SYNTETYCZNE LEKI

CHEMIOTERAPEUTYCZNE

CHINOLON

Y

OGÓLNA

CHARAKTERYSTYKA

-dobre właściwości przeciwbakteryjne
-dobre właściwości kinetyczne
-skuteczne przeciw Streptococcus

pneumoniae

PODZIAŁ CHINOLONÓW

I generacja znaczenie

historyczne

II generacja fluorochinolony
III generacja fluorochonolony
IV generacja

CHINOLONY I

GENERACJI

-stosowane wyłącznie w zakażeniach

dróg moczowych

-przestarzałe

kwas nalidiksowy, kwas

oksolinowy, cinoksacyna

kwas pipemidowy

- dostępny w

Polsce

CHINOLONY II

GENERACJI

-klasyczne
-stosowane głównie w zakażeniach

tlenowymi bakteriami Gram-
ujemnymi

-ciprofloksacyna, norfloksacyna,

ofloksacyna

- dostępne w Polsce

-temafloksacyna

- wycofana ze

względu na działania niepożądane

-fenoksacyna, fleroksacyna,

lomefloksacyna, pefloksacyna

CHINOLONY III

GENERACJI

-wykazują podwyższoną aktywność

wobec bakterii Gram-dodatnich

-lewofloksacyna, sparfloksacyna

-

dostępne w Polsce

-grepafloksacyna

- wycofana ze

względu na reakcje niepożądane

-gatiflokscyna, pazufloksacyna,

tosufloksacyna

CHINOLONY IV

GENERACJI

-wykazują podwyższoną aktywność

wobec bakterii Gram-dodatnich i
beztlenowych

-moksyfloksacyna

- dostępna w

Polsce

-klinafloksacyna, trowafloksacyna

-

wycofane ze względu na reakcje
niepożądane

MECHANIZM DZIAŁANIA

FLUOROCHINOLONÓW

• hamowanie 2 enzymów

bakteryjnych: TOPOIZOMERAZY
IV oraz GYRAZY DNA

,

odpowiadających za prawidłową
strukturę podwójnej spirali DNA;
tym samym zablokowanie syntezy
DNA i śmierć komórki

MECHANIZM

OPORNOŚCI NA

FLUOROCHINOLONY (1)

-mutacje w obrębie genów

kodujących ww enzymy

-mutacja pierwotnego punktu

uchwytu - zmniejszenie
wrażliwości

-mutacja w obrębie drugiego

enzymu - oporność wysokiego
stopnia

MECHANIZM

OPORNOŚCI NA

FLUOROCHINOLONY (2)

-mało swoisty
-odpowiedzialny za oporność wobec

wielu antybiotyków

-wyzwalany nie tylko przez obecność

leków w środowisku bakterii

-istotą -

POMPA ENZYMATYCZNA

,

usuwająca lek z komórki

-ściśle skorelowany z częstym

stosowaniem chinolonów i ich trudną
biodegradacją

OPORNOŚĆ NA

FLUOROCHINOLONY

-Bakterie Gram-dodatnie:

paciorkowce tlenowe, gronkowce,
zwłaszcza MRSA oraz MRSE

-Neisseria gonorrhoeae, Pseudomonas

aeruginosa, Enterobacteriaceae
(Klebsiella pneumoniae)

FARMAKOKINETYKA

FLUOROCHINOLONÓW

(1)

-dobrze wchłaniane z przewodu

pokarmowego

-biodostępność 60 - 90+ %

(z wyjątkiem

norfloksacyny

)

-pokarm nieznacznie opóźnia

wchłanianie

-alkalizacja treści żołądkowej może

upośledzać wchłanianie (Al

.3+

, Mg

2+

,

Ca

2+

)

ciprofloksacyna popijana sokiem
Orange+Ca

2+

-max stężenie w surowicy - 1-2 h po

podaniu doustnym

FARMAKOKINETYKA

FLUOROCHINOLONÓW

(2)

-rozmieszczenie wewnątrz- i

zewnątrzkomórkowe

-w tkankach stężenie leku co najmniej

równe stężeniu we krwi

-we krwi płodu - do 90% stężenia we

krwi matki

-w mleku matki - do 75% stężenia we

krwi

FARMAKOKINETYKA

FLUOROCHINOLONÓW

(3)

-stężenia 150+ %:

mocz, błona śluzowa oskrzeli, płuca,
nerki, płyn maziowy

-stężenia 50 - 150%:

wydzielina gruczołów oskrzelowych,
mięśnie, macica

-stężenia poniżej 50%:

płyn mózgowo-rdzeniowy, tkanka
tłuszczowa, gałka oczna, wydzielina
gruczołu krokowego

ELIMINIACJA

FLUOROCHINOLONÓW

-okresy półtrwania 3 - 30 h
-dawki podlegające biotransformacji

0 - 90%

-metabolizm z udziałem cytochromu

P 450

-ryzyko inerakcji

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

(1)

-większość dobrze tolerowana
-wycofane:

temafloksacyna

- hemoliza

grepafloksacyna

- zaburzenia

rytmu serca

trowafloksacyna

-

hepatotoksyczność

klinafloksacyna

- fototoksyczność

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

(

2)

-ze strony przewodu pokarmowego

nudności, wymioty, biegunka, brak łaknienia

-ze strony OUN

bóle, zawroty głowy, senność, pobudzenie,
niepokój, psychozy, majaczenia, drgawki

-ze strony wątroby
-ze strony nerek

krystaluria

-ze strony skóry

wysypka, świąd, pokrzywka,

fototoksyczność

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

(3)

-ze strony krążenia

spadek ciśnienia, tachykardia,
omdlenia, wydłużenie odstępu QT w
EKG, w następstwie

zaburzeń rytmu

komorowego (sparfloksacyna)

-ze strony stawów

tendinopatie

-OGRANICZENIE STOSOWANIA U

DZIECI DO SYTUACJI
BEZWZGLĘDNEJ KONIECZNOŚCI

INTERAKCJE

-TEOFILINA

okres półtrwania wydłuża się z 6 do 8,5
h, w konsekwencji - nudności, niepokój,
drżenia
(

z wyłączeniem

: o-, lewo-, gati-,

moksyfloksacyny)

-KOFEINA

jw., o lżejszym przebiegu

-LEKI PRZECIWZAKRZEPOWE

LEKI ANTYDEPRESYJNE

nasilenie działania

FLUOROCHINOLONY II

GENERACJI

-aktywne głównie wobec:

Escherichia coli, Citrobacter , Enterobacter
, Klebsiella, Proteus, Salmonella, Shigella,
Yersinia, Neisseria, Haemophilus spp

-umiarkowanie aktywne wobec:

Chlamydia, Legionella, Mycoplasma

-aktywne wobec:

Campylobacter jejuni,

Mycobacterium

tuberculosis

,

Staphylococcus aureus,

Listeria monocytogenes, Bacillus anthracis

Fluorochinolony II generacji

CIPROFLOKSACYNA (1)

-największa aktywność

przeciwbakteryjna

-jako jedyna wykazuje aktywność

wobec Pseudomonas aeruginosa

-nieskuteczna wobec gronkowców i

paciorkowców tlenowych

-okres półtrwania 3 - 6 h
-metabolizowana w wątrobie w 50%

Fluorochinolony II generacji

CIPROFLOKSACYNA (2)

-wskazania do stosowania:

zakażenia dróg moczowych
zakażenia skóry i tkanek miękkich
zakażenia kości i stawów
zakażenia wewnątrzbrzuszne
zakażenia dolnych dróg oddechowych
niepowikłane zapalenie cewki moczowej
zapalenie szyjki macicy
(N.gonorrhoeae)
dur brzuszny
profilaktyka i leczenie wąglika

Fluorochinolony II generacji

CIPROFLOKSACYNA (3)

-POSTACI

tabletki

250 - 750 mg 2 x dobę

preparat dożylny

200 - 400 mg co 12 h

preparaty oczne

Fluorochinolony II generacji

OFLOKSACYNA (1)

-wykazuje słabsze działanie od

ciprofloksacyny

-nieco silniej działa na

Chlamydia

spp

-okres półtrwania 5 - 7,5 h
-praktycznie niemetabolizowana w

wątrobie

-zalecana do stosowania w

zakażeniach narządów miednicy
mniejszej spowodowanych przez
Chlamydia spp

Fluorochinolony II generacji

OFLOKSACYNA (2)

-POSTACI

doustnie

200 - 400 mg 2 x dobę

dożylnie

200 - 300 mg co 12 h

Fluorochinolony II generacji

PEFLOKSACYNA (1)

-wykazuje jeszcze mniejszą

aktywność przeciwbakteryjną

-nieskuteczna wobec Pseudomonas

aeruginosa i bakterii Gram-
dodatnich

-prawie całkowicie metabolizowana

w wątrobie

-największe ryzyko interakcji

-okres półtrwania 7 - 14 h

Fluorochinolony II generacji

PEFLOKSACYNA (2)

-wskazania do stosowania:

zakażenia dróg moczowych
zakażenia gruczołu krokowego
zakażenia kości
zakażenia stawów
zakażenia dolnych dróg
oddechowych
spowodowane bakteriami

Gram-

ujemnymi

Fluorochinolony II generacji

PEFLOKSACYNA (3)

-POSTACI

doustnie

400 mg 2 x dobę

dożylnie

400 mg 2 x dobę

Fluorochinolony II generacji

NORFLOKSACYNA

-charakterystyka podobna do

chinolonów I generacji

-okres półtrwania 3 - 4 h
-w 30% metabolizowana w wątrobie
-stosowana głównie w zakażeniach

dróg moczowych oraz w postaci
kropli do oczu

-doustnie

400 mg 2 x dobę

Fluorochinolony III generacji

SPARFLOKSACYNA (1)

-wykazuje podwyższoną aktywność

wobec gronkowców i
paciorkowców tlenowych

-bardziej aktywna wobec patogenów

atypowych

-wykazuje wiele działań

niepożądanych

zaburzenia rytmu, fototoksyczność

-okres półtrwania 16 - 30 h
-w 50% metabolizowana w wątrobie

Fluorochinolony III generacji

SPARFLOKSACYNA (2)

-wskazania do stosowania:

pozaszpitalne zapalenia płuc
bakteryjne zaostrzenie PZCHP
zakażenia przez

Chlamydia

pneumoniae

-POSTACI

doustnie

I dawka 400 mg x dobę
następne200 mg x dobę

Fluorochinolony III generacji

LEWOFLOKSACYNA

-jest lewoskrętnym izomerem

ofloksacyny

-nie metabolizowana w wątrobie
-wskazania:

ostre zapalenie zatok przynosowych
zaostrzenie POCHP
pozaszpitalne zapalenie płuc
powikłane zakażenia dróg moczowych,
skóry

-POSTACI

doustnie lub dożylnie

500 - 750 mg co

24 h

Fluorochinolony IV generacji

MOKSYFLOKSACYNA (1)

-najmłodszy ze stosowanych w

Polsce fluorochinolonów

-wykazuje wzmożoną aktywność

wobec bakterii Gram-dodatnich ,
beztlenowych oraz atypowych
patogenów oddechowych, także
pneumokoków opornych na
ciprofloksacynę

-wykazuje wyrównane

powinowactwo do obu docelowych
enzymów

Fluorochinolony IV generacji

MOKSYFLOKSACYNA (2)

-metabolizowana w wątrobie, ale

bez udziału P 450

-okres półtrwania 9 - 16 h
-wskazania do stosowania:

zaostrzenie POCHP
ostre zapalenie zatok obocznych nosa
pozaszpitalne zapalenie płuc

-POSTACI

doustnie

400 mg 1 x dobę

Fluorochinolony IV generacji

GATIFLOKSACYNA (1)

-wykazuje nasiloną aktywność

wobec bakterii Gram-dodatnich i
beztlenowców

-nie zaburza aktywności cytochromu
-nie powoduje objawów

fototoksyczności

-nie wydłuża odstępu QT
-nie uszkadza wątroby

Fluorochinolony IV generacji

GATIFLOKSACYNA (2)

-wskazania do stosowania:

pozaszpitalne zapalenie płuc
ostre zapalenie zatok obocznych nosa
zaostrzenie POCHP
zakażenia dróg moczowych
zakażenia powodowane przez

Neisseria

gonorrhoeae

-POSTACI

doustnie lub dożylnie

400 mg 1 x

dobę

FLUOROCHINOLONY W

LECZNICTWIE

-popularna grupa leków o szerokim

zakresie stosowania i korzystnej
kinetyce

-jednak o sporej liczbie działań

niepożądanych i szybkim narastaniu
oporności

-nie powinny być rutynowo stosowane

jako
leki I rzutu

-wskazania do stosowania

pierwszorzutowego:

Salmonella, Shigella, Legionella spp,
Campylobacter jejuni, Pseudomonas
aeruginosa w powikłanym zakażeniu dróg
moczowych oraz zakażenia układu
oddechowego u chorych z mukowiscydozą

-drugorzędowe leki przeciwgruźlicze