I.

Wprowadzenie do środowiska Visual Studio 2010

Program komputerowy, to ciąg rozkazów, które potrafi wykonać procesor komputera. Nie zagłę-

biając się w zagadnienia natury elektronicznej można powiedzieć, że program składa się z instrukcji

oraz ich argumentów – danych, na których operuje dana instrukcja.

Rozkazując bezpośrednio procesorowi programista musiałby formułować instrukcje przy pomo-

cy liczby określającej kod rozkazu oraz liczb będących argumentami rozkazu. Szybko okazuje się,

że taki sposób programowania zniechęca wielu początkujących. Wykonując ogromny skrót historycz-

ny i technologiczny można napisać, że współczesny programista może programować w sposób wie-

lokrotnie mniej skomplikowany, należy jednak pamiętać, że wszystkie jego działania skutkują progra-

mem o takiej postaci jak opisana na początku niniejszego rozdziału.

Aby móc wykorzystać nowoczesne narzędzia programistyczne należy poznać przynajmniej jed-

no współczesne, zintegrowane środowisko programistyczne. Niniejszy zestaw ćwiczeń opiera się wy-

łącznie na wykorzystaniu środowiska Microsoft Visual Studio 2010. Przymiotnik „zintegrowane” w od-

niesieniu do środowisk programistycznych oznacza, że zawiera ono wszystkie narzędzia niezbędne

do:

stworzenia, czyli napisania treści programu (zwanej kodem źródłowym) i wykorzystywa-

nych przez program zasobów (np. edytory tekstowe i graficzne),

przetworzenia kodu źródłowego i zasobów do postaci aplikacji (kompilator),

testowania aplikacji – odszukiwania błędów (debugger),

tworzenia projektów dystrybucyjnych,

pracy zespołowej, a w tym tworzenia dokumentacji.

Wszystkie te zadania stojące przed programistą może on wykonać uruchamiając jedną tylko

aplikację – Microsoft Visual Studio 2010, która oprócz wymienionych cech głównych posiada narzę-

dzia wspomagające pracę takie, jak IntelliSense – system wszechstronnie wspomagający tworzenie

projektu oraz pomoc hipertekstową z mechanizmami wyszukiwania rozszerzonymi na internetową bi-

bliotekę MSDN Microsoft’u.

W odniesieniu do Visual Studio 2010 „integracja” oznacza dodatkowo możliwość użycia wielu

języków programowania. Jednym z tych języków jest Visual Basic 2010, który będzie stanowił bazę

zagadnień związanych z podstawami programowania.

Kolejne wersje rozwojowe środowiska instalowane są domyślnie w katalogu Program Files. Ka-

talogi środowiska posiadają ogólną nazwę Microsoft Visual Studio z dodatkiem określającym wersję.

Program instalacyjny środowiska pozwala utworzyć na pulpicie skrót uruchamiający Visual Studio,

a także dodaje do katalogu Programy, w menu Start systemu operacyjnego, podkatalog o nazwie

identycznej z nazwą katalogu utworzonego w katalogu Program Files i umieszcza w nim odpowiednie

skróty.

Uwaga. Autor ćwiczeń zakłada, że osoba wykonująca zestaw ćwiczeń zainstalowała środowisko

i (z naturalnej ciekawości) uruchomiła je. Przy pierwszym uruchomieniu Visual Studio ustala wartości

wielu parametrów, które wpływają na to, jak środowisko przedstawi się programiście i jak będzie się

zachowywać w określonych warunkach. Do wyboru są zestawy:

General Development Settings

Project Management Settings

Visual Basic Development Settings

Visual C# Development Settings

Visual C++ Development Settings

Visual F# Development Settings

Web Development

Web Development (Code Only)

W trakcie ćwiczeń wykorzystywane będą ustawienia Visual Basic Development Settings. Nie-

które z wartości tego zestawu będą następnie zmieniane. Aby pojawiające się w wyniku wykonywa -

nych poleceń obrazy były zgodne z opisem należy zmienić ustawienia. Pierwsze ćwiczenie poświę -

cone jest uruchomieniu środowiska oraz ustaleniu schematu Visual Basic Development Settings jako

obowiązującego.

Ćwiczenie 1
Uruchomić Visual Studio 2010, zmienić schemat ustawień środowiska na Visual Basic
Development Settings.

1. Wykorzystaj jeden ze wspomnianych skrótów do uruchomienia środowiska programi-

stycznego Visual Studio 2010.

2. Zmień schemat ustawień środowiska, w tym celu:

◦

rozwiń menu Tools (Narzędzia),

◦

wybierz polecenie Import and Export Settings... (Importuj i eksportuj ustawienia), po-

jawi się okno Import and Export Settings,

◦

wybierz opcję „Reset all settings” (Resetuj wszystkie ustwienia), a następnie wybierz

przycisk Next (Następny), aby przejść do kolejnego okna pozwalającego zapisać bie-

żące ustawienia,

◦

zaznacz opcję „No, just reset settings, overriting my current settings” (Nie, zresetuj

tylko ustawienia, nadpisując moje bieżące ustawienia), wybierz przycisk Next, aby

przejść do okna umożliwiającego wybór schematu ustawień,

◦

zaznacz na liście „Which collection of settings do you wish to reset to?” (Którą kolek-

cję ustawień chcesz przywrócić?) schemat Visual Basic Development Settings,

◦

zakończ zmianę ustawień wybierając przycisk Finish (Zakończ),

◦

zamknij okno z komunikatem o zakończeniu resetowania ustawień wybierając przy-

cisk Close.

3. Zmaksymalizuj okno środowiska i zapoznaj się z jego częściami przesuwając kursor my-

szy nad elementami okna.

Główne okno środowiska nie różni się zasadniczo od okien innych aplikacji systemu operacyj-

nego Windows. Posiada pasek tytułowy, pasek menu, paski narzędzi, zasadnicze okno podzielone

na części (niektóre z nich rozwijają się po wprowadzeniu w ich obszar kursora myszy) oraz pasek

stanu.

Zostało to już wcześniej zaznaczone, że Visual Studio 2010 pozwala na tworzenie programów

przy wykorzystaniu różnych języków, a także to, że w ćwiczeniach wykorzystywany będzie język Vi-

sual Basic 2010.

Rysunek 1: Visual Studio uruchomione pierwszy raz.

Ćwiczenie 2
Zapoznać się ze stroną startową Visual Studio 2010 oraz sposobem ustalania opcji
środowiska.

1. Znajdź w głównym oknie środowiska zakładkę Start Page (Strona startowa).

2. Zapoznaj się z budową strony startowej środowiska. Każda część spełnia inne zadanie:

◦

Recent Projects (Niedawne projekty) pozwala otworzyć przetwarzane ostatnio projek-

ty (Rys. 1 przedstawia jeden taki projekt o nazwie ConsoleApplication1), powyżej

znajdują się: łącze do lokalizacji zawierającej projekty zespołu, łącze uruchamiające

tworzenie nowego projektu (New Project...), łącze pozwalające otwierać dostępne

projekty (Open Project...),

◦

największy obszar zajmuje „centrum informacyjne”, którego zakładki podzielone są na

tematy; wybór tematu powoduje wyświetlenie zagadnień związanych z tematem w

postaci listy hiperłączy do stron zawierających opis zagadnienia, wybór zagadnienia

powoduje otwarcie nowej zakładki (obok Start Page) pozwalającej, bez opuszczania

środowiska, poznać bazową wiedzę na wybrany temat,

◦

lewy, dolny narożnik okna mieści dwa pola wyboru:

▪

Close page after project load (Zamknij stronę po załadowaniu projektu) – jeśli jest

zaznaczone, to załadowanie projektu (np. z listy Recent Projects) powoduje za-

mknięcie okna Start Page,

▪

Show page on startup (Pokaż stronę po uruchomieniu) – jeśli jest zaznaczone, to

po uruchomieniu Visual Studio wyświetla okno Start Page.

3. Zmień zachowanie środowiska po uruchomieniu, w tym celu wyczyść zaznaczenie pola

wyboru Show page on startup. Działanie takie zmienia wartość jednego z ustawień sche-

matu Visual Basic Development Settings i będzie obowiązywać po ponownym urucho-

mieniu środowiska.

4. Zamknij środowisko.

5. Uruchom ponownie Visual Studio 2010. Zauważ, że nie pojawia się okno Start Page.

Współcześnie tworzone aplikacje powstają w wyniku przetworzenia w jedną całość dużej liczby

plików. Aby ułatwić uporządkowanie tych zasobów, środowisko tworzy, dla każdego nowego projektu,

oddzielny folder. Domyślnie folder ten tworzony jest w podkatalogu Projects katalogu Visual Studio

2010, który powstaje w trakcie instalowania środowiska Visual Studio 2010 i umieszczany jest w ka-

talogu Moje dokumenty (patrz: Rys. 2, na następnej stronie).

Wszystkie środki i działania powiązane z pracą nad zadaniem programistycznym określa się

wspólną nazwą projekt i umieszcza (o ile pozwala na to ich charakter) w katalogu utworzonym dla

projektu przez środowisko.

Projekty podzielone są według pewnych kryteriów (np. język programowania, albo zastosowa-

nie) na rodzaje. Każdy rodzaj projektu posiada szablon. Użycie wybranego szablonu determinuje ro-

dzaj aplikacji uzyskiwanej jako efekt końcowy projektu. Efekt taki określa się angielskim słowem Out-

put. Kolejne ćwiczenie polegać będzie na utworzeniu projektu aplikacji konsolowej (ang. Console Ap-

plication) – będzie to podstawowy rodzaj programów uzyskiwanych w wyniku wykonania ćwiczeń ni-

niejszego opracowania.

Ćwiczenie 3
Utworzyć projekt aplikacji konsolowej.

1. Utwórz projekt aplikacji konsolowej, w tym celu:

◦

rozwiń menu File (Plik), zapoznaj się z listą dostępnych poleceń i grup poleceń, za-

uważ, że polecenie New Project... (Nowy projekt) posiada ikonę –

– oraz skrót

klawiaturowy – Ctrl+N – (postaraj się je zapamiętać – umiejętność posługiwania się

różnymi sposobami do osiągnięcia tego samego celu pozwala zaoszczędzić czas),

◦

wybierz polecenie New Project... , pojawi się okno dialogowe New Project,

◦

zapoznaj się z elementami okna dialogowego New Project.

2. Wybierz typ projektu, który będziesz opracowywać, w tym celu:

◦

zapoznaj się z możliwymi do wykorzystania szablonami (ang. template), rozwiń także

podkatalogi szablonów (jest ich niemal 40),

Rysunek 2: Położenie katalogu Projects w systemie plików.

◦

zaznacz, w obszarze Instaled Templates (Zainstalowane szablony), katalog Visual

Basic i zauważ, że w środkowej części okna niemal wszystkie ikony zawierają inicjały

VB (Visual Basic); widok można zmieniać używając przycisków Małe ikony

(ang. Small Icons), Średnie ikony (ang. Medium Icons),

◦

zaznacz szablon Console Application (Aplikacja konsolowa) i zauważ, że w prawej

części okna pojawił się opis szablonu – A project for creating a command-line applica-

tion, co w swobodnym tłumaczeniu oznacza – Projekt do tworzenia aplikacji wiersza

poleceń.

3. Zwróć uwagę na pole tekstowe Name (Nazwa); służy ono do nadawania nazwy projekto-

wi.

4. Zmień nazwę projektu, z domyślnej – ConsoleApplication1, na Projekt_003.

5. Zatwierdź wprowadzone zmiany wybierając przycisk Ok. Zauważ, że w głównym oknie

środowiska pojawiła się nowa zakładka Module1.vb.

Okno dialogowe New Project pozwala utworzyć nowy projekt aplikacji w oparciu o wybrany sza-

blon. Standardowym sposobem uruchomienia okna New Project jest użycie polecenia New Project...

w menu File. Do tego samego celu służy skrót klawiaturowy Ctrl+N.

Utworzony projekt można przetwarzać. Proces ten jest zazwyczaj długotrwały. W czasie przerw,

w pracy nad projektem, należy go przechowywać w określonym miejscu. Miejsce to, wskazuje się

podczas zapisu. Projekt składa się z wielu (tworzonych automatycznie przez środowisko) folderów i

plików. Aby nie komplikować zagadnienia zapisu, w kolejnym ćwiczeniu wykorzystane zostanie pole-

cenie Save All (Zachowaj wszystko) z menu File.

Ćwiczenie 4
Utworzyć projekt aplikacji konsolowej i zapisać go w katalogu Projects (domyślne
miejsce zapisu projektów środowiska Visual Studio).

1. Utwórz nowy projekt aplikacji na podstawie szablonu Console Application nadając mu

nazwę Projekt_004.

Jeśli, po wybraniu polecenia New Project..., pojawi się okno dialogowe:

należy wybrać przycisk Discard

1

(Odrzuć).

1 Treść komunikatu: Musisz wybrać zachowanie (zapisanie), lub odrzucenie zmian w bieżącym projekcie przed utworze-

niem nowego projektu.

2. Otwórz menu File i rozpoznaj grupę poleceń dotyczących zachowywania (w większości

polecenia rozpoczynają się od słowa Save). Zauważ, że polecenie Save All posiada skrót

klawiaturowy Ctrl+Shift+S oraz ikonę .

3. Wybierz polecenie Save All dowolnym sposobem (polecenie z menu File, lub skrót kla-

wiaturowy Ctrl+Shift+S, lub przycisk paska narzędzi Standard). Pojawi się okno Save

Project.

4. Zapoznaj się z elementami okna.

5. Zachowaj projekt, w położeniu wybranym domyślnie przez środowisko, wybierając przy-

cisk Save.

Okno Save Project posiada przycisk Browse, który uruchamia okno dialogowe Project Location.

Pozwala ono wybrać folder (można go również utworzyć), w którym powinien zostać zapisany folder

projektu.

Ze względu na to, że współczesne systemy informatyczne mogą składać się z wielu projektów

wprowadzono nadrzędną, nad zbiorem projektów, strukturę zwaną rozwiązaniem (ang. solution).

Okno Save Project posiada pole tekstowe Solution name (Nazwa rozwiązania) oraz pole wyboru Cre-

ate directory for solution (Utwórz katalog dla rozwiązania). Katalogowi rozwiązania można nadać do-

wolną nazwę. Domyślnie, jest identyczna z nazwą pierwszego tworzonego projektu. W tym miejscu

należy podkreślić jedynie to, że rozwiązanie może zawierać więcej projektów niż jeden i w takim

przypadku zapewnia zachowanie porządku w plikach powiązanych projektów, a także pozwala udo-

stępnić im wspólne dla rozwiązania zasoby. Ponieważ, na bieżącym etapie ćwiczeń nie będą tworzo -

ne rozwiązania zawierające więcej niż jeden projekt, to nie należy tworzyć folderu rozwiązania

przy zapisywaniu projektu. Kolejne ćwiczenie obrazuje informacyjną funkcję okna Solution Explorer

(Eksplorator rozwiązania).

Ćwiczenie 5
Zapoznać się z zawartością okna Solution Explorer oraz ze sposobami jego uruchamiania
i zarządzania nim.

1. Rozwiń menu View (Widok) i zapoznaj się z zawartymi w nim poleceniami, dotyczą one

różnych aspektów wyglądu środowiska oraz wyświetlonych okien.

Rysunek 3: Okno Save Project.

2. Znajdź na liście polecenie Solution Explorer i postaraj się zapamiętać ikonę –

– wy-

stępującą po lewej stronie polecenia oraz skrót Ctrl+Alt+L – występujący po prawej stro-

nie.

3. Postaraj się odnaleźć (wzrokiem) ikonę polecenia Solution Explorer w pasku narzędzi wi-

docznym poniżej paska menu (być może konieczne będzie chwilowe zamknięcie menu

View).

4. Wykorzystaj jeden ze wskazanych w punktach 2. i 3. sposobów, aby uaktywnić okno So-

lution Explorer; zapamiętaj, że jeśli jest ono wyświetlone, to wystarczy wcisnąć przycisk

myszy w chwili, gdy kursor myszy znajduje się w obrębie tego okna.

5. Zamknij okno Solution Explorer wykorzystując przycisk Zamknij (ang. Close) w prawym,

górnym narożniku tego okna. Domyślne działanie przycisku Close polega na zamknięciu

tylko aktywnej zakładki, dlatego zakładka Team Explorer nie została zamknięta.

6. Wykorzystaj jeden ze wskazanych w punktach 2. i 3. sposobów (inny niż w punkcie 4),

aby ponownie wyświetlić i uaktywnić okno Solution Explorer.

7. Zapoznaj się z paskiem tytułowym okna Solution Explorer, zawiera on przycisk zamyka-

nia okna Close, a po jego lewej stronie przycisk

o nazwie Auto Hide (Automatyczne

ukrywanie). Jest to przełącznik zezwalający na automatyczne ukrywanie okna lub bloku-

jący tą możliwość.

8. Wybierz przycisk Auto Hide i zauważ, że okno Solution Explorer zamknęło się, a przy

prawej krawędzi głównego okna Visual Studio 2010 pojawił się pasek z ikoną oraz nazwą

okna Solution Explorer (pojawił się także pasek drugiej zakładki – Team Explorer). Pasek

ten stanowi kolejny sposób na wyświetlenie okna Solution Explorer – wystarczy w jego

obszar wprowadzić kursor myszy, okno zostanie wyświetlone, jednak aby je uaktywnić

konieczne jest użycie innego, poznanego wcześniej sposobu. Okno pozostaje wyświetlo-

ne tak długo, jak długo jest aktywne, a gdy jest nieaktywne, tak długo, jak długo kursor

myszy znajduje się w obszarze okna.

9. Rozwiń okno Solution Explorer dowolnym sposobem i zablokuj jego ukrywanie poprzez

wybór przycisku Auto Hide

. Zauważ, że poniżej paska tytułowego okna Solution

Explorer znajduje się pasek narzędzi. Jeden z przycisków ma ogólnie znaną postać i słu-

ży do odświeżania (ang. Refresh) zawartości okna. Po jego lewej stronie znajduje się

przycisk uruchamiający wyświetlanie wszystkich plików projektu (ang. Show All Files).

Znaczenie przycisku View Code (Pokaż kod) zostanie objaśnione dalej.

10. Uruchom wyświetlanie wszystkich plików projektu (

) i odśwież okno Solution Explorer,

a następnie rozwiń całkowicie wszystkie gałęzie drzewa Projekt_004. Drzewo pokazuje

zależności wiążące elementy projektu.

Okno Solution Explorer działa podobnie do innych eksploratorów. Dla Projekt_004 powinno ono,

po wykonaniu punktu 10. ćwiczenia 5., wyglądać następująco:

Węzeł My Project pozwala na zmianę wielorakich ustawień projektu. Zawartość plików należą-

cych do tego węzła można zmieniać bezpośrednio (nie jest to działanie polecane), lub używając za -

kładki [Nazwa projektu]

2

, która otwiera się w wyniku podwójnego kliknięcia węzła My Project.

Węzeł o nazwie References (Referencje, wskazania, nawiązania) pokazuje zależność projektu

od innych elementów, a jego znaczenie zostanie objaśnione dalej.

Poniżej węzła References występuje węzeł o nazwie bin, jest to nazwa podkatalogu znajdujące-

go się w katalogu głównym projektu. Znaczenie tego katalogu jest niezwykle istotne, gdyż to właśnie

tam trafia ostateczny efekt opracowanego projektu, czyli aplikacja (plik wykonywalny, plik o rozsze-

rzeniu .exe).

Niżej widać węzeł obj, wykorzystywany podczas tworzenia aplikacji w procesie kompilacji.

2 Nawiasy kwadratowe oznaczają, że tytuł zakładki będzie tworzony dynamicznie. Przykładowo, jeśli projekt nazwano

Termodynamika, to zakładka będzie posiadać nazwę Termodynamika.

Rysunek 4: Okno Solution Explorer wyświetla elementy

projektu.

Ostatni element to plik źródłowy pierwszego modułu aplikacji, jego treść wyświetlona jest w za-

kładce Module1.vb okna edytora tekstowego.

Przed wykonaniem następnego ćwiczenia przypomnijmy, że miejscem przechowywania plików

projektu jest podkatalog, o nazwie identycznej z nazwą projektu, katalogu Visual Studio 2010\Pro-

jects (znajdującego się w katalogu Moje dokumenty). Kolejne ćwiczenie zapoznaje ze strategią sto-

sowaną do przechowywania plików projektu przez środowisko Visual Studio 2010.

Ćwiczenie 6
Zapoznać się z położeniem oraz zawartością katalogu Projekt_004.

1. Użyj dowolnego menedżera plików do przejrzenia zawartości katalogu (warto włączyć

wyświetlanie plików ukrytych, a także wyłączyć ukrywanie rozszerzeń plików znanych ty-

pów):

Moje dokumenty\Visual Studio 2010\Projekt_004

Struktura katalogów jest zgodna z tym co pokazuje okno Solution Explorer. Widać jednak, że

eksplorator pokazuje dodatkowo węzeł References oraz powiązania pomiędzy plikami katalogu My

Project.

Najważniejszym oknem – miejscem pracy programisty piszącego kod źródłowy aplikacji – jest

okno edytora kodu źródłowego. Wprawdzie użytkownikom edytorów tekstowych, zawartych w pakie-

tach biurowych, może się wydawać dosyć ubogim, jest to jednak zaawansowane narzędzie wspiera-

jące programistę. Okno to powinno udostępniać jak najwięcej miejsca do wprowadzania kodu źródło-

wego, dlatego w kolejnym ćwiczeniu zostaną wyłączone wszystkie zbędne na bieżącym etapie ele-

menty środowiska.

Ćwiczenie 7
Zmaksymalizować obszar dostępny dla edytora tekstowego środowiska Visual Studio.

1. Wyłącz wyświetlanie wszystkich elementów w oknie Solution Explorer (przycisk Show All

Files).

2. Znajdź w oknie Solution Explorer zakładkę Team Explorer; uaktywnij ją klikając w obsza-

rze zakładki, a następnie wyłącz jej wyświetlanie przyciskiem Close.

3. Znajdź okno Properties (Właściwości) i wyłącz je.

4. Znajdź zakładkę ukrytego (automatyczne ukrywanie) okna Toolbox; uaktywnij je i wyłącz.

Już pierwszy rzut oka pozwala zauważyć, że tekst kodu źródłowego jest kolorowy. To jedna

z ważnych funkcji edytora – kolorem niebieskim zaznacza teksty będące słowami kluczowymi

(ang. keyword). Znajomość słów kluczowych jest podstawową wiedzą programisty. Będą one w treści

opracowania wskazywane pogrubieniem oraz kolorem granatowym –

SłowoKluczowe

. Słowa klu-

czowe mogą być użyte tylko w określonym przez język kontekście. Inne, niż dozwolone przez skład -

nię języka, użycie takich słów zakończy się błędem. W chwili wystąpienia takiego błędu objawi się ko-

lejna ważna funkcja edytora – zaznaczanie błędów. Kolejne ćwiczenie obrazuje podstawowe opera-

cje dotyczące okna edytora oraz działanie edytora w zakresie wskazywania błędów, a także przed-

stawia dodatkowe okno środowiska i sposób zapisu zmian wprowadzonych w kodzie źródłowym.

Ćwiczenie 8
Zapoznać się z reakcją środowiska na błąd w kodzie źródłowym.

1. Zapoznaj się ze wszystkimi elementami okna zawierającego zakładkę Module1.vb. Za-

uważ, że w prawym końcu zakładki występuje przycisk Close (Zamknij).

2. Użyj przycisku Close do zamknięcia okna edytora kodu źródłowego. Zauważ, że okno

Solution Explorer nadal wyświetla strukturę projektu.

Uwaga (dotyczy wyłącznie ćwiczenia 8.). Może się okazać, że w trakcie wykonywania poprzed -

nich ćwiczeń, wprowadzono do kodu źródłowego nowe elementy. W takim przypadku środowisko

prosi o decyzję programisty w sprawie zapisu tych zmian. Jeśli po użyciu przycisku Close, pojawi się

na ekranie okno dialogowe Microsoft Visual Studio z pytaniem Save changes to the following Items?

(Zachować zmiany w następujących elementach?) należy użyć przycisku No (Nie). Tym razem nie

jest wskazane zachowywanie zmian.

3. Zaznacz w oknie Solution Explorer plik kodu źródłowego Module1.vb. Pasek narzędzi

okna Solution Explorer zawiera przycisk View Code (Wyświetl kod) –

.

4. Otwórz plik kodu źródłowego Module1.vb w oknie edytora, w tym celu użyj jednej z moż-

liwości:

◦

wybierz przycisk View Code okna Solution Explorer, albo

◦

kliknij dwa razy, szybko (podwójne kliknięcie) ikonę Module1.vb w oknie Solution

Explorer, albo

◦

wybierz z menu kontekstowego (rozwijanego prawym klawiszem myszy) ikony Modu-

le1.vb, w oknie Solution Explorer, polecenie View Code, albo

◦

rozwiń menu View środowiska i zapoznaj się z poleceniem Code; zauważ, że polece-

nie posiada skrót F7; wybierz polecenie Code, albo

◦

naciśnij klawisz funkcyjny F7.

5. Ustaw kursor tekstowy w dowolnie wybranym miejscu kodu źródłowego.

6. Wpisz swoje imię, zakończ je spacją i przenieś kursor tekstowy do innego wiersza kodu

źródłowego. Zauważ, że Twoje imię (może się okazać, że również inne teksty) zostało

podkreślone niebieską, falowaną linią, w ten sposób edytor wskazuje miejsca potencjal-

nych błędów.

7. Wyświetl okno Error List (Lista błędów), w tym celu wybierz z menu View polecenie Error

List. Zauważ, że w dolnej części okna środowiska znajduje się okno Error List.

8. Uaktywnij okno Error List. Zawiera ono opisy (ang. Description) błędów.

9. Doprowadź kod źródłowy do pierwotnej postaci i przenieś kursor tekstowy do innego

wiersza kodu źródłowego. Zauważ, że zakładka edytora kodu źródłowego oprócz nazwy

Module1.vb wyświetla również gwiazdkę oznaczającą, że kod został zmieniony od czasu

ostatniego zachowania zmian. Zauważ także, że okno Error List nie wyświetla opisów.

10. Zachowaj zmiany wprowadzone w kodzie źródłowym, w tym celu użyj jednej z możliwo-

ści:

◦

rozwiń menu File i zapoznaj się z poleceniem Save Module1.vb (Zachowaj

Module1.vb); zauważ, że polecenie posiada skrót Ctrl+S oraz ikonę –

; wybierz po-

lecenie Save Module1.vb, albo

◦

wybierz skrót klawiaturowy Ctrl+S, albo

◦

znajdź na pasku narzędzi środowiska przycisk z ikoną polecenia Save i wybierz go,

albo

◦

rozwiń menu kontekstowe zakładki edytora kodu źródłowego Module1.vb* i wybierz

polecenie Save Module1.vb.

Edytor na bieżąco sprawdza poprawność kodu źródłowego. Jeśli pojawia się jakikolwiek błąd, to

jest to sygnalizowane. Błędy uniemożliwiają przetworzenie kodu źródłowego w wykonywalny (proces

kompilacji). Edytor „dba” o układ treści w kodzie źródłowym, w tym usuwa niepotrzebne, puste miej -

sca (ang. White space). W trakcie tworzenia kodu dba również o to, aby zachować wcięcia odpo-

wiednich poziomów struktury kodu. Edytor „pamięta” o zmianach zachodzących w kodzie i sygnalizu-

je to znakiem „*” przy nazwie pliku, a także przy próbie zamknięcia kodu, który uległ zmianie prosi

programistę o podjęcie decyzji w sprawie zachowania tych zmian. Wiersze, w których dokonano

zmian oznaczane są na marginesie kolorem żółtym. Kolor żółty zamienia się w zielony po zapisaniu

zmian. Edytor posiada, oprócz wymienionych, dużą liczbę funkcji, które będą sygnalizowane przy

okazji wykonywania innych ćwiczeń.

W poprzednim akapicie pojawiła się informacja dotycząca drugiego, zasadniczego zadania śro-

dowiska (pierwszym jest tworzenie projektu, w tym kodu źródłowego), a mianowicie wzmianka o pro-

cesie kompilacji. Kompilacja polega na przetworzeniu kodu źródłowego w kod wykonywalny

(ang. executable code). Ponieważ środowisko integruje wszystkie potrzebne narzędzia, to posiada

również mechanizm kompilatora. Kompilator dokonuje zamiany treści zrozumiałych dla człowieka (ję-

zyk Visual Basic 2010 zawiera angielskie słowa lub ich złączenia) na kod, który może wykonywać

maszyna. Domyślnie wynikiem kompilacji jest plik o nazwie identycznej z nazwą projektu i rozszerze -

niu „.exe”. Wynik ten (efekt opracowywanego projektu) zapisywany jest przez kompilator w katalogu

bin\Debug projektu. W trakcie kompilacji kompilator wykorzystuje także tymczasowo podkatalogi ka-

talogu obj projektu. Zadanie kompilacji prezentuje kolejne ćwiczenie. Ze względu na możliwe, a nie -

pożądane zmiany wprowadzone w kodzie źródłowym Projekt_004, utworzony zostanie nowy projekt.

Uwaga organizacyjna. Jeśli ćwiczenie nie zawiera polecenia utworzenia nowego projektu, to na-

leży je wykonywać wykorzystując projekt utworzony w ćwiczeniu poprzednim. Przykładowo ćwiczenia

4.-8. korzystały z Projekt_004. Jeśli w ćwiczeniu zawarto polecenie utworzenia nowego projektu, to

należy go utworzyć stosując jako nazwę słowo „Projekt_” połączone z numerem ćwiczenia uzupełnio-

nym po lewej stronie zerami tak, aby utworzyć liczbę trzycyfrową. Przykładowo, dla ćwiczenia 78 na-

zwą projektu powinien być tekst – Projekt_078.

Ćwiczenie 9
Utworzyć projekt i skompilować go.

1. Utwórz nowy Projekt_009 aplikacji konsolowej.

Jeśli pojawi się prośba środowiska o podjęcie decyzji o zachowaniu zmian wybierz przycisk Yes

(Tak) zatwierdzając zachowanie wprowadzonych zmian w Projekt_004.

2. Dokonaj kompilacji (przetworzenia kodu źródłowego w kod wykonywalny), w tym celu:

◦

rozwiń menu Build (Buduj) środowiska i zapoznaj się z poleceniami; pierwsze z nich

posiada ikonę

(warto ją zapamiętać),

◦

wybierz polecenie Build Projekt_009.

Środowisko nie tylko wykonuje kompilację, ale dba o to, aby wszystko co jest do niej niezbędne

było dostępne i aktualne. Przy tym należy zapamiętać ważną cechę środowiska, a mianowicie,

przed dokonaniem kompilacji zachowywane są zmiany we wszystkich plikach, które były modyfiko-

wane od czasu poprzedniego zapisu. Pojawia się jednak pytanie, co dzieje się z plikami projektu, któ-

ry jeszcze nie został zapisany (taka sytuacja miała miejsce w ćwiczeniu). Visual Studio utrzymuje

stan projektu w specjalnym katalogu tymczasowych projektów

3

. Aby nie rozpraszać się na tym fakcie,

w kolejnym ćwiczeniu dokonana zostanie kompilacja zapisanego projektu.

Ćwiczenie 10

Zapisać i skompilować Projekt_009.

1. Zapisz Projekt_009.

3 Jest to podkatalog: Temporary Projects podkatalogu Local zawartego w katalogu:

c:\Users\NazwaUżytkownika\AppData

.

Katalog AppData posiada atrybut hidden (ukryty) i można go przeglądać, gdy eksplorator plików nie wyłącza wyświe -

tlania plików z takim atrybutem.

2. Skompiluj zapisany projekt (Build\Build Projekt_009).

Wynikiem kompilacji jest kod wykonywalny, obrazuje to kolejne ćwiczenie.

Ćwiczenie 11
Zapoznać się z efektem kompilacji.

1. Uaktywnij okno Solution Explorer i spraw aby wyświetlało wszystkie pliki projektu.

2. Rozwiń wszystkie węzły projektu i zauważ, że węzeł bin zawiera podfolder Debug, który

zawiera kod wykonywalny – Projekt_009.exe.

3. Zapoznaj się z zawartością innych węzłów projektu.

4. Użyj dowolnego menedżera plików aby odnaleźć katalog bin\Debug projektu

Projekt_009.

5. Uruchom kod wykonywalny Projekt_009.exe.

Kod wykonywalny, zgodnie ze strategią archiwizacyjną środowiska, przechowywany jest w kata-

logu bin\Debug projektu. Pojawiają się tam również inne pliki wykorzystywane na etapie kompilacji

oraz debugowania projektu.

W momencie uruchomienia projektu przez chwilę pojawiło się okno konsoli. Stało się tak dlate-

go, że projekt nie zawierał w kodzie źródłowym jakichkolwiek instrukcji do wykonania. Aplikacja utwo-

rzyła konsolę, a następnie ją zamknęła. Sposób uruchomienia aplikacji zaprezentowany w ćwicze-

niu 11. miał na celu jedynie pokaz faktu, że aplikacja utworzona w wyniku opracowania projektu, jest

zwykłym programem umieszczonym w systemie plików. W poprzednim akapicie pojawiła się informa-

cja dotycząca trzeciego zasadniczego zadania środowiska Visual Studio 2010, a mianowicie wzmian-

ka o procesie debugowania. Debugowanie (od ang. bug – robak, błąd, wada; debug – odpluskiwanie,

usuwanie błędów) polega na uruchamianiu aplikacji projektu bez opuszczania Visual Studio 2010.

Pozwala to środowisku śledzić wykonywanie programu, a w przypadku wystąpienia błędu zatrzymać

go i wskazać instrukcję w kodzie źródłowym, której wykonanie w kodzie wykonywalnym zakończyło

się błędem.

Debugger (podzespół środowiska programistycznego służący do usuwania błędów), to narzę-

dzie, którego znaczenie dla programisty nie sposób przecenić. Pamiętać należy, że kod wykonywalny

jest ciągiem liczb, a jego związek z kodem źródłowym ogranicza się w zasadzie do tego, że powstał

w wyniku kompilacji tego kodu.

Na tym etapie ćwiczeń debugger będzie wykorzystywany jedynie jako narzędzie do uruchamia-

nia aplikacji tworzonych projektów. Kolejne ćwiczenie zapoznaje ze sposobami użycia debugger’a.

Ćwiczenie 12
Uruchomić aplikację wykorzystując debugger środowiska.

1. Rozwiń menu Debug środowiska i zapoznaj się z grupami jego poleceń. Zwróć szczegól-

ną uwagę na ikonę –

– oraz skrót klawiaturowy – F5 – polecenia Start Debugging

(Rozpocznij debugowanie).

2. Zwiń menu.

3. Uruchom debugowanie, w tym celu użyj jednej z możliwości:

◦

wybierz polecenie Start Debugging z menu Debug, albo

◦

naciśnij klawisz funkcyjny F5, albo

◦

wybierz przycisk

na pasku narzędzi.

Podczas uruchomienia z debugowaniem aplikacja zachowuje się identycznie jak w systemie

operacyjnym – otwiera, a po chwili zamyka konsolę.

Możliwe jest również uruchomienie aplikacji, bez debugowania. Służy do tego skrót klawiaturo-

wy – Ctrl+F5. Jeśli środowisko uruchamia aplikację bez debugowania, to przed zakończeniem tego

procesu pojawia się w konsoli prośba o naciśnięcie dowolnego klawisza w celu kontynuacji.

Tworzenie kodu źródłowego, kompilacja (czyli tworzenie kodu wykonywalnego) oraz debugowa-

nie, to trzy zasadnicze zadania środowiska. Za każdym z tych zadań ukrywa się potężny mechanizm

wspomagający programistę. Ważnym zagadnieniem w trakcie pracy z dowolnym narzędziem jest er-

gonomia. Kolejne ćwiczenia pokazują możliwości środowiska w tym zakresie.

Ćwiczenie 13
Zapoznać się z możliwością „uwolnienia” okna środowiska.

1. Uaktywnij okno Solution Explorer i kliknij dwukrotnie, szybko (podwójne kliknięcie) pasek

tytułowy okna. Zauważ, że okno nie jest już związane z głównym oknem środowiska i

można je przesuwać (nawet poza okno Visual Studio 2010).

2. Zwróć uwagę na to, że w pasku tytułowym uwolnionego okna Solution Explorer, oprócz

przycisków Close i Maximize (znany z innych aplikacji przycisk Maksymalizuj), znajduje

się także przycisk Window Position (Pozycja okna) – .

Rysunek 5: Konsola w oczekiwaniu na reakcję użytkownika.

3. Rozwiń listę poleceń przycisku Window Position i zapoznaj się z poleceniami:

◦

Float – uwalnia okno; polecenie aktywne tylko wtedy, gdy okno nie jest uwolnione,

◦

Dock – blokuje (dokuje) okno w oknie środowiska; polecenie aktywne tylko wtedy,

gdy okno jest uwolnione (pływające – Float),

◦

Dock As Tabbed Document – dokuje okno jako zakładkę głównego okna środowi-

ska,

◦

Auto Hide – działanie opisano wcześniej,

◦

Hide – ukrywa okno, bez wyświetleni odpowiadającej mu zakładki.

Uwaga. Aby wyświetlić niezadokowane okno Solution Explorer należy użyć skrótu – Ctrl+R,

a nie tak, jak w przypadku okna zadokowanego – Ctrl+Alt+L.

4. Przeciągnij (metodą Drag and Drop) okno Solution Explorer do paska tytułowego okna

Error List. Zauważ, że okno docelowe uzyskało dodatkową zakładkę – Solution Explorer.

Uwaga. Położenie docelowe wskazuje czubek kursora myszy, zatem podczas przeciągania

okna należy zwolnić klawisz dopiero w momencie gdy kursor myszy wskaże pasek tytułowy okna do-

celowego.

5. Przeciągnij zakładkę okna Solution Explorer tak, aby odłączyć je od okna Error List.

6. Przeciągnij okno Solution Explorer do wnętrza okna Module1.vb. Zauważ, że pojawił się

w nim „krzyż dokowania”.

7. Zadokuj okno Solution Explorer po prawej stronie okna Module1.vb.

Wprowadzone w układzie okien zmiany są indywidualne dla każdego użytkownika i będą od-

twarzane przy następnym uruchomieniu środowiska. Podobnie zachowują się zmiany wprowadzone

w menu oraz paskach narzędzi. Zmiany w tym zakresie ilustruje kolejne ćwiczenie.

Rysunek 6: Znaczenie pól "krzyża dokowania".

Ćwiczenie 14
Uruchomić wyświetlanie, oprócz paska narzędzi Standard, paska narzędzi Build i dodać
do paska narzędzi Standard przycisk Start Without Debugging.

1. Dodaj do wyświetlanych pasków narzędzi pasek Debug, w tym celu:

◦

rozwiń menu Tools (Narzędzia) i wybierz polecenie Customize… (Dostosuj…), po-

jawi się okno dialogowe Customize,

◦

wybierz zakładkę Toolbars (Paski narzędzi),

◦

zaznacz pole wyboru Build i zamknij okno przyciskiem Close; zauważ, że pojawił

się nowy pasek narzędzi, postaraj się zapamiętać obrazy ikon oraz nazwy przyci-

sków.

2. Przeciągnij (o ile to możliwe

4

) pasek narzędzi Build do wolnego miejsca po prawej stronie

paska narzędzi Standard.

3. Dodaj do tej sekcji paska narzędzi Standard, która wyświetla przyciski związane z debu-

gowaniem, przycisk Start Without Debugging, w tym celu:

◦

odszukaj, na prawym końcu paska narzędzi Standard przycisk Standard Toolbar

Options – ; rozwiń listę poleceń przycisku,

◦

wybierz polecenie Add or Remove Buttons (Dodaj lub usuń przyciski); rozwinie się

lista możliwych do wyłączenia przycisków; na końcu rozwiniętej listy

5

występują

polecenia Customize... oraz Reset Toolbar (Resetuj pasek narzędzi),

◦

wybierz polecenie Customize; zauważ, że została wyświetlona zakładka Com-

mands (Polecenia, komendy) poznanego już wcześniej okna Customize, zapoznaj

się z dostępnymi elementami zakładki,

◦

wybierz przycisk Add Command (Dodaj polecenie); zostanie wyświetlone okno

dialogowe Add Command, składa się ono z dwóch części: Categories (Kategorie)

oraz Commands,

◦

znajdź i zaznacz kategorię Debug; lista Commands wyświetli polecenia związane

z debugowaniem,

◦

znajdź i zaznacz polecenie Start Without Debugging na liście Commands,

4 Ilość miejsca zależy od tego, czy środowisko pracuje w oknie zmaksymalizowanym, oraz od możliwości karty graficz-

nej i monitora zestawu komputerowego.

5 Duża liczba włączonych w pasku Standard przycisków może spowodować, że konieczne będzie przewinięcie listy – li-

sta, w przypadku, gdy nie mieści się na ekranie, posiada na jednym, lub obu końcach, przyciski do przewijania.

Rysunek 7: Przyciski debugowania.

◦

zatwierdź wybór przyciskiem Ok; w oknie Controls (Kontrolki) pojawi się polecenie

Start Without Debugging jako pierwsze na liście, polecenie powinno znaleźć się w

sekcji poleceń związanych z debugowaniem,

◦

użyj przycisków Move Down, Move Up (Przesuńw dół, Przesuń w górę) tak, aby

polecenie znalazło się, jako drugie, w sekcji przycisków związanych z debugowa-

niem,

◦

zakończ dostosowanie paska narzędzi Standard przyciskiem Close,

◦

zauważ, że w pasku narzędzi pojawił się przycisk Start Without Debugging –

.

Podobnych zmian można dokonywać również w pasku menu, a także tworzyć własne menu.

Swoistym centrum zarządzania opcjami środowiska jest okno Options (Opcje). Kolejne ćwiczenie po-

kazuje sposób wykorzystania tego okna.

Ćwiczenie 15

Włączyć numerowanie wierszy kodu źródłowego.

1. Rozwiń menu Tools i wybierz polecenie Options; pojawi się okno o nazwie Options.

2. Zapoznaj się z budową okna; po lewej stronie wyświetlone jest drzewo pogrupowanych

opcji; po prawej stronie wyświetlone są kontrolki (pola opcji, wyboru, przyciski, listy, itd.)

pozwalające wybrać wymaganą przez programistę wartość danego ustawienia.

Uwaga. Okna środowiska działają kontekstowo. Aby polecenia ćwiczenia 15. odzwierciedlały

obraz okna Options, należy wyłączyć zaznaczenia pola Show all settings (Pokaż wszystkie ustawie-

nia) w lewym, dolnym narożniku okna Options.

3. Znajdź i rozwiń gałąź Text Editor (Edytor tekstu), a w niej gałąź Basic.

4. Zaznacz grupę opcji Editor; po prawej stronie pojawiają się obszary: Indenting – z usta-

wieniami odpowiedzialnymi za sterowanie wcięciami w tekście kodu źródłowego oraz In-

teraction – z ustawieniami odpowiedzialnymi za łamanie tekstu (Word wrap) oraz nume-

rowanie wierszy (Line numbers).

5. Zaznacz pole wyboru Line numbers – edytor będzie numerował wiersze kodu źródłowe-

go.

6. Zatwierdź wprowadzone zmiany przyciskiem Ok. Zauważ, że linie kodu źródłowego

otrzymały kolejne numery.

Niektóre opcje środowiska wymagają ponownego uruchomienia.