17.03.2011

made by koperek©

festino, festināre – świętowad
arduus – trudny
errō, errāre – błądzid
milito, militare – walczyd
cogito,cogitāre – myśled

sol – słooce
sal – sól
panis – chleb

quidquid – cokolwiek
valeo, valĕre – byd zdrowym
plenum – pełny

aster – trudny
faber – kowal
quisque – każdy
divitĭae, - ārum – bogactwa

lubus – wilk
fabula – bajka

ad/per [zawsze!] + Accusativus

Sentencje

( str. 14)

Ibi victorĭa, ubi concordĭa. – Tak zwycięstwo gdzie zgoda.
Non scholae sed Vita discĭmus. – Uczymy się nie dla szkoły, lecz dla życia.
Ardŭa prima via est. – Pierwsza droga jest trudna.
Errāre humānum est. ( Seneka Rhetor) – Błądzid jest ludzkie.
Vivĕre est militāre. ( Seneca) – Żyd to walczyd.
Vivĕre Est cogitāre. ( Cicero) – Żyd to myśled.

Sol vitae – sapentĭa – Słoocem życia – mądrośd
Sal vitae – amicitĭa – Solą życia – przyjaźo
Panis vitae – temperantĭa – Chlebem życia – umiarkowanie
Vita vitae – conscentĭa – Istotą życia – świadomośd

( str. 16)

Vade mecum ! – Chodź ze mną
Historĭa vitae magistra. ( Cicero) – Historia nauczycielką życia.
Quidquid dis cis, tibi discis. – Czegokolwiek się uczysz, uczysz się dla siebie.
Si tu vales, bene est, ego valeo. – Jeśli dobrze się czujesz, jest dobrze, ja czuję się dobrze.
Scio me nihil scire. ( Sokrates) – Wiem, że nic nie wiem.

( str. 18)

Pleni sunt exemplōrum libri. – Księgi są pełne przykładów.
Libri amici, libri magistri. – Książki przyjaciółmi, książki nauczycielami.
Gaudĭum in littĕris. – Radośd jest w nauce.
Per aspĕra ad astra. – Przez trudne do gwiazd.

17.03.2011

made by koperek©

Faber est suae quisque fortūnae. ( Appius Claudius) – Każdy jest kowalem swojego losu.
Lupus in fabŭla. ( Terentius) – Wilk w bajce.

Medĭcus curat, natura sanat. – Lekarz leczy, natura uzdrawia.
Homo doctus in se semper divitĭas habet. ( Phaedrus) – Człowiek uczony zawsze ma w sobie
bogactwa.

Aut prodesse volunt aut delectare poetae,
aut simul et iucunda et idonea dicere vitae. ( Horatius) - Poeci chcą albo byd pożyteczni, albo bawid,
albo jednocześnie mówid rzeczy i przyjemne, i przydatne.

ZAIMKI OSOBOWE

Nom.

ego

tu

-

nos

vos

-

Gen.

mei

tui

sui

nostrum/nostri

vestrum/vestri

sui

Dat.

mihi

tibi

sibi

nobis

vobis

sibi

Acc.

me

te

se

nos

vos

se

Abl.

me

te

se

nobis

vobis

se

ZE MNĄ

me  me

cum

Z TOBĄ

te  tecum

Z NIM/NIĄ

- secum

Z NAMI

nos  noscum

Z WAMI

vos  voscum

Z NIMI

- secum

IMPERFECTUM

Imperfectum indicativi jako czas główny oznacza czynnośd przeszłą niedokonaną lub powtarzającą
się, podobnie jak polski czas przeszły niedokonany. Występuje często przy opisie zwyczajów,
obyczajów, urządzeo.

-

w żywej narracji zamiast imperfectum używa się często infinitywu praesentis, zwanego
wtedy infinitivus historicus lub infinitivus descriptivus.

-

wyrażając przebieg czynności imperfectum może wyrażad czynnośd zamierzoną,
ale nie doszłą do skutku (imperfectum de conatu). W języku polskim odpowiadają mu
wyrażenia takie jak chciałem, zamierzałem lub czasowniki w czasie przeszłym niedokonanym.

Jako czas względny imperfectum indicativi wyraża czynnośd równoczesną z inną czynnością przeszłą.

-

w opowiadaniu o zdarzeniach historycznych gdy perfectum i imperfectum występują obok
siebie, perfectum wyraża zdarzenia główne, imperfectum okoliczności uboczne.

17.03.2011

made by koperek©

KONSTRUKCJA

a) koniugacje 1 i 2

temat praesentis +

ba

+ koocówki koniugacyjne

b) koniugacje 3 i 4

temat praesentis + eba + koocówki koniugacyjne

WZÓR ODMIANY

KONIUGACJA

BEZOKOLICZNIK

ODMIANA

1

specto, spectāre – oglądad

1. specta

bam

2. specta

ba

s

3. specta

ba

t

1. specta

ba

mus

2. specta

ba

tis

3. specta

ba

nt

2

habeo, habēre – mied

1. habe

bam

2. habe

ba

s

3. habe

ba

t

1. habe

ba

mus

2. habe

ba

tis

3. habe

ba

nt

3

lego, legĕre – czytad

1. leg

ebam

2. leg

eba

s

3. leg

eba

t

1. leg

eba

mus

2. leg

eba

tis

3. leg

eba

nt

4

audio, audire – słuchad

1. audi

ebam

2. audi

eba

s

3. audi

eba

t

1. audi

eba

mus

2. audi

eba

tis

3. audi

eba

nt

CZASOWNIK “sum, esse, fui” W IMPERFECTUM

1. eram
2. eras
3. erat

1. eramus
2. eratis
3. erant