15 Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów kominowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Barbara Duda – Dziewierz

Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów
kominowych 712[08]Z3.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rzeczoznawcy:
dr inż. Władysława Francuz
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Duda - Dziewierz

Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z3.04.
Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów kominowych zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu zdun.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

obowiązujące podczas konserwacji i napraw przewodów kominowych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Układy przewodów w kominach i ścianach kominowych (jedno, dwu

i wielorzędowych)

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Wiązania cegieł w ścianach przewodowych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Wiązania cegieł w wolnostojących kominach

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Technologia wykonywania prac remontowych i konserwacji przewodów

kominowych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Przewody wykonywane: z kształtek ceramicznych, żaroodpornych bloczków

betonowych, elementów stalowych

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Elastyczne wykładziny kominowe

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Szlamowanie i wylepianie przewodów kominowych

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności o wykonywaniu

konserwacji i napraw przewodów kominowych.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności, które

powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę i korzystaj z różnych źródeł informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które
zawierają:

−

polecenia i sposób wykonywania,

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

sprawdzian teoretyczny,

−

sprawdzian umiejętności praktycznych.

Odpowiadając na pytania sprawdzianu postępów powinieneś odpowiadać tak lub nie,
co oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.

4. Przykład zadania/ćwiczenia oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie

wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego ćwiczenia jest dowodem
osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Szczególnie istotnym i trudnym zagadnieniem tej jednostki jest naprawa ścian

wewnętrznych przewodów kominowych.

W czasie wykonywania ćwiczeń na stanowiskach roboczych musisz przestrzegać

regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych,
wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki i w trakcie wykonywania pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z3

Technologia prac konserwacyjnych konstrukcji

zduńskich

712[08].Z3.01

Wykonywanie konserwacji i napraw pieców grzewczych

712[08].Z3.02

Wykonywanie konserwacji i napraw trzonów kuchennych

712[08].Z3.03

Wykonywanie konserwacji i napraw kominków

712[08].Z3.04

Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów

kominowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

posługiwać się terminologią budowlaną,

–

odróżniać technologie wykonania budynku,

–

stosować zasady bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,

–

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

–

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

–

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

–

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

–

wykonywać przedmiary i obmiary robót,

–

wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,

–

organizować stanowiska składowania i magazynowania,

–

transportować materiały budowlane,

−

charakteryzować proces spalania paliw technicznych,

−

wyjaśniać zasadę ciągu kominowego,

−

określać na podstawie dokumentacji przebieg kanałów dymowych, spalinowych
i wentylacyjnych,

−

lokalizować właściwy kanał spalinowy, dymowych i wentylacyjny,

−

przygotowywać materiały stosowane do budowy konstrukcji zduńskich i kominiarskich,

−

przygotowywać zaprawy ognioodporne,

−

dobierać i przygotowywać narzędzia i sprzęt niezbędny do wykonywania prac zduńskich
i kominiarskich,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska podczas wykonywania prac zduńskich i kominiarskich.

−

rozpoznawać konstrukcje zduńskie,

−

organizować stanowisko pracy do wykonywania, napraw i konserwacji konstrukcji
zduńskich,

−

sporządzać zapotrzebowania i rozliczenia materiałowe,

−

wykonywać fundamenty i podmurówki pod konstrukcje zduńskie,

−

wykonywać prace pomocnicze związane z robotami zduńskimi,

−

wykonywać piece grzewcze: kanałowe, komorowe, przenośne, innych konstrukcji
zgodnie z dokumentacją,

−

wykonywać kominki różnych typów zgodnie z dokumentacją,

−

wykonać trzony kuchenne różnych typów zgodnie z dokumentacją,

−

wykonywać konstrukcje zduńskie bez dokumentacji,

−

wykonywać prace wykończeniowe konstrukcji zduńskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś, umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

przeciwporażeniowej obowiązujące podczas wykonywania konserwacji i napraw
przewodów kominowych,

−

zorganizować

zlikwidować

stanowisko

wykonania

konserwacji

i napraw przewodów kominowych,

−

wykonać szkice przebudowy przewodów kominowych,

−

ocenić stan techniczny przewodów kominowych,

−

zlokalizować usterki w przewodach kominowych,

−

zabezpieczyć uszkodzone miejsca przewodów kominowych,

−

zaplanować kolejność robót,

−

dobrać narzędzia i sprzęt,

−

oczyścić przewody kominowe,

−

odgruzować przewody kominowe,

−

osuszyć zawilgocone przewody kominowe,

−

usunąć przerwy w przewodach,

−

usunąć przerwy w ścianach działowych,

−

uszczelnić przewody kominowe,

−

usunąć zatory w przewodach kominowych,

−

przebić zatkanie przebijakiem sprężynowym,

−

usunąć przyczyny zastoju w przewodach kominowych,

−

usunąć przyczyny ciągu zwrotnego w przewodach kominowych,

−

usunąć

przyczyny

nieprawidłowego

funkcjonowania

przewodów

kominowych

spowodowanego sąsiedztwem wyższych posesji,

−

wykonać szlamowanie (ługowanie) przewodów kominowych,

−

wylepić przewody kominowe,

−

naprawić czopuchy,

−

założyć wkłady stalowe w przewody kominowe,

−

wykonać renowacje przewodów kominowych,

−

wyprowadzić przewody ponad dach,

−

wykonać otwory wycierowe,

−

uszczelnić przewody kominowe masami uszczelniającymi,

−

przebudować czapy kominowe,

−

wymienić wkłady kominowe,

−

wypełnić komin materiałem izolacyjnym,

−

założyć wykładziny elastyczne,

−

uzupełnić ubytki w kominie,

−

dokonać przeglądu ogólnego i okresowego przewodów kominowych,

−

dokonać regulacji ciągu w przewodzie kominowym,

−

wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,

−

wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej

obowiązujące

podczas

konserwacji

i napraw przewodów kominowych

4.1.1. Materiał nauczania

Zagrożenia występujące na stanowisku pracy podczas wykonywania konserwacji

i napraw przewodów kominowych są typowe, takie jak przy wielu robotach budowlanych
wykonywanych ręcznie. Obejmują one:

−

skaleczenia lub uszkodzenia rąk stosowanymi narzędziami,

−

uderzenia lub otarcia cegłą (bloczkiem, płytką, itp.),

−

zaprószenie oczu pyłem, odpryskami lub zaprawą,

−

spadnięcie z rusztowania,

−

porażenie prądem podczas stosowania urządzeń elektrycznych.
Przy wykonywaniu konserwacji i napraw przewodów kominowych obowiązują przepisy

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, o których uczyłeś się
w jednostce modułowej B1.02.

Przewody kominowe należy budować i remontować z materiałów nieszkodliwych

dla zdrowia, posiadających atesty. Wszystkie zaprawy i wylepki stosowane przy budowie
przewodów kominowych należy przygotowywać w rękawicach. Materiały te działają żrąco
na powierzchnię skóry. Przy zarabianiu zapraw należy w miarę możliwości unikać wdychania
unoszącego się pyłu.

Szczególną uwagę należy zwrócić na przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej oraz

bezpieczeństwa użytkowników podczas eksploatacji przewodów kominowych.

Podstawowe zasady bezpiecznej pracy na stanowiskach budowlanych mówią:

−

użytkowanie i posługiwanie się zmechanizowanymi narzędziami powinno być zgodne
z instrukcją producenta,

−

stanowisko pracy należy utrzymywać w czystości i porządku,

−

do pracy używamy tylko narzędzi sprawnych; narzędzia uszkodzone wymieniać na
sprawne,

−

wszyscy pracownicy posiadają odzież i obuwie robocze,

−

do wykonywania prac budowlanych należy dopuszczać pracowników po szkoleniach
bhp, a w przypadkach szczególnych – z uprawnieniami,

−

prace związane z podłączeniem, konserwacją i naprawą urządzeń elektrycznych powinni
wykonywać uprawnieni pracownicy,

−

połączenia przewodów elektrycznych powinny być wykonane w sposób zapewniający
bezpieczeństwo

obsługującym

oraz

zabezpieczające

przed

uszkodzeniami

mechanicznymi,

−

należy zapewnić pełną ochronę przeciwporażeniową (obniżone napięcie, zerowanie,
uziemienie).
Nie wolno:

−

chodzić po świeżo wykonanych murach, płytach i niestabilnych deskowaniach oraz
wychylać się poza krawędzie konstrukcji jak też opierać się o bariery,

−

zrzucać materiały, narzędzia, odpady z wysokości,

−

używać uszkodzonych narzędzi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

używać elektronarzędzi do pracy w warunkach dużej wilgotności,

−

używać beczek, skrzyń, cegieł, bloków betonowych itp. jako rusztowań lub podpór
do pracy,

−

dopuszczać pracowników do pracy bez wymaganych środków ochrony indywidualnej,
obowiązujących na stanowisku,

−

przeciążać urządzenia i środki transportowe ponad ustalony normatyw.
Zasady prowadzenia robót konserwatorskich i naprawczych w budownictwie mówią,

że należy:

−

przed rozpoczęciem robót zapoznać pracowników z programem prac i przeszkolić
z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

zapewnić do usuwania gruzu zsuwnice pochyłe lub rynny.
Natomiast zabrania się:

−

gromadzić gruz na stropach, balkonach, klatkach schodowych i innych częściach
konstrukcyjnych budynku,

−

demontować ściany lub inne części obiektu przez podkopywanie lub podcinanie,

−

używać zsuwnic bez zabezpieczeń od spadnięcia,

−

dopuszczać pracowników do robót bez odpowiedniego wyposażenia w środki ochrony
indywidualnej.
Wszelkie otwory powstałe podczas robót remontowych należy zabezpieczyć.

Rys. 1. Przykład zabezpieczenia otworów [2, s.93]

Przy pracy na wysokości może być zatrudniony wyłącznie pracownik, który uzyskał

orzeczenie lekarskie o dopuszczeniu do pracy na wysokości.

Składowiska materiałów budowlanych i urządzeń technicznych powinny być wykonane

w sposób zabezpieczający przed wywróceniem, zsunięciem

się

lub rozsunięcia

się składowanych materiałów i elementów.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami właściciele (ewentualnie zarządcy lub

użytkownicy) obiektów, w których używa się urządzeń spalających paliwo stałe, ciekłe lub
gazowe, są zobowiązani do okresowego usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych
i spalinowych.

Jeśli kotły opalane są paliwem:

−

stałym (węglem i koksem) – co najmniej cztery razy w roku,

−

płynnym (na przykład olejem) i gazowym – co najmniej dwa razy w roku.
Zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych trzeba usuwać co najmniej raz w roku,

a także zawsze wtedy, gdy istnieje obawa, że zanieczyszczenia pogarszają funkcjonowanie
komina.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. Jakie zagrożenia występują podczas konserwacji i napraw przewodów kominowych?
2. Z jakich materiałów należy wykonywać naprawy przewodów kominowych?
3. Jakie środki ochrony osobistej należy stosować podczas konserwacji i napraw przewodów

kominowych?

4. Jakie podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązują na stanowiskach

budowlanych?

5. Czego nie wolno robić na stanowiskach budowlanych w czasie wykonywania robót

remontowych?

6. W jaki sposób postępujemy usuwając gruz ze stanowiska pracy?
7. Co robimy z otworami powstałymi na stanowisku pracy?
8. Kto może pracować na wysokości?
9. W jaki sposób składujemy materiały na stanowisku pracy?
10. Kto jest odpowiedzialny za czyszczenie przewodów kominowych?
11. Jak często czyścimy przewody kominowe?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj odgruzowanie stanowisk pracy na kolejnych kondygnacjach, gdzie wykonano

otwory przewodów kominowych przed wykonaniem prac naprawczych. Roboty wykonywane są
w budynku czterokondygnacyjnym, w którym stwierdzono uszkodzenia wewnątrzkanałowe
na wszystkich kondygnacjach. Dokonaj oceny ilości gruzu do usunięcia, zapisz plan
wykonywanych czynności i wybierz odpowiednie narzędzia do wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z przepisami dotyczącymi bezpiecznej pracy na stanowisku,
2) zapoznać się ze stanowiskiem pracy (przejść kolejne kondygnacje),
3) ocenić ile gruzu należy usunąć z kolejnych kondygnacji,
4) zapisać w punktach plan działania,
5) dobrać odpowiedni sprzęt do odgruzowania,
6) zaproponować sposób wywożenia gruzu z kolejnych kondygnacji na składowisko,
7) skonsultować się z nauczycielem,
8) usunąć gruz,
9) uprzątnąć stanowiska pracy,
10) pryzmować gruz na wyznaczonym składowisku,
11) zapisać uwagi dotyczące realizacji ćwiczenia,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowiska z gruzem, na kolejnych kondygnacjach,

−

narzędzia i sprzęt do usunięcia i transportu gruzu,

−

składowisko gruzu,

−

przybory do pisania,

−

ubranie robocze i rękawice.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wskaż, jakie zagrożenia mogą wystąpić podczas naprawy czapki kominowej wykonywanego

przez zdunów na oglądanym filmie dydaktycznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z przepisami dotyczącymi bezpiecznej pracy na stanowisku,
2) obejrzeć film dydaktyczny,
3) wypisać zauważone zagrożenia,
4) zapisać uwagi do swoich spostrzeżeń,
5) skonsultować swoje uwagi z kolegami,
6) skonsultować swoje uwagi z nauczycielem,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

film dydaktyczny nakręcony podczas wykonywania naprawy czapki kominowej przez
zdunów.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić zagrożenia występujące podczas konserwacji i napraw przewodów

kominowych?



2) wymienić środki ochrony indywidualnej, podczas wykonywania prac

remontowych?



3) wskazać zagrożenia, podczas wykonywania prac na wysokości?



4) odgruzować zgodnie z zasadami bhp stanowisko pracy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Układy przewodów w kominach i ścianach kominowych

4.2.1. Materiał nauczania

Materiałem powszechnie używanym do budowy kominów są pełne cegły ceramiczne.

Murowane z nich kominy są ciężkie i wymagają oparcia na solidnym fundamencie. Kominy
murowane mogą być wolno stojące albo wbudowane w ścianę nośną. Ze względu na wymiary
cegieł oraz ich układ w poszczególnych warstwach, można uzyskać kanały o wymiarach
14×14 cm lub 14×27 cm i 27×27 cm. W przypadku kanałów występujących w jednym rzędzie
komin ma szerokość co najmniej 38 cm, a dla kanałów dwurzędowych szerokość komina
wynosi 64 cm. Murując kominy należy pamiętać o szczelnym wypełnieniu spoin między
cegłami. Należy też zwracać uwagę na to, aby w trakcie murowania usunąć nadmiar zaprawy
wypływający do środka komina, w przeciwnym razie po stwardnieniu nadmiar ten spowoduje
zakłócenia ciągu.

Zasady prowadzenia przewodów w ścianach kominowych i kominach zostały

przedstawione w poradniku do jednostki modułowej Z1.02. „Prowadzenie kanałów
wentylacyjnych i spalinowych” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
zdun.

Każdy przewód dymowy musi mieć otwór wycierowy pod najniżej położonym

paleniskiem, umieszczony na wysokości 30 cm od podłogi, zaopatrzony w hermetycznie
zamykane drzwiczki ogniotrwałe.

W celu uniknięcia zabrudzenia pomieszczeń mieszkalnych przy czyszczeniu przewodu,

przewody dymowe dla pieców prowadzi się od poziomu piwnicy i tam wykonuje się otwór
wycierowy na wysokości 1,0 – 1,2 m od poziomu podłogi. Przewody spalinowe
odprowadzające spaliny z pieców kąpielowych muszą być zaopatrzone u spodu przewodu
w otwory rewizyjne z drzwiczkami. Otwory rewizyjne umieszcza się w odległości pionowej
40 cm poniżej wlotu.

Rys. 2. Usytuowanie wlotów i wylotów przewodów 1 – przewód wentylacyjny, 2 – wlot,

3 – przewód spalinowy, 4 – przewód dymowy, 5 – otwór rewizyjny, 6 – otwór wycierowy [11, s.355]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przewody dymowe muszą być systematycznie czyszczone przez kominiarzy, ponieważ

ściany wewnętrzne pokrywają się warstwą sadzy, co zmniejsza przekrój przewodu, a więc
i siłę ciągu.

Do usuwania sadzy wykonuje się w dowolnej części przewodu (w piwnicy) otwór

wyczystkowy, zamykany szczelnymi drzwiczkami wyczystkowymi (wycierowymi).

W czasie murowania przewodów umieszcza się w otworze wyczystkowym pochyłą

deskę, po której opadająca podczas pracy zaprawa zsuwa się na zewnątrz.

Jeżeli czyszczenie przewodów z dachu jest uniemożliwione przez nasadę lub trudny

dostęp do komina, wykonuje się na strychu, na wysokości około 90 cm od podłogi, otwory
wyczystkowy zamykane także drzwiczkami wyczystkowymi.

Drzwiczki wyczystkowe zarówno w piwnicy jak i na strychu muszą być zamykane.

Ich niedomknięcie jest jedną z najczęstszych przyczyn dymienia pieców.

Jeżeli dach jest stromy, a komin znajduje się daleko od wyjścia na dach (włazu), należy

wykonać ławę kominową lub stopnie kominiarskie umożliwiające bezpieczne podejście
do komina. Ławę wykonuje się z grubej deski (32 – 50 mm) lub wąskiej kratki stalowej
ocynkowanej o gr. 2 mm, z odpowiednimi przetłoczeniami antypoślizgowymi
na powierzchni,

umocowanej na stalowych wspornikach przytwierdzonych do konstrukcji

dachowej.

Rys. 3. Akcesoria ławy kominiarskiej: a) wspornik ławy kominiarskiej spadek dachu 15°-55°,

b) Ława kominiarska o wymiarach: 250 x 1200 mm lub 250 x 420 mm, c) łączniki ławy kominiarskiej [19]

Kominy wysokie (powyżej 1,50 m) powinny mieć wmurowane żelazne klamry,

umożliwiające dostanie się na wierzch komina.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.

1. W jaki sposób prowadzone są przewody kominowe?
2. Jakie są rodzaje przewodów kominowych?
3. Gdzie usytuowane są wloty przewodów kominowych?
4. Gdzie usytuowane są wyloty przewodów kominowych?
5. Jak usunąć sadze z przewodu dymowego?
6. Jak zapobiegać zatkaniu otworu wyczystkowego zaprawą podczas murowania komina?
7. Jak postępować, gdy nie ma dojścia do otworów kominowych na dachu?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyczyść przewody dymowe z sadzy w użytkowanym i nieoczyszczonym kominie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z przepisami dotyczącymi bezpiecznej pracy na stanowisku,

2) dobrać materiały, narzędzia i sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) oczyścić przewód dymowy za pomocą szczotki kominiarskiej od góry przewodu,
4) oczyść piec podłączony do czyszczonego przewodu,
5) otworzyć drzwiczki wycierowe w piwnicy,
6) wybrać sadze z przewody dymowego,
7) zamknąć szczelnie drzwiczki wycierowe,
8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zanieczyszczony przewód dymowy,

−

szczotka kominiarska,

−

niezbędne narzędzia do usunięcia sadzy,

−

wzmocniony worek,

−

ubranie robocze, rękawice, maseczka.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zabezpieczenie i następnie odgruzowanie przewodu kominowego podczas

trwających prac remontowych ścian kominowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z przepisami dotyczącymi bezpiecznej pracy na stanowisku,
2) zapoznać się ze stanowiskiem pracy,
3) dobrać materiały, narzędzia i sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej,
4) zabezpieczyć przed pracami remontowymi otwory wycierowe przed spadającą zaprawą

i gruzem,

5) osadzić w otworach wycierowych deski wyłapujące spadającą zaprawę i gruz,
6) oczyść po robotach remontowych otwory wycierowe z zaprawy i gruzu,
7) oczyścić kanał szczotką kominiarską,
8) usunąć powstałe przy czyszczeniu resztki gruzu,
9) usunąć zaprawę i gruz ze stanowisk na składowisko,
10) zamknąć szczelnie drzwiczki wycierowe,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przewód kominowy,

−

szczotka kominiarska,

−

niezbędne narzędzia i sprzęt do usunięcia gruzu,

−

ubranie robocze, rękawice.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) oczyścić kanał dymowy z sadzy?



2) oczyścić przewód kominowy z gruzu i zaprawy powstałych w trakcie

remontu ?



3) szczelnie zamknąć drzwiczki wycierowe?



4) oczyścić przewód kominowy za pomocą szczotki kominiarskiej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Wiązania cegieł w ścianach przewodowych

4.3.1. Materiał nauczania

Do budowy komina zalecana jest zarówno cegła klasy 15, jak i 10. Musi to być cegła

ceramiczna pełna pierwszego gatunku. Cegłę ułamkową używać można jedynie w przypadku
konieczności stosowania jej dla uzyskania prawidłowego wiązania muru. Do murowania
należy używać takiej samej zaprawy jak w murach zwykłych wznoszonego budynku.
Mury przewodów i kominów powinny być układane na pełne spoiny, a powierzchnie
przewodów powinny być gładkie.
Trzony kominowe powinno się rapować lub tynkować na całej wysokości komina.
Połączenia trzonów kuchennych i pieców z przewodem powinny być wykonane w sposób
szczelny. Wiązanie w murach z przewodami oraz kominach powinno zapewnić ich szczelność
oraz trwałą drożność przewodów.

W tym celu powinno się przestrzegać następujących zasad wiązania:

−

spoiny pionowe w każdej warstwie cegieł muszą być przykryte pełnymi powierzchniami
cegieł warstwy następnej,

−

w powierzchniach wewnętrznych przewodów powinno być jak najmniej spoin
pionowych, a najlepiej gdyby były one tylko w narożnikach przewodów,

−

cegły w ściankach stanowiących przegrody między przewodami należy przynajmniej
jednym końcem osadzać w prostopadle do nich położonych ściankach zewnętrznych,

−

warstwy cegieł w przewodach prowadzonych z odchyleniem od pionu układa się
prostopadle do kierunku odchylenia. Mury z przewodami oraz kominy wykonuje się
zwykle w wiązaniu pospolitym, stosując - podobnie jak przy murach zwykłych – układ
warstw na przemian główkowy i wozówkowy.
Zasady prowadzenia kanałów w ścianach, ich przekroje i wiązania zostały opisane

w poradniku jednostki modułowej Z1.02. „Prowadzenie kanałów wentylacyjnych
i spalinowych” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu zdun.

Rysunki przedstawiają wiązania cegieł w ścianach zewnętrznych z jednym rzędem

kanałów.

a)

Rys. 4. Wiązanie cegieł w zewnętrznym murze z kanałami o przekroju ½ x ½ cegły:

a) z zastosowaniem ćwiartek, b) bez zastosowania ćwiartek [6 s. 231]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Wiązanie cegieł w zewnętrznym murze z kanałami o przekroju ½ x ¾ cegły:

a) z zastosowaniem ćwiartek, b) bez zastosowania ćwiartek [6, s. 231]

Ściany, w których prowadzone są przewody kominowe, są narażone na pęknięcia

i korozję zaprawy. Zewnętrzne spękania i ubytki są dosyć łatwe do stwierdzenia i naprawy,
które wykonujemy zgodnie ze sztuką murarską.

Napraw należy dokonać jak najszybciej, aby nie dopuścić do pogłębiania się rys,

a co za tym idzie nieszczelności powstałej w przewodzie kominowym, która może prowadzić
do zmniejszenia ciągu, a nawet do tragedii związanej z wydobywaniem się spalin
do pomieszczenia.

Rysy o rozwartości do 0,5 mm wypełnia się przez iniekcję płynnych mieszanek,

wykonywanych na bazie żywic epoksydowych lub specjalnych zapraw.

Niewielkie kilkucentymetrowe rysy należy najpierw dokładnie spłukać wodą za pomocą

węża, a następnie wciska się w nie specjalnym pistoletem albo za pomocą pompy zaczyn
cementowy lub (przy szerszych rysach) drobnoziarnistą zaprawę. Wciskanie to należy
prowadzić aż do całkowitego wypełnienia rys.

Rys. 6. Wypełnienie cienkiej rysy w murze zaczynem cementowym za pomocą specjalnego pistoletu [6, s.439]

W przypadku większych ubytków należy usunąć popękane cegły i starą zaprawę

i uzupełnić ubytki jak przy wypełnianiu wybitych otworów naprawczych.

Przy wystąpieniu w murze korozji zapraw należy:

−

usunąć ze spoin skorodowaną zaprawę i opróżnione spoiny przemyć wodą,

−

po przeschnięciu spoin pokryć ich wewnętrzne powierzchnie mlekiem cementowym,

−

tak przygotowane spoiny wypełnić nową zaprawą cementową.
W przypadku wybijania otworów w murach w celu dotarcia do przewodu kominowego,

po wykonaniu prac naprawczych kanału należy:

−

oczyścić otwór ze starej zaprawy,

−

przemyć otwór wodą,

−

uzupełnić ubytki cegłą na zaprawie zduńskiej, zgodnie z wcześniej zastosowanymi
zasadami wiązania murów, stosując spoiny pełne,

−

wyrównać lico muru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie zasady obowiązują przy wiązaniu cegieł w murze?
2. Jakie zasady obowiązują przy wiązaniu cegieł w murach z przewodami kominowymi?
3. Czy wskazane jest stosowanie przewodów kominowych w ścianach zewnętrznych?
4. Czym różni się prowadzenie przewodów kominowych w ścianach zewnętrznych od tych

prowadzonych w ścianach wewnętrznych?

5. W jaki sposób wykonasz naprawy rys i spękań na ścianie kominowej?
6. W jaki sposób naprawisz skorodowaną zaprawę na ścianie kominowej?
7. W jaki sposób wypełnisz wybite wcześniej otwory w ścianie murowanej?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij ubytki powstałe w murach ceglanych powstałe w wyniku wybicia otworów

w celu wykonania naprawy wewnętrznych ścianek kominowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

2) dobrać materiały, narzędzia i sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej,

3) oczyścić otwór ze starej zaprawy,
4) przemyć otwór wodą,
5) dopasować ubytki,
6) nałożyć zaprawę i uzupełnić cegły,
7) uporządkować stanowisko pracy,
8) umyć narzędzia,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na napotkane trudności oraz

uporządkować stanowisko pracy,

10) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wybite otwory w ścianach ceglanych z przewodami kominowymi,

−

zaprawa zduńska,

−

cegła pełna,

−

komplet niezbędnych narzędzi,

−

ubranie robocze, rękawice.

Ćwiczenie 2

Wykonaj analizę, a następnie naprawę pęknięć powstałych na ścianie z przewodami

kominowymi. Zapisz kolejne czynności, które musisz wykonać.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odbyć szkolenie stanowiskowe,
2) obejrzeć i sprawdzić głębokość pęknięć,
3) zapisać kolejne czynności, które masz zamiar wykonać,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) skonsultować swój zapis z nauczycielem,
5) dobrać materiały, narzędzia i sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy,
7) dobrać materiały, narzędzia i sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej,
8) przygotować potrzebną ilość mleka cementowego i zaczynu cementowego,
9) przygotować pęknięcia do wypełnienia,
10) wypełnić pęknięcia mlekiem cementowym,
11) wypełnić warstwowo szczeliny,
12) wygładzić naprawioną powierzchnię,
13) umyć narzędzia,
14) sprzątnąć stanowisko pracy,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na napotkane trudności oraz

uporządkować stanowisko pracy,

16) sformułować wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

popękana ściana z przewodami kominowymi,

−

zestaw narzędzi niezbędnych do wykonania ćwiczenia, ubranie robocze i rękawice,

−

materiał uszczelniający przewody kominowe.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) ułożyć cegły w ścianie z kanałami w wiązaniu pospolitym?



2) ocenić stan ubytków i pęknięć w ścianie z przewodami kominowymi?



3) naprawić popękaną ścianę z przewodami kominowymi?



4) wypełnić otwory w ścianach wykonane w celu naprawy kanału?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wiązania cegieł w wolnostojących kominach

4.4.1. Materiał nauczania

Komin zgodnie z zasadami techniki cieplnej, powinien być usytuowany wewnątrz

budynku. W przypadku odejścia od tej zasady trzeba się liczyć z wysokimi stratami ciepła
takiego komina. W kominie wolno stojącym ciąg gazów spalinowych jest harmonijny. Zimne
ścianki boczne przewodu kominowego powodują kondensację pary wodnej. Wykroplona
wilgoć wchodzi w związki chemiczne ze składnikami gazów spalinowych. Tworzą się kwasy,
które systematycznie atakują materiał komina, wskutek czego mur koroduje.

Najkorzystniejsze jest usytuowanie komina wewnątrz budynku i przechodzącego

dokładnie przez kalenicę. W części komina wystającej ponad dach oraz części przechodzącej
przez strych nie ogrzewany należy pogrubić ścianki zewnętrzne.

Rys. 7. Górna część budowy komina wolnostojącego pogrubiona na wysokości nieogrzewanego strychu

[5, s. 97]

Przewody kominowe prowadzone z poszczególnych pomieszczeń grupuje się w celu

poprawienia ciągu gazów spalinowych.

Kominy wolnostojące oraz przewody dymowe i wentylacyjne nad ostatnim stropem

i dachem wyprowadza się w postaci kominów, w których cegły mogą być ułożone
z wykorzystaniem wiązania pierścieniowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Wiązanie pierścieniowe z cegieł w kominie: a) grubości cegły (rzut), b) grubości ½ cegły

(aksonometria) [12, s. 160]

Rys. 9. Wiązanie pierścieniowe cegieł w kominie: a) z dwoma kanałami, b) z trzema kanałami [6, s.232]

Wiązania te są proste, łatwe w wykonaniu i oszczędne ze względu na niewielką liczbę

przycinanych cegieł. Układ cegieł w kominie wolno stojącym z kanałem przełazowym 2 x 2
cegły pokazano na rysunku.

Rys. 10. Wiązanie cegieł w wolno stojącym kominie [6, s. 232]

Przewody dymowe są często zakończone czapką betonową, czyli płytą wystającą około

6 cm poza ściany pionowe komina. Przez płytę tę przechodzą kanały kominowe.

Dla zwiększenia ciągu komina i zabezpieczenia wylotów przed zatykaniem przez pęd

powietrza w czasie silnego wiatru stosuje się nasady kominowe, wykonane najczęściej
z blachy cynkowej lub ocynkowanej bądź z betonu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 11. Nasady kominowe: a) czapka betonowa, b) nasada betonowa [12, s. 161]

Wystający ponad dach fragment komina jest najbardziej ze wszystkich jego części

narażony na zniszczenie. Od wewnątrz działa na niego bardzo wysoka temperatura związana
z paleniem w piecu lub kominku. Równocześnie poddawany jest szkodliwym wpływom
atmosferycznym, z których szczególnie groźne są naprzemienne cykle zamarzania
i rozmarzania.

Sposób naprawy wystającej ponad dach części komina zależy od przyczyny i stopnia jego

zniszczenia. Jeżeli uszkodzony jest tylko tynk, którym wykończony jest komin, należy
go skuć, a powierzchnię cegieł odpylić i zagruntować zaczynem cementowym. Następnie
na ścianki komina trzeba nanieść tynk cementowy z dodatkiem środka plastyfikującego.
Po wyschnięciu tynku ściany komina powinno się pomalować farbą elewacyjną. Jeśli
uszkodzona jest też czapka betonowa wieńcząca komin, to należy jej ubytki uzupełnić
specjalną zaprawą do napraw elementów z betonu lub wykonać ją od nowa, nie zapominając
o zrobieniu kapinosów.

Gdy uszkodzenia są większe i dotyczą nie tylko tynku, ale także muru, to przed

przystąpieniem do naprawy należy ustalić, co jest przyczyną takiego stanu komina.
Potem można przystąpić do remontu wystającej części komina murując go od nowa.

Często zły ciąg w kominie wynika ze zbyt niskiej części komina wystającego ponad dach

i wtedy należy go podnieść wyżej czyli skuć do poziomu wiązania, oczyścić i nadmurować
na żądaną wysokość, w prawidłowy sposób wyprowadzić otwory i zakończyć komin.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie usytuowanie komina jest najlepsze?
2. Jakie wiązania stosujemy w murowanych kominach wolnostojących?
3. Jak zbudowana jest górna część komina?
4. Dlaczego najbardziej niszczy się górna część komina wyprowadzona ponad dach?
5. Jak naprawić zewnętrzne powierzchowne uszkodzenia komina?
6. Jakie czynności należy wykonać, gdy uszkodzona jest konstrukcja komina?
7. Jak podnieść komin w konstrukcji wyprowadzonej ponad dach?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj podniesienie komina murowanego ponad dachem zgodnie z zasadami sztuki

murarskiej. Pamiętaj, że ćwiczenie wykonujesz na specjalnie przygotowanym stanowisku
roboczym, które w warunkach naturalnych wykonywane by było na dachu budynku czyli
na wysokości i dlatego musisz zastosować wszelkie środki ostrożności, jak w czasie pracy
na wysokości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zabezpieczyć stanowisko, jak przy pracy na wysokości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) ustalić wysokość podniesienia komina,
3) wykonać czynności przygotowawcze,
4) przygotować niezbędne do wykonania zadania materiały,
5) przygotować niezbędny do wykonania zadania sprzęt,
6) dobrać środki ochrony osobistej,
7) wykonać podniesienie komina,
8) wykonać prace zakończeniowe,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na trudności,
11) sformułować wnioski i ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko w warsztacie z ustawionym kominem do podniesienia,

−

materiały i sprzęt niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze, rękawice, pasy bezpieczeństwa lub inne zabezpieczenia przy pracy
na wysokości.

Ćwiczenie 2

Przebuduj lub napraw czapkę kominową, na podstawie wykonanej wcześniej analizy jej

stanu technicznego.
Pamiętaj, że ćwiczenie wykonujesz na specjalnie przygotowanym stanowisku roboczym,
które w warunkach naturalnych wykonywane by było na dachu budynku czyli na wysokości
i dlatego musisz zastosować wszelkie środki ostrożności, jak w czasie pracy na wysokości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze stanowiskiem pracy,
2) zabezpieczyć stanowisko, jak przy pracy na wysokości,
3) ustalić stan techniczny czapki kominowej,
4) ustalić zakres robót wynikający ze stanu technicznego czapki kominowej,
5) wykonać czynności przygotowawcze,
6) przygotować niezbędne do wykonania zadania materiały,
7) przygotować niezbędny do wykonania zadania sprzęt,
8) dobrać środki ochrony osobistej,
9) wykonać remont (przebudowę lub naprawę) czapki kominowej,
10) wykonać prace zakończeniowe,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na trudności,
13) sformułować wnioski i ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stanowisko w warsztacie z ustawionym kominem uszkodzoną czapką kominową,

−

materiały i sprzęt niezbędne do wykonania ćwiczenia,

−

ubranie robocze,

−

rękawice, pasy bezpieczeństwa lub inne zabezpieczenia przy pracy na wysokości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wykonać podniesienie komina murowanego?



2) ocenić stan techniczny komina?



3) wykonać naprawę komina?



4) naprawić czapkę lub nasadę kominową?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Technologia wykonywania prac remontowych i konserwacji

przewodów kominowych

4.5.1. Materiał nauczania

Konserwacja i konserwator

Konserwacja przewodów kominowych obejmuje czynności mające na celu zmniejszenie

zużycia tych przewodów, ich części i elementów umożliwiające normalne ich użytkowanie –
jak utrzymanie ich w czystości, zabezpieczenie powierzchni od korozji, uszczelnianie
armatury, regulacja działania, a przede wszystkim utrzymanie kanałów w pełnej sprawności
eksploatacyjnej.

Konserwację prowadzi konserwator, który jest pracownikiem użytkownika obiektu,

którego zadaniem jest nadzorowanie nad stanem technicznym instalacji i urządzeń, nad ich
eksploatacją i konserwacją. Konserwator powinien mieć odpowiednie kwalifikacje i praktykę.

Remont i jego zakres

Remontem nazywamy czynność, która ma na celu doprowadzenie do należytego stanu

technicznego zużytych w czasie eksploatacji przewodów kominowych i urządzeń lub też ich
elementów.

Remont przywraca w całości lub w części obniżoną w wyniku eksploatacji pierwotną

użyteczność przewodów kominowych i urządzeń. Przez zakres remontu należy rozumieć
ilościowy i rodzajowy opis robót przewidywanych do wykonania w ramach remontu.
Tak więc w zależności od zakresu ustala się podstawowe rodzaje (pojęcia) remontów:

−

przegląd techniczny polega na ustaleniu stopnia zużycia lub uszkodzenia poszczególnych
elementów przewodów kominowych; z reguły przegląd techniczny jest połączony
z usuwaniem drobnych usterek i uszkodzeń, wymianą części szybko zużywających się
oraz z zabiegami konserwacyjnymi przeciwkorozyjnymi,

−

remont bieżący polega na naprawie lub wymianie szybko zużywających się części lub
elementów przewodów kominowych,

−

remont średni obejmuje średni (większy od bieżącego) zakres czynności wykonywanych
w cyklu remontowym, polegającym na naprawie lub wymianie tych części lub
elementów przewodów kominowych, których stopień zużycia nie zapewnia należytej
i prawidłowej ich eksploatacji do następnego remontu,

−

remont kapitalny jest to remont o największym zakresie występującym w cyklu
remontowym; remont kapitalny ma na celu doprowadzenie przewodów kominowych
i urządzeń z nimi związanych do stanu technicznego o wartości pierwotnej lub zbliżonej
do pierwotnej.
Przy wykonywaniu remontów kapitalnych, należy przeprowadzać modernizację mającą

na celu unowocześnienie wyposażenia, zwiększenie wydajności urządzeń, zmniejszenie
zużycia paliwa, robocizny i ułatwień w obsłudze.

Remont i konserwacja komina

Wyraźne oznaki niszczenia komina, to pojawiające się na jego powierzchni pęknięcia,

brunatne plamy, a w skrajnych przypadkach nawet odpadanie całych fragmentów jego
konstrukcji. Wskazaniem do jak najszybszego remontu będzie również charakterystyczny
zapach spalin, dowodzący nieszczelności przewodów.

Skutecznym i prostym sposobem na uszczelnienie komina jest wprowadzenie do wnętrza

przewodu spalinowego wkładu kominowego ze stali kwasoodpornej. W kominach o prostym
przebiegu montuje się wkłady w postaci sztywnych rur. Jeśli komin ma przebieg załamany,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z odchyleniami od pionu lub – co również się zdarza – wzniesiono go tak krzywo
i niestarannie, że wprowadzenie do niego prostego wkładu nie jest możliwe, należy
zastosować rurę elastyczną (tzw. spiro). W trakcie montażu konieczne będzie rozkucie ścianki
komina w miejscu podłączenia rury odprowadzającej spaliny, gdyż trzeba tam będzie
zamontować tak zwany trójnik, umożliwiający zainstalowanie wyczystki i zbieracza skroplin.

Rys. 12. Krzywy komin ze specjalnymi przewodami giętkimi [15, s. 67]

W kanale dymowym połączonym z piecem na węgiel lub kominkiem zastosujemy wkład

kominowy o średnicy nie mniejszej niż 12 cm, a dobierając ją należy uwzględnić moc
urządzenia grzewczego. Z uwagi na wysoką temperaturę spalin w przewodzie dymowym,
zaleca się wykonanie dolnego odcinka wkładu z rury sztywnej, ze stali grubości 1 mm,
co zapewni większą trwałość komina. Należy też pamiętać o połączeniu przewodu
z wyczystką, co w przypadku uszczelniania kanału od kominka może oznaczać konieczność
jego częściowego rozebrania. Drobne nieszczelności w miejscach dostępnych z zewnątrz
naprawimy wypełniając ubytki zaprawą cementowo-glinianą i pokrywając je tynkiem.

Nowoczesny wkład kominkowy pracujący przy zredukowanym dopływie powietrza

wytwarza kreozot (smołę drzewną) zawierający wiele agresywnych związków chemicznych
niszczących nieodwracalnie komin wykonany z cegły. Im palimy krócej drewnem
sezonowanym, a więc bardziej mokrym, tym szybciej postępuje degradacja komina.
Gdy kominek wypełnimy dziesięcioma kilogramami drewna o zalecanej wilgotności
szczątkowej 15 %, wtedy wraz z nim włożymy do paleniska 1,5 litra wody. Gdy włożymy
10 kg świeżo ściętego drewna, włożymy razem z nim grubo ponad 5 litrów wody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Konsekwencją takiego palenia jest niska temperatura spalania i bardzo nieczyste spalanie.
Niedopalone cząsteczki łączą się z parą wodną i osiadają w przewodzie dymowym,
zmniejszając jego drożność i osłabiając ciąg, a przez to zmniejszając sprawność paleniska
i bezpieczeństwo jego użytkowania. Na przykład przewód kominowo – dymowy
o minimalnym typowym przekroju 14 x 14 cm, na którego ściankach osadziła się warstwa
sadzy lub smoły o grubości 1 cm, powoduje zmniejszenie jego przekroju aż o 30%. Powstała
smoła drzewna lub węglowa (kreozot) jest niemożliwa do usunięcia metodami
mechanicznymi przez kominiarza. Przenika ona również przez ściany komina, krusząc
i rozwarstwiając jego cegły i pokrywając go na zewnątrz brudnoszarymi, tłustymi i mokrymi
plamami.

Komin ceglany oblepiony kreozotem dość szybko niszczeje, zwłaszcza w miejscach

przechodzenia jego przez nieocieplone poddasze, nad dachem lub gdy jest usytuowany
na ścianie szczytowej budynku. Rozsypujący się ceglany komin na dachu może być
przyczyną zagrożeń.

Wykraplanie się niedopalonych spalin w postaci smoły drzewnej czy węglowej następuje

szczególnie intensywnie w nieocieplonych, ceglanych kominach usytuowanych w ścianach
szczytowych budynków lub przechodzących przez nieogrzewane strychy, poddasza.
Degradacja tych kominów przebiega wyjątkowo szybko. Sposobem na uratowanie ich,
gdy nie jest jeszcze za późno, jest szybkie ich zaizolowanie termiczne. Do ocieplenia komina
ceglanego, przechodzącego przez nieocieplone poddasze, trzeba podejść jednak bardzo
rozważnie. Nienaprawiony komin ceglany a tylko oklejony wełną mineralną jest kominem
nadal niebezpiecznym w eksploatacji. Polepszają się w nim co prawda warunki termiczne
jednak otulając jego dokładnie wełną mineralną pozbawiamy się możliwości kontroli jego
stanu. Gdy w takim rozsypującym się kominie uwięzionym w wełnie wybuchnie pożar,
komin ten może się po prostu rozpaść od wybuchu pożaru, a dom spłonąć. Niestabilny,
nieszczelny ceglany komin nie jest zupełnie wytrzymały na wybuch pożaru w kominie.

Im naprawiany komin jest starszy, tym trzeba go dokładniej obejrzeć. Gdy jest

nieotynkowany, sprawdzamy stan poszczególnych cegieł, a te najbardziej zniszczone
– wymieniamy. Wszystkie powstałe pęknięcia poszerzamy, pogłębiamy i uszczelniamy
zaprawą. Sprawdzamy szczególnie dokładnie jakość fug. W starych nieotynkowanych
kominach na zaprawie wapiennej najczęściej stan fug jest już w złym stanie, więc wszystkie
fugi głęboko wybieramy i uzupełniamy, nie pomijając fug w części komina przechodzącej
przez strop, najczęściej drewniany. W otynkowanych, starych kominach na zaprawie
wapiennej, najczęściej tynk i fugi trzeba dla bezpieczeństwa wymienić na całej wysokości
komina. Po uzupełnieniu spoin komin tynkujemy. Nie tynkujemy wcześniej komina, póki
nie uzupełnimy spoin na tzw. „pełną fugę”. Fug nie powinno się zachlapać z kielni „rapówką”
z zostawionymi pustkami w środku spoin lecz szczelnie i dokładnie je wypełnić
spoinówkami. Trzeba być pewnym szczelności naprawianego komina.

Stare otynkowane kominy lekko opukujemy i sprawdzamy przyczepność tynku. Odbity

tynk uzupełniamy. Komin musi być otynkowany na całej swojej wysokości, również
w miejscu, gdzie przechodzi przez drewnianą konstrukcję dachu (niebezpieczeństwo pożaru
przy zapłonie smoły w kominie). W tym miejscu wskazane jest również wykonanie
zabezpieczenia w postaci tynku. Najczęściej jednak te miejsca nie tylko nie są pokryte
tynkiem lecz posiadają między cegłami niepełne spoiny.
Gdy komin jest otynkowany, należy zwracać szczególną uwagę na miejscowe zażółcenie
tynku. Jest to znak, że w tych miejscach, gdzie są żółte a nawet brązowe plamy, nastąpiła
degradacja komina i należy wymienić albo fugi albo też fugi z cegłami.
Następnie docieplamy poddasze wełną mineralną. Gdy jest ono przestronne, można wokoło
komina wybudować ścianki na przykład z gipsu i ocieplić wełną. Ścianki stawiamy w takiej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

odległości od komina, by można było spokojnie chodzić wokoło niego i okresowo
kontrolować jego stan.

Kreozot to nie tylko smoła drzewna powstająca podczas palenia drewnem, brykietem

drzewnym, wiórami, trocinami, biomasą, torfem itp. lecz również smoła węglowa powstająca
przy paleniu koksem, węglem kamiennym, brunatnym, a przede wszystkim miałem
węglowym. Również przy tego typu paliwach powinno się stosować odpowiednio środki
chemiczne w zależności od rodzajów kotłów centralnego ogrzewania i sposobów spalania
tych paliw.

Remont komina nieocieplonego

Kominy nieocieplone i usytuowane w ścianach szczytowych budynków, kominy

nieizolowane i przechodzące przez nieocieplone poddasza mają duży wpływ na zwiększenie
zużycia środków chemicznych likwidujących kreozot i wpływają na krótkotrwałe działanie
tych środków. Po zastosowaniu środków chemicznych, bardzo szybko w takich kominach
powstaną nowe warstwy kreozotu, gdyż warunki do jego powstawania w nich są wyśmienite.
Nieraz nawet nie zdążymy zaobserwować efektów zadziałania tych środków. Ocieplając
te kominy, przyczyniamy się do tego, że spaliny w nich nie są tak intensywnie schładzane
przez zimne ceglane ściany i nie następuje tak duże wykraplanie się spalin wewnątrz
kominów.

Systematyczne czyszczenie komina (cztery razy do roku) przez kominiarza plus

stosowanie środków zwalczających kreozot zlikwiduje wiele problemów eksploatacyjnych
i wpłynie na zwiększenie bezpieczeństwa. Dotyczy to wszystkich kominów (również
metalowych i prefabrykowanych kominów modułowych), do których podłączone są kominki,
kozy, piece, trzony kuchenne i wszystkie inne kotły centralnego ogrzewania na paliwa stałe.
Cykliczne czyszczenie komina przez mistrza kominiarskiego zwiększa również skuteczność
stosowania środków chemicznych do usuwania kreozotu, zmniejsza ich zużycie.

Remont części komina wychodzącej ponad dach

Elementem szczególnie narażonym na zniszczenie jest część komina wychodząca ponad

dach i wieńcząca ją czapka. Tu działanie spalin spotęgowane jest przez wpływ zmiennych
czynników atmosferycznych. Oprócz bezpośredniego wpływu opadów i zmian temperatury,
w miesiącach zimowych z dużą częstotliwością występują w tej części komina cykle
zamarzania i rozmarzania – ma to związek z funkcjonowaniem ogrzewania.

Niezależnie od wytrzymałości zastosowanych materiałów i prawidłowości wykonania,

po kilku, kilkunastu latach użytkowania należy się liczyć z koniecznością remontu tej części
komina. Jego zakres będzie zależny od stopnia zniszczenia; uszkodzenia mogą dotyczyć
jedynie zewnętrznego pokrycia, lecz mogą też obejmować całą konstrukcję, czego oznaką
będą wykruszające się spoiny, a nawet kruszące się i odpadające cegły.

Na dachu wokół komina wykonuje się obróbkę blacharską, zakrywającą szczelinę

pomiędzy ścianą komina a pokryciem dachu i zabezpieczającą to miejsce przed
przeciekaniem. Obróbkę tę wykonuje się zwykle w postaci kołnierza wykonanego z blachy
stalowej ocynkowanej, cynkowej, miedzianej lub aluminiowej. Niekiedy blaszany kołnierz
zastępuje się specjalnymi taśmami izolacyjnymi. Elementy kołnierza (dolny, górny i dwa
boczne) robi się z pasów blachy szerokości około 40 cm, wyginając je pod odpowiednim
kątem tak, by przylegały jedną częścią do ściany komina, drugą - do połaci dachu. W ścianie
komina wykonuje się szczelinę głębokości około 2 cm, w którą wsuwa się górną krawędź
obróbki blacharskiej. Po zamocowaniu obróbki szczelinę uszczelnia się kitem silikonowym.
Obróbkę komina nie powinno się mocować na sztywno za pomocą zaprawy cementowej,
ponieważ pod wpływem temperatury blacha obróbki i mur komina zwykle inaczej się
odkształcają, co spowoduje pękanie zaprawy cementowej a przez powstałe pęknięcia może

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dojść do penetracji wody. Poszczególne elementy kołnierza łączy się ze sobą na pojedynczy
rąbek.

Przed uruchomieniem komin musi być odebrany przez mistrza kominiarskiego, który

sprawdza czy wykonanie komina jest zgodne z projektem oraz zgodność zastosowanych
materiałów z dokumentacją techniczną projektu. Sprawdza również stan techniczny komina,
drożność przewodów oraz ciąg kominowy. W trakcie eksploatacji kominy muszą być
czyszczone przez kominiarza. Przewody spalinowe czyści się 2 razy w roku, a przewody
dymowe powinny być czyszczone 4 razy w roku.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynności należą do obowiązków konserwatora przewodów kominowych?
2. Jakie prace wykonywane przy naprawie przewodów kominowych zaliczane są do robót

remontowych?

3. Jakie rodzaje remontów przy przewodach kominowych wykonujemy najczęściej?
4. Jakie występują zewnętrzne oznaki niszczenia przewodów kominowych?
5. Jakimi sposobami możemy uszczelnić komin?
6. Jakie wkłady stalowe należy stosować przy uszczelnianiu komina o prostym przebiegu?
7. Jakie wkłady należy stosować, gdy komin jest załamany lub krzywy?
8. Jakie kolejne czynności musimy wykonać przy naprawie przewodu kominowego?
9. W jaki sposób sprawdza się przyczepność tynku do jego ściany?
10. Co to jest kreozot i jak powstaje?
11. W jaki sposób możemy usunąć kreozot?
12. W jaki sposób ocenić stopień zniszczenia komina?
13. Jakie elementy komina ulegają zniszczeniu najszybciej?
14. W jaki sposób wykonujemy obróbkę komina?
15. Kto podczas eksploatacji komina zajmuje się jego czyszczeniem?
16. Jak często należy czyścić przewody spalinowe, a jak często dymowe?
17. Kto odbiera wyremontowany komin przed uruchomieniem?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny stanu technicznego przewodów dymowych lub spalinowych w budynku.

Aby zlokalizować przewody wykorzystaj dokumentację budowlaną budynku. Zapisz
wszystkie stwierdzone uszkodzenia i przeanalizuj ich wpływ na pracę przewodów
kominowych i połączonych z nimi urządzeń grzewczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją architektoniczno-budowlaną budynku,
2) zlokalizować przebieg przewodów kominowych,
3) przeprowadzić wizję lokalną w budynku,
4) wykonać niezbędne pomiary,
5) zapisać spostrzeżenia i wyniki pomiarów,
6) przeanalizować wyniki oględzin i pomiarów,
7) zaprezentować wykonane obliczenia wskazując na ewentualne trudności,
8) ocenić wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

obiekt budowlany,

−

dokumentacja architektoniczno-budowlana,

−

przyrządy pomiarowe,

−

przybory do pisania,

−

sztywna podkładka.

Ćwiczenie 2

Na podstawie protokołu przeglądu technicznego przewodów kominowych zaplanuj

konieczne prace remontowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewodów kominowych,
2) przeanalizować protokół przeglądu technicznego,
3) zaproponować konieczne prace remontowe,
4) określić zakres przewidywanych prac remontowych,
5) zaproponować metody wykonywania prac remontowych,
6) zaproponować kolejność wykonywania prac remontowych,
7) zaproponować terminy wykonania prac,
8) wykonać plan kolejnych czynności remontowych,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na trudności,
10) sformułować wnioski i ocenić wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczna aktualnego stanu przewodów kominowych,

−

protokół przeglądu technicznego.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) interpretować dokumentację techniczną remontowanych obiektów?



2) zlokalizować przewody kominowe w ścianach na podstawie dokumentacji?



3) zlokalizować przewody kominowe w ścianach budynku?



4) dokonać oceny stanu technicznego przewodów kominowych?



5) wykonać kosztorys prac remontowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Przewody

wykonywane:

kształtek

ceramicznych,

żaroodpornych bloczków betonowych, elementów stalowych

4.6.1. Materiał nauczania

Coraz częściej kominy buduje się z gotowych prefabrykowanych elementów stalowych

lub ceramicznych. Dotyczy to zwłaszcza przypadku odprowadzenia spalin z kotłów na paliwa
płynne. Gotowe kominy prefabrykowane konstruuje się wyłącznie jako przyścienne,
oddzielone od ścian konstrukcyjnych budynku szczeliną dylatacyjną lub wolnostojące.
Z elementów prefabrykowanych można budować zarówno pojedyncze kanały spalinowe
lub dymowe, jak i zespolone kominy z kanałami wentylacyjnymi.

Prefabrykowane kominy dymowe i spalinowe buduje się jako trójwarstwowe. Składają

się z obudowy z pustaków wykonanych z lekkiego betonu, wkładu kominowego z kamionki
kwasoodpornej lub ceramiki szamotowej oraz warstwy izolacji cieplnej, wypełniającej wolną
przestrzeń między wkładem a obudową. W skład komina wchodzą również trójniki
przyłączeniowe oraz wyczystka.

Stosowane obecnie materiały ceramiczne to najczęściej elementy z szamotu

kwasoodpornego lub specjalnie szkliwiona i wypalana ceramika. Elementy te łączone są
w obudowie komina za pomocą zapraw żaroodpornych i kwasoodpornych.

Sporo trudności podczas wznoszenia komina prefabrykowanego sprawia określenie

wysokości podłączenia rury dymnej. Kształtka do podłączenia czopucha jest zamontowana
zazwyczaj albo za nisko (brak możliwości zmontowania bezpiecznego i prawidłowego
połączenia paleniska z kanałem dymowym) albo za wysoko - pod samym sufitem. Podczas
montażu kominka trzeba w pustaku i w rurze wywiercić precyzyjnie otwory na właściwej
wysokości, nie uszkadzając cienkich ścian wewnętrznych rury ceramicznej i w niej wykonać
za pomocą specjalistycznych narzędzi właściwy otwór i wkleić na klej kwasoodporny
odpowiednio ukształtowaną rurę ceramiczną trójnika tak, by nie stykał się on nigdzie
z obudową zewnętrzną.

Prefabrykowane kominy wentylacyjne wykonuje się z jednootworowych kształtek

z ceramiki lub silikatów albo wielootworowe elementy z betonu lekkiego, z których można
stawiać kominy wielokanałowe. Warto jednak pamiętać, że cienkie ścianki kominów
prefabrykowanych nie zapewniają dobrej izolacji akustycznej i mogą stanowić drogę
do przenikania hałasów. Kanały wentylacyjne można osłonić od zewnątrz warstwą wełny
mineralnej tłumiącej hałas i obudować płytami gipsowo-kartonowymi. Taki sposób izolacji
nie może być jednak stosowany w przypadku kanałów dymowych.

Kominy stalowe nadają się do wszystkich rodzajów urządzeń grzewczych

wytwarzających dym lub spaliny. Są gazoszczelne, odporne na wysoką temperaturę,
nie nasiąkają wodą, są odporne na korozję, ich montaż jest bardzo prosty i szybki. Szybko
nagrzewają się i dzięki temu od razu powstaje w nich odpowiedni ciąg, szybko też stygną
i dlatego świetnie współpracują z kotłami o niskiej temperaturze spalin i zmieniającym się
w czasie obciążeniu cieplnym. Są łatwe do czyszczenia dzięki temu, że blacha jest gładka
i do ścianek nie przywierają żadne osady.

Do renowacji starych kominów stosuje się wkłady stalowe jednościenne, wykonane

z blachy kwasoodpornej lub kwasoodpornej wkłady kamionkowe. Wkłady stalowe należy
wstawiać do kominów w sposób luźny bez wypełnienia wolnej przestrzeni między wkładem
a ściankami kanału zaprawą cementową. Taki montaż umożliwia swobodne wydłużanie się
wkładu pod wpływem zmian temperatury i zapewnia naturalną izolację powietrzną.

W wymurowanym tradycyjnie z cegieł kominie można zamontować specjalny wkład

kominowy – na przykład ze stali kwasoodpornej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 12. Przykładowy schemat wkładu kominowego – żaroodpornego w istniejącym kominie murowanym. [19]

Montaż wkładu kominowego

Należy zacząć go od wyczyszczenia komina z sadzy. Potrzebne są do tego odpowiednie

akcesoria i odpowiednie umiejętności. Następnie należy dokładnie zmierzyć wysokość
komina (od krawędzi jego wylotu nad dachem do miejsca włączenia czopucha) i jego
przekrój, a potem na podstawie parametrów kotła (moc, temperatura spalin) dobrać
odpowiedni wkład. Aby zamontować dolną kształtkę wkładu kominowego, trzeba najpierw
rozkuć ścianę. Ponieważ wkład kominowy musi się na czymś oprzeć, więc może to być
podpórka z metalowego pręta. Miejsce jej zamocowania trzeba precyzyjnie wyznaczyć,
odmierzając od górnej krawędzi komina całkowitą długość kompletnego wkładu
kominowego. Na podpórce opierać się będzie specjalna kształtka dolna, tak zwany odstojnik
kondensatu z odpływem. Nad nim musi się znaleźć wyczystka zamykana drzwiczkami
rewizyjnymi. Jest z nią połączony trójnik, do którego zostanie doprowadzony przewód
spalinowy. Całość trzeba umieścić w wykutym otworze w ścianie. Teraz można już wsunąć
do komina pozostałe elementy wkładu. Zwykle złożony jest on z kilku krótkich odcinków.
Ułatwia to jego transport. Poszczególne elementy łączy się, wsuwając jeden w drugi. Najniżej
musi się znaleźć odcinek wyposażony w uchwyt do

zamocowania liny. Całość wsuwa się

od góry

Po wsunięciu wkładu do komina dołącza się do niego kolejny element i popuszczając

linę, wsuwa coraz głębiej. Czynności te powtarza się aż do połączenia wszystkich odcinków.
Ostatni fragment jest wyposażony w pokrywę (kryzę dachową), za pomocą której
przymocowuje się wkład do komina murowanego. Po połączeniu wsuniętego od góry wkładu
z dolną kształtką można zamurować otwór w ścianie. Trzeba w nim umieścić drzwiczki
rewizyjne

Na tym kończymy pracę przy dolnej części komina. Do widocznego w otworze

w ścianie trójnika można podłączyć piec lub kocioł.
Wkład kominowy nie może być zamocowany na sztywno do komina murowanego. Wkrętów
nie powinno się dokręcać do końca. Dzięki temu rozszerzanie się stali pod wpływem wzrostu
temperatury nie spowoduje naprężeń mogących uszkodzić mocowanie wkładu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ostatnia czynność to przymocowanie daszka chroniącego przed opadami atmosferycznym,
tak zwanego parasola

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znamy kominy poza murowanymi?
2. Jaką konstrukcję mają kominy z gotowych prefabrykatów?
3. Z jakimi trudnościami spotykamy się podczas wznoszenia kominów z gotowych

prefabrykatów?

4. Jakie zalety mają kominy stalowe?
5. Kiedy stosujemy wkłady stalowe?
6. Jakie kolejne czynności wykonujemy podczas montażu stalowego wkładu kominowego?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rysunku przedstawiono schemat wkładu kominowego z zaznaczonymi za pomocą cyfr

elementami.
Przygotowane są też kartki z nazwami poszczególnych elementów opisanych za pomocą liter.
Dobierz odpowiednie litery do cyfr.

A – czopuch; B – nasada kominowa; C – daszek; D – kaseta;

E – elementy długościowe; F – trójnik; G – wyczystka;

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze schematem,
3) zapoznać się z napisami na przygotowanych kartkach,
4) wstępnie dobrać podpisy,
5) skonsultować się z nauczycielem,
6) ostatecznie dopasować podpisy do schematu,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) ocenić wykonane ćwiczenie,
9) schemat wkleić do zeszytu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek schematu,

−

kartki z napisami,

−

zeszyt, klej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj montaż dolnego odcinka stalowego wkładu kominowego w istniejącym

kominie murowanym z cegły. Przed rozpoczęciem ćwiczenia zapisz i przeanalizuj kolejne
czynności, które należy wykonać przy montażu wkładu stalowego na całej jego długości
i zaznacz czynności, które możesz wykonać z poziomu posadzki najniższej kondygnacji.
Komin został wcześniej wyczyszczony z sadzy, pomierzony, dobrany odpowiedni wkład,
a ściana w odpowiednim miejscu rozkuta.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze stanowiskiem,
2) wysłuchać szkolenia stanowiskowego,
3) zapisać kolejne czynności wykonywane przy montażu wkładu kominowego,
4) zaznaczyć czynności, które musisz wykonać,
5) zorganizować stanowisko przez przygotowanie materiałów i narzędzi koniecznych

do wykonania ćwiczenia,

6) dobrać materiały, narzędzia i środki ochrony indywidualnej,
7) wykonać podpórkę, na której będzie się wspierał wkład,
8) zamontować dolną część wkładu,
9) zamontować trójnik,
10) wykonaj otwór wyczystkowy i zamontuj w nim drzwiczki,
11) sprzątnąć stanowisko pracy,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na trudności,
13) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przewód kominowy odpowiednio rozkuty,

−

elementy wkładu kominowego,

−

zestaw narzędzi zduńskich,

−

ubranie robocze i rękawice.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) opisać

montaż

przewodu

kominowego

gotowych

elementów

prefabrykowanych?



2) scharakteryzować elementy wkładu kominowego?



3) określić kolejne czynności montażu wkładu kominowego?



4) wskazać zalety zastosowania w starym kominie wkładu stalowego?



5) wykonać montaż wkładu kominowego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Elastyczne wykładziny kominowe

4.7.1. Materiał nauczania

Do remontu przewodów kominowych można stosować wykładziny elastyczne.

Przy montażu wykładzin obowiązują pewne zasady przytoczone w tym rozdziale.

Roboty przygotowawcze

Przed instalacją wykładziny należy sprawdzić zewnętrzne lico komina, aby ustalić czy

jest właściwie zabezpieczony przed wpływami atmosferycznymi (fugi bez ubytków, pęknięć
itp.), i czy opady nie mogą dostać się do wnętrza komina. Jeżeli jest jakiekolwiek podejrzenie,
że konstrukcja komina jest uszkodzona lub nieszczelna, należy ją obowiązkowo naprawić.
Dodatkowe zabezpieczenie przeciwko przenikaniu wilgoci można osiągnąć używając
odpowiednich preparatów uszczelniających do muru/betonu. Wnętrze komina powinno być
dokładnie sprawdzone. Powinno być czyste i suche. Jeżeli był używany poprzednio wkład
kominowy, powinien zostać całkowicie usunięty. Należy również usunąć wszelką sadzę.

Roboty montażowe

Nigdy nie należy łączyć 2 kawałków wykładziny elastycznej. Bardzo dokładnie należy

wykonywać wszystkie pomiary wykładanych przewodów. Sprawdzamy czy na wykładzinie
jest oznaczony, za pomocą strzałek, kierunek przepływu spalin - zawsze należy się do tego
stosować.
Należy wypełnić przestrzeń pomiędzy wykładziną a wymurówką komina materiałem
izolacyjnym aby zminimalizować możliwość kondensacji, która obniża żywotność
wykładziny. Aby zapewnić wentylację i aby wypełnienie nie zwilgotniało należy wywiercić
2 otwory o średnicy 15 mm pod kątem 45º idącym w dół komina, zaczynając zaraz pod górną
płytą. Ten sposób umieszczenia otworów uniemożliwi jednocześnie dostanie się opadów
atmosferycznych do komina.

Przy wysokości komina poniżej 10 m, możemy nie wypełniać przestrzeni pomiędzy

wykładziną a wymurówką komina. Aby zapewnić właściwą wentylację należy założyć kratkę
wentylacyjną w dolnym punkcie przewodu kominowego o powierzchni minimum 20 cm,
a w górnym punkcie wywiercić 2 otwory o średnicy 15 mm.

W czasie montażu wykładziny należy przewidzieć sposób prowadzenia przeglądu kanału

spalin oraz komina. Sposób instalacji musi być taki, aby można było łatwo wyczyścić komin
na całej jego długości bez groźby uszkodzenia jakiejś jego części.
W przypadku otwartych palenisk/kominków, ogrzewaczy pokojowych czyszczenie przewodu
kominowego można wykonać od strony komory paleniskowej, jeżeli jest odpowiedni dostęp
w tych urządzeniach.

Na początku sezonu grzewczego powinno się sprawdzić czy komin nie jest zablokowany

na przykład przez ptasie gniazdo. Zalecana jest tylko mechaniczna metoda czyszczenia
komina, nie należy używać środków chemicznych. Należy zwrócić uwagę, aby używać tylko
miękkich szczotek, w przeciwnym razie może nastąpić uszkodzenie wewnętrznej powierzchni
komina. Należy używać polipropylenowych szczotek o właściwej średnicy. Wszystkie
zanieczyszczenia powstałe po czyszczeniu komina muszą być z niego usunięte.
Zablokowany komin może spowodować śmiertelne zatrucie się lub pożar, także i w kominie.
W trakcie corocznego czyszczenia komina należy sprawdzić czy poszczególne jego elementy
są w dobrym stanie. Szczególną uwagę należy zwrócić na kołpaki, wyloty i inne elementy
wystawione na działanie warunków atmosferycznych, a także na szczelność elementów
z otworami rewizyjnymi. Jeżeli zajdzie taka potrzeba należy te elementy wymienić
lub uszczelnić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Cięcie elastycznych wykładzin kominowych

Przy cięciu wykładzin elastycznych należy zachować dużą ostrożność i zawsze mieć

założone ochronne rękawice, ponieważ wykładzina ma bardzo ostre brzegi. W celu
łatwiejszego i bezpieczniejszego montażu po cięciu, brzegi wykładziny można zakleić taśmą
klejącą. Taśmę należy usunąć przed doprowadzeniem wykładziny do urządzenia grzewczego.

W zależności od rodzaju wykładziny do cięcia należy używać:

−

nożyc do blachy. Wykładzinę ułożyć na gładkiej powierzchni i unieruchomić. Wbić
czubek nożyc. Należy ciąć nie w rowku lecz po wyobleniu. Po cięciu, koniec wykładziny
musi być zabezpieczony tak, aby paski blachy z której jest zrobiona wykładzina
nie rozwijały się (można użyć np. nitów).

−

ostrego noża oraz nożyc do blachy/piłki do metalu. Wykładzinę ułożyć na gładkiej
powierzchni i mocno przytrzymać. Wbić czubek noża w miejscu pomiędzy
łączeniem/spawaniami używając ruchu piłowania przeciąć wykładzinę wkoło. Następnie
przeciąć łączenie/spaw nożycami lub piłką do metalu.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie

czynności

należy

wykonać

przed

założeniem

wykładziny

elastycznej

w remontowanym kominie?

2. W jaki sposób zakładamy wykładzinę elastyczną w remontowanym kominie?
3. W jaki sposób konserwujemy komin z wykładziną elastyczną?
4. W jaki sposób tniemy przewody elastyczne?
5. Jakich narzędzi używamy do cięcia wykładziny?
6. W jaki sposób posługujemy się nożycami do blachy przy cięciu wykładziny?
7. W jaki sposób posługujemy się ostrym nożem przy cięciu wykładziny?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj wykładzinę elastyczną do wyłożenia nią fragmentu przewodu kominowego,

który wcześniej musisz sprawdzić, uszczelnić i wymierzyć.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się ze stanowiskiem, na którym będziesz wykonywał zadanie,
2) wysłuchać szkolenia stanowiskowego,
3) przygotować stanowisko do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały, narzędzia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej,
5) wykonać sprawdzenia przewodu kominowego, w którym ma być wyłożona wykładzina,
6) oczyścić przewód kominowy,
7) uszczelnić przewód kominowy, jeśli istnieje taka potrzeba,
8) zastosować do uszczelnienia odpowiednio dobrane masy plastyczne,
9) wymierzyć przewód kominowy,
10) sprawdzić na wykładzinie kierunek przepływu spalin,
11) wymierzyć wykładzinę elastyczną,
12) wybrać odpowiednie narzędzie do cięcia wykładziny,
13) przyciąć wykładzinę,
14) założyć wykładzinę w przewodzie,
15) uprzątnąć stanowisko pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na ewentualne trudności,
17) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fragment przewodu kominowego (model),

−

elastyczna wykładzina kominowa,

−

sprzęt do wykonania pomiarów, uszczelnienia komina i przycięcia wykładziny,

−

ubranie robocze i rękawice.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) sprawdzić szczelność przewodu kominowego?



2) uszczelnić przewód kominowy?



3) oczyścić przewód kominowy?



4) przyciąć wykładzinę elastyczną?



5) założyć wykładzinę elastyczną w kominie?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Szlamowanie i wylepianie przewodów kominowych

4.8.1. Materiał nauczania

Szlamowanie i wylepianie przewodów kominowych, to obecnie bardzo rzadko

wykonywane czynności, które zostały zastąpione wkładami kominowymi różnego rodzaju.

Szlamowanie przewodów kominowych

Szlamowanie polega na tym, że rozpuszczamy glinę w wodzie, gdzie elementy

rozpuszczalne stworzą zawiesinę wykorzystywaną przy uszczelnianiu kominów, a cięższe
i nierozpuszczalne cząsteczki pod wpływem swojego ciężaru opadną na dno i łatwo
je oddzielić od zawiesiny.

Tak powstałą zawiesiną zalewa się i przeciera przewody kominowe, które w ten sposób

zostaną uszczelnione, i nie wpłyną na zmniejszenie przekroju przewodu kominowego.

Wylepianie przewodów kominowych

W przypadku prowadzenia przewodów w murze z cegły w układach jedno, dwu lub

wielorzędowych największym problemem mogą być nieszczelności w przegrodach między
przewodami, które powstają najczęściej przy niestarannym murowaniu ścian komina. Spoiny
niedostatecznie wypełnione zaprawą tworzą mniejsze lub większe szpary.

W innym wypadku zaprawa nie wygładzona ulega wykruszeniu podczas czyszczenia

komina z sadzy.

Nieszczelności tego rodzaju powodują połączenie dwóch sąsiednich przewodów

kominowych. Jeżeli jeden z nich jest cieplejszy od drugiego, to wskutek różnicy ciężarów
właściwych gazów w obu przewodach gazy z przewodu zimniejszego będą przechodziły
do przewodu cieplejszego. Ruch gazów między przewodami osłabia ciąg, a piec lub trzon
kuchenny dymi.

Uszkodzenia zewnętrzne ściany przewodu wykrywa się łatwo. Trudniej jest znaleźć

nieszczelność w przegrodzie między przewodami. Służą do tego celu dwa sposoby.

Stosując sposób pierwszy zatykamy wylot przewodu na dachu i rozpalamy ogień

w otworze wyczystkowy w piwnicy (można dodać mokrych gałęzi, żeby mocno dymiły).
Wydobywanie się dymu z sąsiedniego przewodu wskazuje na istnienie nieszczelności.

Drugi sposób jest lepszy, ponieważ pozwala na ustalenie miejsca uszkodzenia. Przez

wierzch komina wprowadzamy do przewodu odpowiednio zabezpieczoną silną lampę
elektryczną. Smuga światła pojawiająca się w sąsiednim przewodzie wykazuje miejsce
szczeliny. Długość kabla zagłębionego w przewód pozwala odmierzyć na ścianie komina
miejsce tej szczeliny.

Rys. 13. Wykrywanie szczelin w przegrodach międzyprzewodowych za pomocą lampy: 1 – lampa,
2 – szczelina, 3 – promienie światła, 4 – przewody kominowe [9 s. 182]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nieszczelności w przegrodach między przewodami usuwamy następującymi sposobami:

−

przy niewielkiej liczbie szczelin wybijamy otwór w ścianie przewodu, oczyszczamy
(w razie potrzeby) szczeliny z sadzy, zalepiamy je zaprawą zduńską i zamurowujemy
otwór.

−

jeżeli szczelin jest więcej lub jeżeli nie ma możliwości wybicia otworów (na przykład
ścianę zasłania piec lub miejsce uszkodzone wypada w stropie), stosujemy jeden z dwóch
niżej opisanych przyrządów o podobnej zasadzie działania.
Pierwszy przyrząd składa się z gumowej płyty o kształcie odpowiadającym przekrojowi

przewodu. Płyta od spodu usztywniona jest drewnianym klockiem. Płytę wprowadza się
do przewodu przez otwór poniżej szczeliny (można przez otwór wyczystkowy) tak,
aby zamknęła przekrój. Na płytę wlewa się gęstej, a potem około 20 litrów rzadkiej zaprawy
zduńskiej, po czym podciąga się ją w górę za pomocą przyczepionej linki. Koniec linki
nawija się na kołowrót umieszczony na wierzchu komina. Zaprawa wypełnia nieszczelności,
zaś płyta zaciera i wygładza spoiny, jak na poniższym rysunku.

Rys. 14 . Zacieranie szczelin w przewodzie kominowym: 1 – kołowrót, 2 – linka, 3 – warstwa zaprawy,
4 – szczeliny, 5 – płyta gumowa, 6 – klocek drewniany [9 s. 184]

Drugi przyrząd składa się z dwóch ułożonych na krzyż sprężyn materacowych, na które

nakłada się dwa kawałki płótna brezentowego. Przyrząd ten zwany rapownicą wprowadza się
do przewodu, zaczepia na lince, po czym wlewa z góry najpierw wodę (dla zwilżenia cegły),
a następnie tyle rzadkiej zaprawy, aby powstał słup wysokości około 30 cm.

Za pomocą drążka umieszczonego w otworze ponad miejscem uszkodzonym,

a działającego jak lewar, przeciąga się przyrząd przez przewód zapełniając w ten sposób
nieszczelności. Po przeciągnięciu całego odcinka przewodu należy operację powtórzyć
używając rzadkiej zaprawy w celu wygładzania ścian. Przewód uszczelniony tym przyrządem
uzyskuje przekrój okrągły.

Wynalazca przyrządu zaleca przecierać przewód odcinkami po jednej kondygnacji.

W tym celu na każdym piętrze trzeba wykuć otwór na wysokości około 1 m od podłogi, który
po zakończeniu pracy zamurowuje się.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 15. Zacieranie szczelin w przewodzie kominowym: 1 – rzadka zaprawa zduńska, 2 – drążek [9 s. 184]

Uszczelnianie komina od wewnątrz poprzez pokrywanie jego ścianek zawiesiną glinianą

czy zaprawą – nie przynoszą dobrych rezultatów, gdyż pokrywające komin od środka tłuste
osady uniemożliwiają trwałe związanie zaprawy z podłożem.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na czym polega szlamowanie przewodów kominowych?
2. W jaki sposób można wykryć nieszczelności między ściankami przewodów kominowych?
3. W jaki sposób wylepiamy nieszczelne przewody kominowe?
4. Jakimi przyrządami można wylepić przewody kominowe?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź drożność i szczelność przewodu kominowego oraz dokonaj niezbędnych napraw

i uszczelnień metodą szlamowania lub wylepiania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przejść szkolenie stanowiskowe,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) dobrać materiały, narzędzia, sprzęt i środki ochrony indywidualnej,
4) sprawdzić drożność przewodów kominowych za pomocą kuli kominiarskiej,
5) sprawdzić szczelność ścianek przewodów kominowych za pomocą światła,
6) ustalić miejsca ewentualnych nieszczelności,
7) wykonać niezbędne naprawy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) uporządkować stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie wskazując na trudności,
10) sformułować wnioski i ocenić swoją pracę

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przewody kominowe,

−

komplet niezbędnych narzędzi i sprzętu,

−

materiały do naprawy przewodów,

−

ubranie robocze i rękawice.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) sprawdzić drożność przewodu kominowego?



2) sprawdzić szczelność przewodu kominowego?



3) ustalić miejsca nieszczelności przewodu kominowego?



4) wykonać

naprawę

nieszczelności

przewodu

kominowego

metodą

szlamowania?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Test składa się z 21 zadań.
6. Wybraną odpowiedź zakreśl kółkiem. Jeśli uważasz, że pomyliłeś się i wybrałeś

nieprawidłową odpowiedź, to przekreśl ją znakiem X i otocz kółkiem prawidłową
odpowiedź.

7. Zadania 1 – 15 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.
8. W zadaniach 16 – 21 uzupełnij zdania.
9. Ogółem możesz uzyskać 21 punktów. Każde zadanie to jeden punkt.
10. Po rozwiązaniu testu, sprawdź swoje wyniki z nauczycielem.
11. Na rozwiązanie zadań masz 45 minut.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Usuwając gruz z pokoju na pierwszej kondygnacji można:

a) zrzucać gruz bezpośrednio przez otwory okienne,
b) składować gruz na klatce schodowej,
c) składować gruz na balkonie,
d) zastosować zsuwnicę.

2. Remontowaną instalację kominową można zacząć użytkować, gdy:

a) stwierdzimy, że funkcjonuje prawidłowo,
b) dokonamy próby drożności przewodów,
c) zakończymy roboty budowlane,
d) zostanie wykonany jej odbiór.

3. Okresowe czyszczenie przewodów dymowych należy wykonywać:

a) co najmniej jeden raz w roku,
b) co najmniej dwa razy w roku,
c) co najmniej cztery razy w roku,
d) gdy zachodzi taka potrzeba.

4. Wylot kanału umieszczony w bocznej ścianie komina, to wylot przewodu:

a) wentylacyjnego,
b) spalinowego,
c) specjalnego,
d) dymowego.

5. Na stromym dachu do komina można podejść po:

a) umieszczonej na dachu schodni,
b) wyznaczonych dachówkach,
c) ławie kominiarskiej,
d) łatach dachowych.

6. Skorodowane spoiny przed naprawą należy:

a) wzmocnić,
b) zwilżyć,
c) usunąć,
d) zakleić.

7. Konserwacja przewodów kominowych obejmuje czynności polegające na:

a) modernizacji i unowocześnianiu przewodów kominowych,
b) przeróbkach i naprawach przewodów kominowych,
c) czyszczeniu, uszczelnianiu i regulacji urządzeń,
d) wymianie wkładów kominowych.

8. Kreozot, to związek chemiczny, który:

a) zapobiega gromadzeniu się sadzy,
b) uszczelnia komin z cegły,
c) powoduje korozję stali,
d) niszczy komin z cegły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Przewody z wkładami stalowymi nadają się do prowadzenia kanałów:

a) tylko wentylacyjnych,
b) tylko dymowych,
c) spalinowych lub dymowych,
d) wszelkiego rodzaju.

10. Wykładziny elastyczne tniemy za pomocą:

a) nożyc do blachy,
b) nożyczek,
c) spawarki,
d) pilnika.

11. Drzwiczki wycierowe powinny być:

a) zaślepione,
b) ażurowe,
c) szczelne,
d) gładkie.

12. Wewnętrzne powierzchnie przewodów kominowych należy uszczelnić:

a) zaczynem glinianym,
b) zaprawą cementową,
c) zaprawą zduńską,
d) gładzią gipsową.

13. Najbardziej narażoną częścią, na zniszczenie komina jest:

a) przewód kominowy,
b) komin nad dachem,
c) otwór wylotowy,
d) jego fundament.

14. Na nieogrzewanym poddaszu należy:

a) zróżnicować grubość komina na jego wysokości,
b) nie zmieniać grubości komina,
c) zmniejszyć grubość komina,
d) pogrubić komin.

15. Elastyczne wykładziny kominowe należy czyścić:

a) jedynie metodami mechanicznymi,
b) głównie metodami chemicznymi,
c) tylko przez spłukiwanie wodą,
d) dowolnie wybraną metodą.

Uzupełnij zdania

16. Podczas murowania przewodów kominowych w otworze wyczystkowym należy

umieścić …………………….., po której opadająca zaprawa zsuwa się na zewnątrz.

17. Uszkodzony tynk, którym wykończony jest komin, należy ……… , a powierzchnię

odpylić i zagruntować zaczynem cementowym.

18. Jeżeli przewody kominowe nie biegną prosto, to stosujemy ………tak zwane spiro.
19. Środki chemiczne czyszczące przewody kominowe mają mniejszą skuteczność

gdy komin jest ……………… .

20. Przy wysokości komina poniżej …… m, możemy nie wypełniać przestrzeni pomiędzy

wykładziną a wymurówką komina.

21. Szlamowanie ……………. przekrój przewodu kominowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

„

Wykonywanie konserwacji i napraw przewodów kominowych”

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Adamie T., Mirski J.: Utrzymanie zasobów budowlanych. WSiP, Warszawa1999.
2. Francuz W. M., Sokołowska R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-

Ergon Warszawa 1998.

3. Kettler K.: Murarstwo część 1. REA, Warszawa 2002
4. Krygier K., Cieślowski S.: Instalacje sanitarne cz.2. Podręcznik dla szkoły zasadniczej

i technikum. WSiP, Warszawa 1998

5. Lochner D., Ploss W.: Izolacje cieplne i przeciwdźwiękowe w domkach jednorodzinnych.

ARKADY, Warszawa 1986

6. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP,

Warszawa 1999

7. Mirski J., Łącki K.: Budownictwo z technologią część 2. WSiP, Warszawa 1998
8. Nowy Poradnik majstra budowlanego. Warszawa. ARKADY, 2003, 2005
9. Paradistal J.: Roboty zduńskie. Część 1. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa

Zawodowego, Warszawa 1960

10. Słowiński Z.: Technologia budownictwa część 2. Podręcznik dla technikum. WSiP,

Warszawa 1992

11. Poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 1992
12. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP, Warszawa 1997
13. Miesięcznik "Izolacje" numer 4/2002
14. Miesięcznik „Ładny dom” numer specjalny: Remont i modernizacja 1/2006
15. Miesięcznik: Materiały Budowlane nr 7/2002
16. Miesięcznik: Murator nr 1/2003
17. Kwartalnik: Kominiarz Polski nr 4/97 (październik – grudzień)
18. Kwartalnik: Kominiarz Polski nr 1/99 (styczeń – marzec)
19. Strony internetowe:

−

www.budujemydom.pl

−

www.e-instalacje

−

www.kominiarz.org.pl

−

www.muratorplus.pl

−

www.wrzesnia.com.pl

Polskie Normy

1. PN-EN-1443:2005. Kominy – wymagania ogólne.
2. PN-EN-1507:2006. Wentylacja. Przewody wentylacyjne. Szczelność. Wymagania

i badania.

3. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.

Wymagania techniczne i badania przy odbiorze.

4. BN-85/4817-12 Osprzęt piecowy i kuchenny. Rury zapiecowe.