14.12.2012

ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPO

ŚREDNIE

PRZEPŁYWY KAPITAŁOWE WE WSPÓLCZESNYM

ŚWIECIE

Często poszczególne kraje są skazane na uzupełnieniu niskich kapitałów krajowych kapitałem
zagranicznym. Osiągają to stosując różne zachęty dla inwestorów zagranicznych do
lokowania kapitału w kraju.

Kapitał zagraniczny:
1)

ze względu na pochodzenie:
a)

kapitał ze środków publicznych – kredyty rządowe, od instytucji międzynarodowych

b)

kapitał ze środków publicznych – bezpośrednie inwestycje zagraniczne, inwestycje
portfelowe, kredyty banków komercyjnych, kredyty handlowe

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne wg MFW i OECD to lokaty kapitału w
przedsiębiorstwie zagranicznym użyte w celu uzyskania trwałego wpływu na jego działalność
(zamiar wywierania bezpośredniego wpływu na przedsiębiorstwa zagraniczne).

Zasadniczą różnicą pomiędzy inwestycjami pośrednimi i bezpośrednimi jest możliwość
zarządzania i sprawowania kontroli nad inwestowanym kapitałem w przypadku inwestycji
bezpośrednich i brak w przypadku inwestycji pośrednich.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne występują w dwóch zasadniczych formach:
1)

samodzielne prowadzenie przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej na rynkach
zagranicznych (solo venture),

2)

prowadzenie działalności wspólnie z innymi partnerami (joint venture).

Inwestycja może występować w formie podmiotu prawa kraju przyjmującego lub
macierzystego.

Filia posiada osobowość prawna utworzoną zgodnie z prawem kraju przyjmującego w
odróżnieniu od oddziału.

Prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej można rozpocząć poprzez:
1)

działalność od podstaw (green field investment) – inwestor od podstaw buduje nowe
przedsiębiorstwo; inwestor ma prawo samodzielnego decydowania o wszystkim,

2)

poprzez fuzje i akwizycje – inwestor musi się liczyć z tym, iż istnieją w tym
przedsiębiorstwie określone reguły postępowania, do których kadra pracownicza jest już
przyzwyczajona i nie będzie skora do zmian, co może wymuszać z kolei zmiany podejścia
do tej inwestycji przez inwestora.

Inwestor mając do wyboru te dwie formy decyduje się raczej na przejęcie już

istniejącego przedsiębiorstwa. Przykładem inwestycji typu green field są zakłady produkcyjne
Opla w Gliwicach.

Fuzja to nie akwizycja. Fuzja to połączenie dwóch lub więcej przedsiębiorstw w jeden

nowy podmiot. Firmy działające do tej pory zostają zlikwidowane. Akwizycja polega na

nabywaniu przez przedsiębiorstwo innych firm w całości bądź nabywaniu większościowych
udziałów. Podmiot przejmowany przestaje istnieć. Ponadto w obu tych procesach obowiązują
inne procedury. W Polsce przeważają akwizycje.

Rodzaje fuzji i akwizycji:
1)

poziome (horyzontalne) – polega na połączeniu przedsiębiorstw będących konkurentami,
celem jest osiągnięcie korzyści skali,

2)

pionowe (wertykalne) – nabywanie przedsiębiorstw o profilu podobnym technologicznie,

3)

dywersyfikacji powiązanej,

4)

konglomeratowe – polegają na przejmowaniu przedsiębiorstw o niepokrewnych ze sobą
rodzajach działalności, brak więzi technologicznej.

Najważniejszym sposobem wejścia na rynek zagraniczny jest akwizycja horyzontalna,

gdyż umożliwia szybkie wejście na rynek poprzez przejęcie przedsiębiorstwa w ruchu z jego
produktami i rynkami. Przejęcie takie posiada również wady, ponieważ ma ograniczony
wpływ na zmiany w przedsiębiorstwie.

Najbardziej rozpowszechnioną formą inwestycji zagranicznych są joint ventures.

Oznacza to współpracę partnerów z różnych państw. Mogą powstać konflikty między
partnerami:
1)

dotyczących zarządzania wspólnym przedsiębiorstwem,

2)

udostępnianie informacji pozostałym partnerom,

3)

podział dochodów pomiędzy partnerami.

21.12.2011

Międzynarodowe organizacje finansowe określa się jako zinstytucjonalizowaną formę

współpracy suwerennych państw w dziedzinie finansów. Charakterystyczną cecha tej
współpracy jest istnienie stałych organów podejmujących decyzje dotyczące wspólnych zadań
i środków służących do ich realizacji.

Działalność tych międzynarodowych instytucji finansowych w istotny sposób wpływa

na współprace pomiędzy poszczególnymi państwami.

Ze względu na zasięg oddziaływania można wyodrębnić:

•

organizacje o zasięgu światowym – MFW, Bank Światowy, Bank Bazylejski,

•

organizacje o zasięgu regionalnym – EBOiR,

•

organizacje o zasięgu subregionalnym – Europejski Bank Inwestycyjny

Funkcje instytucji:

•

kredytowa – polega na udzielaniu przez organizację finansową kredytów dla swoich
członków, kredyty te często są przyznawane na korzystniejszych warunkach niż na
rynkach finansowych (niższe oprocentowanie),

•

regulacyjno-stabilizacyjna – organizacja finansowa stanowi źródło norm i regulacji
prawnych obowiązujących jej członków,

•

integracyjna – stopniowe ograniczanie władzy monetarnej i samodzielności
finansowej państw członkowskich na rzecz organów ponadnarodowych,

•

konsultacyjna – odgrywanie roli stałego forum konsultacji i współpracy państw
członkowskich.

Klasyfikacje międzynarodowych organizacji finansowych:
1)

zasięg geograficzny:
a)

regionalne,

b)

światowe,

2)

charakter uczestników:
a)

międzyrządzowe,

b)

pozarządowe,

3)

dostępność członkostwa:
a)

powszechne,

b)

grupowe,

4)

funkcje i władza:
a)

koordynacyjne,

b)

ponadnarodowe,

5)

stopień integracji:
a)

unia płatnicza,

6)

zakres kompetencji:
a)

ogólne,

b)

wyspecjalizowane.

Styczeń 1930 roku – powstanie Banku Bazylejskiego. Powstał, aby ułatwić Niemcom

płacenie powojennych kontrybucji. Z czasem Bank ewoluował w kierunku bycia bankiem
centralnym.

Działania:

•

kupno i sprzedaż na rachunek własny lub banków centralnych,

•

przyjmowanie depozytów w złocie od banków centralnych,

•

udzielanie i zaciąganie pożyczek od banków centralnych.

Podstawowe zadania Banku Rozrachunków Międzynarodowych:

•

koordynacja

współpracy

między

bankami

centralnymi

i

organizacjami

międzynarodowymi,

•

pomoc finansowa dla banków centralnych,

•

pełnienie funkcji agencyjnych i powierniczych,

•

prowadzenie prac badawczych i sporządzanie analiz statystycznych.

Bank jest podzielony na trzy departamenty:

•

Pieniężny i Ekonomiczny,

•

Prawny,

•

Sekretariat.

Obecnie jednym z głównych celów Komitetu Bazylejskiego jest zapewnienie stabilności
międzynarodowego systemu finansowego, które może być zagrożona w dynamicznie
rozwijających się warunkach światowej gospodarki. KB aktywnie uczestniczy we wspieraniu
budowy nowej międzynarodowej architektury finansowej.

KB formułuje standardy nadzoru bankowego i wytyczne oraz rekomendacje najlepsze

praktyki oczekując, że władze poszczególnych państw podejmą kroki w celu ich wdrożenia,
biorąc pod uwagę wewnętrzne uwarunkowanie. Nie zajmuje się, jak we wcześniejszym
okresie działalności, wypełnianiem luk w systemie nadzoru bankowego, a raczej intensywnie
wspiera zdrowe standardy nadzoru bankowego w skali międzynarodowej. Osiąga to poprzez:

•

wymianę informacji między krajowymi instytucjami nadzorczymi,

•

poprawę efektywności międzynarodowego nadzoru bankowego,

•

wprowadzenie jednolitych minimalnych standardów nadzorczych tam, gdzie jest to
niezbędne.

W ramach BK działa 25 grup roboczych, ale najważniejsza działalność jest podejmowana
przez sześć podkomitetów:

•

Grupa ds. Wdrożenia Nowej Umowy Kapitałowej

•

Grupa Robocza ds. Kapitału,

•

Grupa Robocza ds. Rachunkowości,

•

Grupa Kontaktowa ds. Zasad Bazylejskich,

•

Grupa ds. Bankowości Transgranicznej,

•

Grupa Robocza ds. Badań.

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

Celami powołania EBI są:

•

rozwijanie regionów zacofanych strukturalnie i wyrównanie w ten sposób różnic
pomiędzy regionami, gospodarcza aktywizacja tych regionów,

•

zwiększenie konkurencyjności przemysłu europejskiego, np. poprzez rozwój nowych
technologii lub wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw,

•

ochrona środowiska, wspieranie rozwoju terenów zurbanizowanych, zabezpieczenie
dziedzictwa architektonicznego i środowiska UE,

•

zaopatrzenie w energię.

Organy kierownicze EBI:

•

Rada Gubernatorów – wyznacza główne kierunki działalności,

•

Rada Dyrektorów – jest organem zarządzającym, nadzoruje funkcjonowanie banku,
decyduje o udzielaniu pożyczek, gwarancji, ustala stopy procentowe,

•

Komitet Zarządczy, Komitet Audytorów – organ wykonawczy, administruje bieżącą
działalność banku, weryfikuje operacje EBI.

EBI udziela pożyczek:

•

indywidualnych – udzielane na większe projekty, powyżej 25.000.000 €,

•

globalnych – dla MŚP o mniejszej wartości.

EBI jest instytucją non-profit, więc nie winduje marż, które pobiera w związku z

udzielaniem tych pożyczek. Pożyczki na cele infrastrukturalne i energetyczne mogą być
spłacane w ciągu 25 lat, natomiast pożyczki na inne cele do 12 lat.

EBI zawarł umowy z ponad 250 bankami we wszystkich krajach UE, które

pośredniczą w liniach kredytowych udzielonych dla MŚP.

04.01.2012

Cele MFW:

•

popieranie międzynarodowej współpracy walutowej,

•

ułatwienia ekspansji i harmonijnego wzrostu handlu międzynarodowego, wzrostu
zatrudnienia i utrzymania realnych dochodów, a także rozwoju zasobów
produkcyjnych krajów członkowskich,

•

popieranie stabilizacji kursów,

•

pomoc w ustanowieniu rozliczeń multilateralnych.

Można wyróżnić trzy podstawowe funkcje MFW:

•

regulacyjna,

•

kredytowa,

•

konsultacyjna.

Obecnie MFW zrzesza 186 krajów.

Źródła finansowania działalności MFW są zasoby zwykle oraz zasoby pożyczone.

Formy kredytów MFW:

•

transze kredytowe – podstawowa forma kredytów udzielanych przez MFW krajom
członkowskim. Zakupy walut dokonywane są w ramach czterech transz kredytowych,
z których każda odpowiada 25% kwoty. Górna granica zadłużenia z tytułu polityki
transzowej zostaje osiągnięta wtedy, gdy zapas waluty narodowej kraju dłużniczego w
MFW łącznie z wykorzystaniem transzy rezerwowej osiągnie 200% jego kwoty.
Ciągnienia w ramach wyższych transz kredytowych dokonywane są w ratach, przy
czym każda kolejna rata jest postawiona do dyspozycji kraju pod warunkiem
realizowania uzgodnionego programu stabilizacyjnego. Występują one w połączeniu z
promesami kredytowymi,

•

promesy kredytowe – dają prawo dokonania ciągnień uzgodnionej sumy walut w
danym okresie pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów wykonawczych
zawartych w porozumieniu danego kraju z MFW. Kryteria wykonawcze dotyczą
zazwyczaj polityki kredytowej państwa, deficytu budżetowego, poziomu rezerw,
zadłużenia zewnętrznego i wewnętrznego oraz polityki w zakresie handlu i ograniczeń
płatniczych. Promesy kredytowe obejmują od 12 do 18 miesięcy, ale mogą być
wydłużone do 3 lat. Kredyty udzielane są ratami w czasie trwania porozumienia.
Aktualnie kraj członkowski może uzyskać środki w ramach promesy kredytowej w
wysokość 68% kwoty rocznie i 300% kwoty kumulatywnie,

•

kredyty rozszerzone – zostały wprowadzone w 1974r. w celu udzielania wsparcia
krajom członkowskim MFW w dłuższym okresie i w większym wymiarze w stosunku
do kwot, niż przewidują to transze kredytowe,

•

wzmocnione finansowanie dostosowań strukturalnych – utworzone w 1987r. i
zwiększone w lutym 1994r.. MFW udziela wsparcia krajom słabo rozwiniętym o
najniższych dochodach na mieszkańca. Są to kredyty długoterminowe do 10 lat.

Rada Stabilności Finansowej

18.01.2012

ZADŁU

ŻENIE PAŃSTW

Na początku lat 30. niewypłacalność zgłosiły prawie wszystkie kraje Ameryki

Łacińskiej. Zadłużenie stało się poważnym problemem na początku lat 70. Spowodowane
było to ambicjami szybkiego uprzemysłowienia słabo rozwiniętych krajów. Finansowano ten
rozwój zaciągając łatwo dostępne kredyty.

Zadłużenie rosło bardzo intensywnie w latach 70.-80. W tym okresie wzrosły również

koszt obsługi tego zadłużenia. W związku z tym musiały rosnąć wydatki państw z tego tytułu
(spowodowane było to również podniesieniem stóp procentowych przez USA).

1982 rok – rok przełomowy. 17 sierpnia 1982 roku minister finansów Meksyku wystąpił z
oświadczeniem o niezdolności swojego kraju do bieżącej obsługi zadłużenia zagranicznego.

Przyczyny zadłużenia w krajach trzeciego świata:

•

wewn

ętrzne – prowadzenie niewłaściwej polityki pieniężnej przez kraje słabo

rozwinięte, niska efektywność inwestycji finansowanych kredytem zagranicznym,
znaczna część kredytów nie służyła inwestowaniu lecz na cele nieprodukcyjne, czysto
konsumpcyjne, np. zakup broni, ewidentne błędy w zarządzaniu gospodarką,
utrzymywanie nadwartościowych kursów walutowych,

•

zewn

ętrzne – czterokrotny wzrost cen ropy naftowej w latach 1973-74, dwukrotny

wzrost cen ropy w latach 1978-79, spowodowało to raptowny wzrost deficytu
bilansowego krajów nie wydobywających ropy naftowej, banki oferowały kredytu bez
rygorystycznych warunków, polityka taniego pieniądza prowadzona przez kraje
rozwinięte, aby ułatwić krajom biedniejszym dostosowanie do szoku naftowego,
względnie niska stopa procentowa przy wysokim poziomie inflacji wręcz zachęcała do
zaciągania kredytów.

Winą za powstanie kryzysu zadłużenia ponoszą także banki nadmiernie udzielające

kredytów krajom o słabej zdolności kredytowej oraz ochłodzenie koniunktury w krajach
rozwiniętych. Pogorszyły się warunki handlu zagranicznego dla krajów słabo rozwiniętych.

Zaczęto szukać rozwiązań kryzysu zadłużenia. Nawet państwo nie powinno móc

bezkarnie przestać spłacać swojego zadłużenia w związku z ogłoszeniem niewypłacalności.
Wg Krugmana powinno się to wiązać z konsekwencją konfiskaty aktywów, niemożności
zaciągania kredytów zagranicznych w przyszłości nawet na kilka lat (ponieważ zaciągając

nowe kredyty, jego dotychczasowi wierzyciele mieliby możliwość dochodzenia swoich
udziałów z tego kredytu, występowałoby zjawisko rolowania długu, czyli spłaty kredytu
nowo zaciąganymi kredytami, co tylko pogarszałoby sytuację państwa) oraz zmniejszenie
korzyści wynikających z wymiany międzynarodowej. Korzyścią z ogłoszenia stanu
niewypłacalności póki co jest fakt, iż dłużnik nie musi spłacać rat kapitałowo-odsetkowych
swojego długu. Środki te będzie mógł przeznaczyć na rozwój gospodarczy swojego kraju, co
w przyszłości pozwoli mu na spłatę zaciągniętego długu.

Państwa, które wpadły w pułapkę zadłużenia były zainteresowane w restrukturyzacji

swojego zadłużenia:

•

wydłużenie okresu spłaty,

•

zmniejszenie rat,

•

zmniejszenie odsetek.

Duży udział w negocjacjach z wierzycielami miał MFW oraz Bank Światowy.

Gdy Meksyk ogłosił niewypłacalność, banki zakręciły kurek z kredytami.

Plany ratowania krajów z kryzysu zadłużenia:

•

Plan Mitteranda:

o

umorzenie 1/3 długu i rozłożenie 2/3 na 14 lat z oprocentowaniem rynkowym,

o

rozłożenie całego długu na 14 lat z oprocentowaniem niższym o 3,5% od
rynkowego,

o

rozłożenie całego długu na 25 lat z oprocentowaniem rynkowym,

•

Koncepcja senatora Bradleya,

•

Plan J. A. Bakera,

•

Propozycja N. F. Brady’ego.

W międzyczasie rozwinięto znaczną ilość instrumentów mających na celu wyjście z kryzysu,
np. operacje swapowe (tzw. swapy trzeciej generacji)

Uproszczona procedura typowej transakcji długu na kapitały kraju dłużniczego obejmuje
dwie podstawowe fazy:

1.

zainteresowana korporacja międzynarodowa lub instytucja finansowa zaleca bankowi
komercyjnemu (inwestycyjnemu) dokonanie zakupu określonej kwoty długu
zagranicznego wybranego kraju dłużniczego na wtórnym rynku kapitałowym,

2.

nabywca długu zagranicznego denominowanego w walucie zagranicznej i działając za
pośrednictwem upełnomocnionego banku komercyjnego, dokonuje w banku
centralnym kraju dłużniczego jego zamiany na walutę kraju dłużniczego.

Trzeba opodatkować międzynarodowe transakcje finansowe. Podatek, nawet w

minimalnej wysokości, mógłby dostarczyć ogromne sumy dla rozwoju. Opodatkowanie
biliona dolarów przemieszczającego się codziennie na rynkach w wysokości 1%
dostarczałoby rocznie 720 mld $. Zaproponowano, aby kwotę tę podzielić na pół i połowę
przeznaczyć na fundusz społeczny i ekologiczny w krajach, gdzie dokonywano transakcji, a
połowę na fundusz wsparcia Południa.

Problem zadłużenia jest nie tylko problemem rachunkowym, ale także moralnym.

Jeżeli dług został zaciągnięty przez despotę, który pilnował przede wszystkim własnych
interesów jest to tzw. dług ohydny.

Dług jest ohydny jeśli był zakontraktowany przez rząd niedemokratyczny i nie

skorzystało na nim społeczeństwo.

Bank Światowy w swojej działalności tez nie zawsze kierował się dobrem społeczeństwa, w
związku z czym został po pewnym czasie pociągnięty do odpowiedzialności.

W 2007 roku kilka miesięcy po wyborze na prezydenta Ekwadoru, Rafaela Correa –

pod presją organizacji społecznych – przystąpił do audytu chronicznego długu
latynoamerykańskiego kraju. Okazało się, że wiele kredytów zostało przyznanych z
pogwałceniem podstawowych norm prawa międzynarodowego. W listopadzie 2008 roku
Ekwador zawiesił więc spłatę części długów, odkupując wkrótce za 900 mln $ dług warty 3,2
mld $. Zaoszczędzone pieniądze przeznaczono na wzrost nakładów na szkolnictwo, służbę
zdrowia, pomoc socjalną oraz rozwój infrastruktury i komunikacji. Jednak da się przełożyć
interesy obywateli nad zyski wierzycieli.

Szybki rozwój Niemiec był możliwy dzięki anulowaniu w 1953 roku ich długów

wojennych o 51%.

Rezolucja Praw Człowieka: „zapewnienie praw ludności zadłużonego kraju do

żywności, mieszkania, zatrudnienia, edukacji, usług zdrowotnych i zdrowego środowiska nie
może być podporządkowane wdrażaniu polityk dostosowania strukturalnego i reform
gospodarczych związanych z długiem.”