Chemioterapeutyki o działaniu bójczym

Krzysztof Kosielski
2011

Chinolony
Pochodne 4-chinolonu
(inhibitory gyrazy)

Mechanizm działania:



Pochodne chinolonu są inhibitorami podjednostki
A gyrazy DNA. Zahamowanie aktywności tego
enzymów prowadzi do zniesienia replikacji DNA –
brak wbudowywania nukleotydów. W
konsekwencji dochodzi do zahamowania
podziałów komórek bakterii oraz do ich śmierci.



Dodatkowo następuje zahamowanie
przekazywania oporności przez plazmidy
(inhibicja gyrazy plazmidów). Wytwarzanie
oporności odbywa się poprzez wytwarzanie
gyrazy mniej wrażliwej, lub poprzez zmniejszenie
przepuszczalności błony komórkowej dla tej
grupy leków.

1. Kwas nalidyksowy i jego
analogi

Przedstawiciele:

•

Kwas oksolinowy

•

Kwas piromidowy

•

Kwas pipeminowy

Oraz syntetyczne pochodne chinolonu:



Enoksacyna



Cinoksacyna



Rozoksacyna

Zakres działania i
Farmakokinetyka



Bakterie G-

Zwłaszcza Klebsiella i część szczepów Proteus.



Nie działają na P. Aeuruginosa

Z wyjątkiem kwasu pipemidowego.
Stosowane głównie w zakażeniach dróg

moczowych

Ulegają przemianom w wątrobie (oprócz kwasu
pipemidowego), wydalane z moczem w postaci
nieaktywnych metabolitów. Kwas pipemidowy
jest wydalany w postaci czynnej.

Działania niepożądane i
zastosowanie

Główne działania niepożądane to:



Nudności, wymioty, biegunki



Bolesne skurcze jelit (k. oksolinowy)



Nadwrażliwość na UV



Objawy uczuleniowe



Uszkodzenie szpiku



Objawy z strony OUN

Zastosowanie: ostre i przewlekłe

stany zapalne dróg moczowych

2. Pochodne
fluorochinolonu

1 Generacji:



Ciprofloksacyna



Ofloksacyna



Pefloksacyna (prolek)



Norfloksacyna (wyłączana)

2 Generacja (duża aktywność):



Fleroksacyna



Gatifloksacyna



Garenoksacyna



Moxifloksacyna



Sparfloksacyna



Trowafloksacyna  prolek parenteralny
Alatrofloksacyna

Zakres działania



Bakterie G-, w tym P. aeuruginosa 
Ciprofloksacyna



Gronkowce (oprócz MRSA)



Paciorkowce grup A,B,C,D i S. Pneumoniae



Legionella



M. catarrhalis



Chlamydie, Mykoplazmy



M. tuberculosis in vitro



M. Fortuitum, avium, kansaii, chelonae



B. anthracis  Ciprofloksacyna

Zastosowanie kliniczne:



Zakażenia dróg moczowych oporne na inne
chemioterapeutyki (Enoksacyna i
Norfloksacyna)



Nosicielstwo duru brzusznego oraz
rzeżączka (Ciprofloksacyna i Ofloksacyna)



Zapalenie opon mózgowych wywołanych
przez meningokoki



Działanie synergistyczne z antybiotykami
aminoglikozydowymi, β-laktamowymi, i
tetracyklinami w zwalczaniu zakażeń dróg
oddechowych, tkanek miękkich i zakażeń
dróg rodnych.

Działania niepożądane:



Utrata łaknienia



Zaburzenia smaku



Nudności, wymioty, biegunka



Odczyny uczuleniowe



Leukopenia, eozynofilia



↑ aminotransferaz, fosfatazy, kreatyniny



Fotodermatozy



Zaburzenia snu, bóle głowy



↓ progu drgawkowego, drgawki



Stan splątania



↑ odcinka QT, zaburzenia rytmu



NIE wolno stosować z lekami a/arytmicznymi grup 1A i III,
lekami p/histaminowymi, TLPD, Cizapridem



NASILAJĄ toksyczność teofiliny, digoksyny i kumaryn

Nowsze pochodne
chinolonów



Gatifloksacyna – skuteczniejsza
przeciwko bakteriom G+, przeciwko G-
słąbiej od ciprofloksacyny. Wywołuje
zaburzenia rytmu serca – przedłuża
odstęp QT



Gemifloksacyna – Działa na pneumokoki,
część G-, Chlamydie. Stosowana w
leczeniu poza szpitalnych zapaleń płuc i
zaostrzeniach przewlekłych zapaleń
oskrzeli wywołanych wrażliwymi na niego
drobnoustrojami.

Nowsze pochodne
chinolonów



Garenoksacyna – Stosowana doustnie i
parenteralnie, stosowana w
zakażeniach dróg oddechowych i
moczowych oraz zakażeniach skóry i
tkanek miękkich.



Prulifloksacyna – Prolek, czynną
postacią jest Ulifloksacyna, wskazania
do stosowania do zakażenia dróg
moczowych i oddechowych



Sitafloksacyna – Bakterie G+ (MRSA
także), i G-

Dziękuje za uwagę 