25.04.21

1

CHOROBA

CHOROBA

ZWYRODNIENIOWA

ZWYRODNIENIOWA

STAWÓW

STAWÓW

OSTEOARTROZA

OSTEOARTROZA

Dr med. Ewa Stanisławska –

Biernat
Klinika Reumatologii
Instytut Reumatologiczny,

Warszawa

25.04.21

2

Co to jest reumatyzm?

Co to jest reumatyzm?



Pojęcie ogólne, nie medyczne



Wszystkie dolegliwości ze strony

układu ruchu



Łącznie ponad 100 chorób

zaliczanych do grupy schorzeń

reumatycznych

25.04.21

3

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów



Najczęstsza choroba stawów na

świecie



Zachorowuje większość ludzi

powyżej 65 roku życia



Zachorowalność zwiększa się z

wiekiem



Główna przyczyna inwalidztwa w

krajach rozwiniętych

25.04.21

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

– dane

– dane

epidemiologiczne

epidemiologiczne



Częstość występowania: 10-20%



Najczęstsza przyczyna

endoprotezoplastyki stawów

1

1 Dieppe P, BMJ, 1999, 318,1299-1300

1 Dieppe P, BMJ, 1999, 318,1299-1300

25.04.21

5

0

20

40

60

80

20

40

60

80

mężczyźni

Wiek (lata)

C

zę

st

o

ść

c

h

zs

(

%

)

0

20

40

60

80

20

40

60

80

kobiety

Wiek (lata)

C

zę

st

o

ść

c

h

zs

(

%

)

Częstość chzs w zależności od

Częstość chzs w zależności od

wieku ( zmiany radiologiczne)

wieku ( zmiany radiologiczne)

ręka

kolano

biodro

ręka

kolano

biodro

25.04.21

6

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

Etiologia – nieznana



Starzenie się chrząstki ?



Proces zapalny ?

25.04.21

7

Zmiany destrukcyjne

Zmiany destrukcyjne

chrząstki w chorobie

chrząstki w chorobie

zwyrodnieniowej

zwyrodnieniowej

25.04.21

8

Czynniki sprzyjające rozwojowi

Czynniki sprzyjające rozwojowi

choroby zwyrodnieniowej

choroby zwyrodnieniowej

stawów

stawów



Wiek powyżej 50 lat



Nadwaga



Przeciążenia mechaniczne



Czynniki dziedziczne



Zaburzenia metaboliczne i

hormonalne

25.04.21

9

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa



Dotycząca jednego stawu

- staw biodrowy – koksartroza
- staw kolanowy – gonartroza
- stawy rąk

•

Dotycząca kręgosłupa –

spondyloartroza



Dotycząca wielu stawów

-uogólniona chzs

25.04.21

10

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

– rozpoznanie

– rozpoznanie



Objawy podmiotowe (wywiad

lekarski)



Objawy przedmiotowe (badanie

stawów)



Badania rentgenowskie



Badania laboratoryjne

25.04.21

11

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

- objawy podmiotowe

- objawy podmiotowe



Ból



Uczucie sztywności stawu



Pogorszenie funkcji stawu



Inwalidztwo

25.04.21

12

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

- BÓL

- BÓL



związany z ruchem w stawie



związany z obciążaniem

stawu (stanie, chodzenie

po schodach)



bóle spoczynkowe i nocne

25.04.21

13

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów



Sztywność w stawie - zwykle do

30 min



Trudność wykonywania pewnych

czynności – chodzenie, chodzenie

po schodach, wykonywanie

zakupów



Uczucie niestabilności stawu

25.04.21

14

Chzs –objawy

Chzs –objawy

przedmiotowe

przedmiotowe



Tkliwość struktur wokół stawu



Trzeszczenia (trzaski)



Poszerzenie zarysu stawu



Ograniczenie ruchów i bolesność



Trudność w biernych ruchach

stawu



Niestabilność



Okresowy wysięk w stawie

25.04.21

15

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

- zdjęcia rentgenowskie

- zdjęcia rentgenowskie



Zwężenie szpary stawu



Tworzenie się wyrośli kostnych –

osteofitów („dziobów”)



Często zaawansowanie zmian

rentgenowskich nie odpowiada

nasileniu dolegliwości !!!

25.04.21

16

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów



Badania laboratoryjne

powszechnie wykonywane – w

normie



Nie ma badania

laboratoryjnego

potwierdzającego rozpoznanie

chzs

25.04.21

17

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

- skutki

- skutki

Pogorszenie jakości życia

(Quality of life)



Trudności w wykonywaniu

codziennych czynności



Utrudnienie w uczestniczeniu w

życiu rodzinnym i społecznym



Poczucie osamotnienia i

uzależnienia od innych osób

25.04.21

18

Gonartroza- zmiany

Gonartroza- zmiany

radiologiczne

radiologiczne



Zwężenie szpary

stawu



Brzeżne

osteofity

25.04.21

19

guzki

guzki

Heberdena i Boucharda

Heberdena i Boucharda

Guzki Heberdena i Boucharda

25.04.21

20

25.04.21

21

25.04.21

22

25.04.21

23

25.04.21

24

Cele leczenia

Cele leczenia

choroby zwyrodnieniowej stawów

choroby zwyrodnieniowej stawów



Znieść ból i objawy towarzyszące



Usunąć sztywność i obrzęk



Zmniejszyć inwalidztwo lub

poprawić sprawność



Utrzymać sprawność stawu i

jakość życia

25.04.21

25

Zasady leczenia choroby

Zasady leczenia choroby

zwyrodnieniowej stawów

zwyrodnieniowej stawów



Leczenie musi być kompleksowe



Powinno być dostosowane

indywidualnie dla każdego pacjenta



Konieczne stosowanie metod

leczenia niefarmakologicznego

i

farmakologicznego

25.04.21

26

I. Niefarmakologiczne

I. Niefarmakologiczne

leczenie choroby

leczenie choroby

zwyrodnieniowej stawów

zwyrodnieniowej stawów



Edukacja pacjenta



Grupy samopomocy



Comiesięczny kontakt telefoniczny z

przeszkolonym personelem



Redukcja masy ciała u osób z

nadwagą

25.04.21

27

25.04.21

28

25.04.21

29

25.04.21

30

25.04.21

31

II. Niefarmakologiczne leczenie

II. Niefarmakologiczne leczenie

choroby zwyrodnieniowej

choroby zwyrodnieniowej

stawów

stawów



Ćwiczenia - utrzymujące/poprawiające

zakres ruchu, wzmacniające

mięśnie, ogólnokondycyjne ćwiczenia

aerobowe



Sprzęt rehabilitacyjny (laski, kule,

stabilizatory,wkładki do obuwia)



Fizykoterapia

25.04.21

32

I. Leczenie

I. Leczenie

farmakologiczne choroby

farmakologiczne choroby

zwyrodnieniowej stawów

zwyrodnieniowej stawów



Leki przeciwbólowe

(paracetamol, tramadol)



Niesteroidowe leki

przeciwzapalne (NLPZ)



Koksyby

25.04.21

33

II. Leczenie farmakologiczne

II. Leczenie farmakologiczne

choroby zwyrodnieniowej

choroby zwyrodnieniowej

stawów

stawów

Leki modyfikujące strukturę

chrząstki

i przebieg choroby

zwyrodnieniowej



Siarczan chondroityny



Siarczan glukozaminy

25.04.21

34

Znaczenie siarczanu

Znaczenie siarczanu

glukozaminy w leczeniu

glukozaminy w leczeniu

chzs*

chzs*



Liczba obserwowanych pacjentów-212



Badanie w porównaniu z placebo



Czas trwania obserwacji – 3 lata



Zmniejszenie dolegliwości w grupie

chorych otrzymujących siarczan

glukozaminy



W obrazie rtg w grupie placebo

zwężenie szpary stawu

* Reginster J, Lancet 2001;357:251

25.04.21

35

Siarczan glukozaminy w

Siarczan glukozaminy w

leczeniu chzs

leczeniu chzs



Duże bezpieczeństwo leczenia



Mała liczba działań

niepożądanych



W niektórych krajach traktowany

jako dodatek żywieniowy

25.04.21

36

III. Leczenie farmakologiczne

III. Leczenie farmakologiczne

choroby zwyrodnieniowej

choroby zwyrodnieniowej

stawów

stawów

Leki podawane

dostawowo



Kortykosteroidy



Hialuroniany

25.04.21

37

Leczenie chirurgiczne

Leczenie chirurgiczne

choroby zwyrodnieniowej

choroby zwyrodnieniowej

stawów

stawów



Endoprotezoplastyka

(alloplastyka)

stawu biodrowego,

kolanowego



Osteotomia

25.04.21

38

Ocena leczenia

Ocena leczenia

choroby zwyrodnieniowej

choroby zwyrodnieniowej

stawów

stawów



Ocena skuteczności



Ocena bezpieczeństwa

25.04.21

39

Ocena skuteczności

Ocena skuteczności

leczenia w chorobie

leczenia w chorobie

zwyrodnieniowej

zwyrodnieniowej



Zmniejszenie bólu



Poprawa funkcji stawu



Poprawa ogólnej sprawności



Poprawa jakości życia

25.04.21

40

Ocena bezpieczeństwa

Ocena bezpieczeństwa

leczenia

leczenia



Częstość objawów niepożądanych po

leczeniu



Rodzaj działań niepożądanych



Po klasycznych niesteroidowych

lekach przeciwzapalnych – bóle

brzucha, choroba wrzodowa,

krwawienia i perforacje z przewodu

pokarmowego

25.04.21

41

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

stawów

stawów

- koszty społeczne

- koszty społeczne



Absencja chorobowa



Renty inwalidzkie



Koszty leczenia farmakologicznego



Koszty leczenia powikłań po leczeniu



Koszty rehabilitacji



Koszty leczenia chirurgicznego

(endoprotezy!!)



Koszty opieki nad

niepełnosprawnymi

25.04.21

42

DEKADA KOŚCI I STAWÓW

DEKADA KOŚCI I STAWÓW

JOINT AND BONE DECADE

JOINT AND BONE DECADE

2000-2010

2000-2010

Ogłoszona przez
Światową Organizację

Zdrowia
(WHO)