrany barwą i odcieniem

do sąsiednich, być w gatunku I lub II dla ścian widocznych i ewentualnie w III dla ścian
tylnych. Kafel należy przyciąć do właściwego wymiaru tak, aby przycięte brzegi tworzyły
ściśle kąt prosty, nadmiar kafla powinien być równomiernie usunięty ze wszystkich czterech
boków tak, aby płaszczyzna kafla nie została uszczuplona w skutek przycięcia brzegów.

Po przycięciu boki kafla należy dokładnie oszlifować kamieniem ściernym. W przypadku

stosowania kafli białych obrzeże szkliwa należy nieznacznie zaokrąglić. Na obrzeżach kafli
kolorowych należy zeszlifować warstwę szkliwa pod katem 45

tak aby uzyskać połowę fazy

o szerokości 1 mm.

Wstawianie kafla

Zamaczamy kołnierz kafla, jego wnętrze wypełniamy wkładkami ceramicznymi

usadzonymi na zaprawie (w wyjątkowych przypadkach gęstą zaprawą z tłuczniem).
Na kołnierz dolny boczny i górny nakładamy zaprawę z nadmiarem. Wbudowujemy kafel
w przygotowane miejsce (uprzednio zwilżone) wciskając go płynnym ruchem, uważając by
osadził się na spinaczach, a nadmiar wyciśniętej zaprawy usuwamy ręką. Nowo powstałe
spoiny należy przeciągnąć cienką blachą aluminiową w celu otrzymania spoiny wgłębionej,
zabezpieczającej płaszczyzny kafli przed odpryskami szkliwa, powstającymi przy naciskaniu
na siebie rozgrzanych kafli. Wgłębienie spoiny powinno wynosić od 2 do 3 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spoinowanie i kredowanie wykonujemy zgodnie z zasadami podanymi w poprzedniej

jednostce.

Przemurowanie sklepień i palenisk pieców, oczyszczenie kanałów i osprzętu, wylepienie
drzwiczek gliną, kredowanie i grafitowanie

W zakres prac związanych z konserwacja i oczyszczenia (udrożnienia) pieca wchodzą:

1. Rozebranie wieńczenia i sklepienia.
2. Oczyszczenie i posegregowanie materiałów nadających się do ponownego użycia.
3. Ponowne wymurowanie uszkodzonej konstrukcji z dodatkiem brakujących cegieł.
4. Ponowne osadzenie rusztu i osprzętu.
5. Oblicowanie powierzchni i wieńczenia pieca.
6. Wylepienie paleniska.
7. Wylepienie tarczy drzwiczek.
8. Oczyszczenie kanałów z sadzy.
9. Zdjęcie, oczyszczenie i ponowne osadzenie rur dymowych.
10. Spoinowanie, kredowanie i oczyszczenie oblicowania.
11. Ografitowanie osprzętu.

Rozebranie wieńczenia i sklepienia
Wierzch sklepienia wykończony jest kaflami z wypełnionym kołnierzem lub płytkami

szkliwionymi. Sklepienie tworzą zazwyczaj dwie warstwy cegieł lub płytek szamotowych
opartych na wykładzinie ścian wewnętrznych lub na dolnych kołnierzach ostatniej warstwy
kafli. Używając młotka zduńskiego, punktaka i przecinaka dokonujemy demontażu kafli lub
płytek, a następnie konstrukcji sklepienia. Prace należy prowadzić rozważnie by uszkodzeniu
uległo jak najmniej elementów.

Rys. 12. Wypełnienie i wyłożenie kafli:

1 – spinacze, 2 – wypełnienie kafla,

3-wykładzina szamotowa [1, s. 47].

Rys. 13. Widok oblicowania z kafli

połączonych spinaczami [1, s. 47].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Sklepienie pieca z cegieł na rąb [1, s 87]

Oczyszczenie i posegregowanie elementów
Elementy z rozbiórki dokładnie czyścimy, segregujemy i układamy w miejscu, z którego

będą pobierane do montażu. Gróz i elementy zakwalifikowane jako nienadające się
do ponownego użycia powinny być wynoszone poza pas roboczy by nie stanowiły zagrożenia
dla zduna.
Dokonując weryfikacji materiałów z demontażu należy wziąć pod uwagę:
a) w przypadku kafli

Przy opukiwaniu ich palcem (lekkim młotkiem) w stanie powietrzno suchym muszą
wydawać wysoki czysty dźwięk.
Powierzchnia kafli powinna być w jednolitym odcieniu bez odprysków i obić na
krawędziach, w narożach i w licu.
Wadą dyskwalifikującą kafle jest odpryskiwanie polewy. Aby zbadać odporność kafli na
odpryskiwanie, należy zanurzyć je w wodzie na 24 godziny, a potem lekko opukać
naroża młotkiem drewnianym.
Włoskowate rysy na powierzchni kafli nie są wadą, ale szpecą w przypadku kafli
barwnych, w przypadku kafli białych są niedopuszczalne.
Przed rozpoczęciem budowy kafle należy poukładać według odcieni, aby piec nie
wyglądał pstrokato.

b) w przypadku cegieł

Cegły ceramiczne jak i cegły i płyty szamotowe powinny spełniać wymagania normy
państwowej bez widocznych uszkodzeń kantów i płaszczyzn.

Wylepienie paleniska

Komorę paleniskową należy omurować ścianką z cegły szamotowej na zaprawie

szamotowej. Ściany komory paleniskowej powinny mieć grubość nie mniejszą niż 6,5 cm i
być wylepione gliną.

Głębokość komory paleniskowej powinna być nie mniejsza niż 25 cm, a szerokość

nie mniejsza niż 20 cm.
Wysokość komory paleniskowej w piecach komorowych powinna być nie mniejsza niż
60 cm.

Do wymurowania wnętrza paleniska używa się cegieł szamotowych grubości 6 cm oraz

mączki szamotowej. Połowę paleniska zajmuje ruszt, który osadza się luźno na dwóch
wmurowanych prętach stalowych. Resztę poziomej powierzchni paleniska wylepia się
cegłami przyciętymi pod kątem 45 . Nie zawężona wysokość paleniska powinna wynosić od
60 do 80 cm ponad rusztowaniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wylepienie tarczy drzwiczek paleniskowych

Aby zapobiec nadmiernemu nagrzewaniu i deformacji drzwiczek paleniskowych zabezpiecza
się je płyta szamotową lub wylepia, wżywając zaprawy szamotowej.

Roboty nie omówione w tym rozdziale wykonujemy zgodnie z zasadami podanymi

wcześniej.

Naprawa średnia i główna pieców grzewczych kaflowych

W zakres naprawy średniej i głównej wchodzi:

1. Rozebranie jednej ściany oblicowania.
2. Wyjęcie osprzętu.
3. Rozebranie przepalonych cegieł.
4. Oczyszczenie, posortowanie i ułożenie materiałów nadających się do ponownego

wbudowania.

5. Wyznaczenie kanałów i palenisk.
6. Wymurowanie nowych kanałów i sklepienia paleniska.
7. Wbudowanie osprzętu.
8. Oblicowanie rozebranej ściany.
9. Powiązanie kafli strzemionami.
10. Wylepienie tarczy ochronnej drzwiczek.

Wszystkie czynności wchodzące w zakres prac zduńskich związane z naprawą średnią

i główną pieców grzewczych kaflowych zostały już omówione; w zakresie demontażu w tym
rozdziale, a w zakresie budowy w jednostkach poprzednich.

Przestawienie pieców grzewczych kaflowych

W zakres tych prac wchodzi:

1. Rozebranie oblicowania.
2. Wyjęcie osprzętu.
3. Rozebranie trzonu do spodu paleniska.
4. Oczyszczenie, posortowanie i ułożenie materiałów nadających się do ponownego

wbudowania.

5. Dobranie kafli według odcieni.
6. Wyznaczenie kanałów i paleniska.
7. Wymurowanie trzonu.
8. Wbudowanie typowego osprzętu.
9. Oblicowanie trzonu, przycięcie i oszlifowanie krawędzi kafli.
10. Powiązanie kafli strzemionami.
11. Wypełnienie przestrzeni międzyrumpowych zaprawą i tłuczniem ceglanym.

Wszystkie czynności wchodzące w zakres prac zduńskich związane przebudową pieców

grzewczych kaflowych zostały już omówione wcześniej w tym podręczniku.
Przy przestawianiu pieca ze szczególną starannością należy wybrać miejsca posadowienia
fundamentu pieca.

W przypadku wątpliwości, co do wytrzymałości stropu należy wykonać ekspertyzę jego

konstrukcji.

Pierwsze rozpalenie ognia - suszenie pieca po naprawie

Przed oddaniem do użytkowania pieca grzewczego po naprawie głównej i przebudowie

konieczne jest jego osuszenie przez umiarkowane przepalanie. Ilość przepalań uzależniona
jest od wielkość pieca i zakresu naprawy. Przepalanie powinno odbywać się codziennie lub co
drugi dzień.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy przepalaniu pieców należy wykonywać następujące czynności:
a) przed każdorazowym rozpaleniem pieca dokładnie oczyścić ruszt z żużla i popiołu oraz

usunąć popiół z paleniska,

b) na ruszcie należy rozpalić drzazgi lub inną podpałkę, a na rozpalonej podpałce rozłożyć

od 2 do 3 kg węgla,

c) podczas palenia drzwiczki popielnikowe powinny być otwarte, a drzwiczki paleniskowe

domknięte,

d) zabrania się przy przepalaniu pieca zakładać na zaczep beleczki i zakręcać śrubę

dociskową,

e) w przypadku bardzo dużego ciągu pieca drzwiczki popielnikowe należy przymknąć,

pozostawiając jedno- lub dwucentymetrowa szczelinę,

f) w trakcie przepalania pieca należy zwracać szczególną uwagę na barwę płomienia i na tej

podstawie oceniać prawidłowość ciągu w przewodzie kominowym; płomień palącego się
w piecu węgla w kolorze jasnoczerwonym wskazuje na dobre spalanie, w kolorze
żółtawym na niewłaściwe spalanie węgla,

g) po rozżarzeniu się węgla należy dokładać do paleniska nową porcję węgla i powtarzać tę

czynność od 3 do 4 razy w ciągu doby,

h) po wykonaniu 12 do 18 przepalań (zależnie od wielkości pieca i dotyczy pieców po

naprawie głównej i przebudowie) należy napalić w piecu tak jak to miało miejsce
w warunkach eksploatacyjnych.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób dobiera się i wymienia drzwiczki paleniskowe?
2. Jakie warunki techniczne musi spełniać ruszt piecowy i sposób jego zabudowy?
3. W jaki sposób demontuje się, a następnie zabudowuje rurę dymową położonej u góry

pieca?

4. Czy znasz sposób demontażu i warunki techniczne zabudowy rury dymowej położonej

u dołu pieca?

5. Jakie kryteria zastosujesz weryfikując elementy z rozbiórki pieca?
6. Jakie warunki techniczne obowiązują przy wylepianiu paleniska?
7. Na czym polega proces suszenia pieca po remoncie?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższe zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego rozdziału.

1. Przed każdorazowym rozpaleniem pieca dokładnie oczyścić ………………………… z

żużla i popiołu oraz ………………………………………………………………..

2. Do wymurowania wnętrza paleniska używa się ………………………………………..

grubości 6 cm oraz mączki szamotowej.

3. Demontaż

dolnego

połączenia

rur

dymowych

kominem

polega

……………………………………………

i …………………………………………....

Następnie rurę poddaje się weryfikacji i oczyszczeniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

Ćwiczenie 2

Po dokonaniu okresowego przeglądu technicznego, pieca stwierdzono nieszczelność

drzwiczek piecowych. Dokonaj wymiany ramy i drzwiczek paleniskowych. Następnie
wykonaj badanie szczelności.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) przygotować stanowisko pracy,
4) obliczyć ilość potrzebnych materiałów,
5) dokonać wymiany,
6) uprzątnąć stanowisko pracy,
7) zagospodarować odpadki,
8) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie uzasadniając swój wybór,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna pieca,

−

druk protokołu przeglądu,

−

zamienne drzwi paleniskowe i rama drzwiczkowa,

−

śruby kotwiące,

−

glina i kafle,

−

narzędzia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać, dokonać wymiany drzwiczek paleniskowych?

2) dokonać wymiany rusztu piecowego?

3) dokonać wymiany rury dymowej położonej u góry pieca?

4) dokonać wymiany rury dymowej położonej u dołu pieca?

5) dokonać wymiany uszkodzonego kafla?

6) przeprowadzić weryfikację elementów z demontażu pieca pod

względem przydatności do ponownego użycia?

7) wylepić palenisko?

8) przeprowadzić suszenie pieca po remoncie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Przykład wkładu grzejnego [5]

Rys. 15. Przykład pieca [5].

4.7. Przebudowa pieca na inny system grzewczy

4.7.1. Materiał nauczania

Warunki ogólne

Często szkoda jest burzyć piękny stary piec kaflowy, mimo że uciążliwe jest

magazynowanie opału i ciągły dozór ognia w palenisku.
Warto

wtedy

pomyśleć

o unowocześnieniu

pieca

kaflowego

przez

zmianę

systemu

grzewczego.

Problematyczne jest unowocześnianie pieca kaflowego
przez zakładanie palników gazowych. Ogrzewanie
gazowe jest obwarowane wieloma względami, z których
nie wszystkie mogą być spełnione w piecu kaflowym.

Do pieca kaflowego możemy podłączyć specjalnie

skonstruowany do tego celu elektryczny wkład grzejny.
Wkład ten przeznaczony jest do montażu w każdym piecu
kaflowym

służy

ogrzewania

pomieszczeń

mieszkalnych,

socjalno-bytowych,

usługowych,

produkcyjnych itp. Użytkowany jest przy napięciu
znamionowym 230 V. Zainstalowanie wkładu grzejnego
w istniejących piecach kaflowych jest podstawą do
składania

wniosku

Rejonowym

Zakładzie

Energetycznym o zainstalowanie licznika dwutaryfowego
energii elektrycznej i korzystania z ulgowej taryfy za
zużycie prądu w nocy i w określonych godzinach
dziennych

(wyznaczanych

przez

miejscowego

dostarczyciela energii elektrycznej). Zegar czasowy

w momencie przełączania licznika na
taryfę niższą, włącza równocześnie pod
napięcie

obwód

przeznaczony

zasilania wkładu. Przy przełączaniu
licznika na taryfę wyższą następuje
samoczynne

wyłączenie

obwodu

zasilającego wkład grzejny.

Wkład produkowany jest o mocy

nominalnej 3,0 kW i słabszy o mocy
2,55 kW. I tak na przykład wkład grzejny
o mocy 3000 W posiada trzystopniowy
przełącznik regulacji mocy: 1000 W,
2000 W i 3000 W. Różne moce uzyskuje
on

pomocą

trzech

elementów

grzejnych po 1000 W każdy. Jego
wymiary

gabarytowe

to:

wysokość

200 mm, szerokość 220 mm, a długość
całkowita 510 mm. Urządzenie waży
3,5 kg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Minimalny otwór wnęki pieca kaflowego umożliwiający zamontowanie wkładu to:

wysokość 162 mm, szerokość 182 mm i głębokość 380 mm.

Na indywidualne zamówienie wykonywane są wkłady do nietypowych wymiarów

otworów drzwiczek pieca. Jeżeli wymiary wnęki otworu drzwiczek (w świetle) są większe od
wymiarów: wysokość 140 mm, szerokość 140 mm i głębokość 290 mm, to taki wkład
zaliczyć można do wykonania jako nietypowy.

Piec kaflowy z grzałkami elektrycznymi można wstawić do nowego domu.
Wystarczy wtedy wymurować monolityczny blok z cegieł szamotowych, obłożyć go

z zewnątrz kaflami i zainstalować grzałki.

Nowo budowany piec przystosowany tylko do ogrzewania elektrycznego może mieć

ściany cieńsze niż ściany tradycyjnego pieca kaflowego.

Podłączenie

Przed zamontowaniem wkładu należy upewnić się, czy piec kaflowy, w którym

montujemy wkład grzejny, posiada sprawne kanały przelotowe.

Następnie usuwamy rurę łączącą piec z przewodem kominowym, a powstały otwór

w kominie zaślepiamy. Później wykonujemy w piecu (bardzo ważne!) otwór wentylacyjny
ciągu powietrza w miejscu usuniętej rury kominowej w górnej płaszczyźnie pieca.

Otwór nie może znajdować się w centralnym pionie paleniska, gdyż piec będzie zimny.

Wielkość otworu w świetle wynosi ok. 50 cm

(ok. 7 x 7 cm) z wylotem na ogrzewane

pomieszczenie. Otwór musi być drożny.

Oczyszczamy piec z sadzy i popiołu i w komorze paleniskowej umieszczamy wkład,

wciskając go do oporu, podnosimy do góry i przystępujemy do wyregulowania śrub,
znajdujących się w dolnej części korpusu, ustalających wysokość położenia wkładu
względem otworu paleniska.

Tak umiejscowiony wkład grzejny dociskamy cięgłem do ramy drzwiczek pieca.

Eksploatacja pieca z wkładką elektryczną

W przypadku przejścia z tradycyjnego palenia w piecu kaflowym węglem, na ogrzewanie

pieca energią elektryczną, należy na nowo poznać piec i nauczyć się go rozgrzewać. Jest to
ważne, gdyż ma to wpływ na wielkość zużycia energii elektrycznej, na trwałość i stan wkładu
grzejnego oraz stan kafli w piecu.

Koniecznością jest tutaj wykonanie wspomnianego powyżej otworu w piecu o przekroju

ok. 50 cm

(ok. 7 x 7 cm) i to otworu drożnego.

Szczególnie dotyczy to pieców, które bardzo długo się nagrzewają. W przypadku braku

tego otworu nadmiar ciepła przejmowany jest przez kilka kafli w okolicy paleniska, które
bardzo mocno nagrzewają się i w krótkim czasie tracą zdolność akumulowania ciepła
(zjawisko wypalania kafli).

Ciepło przejmowane jest również przez grzejnik. Powoduje to nagrzanie puszki

wyłącznika, a przy tym wydziela się bardzo mocny zapach przekładki izolacyjnej - jest to
niedopuszczalne.

Właściwa eksploatacja pieca polega na tym, iż należy stworzyć w nim naturalny ciąg

gorącego powietrza przez lekkie uchylenie drzwiczek popielnika.

Ciepło wydalane przez wkład ma penetrować kanały grzejne pieca, a nadmiar ciepła ma

uchodzić przez otwór wentylacyjny na pomieszczenie. Cała bryła pieca powinna być
nagrzana, a nie tylko w okolicy paleniska.

Podczas tradycyjnego opalania pieca kaflowego paliwem stałym nieuniknione są straty

ciepła powstałe przy wytwarzaniu ciągu.

Przy zastosowaniu wkładu grzejnego nadmiar ciepła odzyskujemy, gdyż nie uchodzi ono

przez komin, lecz wydobywa się na pomieszczenie.

Poprzez wielkość otwarcia popielnika oraz przełącznik, użytkownik ma możliwość

regulacji wielkości zużycia energii oraz stopnia nagrzania pieca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób należy przygotować piec do zmiany systemu grzewczego na elektryczny?
2. Jakie elementy pieca ulegają wymianie podczas przebudowy pieca ze źródła ciepła

z paliwa stałego na elektryczność i jakie warunki muszą spełniać?

3. Jakie czynności obejmuje proces podłączenia elektrycznego wkładu w piecu kaflowym?
4. Jakie zasady obowiązują podczas eksploatacji pieca ze zmienionym systemem

grzewczym?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij poniższe zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego rozdziału.

1. Nowo budowany piec przystosowany tylko do ogrzewania elektrycznego może mieć

ściany …………………………………. niż ściany tradycyjnego pieca kaflowego.

2. Problematyczne

jest

unowocześnianie

pieca

kaflowego

przez

zakładanie

…………………………………………………………………. gdyż ogrzewanie gazowe
jest obwarowane wieloma względami, z których nie wszystkie mogą być spełnione w
piecu kaflowym.

3. Właściwa eksploatacja pieca polega na tym, iż należy stworzyć w nim

…………………………………………………………………………..

przez

lekkie

uchylenie drzwiczek popielnika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zaprezentować wynik ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj adaptację pieca do systemu ogrzewania elektrycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) zaplanować przebieg wykonania zadania,
4) usunąć rurę łączącą piec z przewodem kominowym,
5) zaślepić otwór w kominie,
6) wykonać otwór wentylacyjny ciągu powietrza,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) zamontować wkład grzejny,
8) uprzątnąć stanowisko pracy,
9) zagospodarować odpadki,
10) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie uzasadniając swój wybór,
11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenia stanowiska pracy:

−

piec, bądź atrapa pieca,

−

dokumentacja techniczna,

−

elektryczny wkład grzejny,

−

rysunki poglądowe,

−

narzędzia i sprzęt do montażu,

−

środki ochrony osobistej,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać adaptacji pieca do systemu ogrzewania elektrycznego?

2) opisać proces przebudowy pieca ze źródła ciepła z paliwa stałego na

elektryczność?

3) zasady eksploatacji pieca ze zmienionym systemem grzewczym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót, obmiar robót

4.8.1. Materiał nauczania

Odbiór techniczny
1. Odbiór techniczny pieców powinien być dokonany przez sprawdzenie:

−

jakości wbudowanych materiałów i wyrobów,

−

zgodności pieca z projektem technicznym,

−

zachowaniem wymagań ochrony przeciwpożarowej,

−

prawidłowego osadzenia i wykończenia osprzętu,

−

prawidłowości ukształtowania powierzchni i wyglądu oblicowania oraz grubości

i wykończenia spoin,

−

ciągu w piecu podczas próby palenia.

2. Zgodność właściwości technicznych kafli, cegieł i płyt szamotowych, cegieł

ceramicznych budowlanych i sprzętu z wymaganiami obowiązujących norm powinna być
sprawdzona na podstawie zaświadczeń o jakości doręczonych przez producenta lub
w wyniku badań.

3. Plastyczność zaprawy zduńskiej użytej do wykonania naprawy pieca należy sprawdzać

podczas wykonania robót zduńskich, stosując próbę ugniatania, co powinno być wpisane
do dziennika budowy lub potwierdzone protokołem odbioru. (Zaprawa w czasie próby
zgniatania w ręce powinna pozostawiać na dłoni lekki osad, a na próbce powinny
odcisnąć się linie dłoni).

4. Sprawdzenie zgodności wykonania pieca grzewczego z projektem powinno obejmować:

−

usytuowanie i wymiary zewnętrzne,

−

konstrukcję pieca (podczas budowy), a w szczególności: grubość i materiał ścian oraz

wykładzin, wypełnienie wnętrz kafli, układ kanałów zależnie od typu pieca,
połączenie kafli za pomocą spinaczy, posadowienie pieca,

−

podłączenie pieca do przewodu dymowego.

5. Sprawdzenie zachowania wymagań ochrony przeciwpożarowej powinno być dokonane na

zgodność z poniższymi wymaganiami:

−

połączenie pieca z kanałem dymowym należy wykonać za pomocą przewodów

murowanych lub rur metalowych,

−

ścianki przewodów murowanych należy wykonać z cegły pełnej lub płyt

szamotowych o grubości 3 cm,

−

grubość ścianek rur stalowych powinna wynosić co najmniej 1 mm, a rur żeliwnych

5 mm,

−

przewód łączący piec z kanałem odprowadzającym spaliny powinien być wykonany

z co najmniej 2% wzniesieniem w kierunku przepływu spalin, wyloty tych przewodów
nie powinny wystawać poza wewnętrzną powierzchnię przewodów dymowych,

−

połączenie przewodu odprowadzającego spaliny ze ścianą pieca i ścianą komina

powinno być szczelne,

−

średnica rury odprowadzającej spaliny powinna mieć co najmniej 150 mm w piecach

o dużej pojemności i 120 w piecach o małej pojemności,

−

przy opalaniu węglem zabrania się stosowania przy piecach przyrządów do zamykania

wylotów do komina (zasuw),

−

odległość między środkami geometrycznymi przewodów odprowadzających spaliny,

włączonych do tego samego komina, powinna wynosić co najmniej 250 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odbiór osprzętu i szczelności pieca
1. Odbiór osprzętu powinien polegać na sprawdzeniu:

−

szczelności umocowania ramy drzwiczkowej w piecu,

−

prawidłowości osadzenia drzwiczek paleniskowych i popielnikowych w piecu,

−

zabezpieczenia tarczy drzwiczek paleniskowych płytą szamotową lub poprzez

wylepienie zaprawą szamotową,

−

prawidłowości osadzenia ramy więczącej,

−

wykończenia części metalowych przez ografitowanie.

2. Szczelność drzwiczek piecowych należy badać przez założenie wokół zamknięcia kartki

papieru i wyciągania jej po zamknięciu i dokręceniu drzwiczek śrubą; szczelność
drzwiczek powinna być taka, aby wyciągnięcie papieru było niemożliwe.

3. Gazy spalinowe podczas palenia w piecu grzewczym nie powinny wydostawać się przez

uchylone

drzwiczki

paleniskowe

przy

otwartych

jednocześnie

drzwiczkach

popielnikowych.

4. Ciąg w piecu powinien być słyszalny w odległości 50 cm od pieca. Ponadto ciąg należy

sprawdzić przez przyłożenie zapalonej świecy lub zapałki do uchylonych drzwiczek
paleniskowych. Płomień powinien być skierowany w stronę paleniska i zająć położenie
poziome, a nawet przygasnąć.

Sprawdzenie pozostałych wymagań
1. Barwa widocznych ścian pieców grzewczych powinna być jednolita.
2. Odchylenie płaszczyzny licowej pieca od pionu nie powinno być większe niż 3 mm, na

całej jego wysokości.

3. Odchylenie od poziomu warstwy oblicowania pieców ogrzewczych nie powinno być

większe na całej długości warstwy niż 2 mm.

4. Spoiny oblicowania kafli gładkich powinny być wgłębione od 2 do 3 mm i kredowane.

Ocena końcowa
1. Jeżeli wszystkie badania kontrolne podane powyżej są pozytywne, wykonany piec należy

uznać za zgodny z warunkami technicznymi wykonania.

2. W przypadku wystąpienia usterek należy sporządzić protokół i podać termin ich

usunięcia.

3. Odbiór końcowy i przekazanie pieca powinno być potwierdzone zapisem w dzienniku

budowy lub protokołem komisyjnego odbioru.

Obmiar robót
Zasady przedmiarowania robót
1. Przestawienie pieców oraz rozbiórkę należy obliczyć w m

z dokładnością do 0,01 m

Obmiar należy dokonać po zewnętrznym obrysie oblicowania bez potrącania próżni
kanałowych i paleniskowych.

2. Naprawy średnie i główne pieców oblicza się w sztukach.
3. Spoinowanie powierzchni oblicowania oraz rozebranie ścianek nad trzonami oblicza się

w metrach kwadratowych oblicowanych powierzchni z uwzględnieniem zwieńczenia.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie elementy pieca podczas odbioru technicznego podlegają sprawdzeniu?
2. Co jest podstawą sprawdzenia jakości materiałów użytych do budowy lub remontu pieca?
3. Na czym polega próba zgniatania zaprawy zduńskiej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Na czym polega sprawdzenie zgodności pieca grzewczego z projektem?
5. Jakie wymagania ochrony przeciwpożarowej obowiązują odnośnie pieców ogrzewczych?
6. Na czym polega odbiór techniczny osprzętu i szczelności pieca?
7. Jakie warunki musi spełniać oblicowanie pieca?
8. Jakie zasady obowiązują podczas przedmiarowania robót remontowych pieców?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwieczenie1

Wykonaj ankietę, która byłaby pomocna przy odbiorze technicznym pieca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) zapoznać się z warunkami technicznymi odbioru pieca,
3) opracować pytania ankiety,
4) zapisać treść w zeszycie,
5) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna pieca

−

druk protokołu odbioru,

−

tablice informacyjne,

−

rysunki poglądowe.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij poniższe zdania obejmujące zakresem materiał z powyższego rozdziału.

1. Szczelność drzwiczek piecowych należy badać przez …………………………… kartki

papieru i wyciągania jej po zamknięciu i dokręceniu drzwiczek śrubą.

2. Plastyczność zaprawy zduńskiej użytej do wykonania naprawy pieca należy sprawdzać

………………………………………………………………., stosując próbę ugniatania
co powinno być wpisane do ………………………………… lub potwierdzone
protokołem odbioru.

3. Odchylenie od poziomu warstwy oblicowania pieców ogrzewczych nie powinno być

większe na całej długości warstwy niż ……. mm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z treścią zadania.
2) przyporządkować poszczególne punkty nauczanym treściom,
3) uzupełnić zdania,
4) zanotować odpowiedzi w zeszycie,
5) zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

inne podręczniki obejmujące tematykę ćwiczenia.

Ćwiczenia 3

Po dokonaniu okresowego przeglądu technicznego, pieca stwierdzono uszkodzenia lica

pieca w postaci pęknięcia kafli środkowych i narożnych. W wyniku dokładnych oględzin do
wymiany zakwalifikowano 4 kafle środkowe i 2 narożne.
Korzystając z nakładów materiałowych zamieszczonych w wypisie z KNR-u, załącznik nr 1,
oblicz niezbędną ilość materiałów do wykonania naprawy pieca.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) przeanalizować załącznik Nr 1,
4) opracować wykaz niezbędnych materiałów,
5) wypisać zużycie na 1 szt. kafla,
6) przeliczyć ilość materiałów potrzebnych do naprawy 4 kafli środkowych i 2 narożnych,
7) zapisać wynik w zeszycie,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

projekt techniczny pieca,

−

druk protokołu przeglądu,

−

załącznik nr 1,

−

rysunki poglądowe.

Ćwiczenie 4

Po dokonaniu okresowego przeglądu technicznego, pieca stwierdzono uszkodzenia lica

pieca w postaci pęknięcia kafli środkowych i narożnych. W wyniku dokładnych oględzin do
wymiany zakwalifikowano 4 kafle środkowe i 2 narożne.
Korzystając z nakładów materiałowych zamieszczonych w wypisie z KNR-u – załącznik nr 1
oblicz jaką zapłatę otrzyma zdun i jego pomocnik za wykonanie naprawy pieca zgodnie
z treścią ćwiczenia jeżeli stawka za roboczogodzinę wynosi 100,00 zł.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania oraz załącznika Nr1 ,
3) wypisać normowe zużycie czasu dla zduna i robotnika,
4) przeliczyć nakład czasu do naprawy 4 kafli środkowych i 2 narożnych,
5) obliczyć wielkość zapłaty,
6) zapisać wynik w zeszycie,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać samooceny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna pieca

−

druk protokołu przeglądu,

−

załącznik nr 1

Załącznik nr 1

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić elementy podlegające sprawdzeniu podczas odbioru

technicznego pieca?

2) określić co jest podstawą sprawdzenia jakości materiałów użytych do

budowy lub remontu pieca?

3) przeprowadzić próbę zgniatania zaprawy?

4) sprawdzić zgodność pieca grzewczego z projektem?

5) wymienić wymagania ochrony przeciwpożarowej odnośnie pieców

ogrzewczych?

6) dokonać odbioru technicznego osprzętu i szczelności pieca?

7) wymienić warunki jakie musi spełniać oblicowanie pieca?

8) wymienić zasady przedmiarowania robót remontowych pieca?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Kartę odpowiedzi podpisz imieniem i nazwiskiem.
5. Zestaw zadań testowych składa się z zadań wielokrotnego wyboru.

Zadania wielokrotnego wyboru mają 4 wersje odpowiedzi, z których jedna jest
prawidłowa. Prawidłową odpowiedź należy zakreślić we właściwym miejscu na karcie
odpowiedzi.

6. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy ująć w kółko i ponownie zakreślić

odpowiedź prawidłową.

7. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawia Ci trudność to opuść je i przejdź

do zadania następnego. Do zadań bez odpowiedzi możesz wrócić później.

8. Czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi 40 minut.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Który z niżej wymienionych elementów powinien zawierać projekt techniczny

a) widok w 2 rzutach pieca z zaznaczeniem usytuowania w pomieszczeniu i podaniem

typu pieca.

b) przekroje pionowe i poprzeczne pieca.
c) rysunek podłączenia pieca do przewodu dymowego.
d) wszystkie wyżej wymienione.

2. Według prawa budowlanego przez środowisko należy rozumieć

a) ogól elementów powstałych w wyniku działalności człowieka, które tworzą podstawy

warunków życia człowieka.

b) ogół elementów powstałych w sposób naturalny lub ukształtowany w wyniku

działalności ludzkiej, które tworzą podstawy warunków życia człowieka.

c) ogół elementów powstałych w sposób naturalny, które nie tworzą warunków dla życia

człowieka.

d) ogół elementów powstałych w wyniku działalności człowieka, które nie tworzą

podstawy warunków życia człowieka.

3. Zmieniając źródło ciepła z paliwa stałego na elektryczność należy upewnić się czy piec

kaflowy posiada

a) sprawne kanały przelotowe.
b) odpowiedniej długości przewód kominowy.
c) parzystą liczbę kanałów przelotowych.
d) spód rusztu w kierunku od drzwiczek popielnika do tylnej ścianki popielnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Formą walki z pyłami nie jest:

a) pneumatyczny przeładunek produktów pylących przewożonych luzem, transport

w kontenerach i innych opakowaniach ograniczających wydzielanie pyłu przy
przeładunku i dystrybucji.

b) zmechanizowanie prac załadunkowych i wyładunkowych produktów pylących

przewożonych luzem.

c) stosowanie materiałów nie zawierających azbestu.
d) stosowanie zamiast suchych – mokrych metod obróbki np. szlifowania, cięcia,

polerowania.

5. Wylot do komina pieca kanałowego wielozwrotnego znajduje się zawsze u góry pieca.

Łatwo stąd wyliczyć, że liczba kanałów jest zawsze
a) parzysta.
b) nieparzysta.
c) parzysta lub nieparzysta, zależy to tylko od wielkości pieca.
d) zawsze równa 10.

6. Jaka jest droga spalin (gazów) w piecu kanałowym jednozwrotnym?

a) gazy przepływają kolejno przez nieparzystą liczbę kanałów umieszczonych obok

siebie kierując się do komina znajdującego się u góry pieca.

b) gazy przepływają między kilkoma przegrodami, które dzielą piec na kanały poziome.
c) gazy spalinowe uchodzą z komory paleniskowej przez otwór w górze tylnej ściany, po

czym pierwszym kanałem opadają na dół, dalej wznoszą się w górę ponad sklepienie
paleniska i przepływają przez kilka kanałów poziomych, aby u góry pieca ujść do
komina.

d) gazy unoszą się jednym kanałem w górę, po czym opadają w dół i uchodzą do

komina. Droga w dół może odbywać się jednym lub wieloma kanałami.

7. Do sposobów usuwania lub zapobiegania powstawania złego ciągu należy

a) zwiększenie wysokości komina lub założenie nasady.
b) zmniejszenie ilości paliwa.
c) podgrzewanie przewodu przez otwory do czyszczenia.
d) częściowa lub całkowita przebudowa pieca.

8. Plastyczność zaprawy zduńskiej sprawdzamy stosując

a) próbę naciskową.
b) próbę ugniatania.
c) próbę wylepiania.
d) próbę lepkości.

9. Do wymagań związanych z bezpiecznym wykonywaniem pracy zduna zaliczamy?

a) ubrania robocze powinny być szczelne i zapobiegające przedostawaniu się pyłu

do skóry.

b) przycinanie kafli i cegieł powinno być dokonywane w okularach ochronnych.
c) w przypadku konieczności sprawdzenia komina należy w miejscach niebezpiecznych

stosować pasy bezpieczeństwa.

d) wszystkie powyższe odpowiedzi są prawidłowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Jakie czynności wchodzą w zakres naprawy średniej i głównej pieców grzewczych

kaflowych?
a) rozebranie jednej ściany oblicowania, wyjęcie osprzętu, wyznaczenie kanałów

i palenisk.

b) rozebranie oblicowania, wbudowanie osprzętu, rozebranie trzonu do spodu paleniska.
c) rozebranie oblicowania, wyjęcie osprzętu, rozebranie trzonu do spodu paleniska.
d) oblicowanie trzonu, przycięcie i oszlifowanie krawędzi kafli, powiązanie kafli

strzemionami, wylepienie tarczy ochronnej drzwiczek.

11. Z pośród schematów pieców wybierz schemat pieca komorowego jednozwrotnego.

12. Której z pośród niżej wymienionych czynności nie obejmuje organizacja stanowiska

roboczego przy robotach zduńskich?
a) wybór metody wykonania robót.
b) przygotowanie stanowiska roboczego.
c) transport i składowanie materiałów.
d) odbioru technicznego osprzętu.

13. Gazy spalinowe podczas palenia w sprawnym piecu grzewczym:

a) nie powinny wydostawać się przez uchylone drzwiczki paleniskowe przy otwartych

jednocześnie drzwiczkach popielnicowych.

b) nie powinny wydostawać się przez uchylone drzwiczki paleniskowe przy zamkniętych

jednocześnie drzwiczkach popielnicowych.

c) mogą wydostawać się przez uchylone drzwiczki paleniskowe przy otwartych

jednocześnie drzwiczkach popielnicowych.

d) powinny wydostawać się przez uchylone drzwiczki paleniskowe przy zamkniętych

jednocześnie drzwiczkach popielnikowych.

14. W zakres prac związanych z naprawą oblicowania pieca nie wchodzi

a) usunięcie pojedynczych uszkodzonych kafli.
b) spoinowanie i kredowanie.
c) wmurowanie nowych kanałów i sklepienia paleniska.
d) dopasowanie kafli z obcięciem krawędzi i szlifowaniem boków.

15. Wśród czynności dokonywanych podczas oględzin pieca należy między innymi zwrócić

uwagę na:
a) stan armatury, występujące uszkodzenia kafli i występowanie spękań spoin.
b) stan pomieszczenia w jakim zlokalizowany jest piec.
c) przekroje poziome i pionowe pieca.
d) położenie pieca w pomieszczeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Ruszt osadza się luźno w palenisku na dwóch wmurowanych prętach stalowych. Spód

rusztu powinien mieć spadek

a) w kierunku od drzwiczek paleniskowych do tylnej ścianki popielnika.
b) w kierunku od tylnej ścianki popielnika do drzwiczek paleniskowych.
c) w kierunku od drzwiczek popielnika do tylnej ścianki popielnika.
d) położony na być poziomo i podparty przy drzwiczkach paleniskowych i przy tylnej

ściance popielnika.

17. W zakres czynności naprawy średniej i głównej nie wchodzi

a) wymurowanie trzonu.
b) wymurowanie nowych kanałów i sklepienia paleniska.
c) oczyszczenie, posortowanie i ułożenie materiałów nadających się do ponownego

wbudowania.

d) wylepienie tarczy ochronnej drzwiczek.

18. Zły ciąg pieca nie występuje z powodu

a) zanieczyszczenia przewodów dymowych.
b) nierównomiernego nagrzewania się pieca i zbyt intensywnego palenia.
c) zbyt małej wysokość komina.
d) włączenia do przewodu kominowego innych pieców.

19. Odbiór końcowy i przekazanie pieca powinno być potwierdzone

a) zapisem w dzienniku budowy.
b) protokołem komisyjnego odbioru.
c) obie powyższe odpowiedzi są prawidłowe.
d) nie ma prawidłowej odpowiedzi.

20. Jakiego wymogu rusztowanie nie musi spełniać?

a) posiadać pomosty o powierzchni roboczej wystarczającej do pracy oraz składowania

narzędzi, sprzętu pomocniczego i niezbędnej ilości materiałów.

b) posiadać pomosty o powierzchni roboczej wystarczającej do pracy oraz składowania

narzędzi, sprzętu pomocniczego i niezbędnej ilości materiałów.

c) posiadać konstrukcję dostosowaną do przenoszenia występujących obciążeń oraz

możliwości montażu przez jednego pracownika.

d) zapewniać możliwość wykonania pracy w pozycji nie powodującej nadmiernego

wysiłku fizycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko…………………………………….....

Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych

Wybierz poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Paradistal J.: Roboty zduńskie. Część 1. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa

Zawodowego, Warszawa 1960

2. Paradistal J.: Roboty zduńskie. Część 2. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa

Zawodowego. Warszawa 1959

3. Paradistal J.: Technologia zduńska. Biblioteka Związku Zakładów Doskonalenia

Rzemiosła, Warszawa 1961

4. Warunki techniczne wykonywania i odbioru robót budowlano - montażowych tom I.

Budownictwo ogólne cz. 3. ARKADY, 1990

5. Strony internetowe: www.polska-droga.pl, www.muratorplus.pl, www.wrzesnia.com.pl,

http://salonsob.webd.pl/pg1.html

Polskie Normy
1. PN-B-12044:1999 Wyroby budowlane ceramiczne. Cegły kominowe
2. PN-EN ISO 6946 Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór cieplny

i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania

3. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.

Wymagania techniczne i badania przy odbiorze

4. BN-85/4817-12 Osprzęt piecowy i kuchenny. Rury zapiecowe