URAZY GŁOWY

URAZOWE USZKODZENIE

MÓZGU

URAZY

CZASZKOWO-MÓZGOWE

WIADOMOŚCI OGÓLNE

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

„Spośród wszystkich typów urazów
te, które dotyczą mózgu
stosunkowo najczęściej prowadzą
do śmierci lub w najlepszym razie
ciężkiego inwalidztwa”

„

Istnieje paląca potrzeba tworzenia nowych

sposobów zapobiegania urazom mózgu

i lepszej opieki w stosunku do tych osób,

które tym urazom uległy”

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

Raport National Center

for Injury Prevention and Control

USA

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

uraz głowy - główna składowa obrażeń

wielonarządowych

uraz - trzecia,

po chorobach układu krążenia i

nowotworach,

przyczyna zgonów populacji ludzkiej

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

STANY ZJEDNOCZONE

- rocznie 140,000-150,000 zgonów z

powodu

wszystkich urazów

- urazy głowy rocznie: 410,000

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

płeć ofiar urazów głowy

- przede wszystkim młodzi mężczyźni

15 - 24 r.ż

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

GŁOWY

przyczyny urazów głowy:

- wypadki komunikacyjne -

48%

- upadki z wysokości -

21%

- pobicia -

12%

wyraźna dominacja urazów głowy w

wypadkach komunikacyjnych

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW GŁOWY

- 60% chorych ulega urazom w dużych

aglomeracjach miejskich z zapleczem

neurochirurgicznym

- 40% ulega urazom na prowincji, gdzie

przynajmniej na pierwsze godziny po urazie

decydujący wpływ ma działanie

miejscowego

zespołu dyżurnego (chirurg, nie zawsze

neurolog czy ortopeda)

ALKOHOL A URAZY GŁOWY

- ponad 15 tys. ofiar śmiertelnych urazów

komunikacyjnych związanych ze spożyciem

alkoholu (USA, 1999, Polska ok. 2000 ?)

- koszty tej urazowości ok. 27 mld $ (USA,

1998, Polska ok.

12 mld PLN

ALKOHOL A URAZY GŁOWY

dodatkowe trudności z chorym po urazie

głowy

i spożyciu/nadużyciu alkoholu:

- utrudniona diagnostyka (pobudzenie,

negatywizm, często agresja, wymioty)

- zmienna reakcja na leki

(możliwa interakcja alkoholu z lekami

sedatywnymi

z możliwym zatrzymaniem oddechu)

ALKOHOL A URAZY

GŁOWY

pamiętajmy !

- w świetle kodeksu karnego jaki i etyki

chory

po spożyciu/nadużyciu alkoholu (C

OH)

(czy innego środka odurzającego)

w stosunku do oczekiwań diagnostycznych,

leczniczych i opieki ma takie same prawa

jak

jak każdy inny

- stopień trudności diagnostycznych i

leczniczych

jest nieporównywalnie większy

- jest więc to wyzwanie, któremu musimy

sprostać

ALKOHOL A URAZY

GŁOWY

pamiętajmy !

wszelkie działania personelu medycznego

naśladujące negatywne zachowania

nietrzeźwego chorego tylko pogarszają

sprawę

i mnożą problemy

działania rozsądne i unikające konfliktu

dają większą szansę przeżycia chorego po

alkoholu

i mniejsze ryzyko prawnych kłopotów

personelu

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Na miejscu wypadku:

- rozerwanie serca i dużych naczyń

- uraz głowy połączony z pierwotnym

uszkodzeniem pnia mózgu, ew.

przerwaniem

rdzenia kręgowego w części górnej

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Kilka pierwszych godzin po urazie:

- odma prężna

- tamponada serca

- krwawienie wewnętrzne z naczyń

miąższowych: wątroba, śledziona

- ciasnota wewnątrzczaszkowa (krwawienie,

stłuczenie, obrzęk)

ZGONY PO URAZACH

MIEJSCE URAZÓW GŁOWY

Okres późny

- zgony z powodu powikłań, głównie

septycznych

ZGONY PO URAZACH GŁOWY

Zgony po ciężkich urazach głowy:

# GCS < 7

# w 35% przypadków niedotlenienie,

# w 15% hipowolemia

# w 12% anemia)

65%

Zgony po lżejszych urazach (GCS > 13)

- ponad połowa wszystkich urazów głowy

0,2%

PODEJRZENIE URAZU GŁOWY

każdy

wypadek komunikacyjny, zwłaszcza

potrącenie pieszego

- każdy upadek szczególnie kiedy jest

bezwładny (bez wykonywania czynności

obronnych)

- zaburzenia przytomności przebyte lub

aktualne

- ślady obrażeń na głowie (rany, siniaki) czy

na przedmiotach ochronnych (kask)

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Skala Glasgow służy do ilościowego

określania

stanu przytomności i jego zaburzeń

jest w miarę obiektywnym miernikiem

dysfunkcji mózgu

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Składa się na nią ocena takich parametrów

klinicznych jak:

- otwieranie oczu

- reakcja ruchowa

- reakcja słowna

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Otwieranie oczu:

spontaniczne -

pkt.

na polecenie słowne -

na bodziec bólowy -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Reakcja ruchowa:

reaguje na polecenie -

pkt.

lokalizuje ból -

ucieczka od bólu -

zgięciowa na ból -

wyprostna na ból -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Odpowiedź słowna (werbalna):

zorientowany -

pkt.

splątany -

niewłaściwe słowa -

niezrozumiałe dźwięki -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

DLA MAŁYCH DZIECI

Otwieranie oczu:

spontaniczne -

pkt.

na polecenie słowne -

na bodziec bólowy -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

DLA MAŁYCH DZIECI

Reakcja ruchowa:

spontaniczna aktywność -

pkt.

cofanie na dotyk -

cofanie na ból -

sztywność typu odkorowania -

sztywność odmóżdżeniowa -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

DLA MAŁYCH DZIECI

Odpowiedź słowna:

gaworzy -

pkt.

pobudzone -

płacze -

jęczy -

brak reakcji -

SKALA GLASGOW

(GLASGOW COMA SCALE)

Wynik to suma uzyskanych w czasie

badania punktów

Gdy ilość punktów nie przekracza 8

traktujemy badaną osobę jako

nieprzytomną

KLASYFIKACJA GLASGOW (GOS)

- pełny powrót do zdrowia

i wykonywanej pracy (

)

- lekkie inwalidztwo, ubytki nieznaczne (

)

- znaczne inwalidztwo, niesamodzielność

(

)

- stan wegetatywny (

) - 1% po ciężkim

TBI

- zgon (

)

WYNIKI LECZENIA

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE WYNIKI

LECZENIA URAZÓW GŁOWY

- rozległość pierwotnego uszkodzenia mózgu

- współistnienie obrażeń wielonarządowych

- ewentualne wtórne uszkodzenie mózgu z

niedotlenienia, utraty krwi, hipotensji,

opóźnienia intensywnego leczenia czy

operacji

- wiek

- stan psychosocjalny w momencie urazu

(zawód, praca, alkohol, używki)

- płeć ?

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ZESPÓŁ OTĘPIENNY

ENCEFALOPATIA POURAZOWA

- z reguły po ciężkich urazach
- cechy zespołu otępiennego z rozbudowaną
drażliwością (charakteropatia)
- zaburzenia koordynacji ruchowej
- zaburzenia wegetatywne: potliwość

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

ZESPÓŁ OTĘPIENNY

ENCEFALOPATIA POURAZOWA

- często współistnieją ubytki
neurologiczne: niedowłady
- często współistnieje padaczka pourazowa
- często współistnieje depresja

raczej trwałe

kalectwo układu nerwowego

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

PADACZKA POURAZOWA

- często współistnienie z encefalopatią
pourazową

raczej trwałe

kalectwo układu nerwowego

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY PRZETRWAŁY STAN

WEGETATYWNY (APALLICZNY)

stan po ciężkim uszkodzeniu mózgu,
z przetrwaniem jedynie funkcji
wegetatywnych:
- rytm czuwania i snu
- własny oddech i krążenie
- elementy kontroli autonomicznej

ODLEGŁE KONSEKWENCJE

POURAZOWY PRZETRWAŁY STAN

WEGETATYWNY (APALLICZNY)

- stan zupełnego braku własnej aktywności,
możliwe okresowe wodzenie oczyma za
personelem
- częste okresy snu, rzadsze czuwania
- brak jakiegokolwiek kontaktu z otoczeniem
- okresowe objawy wegetatywne: pocenie,
przyspieszenie oddechu, tętna