WYKŁAD 12.01.2015
Unia gospodarcza- wyższa forma wspólnego rynku, w którym kraje członkowskie dokonały także harmonizacji wszystkich rodzajów polityki, mających wpływ na warunki konkurencji na rynkach narodowych. Przedmiotem takiej harmonizacji są przede wszystkim polityka podatkowa, pieniężna i społeczna. Jest to forma integracji gospodarczej państwa, polegająca na:
Prowadzeniu wspólnej polityki handlowej
Prowadzeniu wspólnej polityki rolnej
Prowadzeniu wspólnej polityki transportowej
Prowadzeniu wspólnej polityki ochrony środowiska
Prowadzeniu wspólnej polityki w innych żywotnych działach
Ustanowieniu unii celnej
Ustanowieniu wspólnego rynku
Ujednoliceniu ustawodawstwa
Unia gospodarcza
Jeśli w ramach unii gospodarczej ma miejsce również pełna koordynacja polityki kursowej i walutowej, utworzenie wspólnych rezerw walutowych, wspólnego banku centralnego oraz wprowadzenie wspólnej waluty – czyli utworzenie unii walutowej – można wtedy mówić o unii gospodarczej i walutowej.
W grudniu 1989r. na szczycie Rady Europejskiej w Strasburgu postanowiono zwołać konferencję międzyrządową w celu uzgodnienia poprawek do Traktatu z uwzględnieniem założeń europejskiego systemu walutowego. Poprawki te uwzględniono w Traktacie o Unii Europejskiej, który szefowie państw i rządów oficjalnie przyjęli na posiedzeniu rady Europejskiej w Maastricht w grudniu 1991r. i podpisali 7 lutego 1992r.
Celem, powołanej w 1992r. w Maastricht, Unii Europejskiej jest utworzenie unii gospodarczej i walutowej, czyli obszaru o zharmonizowanej polityce gospodarczej i wspólnej walucie. Realizacja tego celu wymaga wprowadzania wielu zmian w różnych obszarach życia gospodarczego UE.
Unia Europejska dąży do zbudowania rynku o swobodnym przepływie kapitału między krajami członkowskimi, Rynek ten ma zapewnić konsumentom swobodny i nieograniczony dostęp do wszystkich instytucji finansowych UE i ich produktów, a instytucjom finansowym umożliwić działanie we wszystkich krajach UE na takich samych zasadach, jakie obowiązują podmioty krajowe.
Ustanowienie jednolitego rynku finansowego obejmującego rynek bankowy, rynek ubezpieczeniowy oraz rynek papierów wartościowych, wymagało zapewnienia funkcjonowania na nim trzech podstawowych swobód:
Swobody przepływu kapitałów między krajami członkowskimi
Swobody osiedlania się
Swobody świadczenia usług
Swoboda przepływu kapitału
Została potwierdzona w traktacie z Maastricht. Traktat zakazuje stosowania jakichkolwiek restrykcji w przepływie kapitałów miedzi krajami Unii, a także między nimi a krajami trzecimi
Swoboda osiedlania się oznacza prawo są podejmowania działalności gospodarczej na własny rachunek, zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne, z krajów Unii w pozostałych krajach członkowskich, zgodnie z obowiązującymi w nich zasadami w stosunku do własnych obywateli. Z punktu widzenia instytucji finansowych korzystanie z tej swobody umożliwia zakładanie swych oddziałów w innych krajach unii i prowadzenia działalności na ich terenie
Swoboda świadczenia usług w przypadku instytucji finansowych oznacza, że mogą one świadczyć swe usługi na rzecz podmiotów w innych krajach członkowskich bez potrzeby posiadania w nich swego oddziału lub też jakiegokolwiek innego stałego zakładu. W ten sposób można prowadzić sprzedaż na odległość, bądź też inaczej sprzedaż” korespondencyjna” takich usług bankowych czy ubezpieczeniowych, które nie wymagają bezpośredniego kontaktu z ich nabywcą.
Kryteria konwergencji
Unia gospodarcza i walutowa
Stabilność cen
Konwergencja stóp procentowych
Dyscyplina finansów publicznych
Stabilność kursu walutowego
Kryterium stabilności cen
Średnia stopa inflacji odnotowana w ciągu 1 roku poprzedzającego badanie nie przekracza o więcej niż 1,5pkt. Proc. Inflacji 3 państwa członkowskich o najbardziej stabilnych cenach.
Kryterium stóp procentowych
W ciągu jednego roku przed badaniem średnia długoterminowa stopa procentowa nie może przekraczać o więcej niż 2 pkt. procentowe średniej z analogicznych stóp w 3 państwach członkowskich o najbardziej stabilnych cenach.
Kryterium fiskalne
Państwo członkowskie w momencie dokonywania oceny nie może być objęte decyzją Rady Ecofin stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu (EDP)
Uruchomienie procedury EDP:
Faktyczny lub planowany deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych (ang. General goverment; g.g.) w relacji do PKB przekracza wartość referencyjną (3% PKB)
Relacja długu sektora g.g. do PKB przekracza wartość referencyjną (60% PKB)
Kryterium kursu walutowego
Uczestniczenie przez co najmniej 2 lata w Europejskim Mechanizmie Kursowym (ERM II) bez „poważnych napięć” oraz dokonywania- na własny wniosek- dewaluacji
Unia polityczna jest ostatnim stadium integracji. Oznacza ona koordynację, a w zasadzie unifikację polityki wewnętrznej i zagranicznej krajów tworzących ugrupowanie integracyjne. Utworzenie unii politycznej w praktyce oznacza powstanie nowego organizmu politycznego dlatego też trudno jest jeszcze wskazać na konkretny przykład obrazujący funkcjonowanie takiej unii.
Międzynarodowa integracja gospodarcza wiąże się z wielkimi przeobrażeniami mającymi na celu dostosowanie struktur ekonomicznych integrujących się państwa. Aby zjawisko to mogło zajść, muszą być spełnione pewne warunki, wyróżnia się cztery takie warunki:
Położenie geograficzne
Komplementarność struktur gospodarczych
Odpowiednia infrastruktura
Prointegracyjna polityka ekonomiczna
Położenie geograficzne uważane było dotychczas za najważniejszy, podstawowy czynnik rozwoju międzynarodowej integracji gospodarczej. Zwraca się tutaj uwagę na odległość pomiędzy integrującymi się państwami, bowiem od niej zależy między innymi czas przepływu towarów i usług, czy czynników produkcji. Z ekonomicznego punktu widzenia dowodem istoty tego warunku są koszty transportu, koszty przepływu wymienionych czynników.
Obecnie za podstawowy warunek międzynarodowej integracji gospodarczej uważa się komplementarność struktur gospodarczych.
Komplementarność struktur gospodarczych oznacza wzajemne dopasowanie tych struktur w obrębie dwóch lub większej liczby krajów
Co prawda brak komplementarność tych struktur, czy nawet konkurencyjność, nie świadczy o niemożliwości zaistnienia jej w przyszłości. Wszystko zależy od tego, w jakich warunkach występuje brak komplementarności, a w jakich konkurencyjność
Przez odpowiednią infrastrukturę rozumie się niezbędne warunki techniczne. Które umożliwiają prowadzenie wymiany handlowej. Zwraca się uwagę na rozwinięte połączenie drogowe, kolejowe, morskie, lotnicze, telekomunikacyjne. Spełnienie tego warunku może z jednej strony bardzo ułatwić integrację krajów sąsiedzkich, z drugiej natomiast ich brak lub niedorozwój mogą znacznie utrudniać integrację z pozostałymi krajami.
Sprzyjająca integracji gospodarczej polityka ekonomiczna państwa wyraża się we wzajemnym udzielaniu sobie preferencji celnych, parataryfowych i pozataryfowych, czy tez całkowitego zniesienia ceł, ograniczeń ilościowych lub administracyjnych. Takie posunięcia zazwyczaj dość szybko stymulują zwiększony przepływ różnego rodzaju dóbr i usług. Również ważna jest koordynacja polityki gospodarczej integrujących się państwa.