Bezrobocie

Bezrobocie

Bezrobocie

Bezrobocie

jest zjawiskiem społecznym

jest zjawiskiem społecznym

polegającym na tym, że część ludzi zdolnych

polegającym na tym, że część ludzi zdolnych

do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia na

do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia na

typowych warunkach występujących w

typowych warunkach występujących w

gospodarce nie znajduje faktycznego

gospodarce nie znajduje faktycznego

zatrudnienia pomimo podejmowanych

zatrudnienia pomimo podejmowanych

poszukiwań pracy.

poszukiwań pracy.

Ludność w wieku produkcyjnym

Ludność w wieku produkcyjnym

Wiek produkcyjny (lata ukończone)

Wiek produkcyjny (lata ukończone)

dla kobiet: 18-59lat

dla kobiet: 18-59lat

dla mężczyzn: 18-64lata

dla mężczyzn: 18-64lata

Aktywni zawodowo

Aktywni zawodowo

-to grupa osób

-to grupa osób

reprezentujących realne

reprezentujących realne

zasoby siły roboczej,

zasoby siły roboczej,

osoby aktywne na rynku

osoby aktywne na rynku

pracy, czyli takie, które w

pracy, czyli takie, które w

momencie spisu pracowały

momencie spisu pracowały

(lub miały pracę) albo tej

(lub miały pracę) albo tej

pracy aktywnie

pracy aktywnie

poszukiwały i były gotowe

poszukiwały i były gotowe

podjąć ją zaraz po

podjąć ją zaraz po

znalezieniu

znalezieniu

Bierni zawodowo

Bierni zawodowo

-osoby niewykazujące chęci do

-osoby niewykazujące chęci do

zatrudnienia mimo posiadania

zatrudnienia mimo posiadania

zdolności do podjęcia pracy

zdolności do podjęcia pracy

-osoby starsze (w wieku

-osoby starsze (w wieku

emerytalnym) lub takie, które

emerytalnym) lub takie, które

są w wieku produkcyjnym, ale

są w wieku produkcyjnym, ale

uzyskały uprawnienia rentowe i

uzyskały uprawnienia rentowe i

nie zamierzają powrócić na

nie zamierzają powrócić na

rynek pracy

rynek pracy

-osoby niepełnosprawne

-osoby niepełnosprawne

-młodzież, która nie rozpoczęła

-młodzież, która nie rozpoczęła

jeszcze kariery zawodowej lub

jeszcze kariery zawodowej lub

czasowo wycofała się z rynku

czasowo wycofała się z rynku

pracy z powodu kontynuowania

pracy z powodu kontynuowania

edukacji lub konieczności opieki

edukacji lub konieczności opieki

nad dzieckiem, rodziną

nad dzieckiem, rodziną

Współczynnik aktywności zawodowej (Az)

Współczynnik aktywności zawodowej (Az)

– stosunek liczby aktywnych zawodowo, a więc zasobów siły

– stosunek liczby aktywnych zawodowo, a więc zasobów siły

roboczej (Sr) do liczby ludności w wieku produkcyjnym (Lp)

roboczej (Sr) do liczby ludności w wieku produkcyjnym (Lp)

Az = Sr/Lp

Az = Sr/Lp

Wysokość współczynnika Az zależy głównie od:

Wysokość współczynnika Az zależy głównie od:

-poziomu i zmian stawek płac

-poziomu i zmian stawek płac

-preferencji jednostek w zakresie kształcenia

-preferencji jednostek w zakresie kształcenia

-możliwości znalezienia pracy

-możliwości znalezienia pracy

-modelu rodziny (liczby dzieci w rodzinie i sposobu ich

-modelu rodziny (liczby dzieci w rodzinie i sposobu ich

wychowania)

wychowania)

Struktura ludności w wieku produkcyjnym

Struktura ludności w wieku produkcyjnym

Siła robocza Sr=Z+B

Siła robocza Sr=Z+B

Bezrobotni B=Sr-Z

Bezrobotni B=Sr-Z

Współczynnik aktywności zawodowej Az=Sr/Lp

Współczynnik aktywności zawodowej Az=Sr/Lp

Sr=Az*Lp

Sr=Az*Lp

B=Az*Lp-Z

B=Az*Lp-Z

Z równania B=Az*Lp-Z wynika, że

Z równania B=Az*Lp-Z wynika, że

rozmiary

rozmiary

bezrobocia

bezrobocia

zależą od:

zależą od:

- współczynnika aktywności zawodowej

- współczynnika aktywności zawodowej

- liczby ludności w wieku produkcyjnym

- liczby ludności w wieku produkcyjnym

- rozmiarów zatrudnienia

- rozmiarów zatrudnienia

Wskaźnik stopy bezrobocia

Wskaźnik stopy bezrobocia

– stosunek

– stosunek

liczby bezrobotnych do zasobów siły roboczej

liczby bezrobotnych do zasobów siły roboczej

(szacowany w procentach)

(szacowany w procentach)

(b) = B / Sr * 100%

(b) = B / Sr * 100%

- pokazuje on jaką część zasobów siły roboczej

- pokazuje on jaką część zasobów siły roboczej

stanowią bezrobotni

stanowią bezrobotni

Metody pomiaru bezrobocia w

Metody pomiaru bezrobocia w

Polsce:

Polsce:

-metoda wykorzystywana w statystyce

-metoda wykorzystywana w statystyce

urzędów pracy

urzędów pracy

-metoda wykorzystywana w badaniach

-metoda wykorzystywana w badaniach

aktywności ekonomicznej ludności

aktywności ekonomicznej ludności

(BAEL)

(BAEL)

Według metody

Według metody

stosowanej przez urzędy pracy

stosowanej przez urzędy pracy

,

,

bezrobotnymi są:

bezrobotnymi są:

* osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w

* osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w

ramach stosunku pracy

ramach stosunku pracy

* osoby pozostające bez pracy i nie uczące się w

* osoby pozostające bez pracy i nie uczące się w

szkole z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych

szkole z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych

* osoby zarejestrowane w urzędzie pracy, jeżeli:

* osoby zarejestrowane w urzędzie pracy, jeżeli:

- ukończyły 18 lat

- ukończyły 18 lat

- kobiety nie ukończyły 60 lat, a mężczyźni 65

- kobiety nie ukończyły 60 lat, a mężczyźni 65

lat

lat

- nie nabyły prawa do emerytury

- nie nabyły prawa do emerytury

- nie są właścicielami lub posiadaczami

- nie są właścicielami lub posiadaczami

gospodarstwa rolnego

gospodarstwa rolnego

- nie prowadzą pozarolniczej działalności

- nie prowadzą pozarolniczej działalności

gospodarczej

gospodarczej

Zgodnie z

Zgodnie z

metodą stosowaną w BAEL

metodą stosowaną w BAEL

, bezrobotni to

, bezrobotni to

osoby, które spełniają jednocześnie poniższe

osoby, które spełniają jednocześnie poniższe

warunki:

warunki:

* w okresie badanego tygodnia nie pracują

* w okresie badanego tygodnia nie pracują

* aktywnie poszukiwały pracy w ciągu 4 ostatnich

* aktywnie poszukiwały pracy w ciągu 4 ostatnich

tygodni

tygodni

* są gotowi do podjęcia pracy

* są gotowi do podjęcia pracy

Zasoby i strumienie na rynku pracy

Zasoby i strumienie na rynku pracy

Strumienie:

Strumienie:

1 - napływ do zasobu bezrobocia z zasobu zatrudnienia

1 - napływ do zasobu bezrobocia z zasobu zatrudnienia

2 – odpływ z zasobu bezrobocia do zasobu zatrudnienia

2 – odpływ z zasobu bezrobocia do zasobu zatrudnienia

3 – odpływ z zasobu bezrobocia do zasobu osób nie należących do siły roboczej

3 – odpływ z zasobu bezrobocia do zasobu osób nie należących do siły roboczej

4 – napływ do zasobu bezrobocia z zasobu osób nie należących do siły roboczej

4 – napływ do zasobu bezrobocia z zasobu osób nie należących do siły roboczej

5 – odpływ z zasobu zatrudnienia do zasobu osób nie należących do siły roboczej

5 – odpływ z zasobu zatrudnienia do zasobu osób nie należących do siły roboczej

6 – napływ do zasobu zatrudnienia z zasobu osób nie należących do siły roboczej

6 – napływ do zasobu zatrudnienia z zasobu osób nie należących do siły roboczej

Wielkość zasobu bezrobocia:

Wielkość zasobu bezrobocia:

▲B = Nb – Ob

▲B = Nb – Ob

B/Sr = Nb/Sr * B/Nb

B/Sr = Nb/Sr * B/Nb

B/Nb = B/Ob = 1:Ob/B

B/Nb = B/Ob = 1:Ob/B

B/Sr = Nb/Sr (1:Ob/B) = (Nb/Sr):(Ob/B)

B/Sr = Nb/Sr (1:Ob/B) = (Nb/Sr):(Ob/B)

Typy bezrobocia:

Typy bezrobocia:

Bezrobocie związane z niedopasowaniami

Bezrobocie związane z niedopasowaniami

strukturalnymi

strukturalnymi

:

:

- frykcyjne

- frykcyjne

- strukturalne

- strukturalne

Bezrobocie związane z nadwyżką całkowitej podaży

Bezrobocie związane z nadwyżką całkowitej podaży

siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę

siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę

roboczą.

roboczą.

Może ono wynikać:

Może ono wynikać:

-ze wzrostu podaży siły roboczej

-ze wzrostu podaży siły roboczej

-redukcji popytu na siłę roboczą (bezrobocie

-redukcji popytu na siłę roboczą (bezrobocie

koniunkturalne)

koniunkturalne)

Przyczyny bezrobocia

Przyczyny bezrobocia

Według Adama Smitha, szkockiego ekonomisty,

Według Adama Smitha, szkockiego ekonomisty,

przyczyną bezrobocia było znaczenie sprawnego

przyczyną bezrobocia było znaczenie sprawnego

funkcjonowania rynku pracy.

funkcjonowania rynku pracy.

Według Davida Ricardo, angielskiego ekonomisty,

Według Davida Ricardo, angielskiego ekonomisty,

przyczyną bezrobocia było zastosowanie maszyn,

przyczyną bezrobocia było zastosowanie maszyn,

które prowadziły do wypierania siły roboczej z

które prowadziły do wypierania siły roboczej z

procesu produkcji.

procesu produkcji.

Według Karola Marksa, niemieckiego ekonomisty, do

Według Karola Marksa, niemieckiego ekonomisty, do

wzrostu bezrobocia przyczynił się postęp techniczny.

wzrostu bezrobocia przyczynił się postęp techniczny.

Bezrobocie w warunkach równowagi i

Bezrobocie w warunkach równowagi i

nierównowagi na rynku pracy

nierównowagi na rynku pracy

Bezrobocie równowagi (naturalne)

Bezrobocie równowagi (naturalne)

–

–

bezrobocie, które towarzyszy stanowi równowagi na

bezrobocie, które towarzyszy stanowi równowagi na

rynku pracy

rynku pracy

Bezrobocie nierównowagi

Bezrobocie nierównowagi

– nadwyżka globalnej

– nadwyżka globalnej

podaży pracy nad globalnym popytem na pracę

podaży pracy nad globalnym popytem na pracę



Ppp – krzywa popytu na pracę

Ppp – krzywa popytu na pracę



Pdp – krzywa podaży na pracę

Pdp – krzywa podaży na pracę



Nz – krzywa pokazująca liczbę

Nz – krzywa pokazująca liczbę

osób poszukujących pracy w

osób poszukujących pracy w

zależności od poziomu stawek

zależności od poziomu stawek

płac realnych

płac realnych

UJĘCIE NEOKLASYCZNE

UJĘCIE NEOKLASYCZNE

Zgodnie z ujęciem neoklasycznym, w warunkach

Zgodnie z ujęciem neoklasycznym, w warunkach

wolnorynkowej gospodarki występuje tendencja do

wolnorynkowej gospodarki występuje tendencja do

ustalania się na rynku pracy stanu równowagi.

ustalania się na rynku pracy stanu równowagi.

Głównym mechanizmem zapewniającym taką

Głównym mechanizmem zapewniającym taką

tendencję jest mechanizm zmian płac realnych.

tendencję jest mechanizm zmian płac realnych.

Zjawisko bezrobocia występujące w rzeczywistości

Zjawisko bezrobocia występujące w rzeczywistości

tłumaczy się w tej teorii nieelastycznością rynku pracy

tłumaczy się w tej teorii nieelastycznością rynku pracy

(ograniczeniami w swobodnym działaniu mechanizmu

(ograniczeniami w swobodnym działaniu mechanizmu

rynkowego) i sztywnością płac.

rynkowego) i sztywnością płac.

Neoklasyczne ujęcie bezrobocia

Neoklasyczne ujęcie bezrobocia

UJĘCIE KEYNESISTOWSKIE

UJĘCIE KEYNESISTOWSKIE

W warunkach swobodnego działania mechanizmu

W warunkach swobodnego działania mechanizmu

rynkowego występuje tendencja do ustalania się

rynkowego występuje tendencja do ustalania się

nadwyżki podaży siły roboczej nad popytem,

nadwyżki podaży siły roboczej nad popytem,

oznaczająca istnienie bezrobocia. Przyczyn tej

oznaczająca istnienie bezrobocia. Przyczyn tej

tendencji upatruje się w

tendencji upatruje się w

niewystarczającym popycie na

niewystarczającym popycie na

towary

towary

, jaki kształtuje się w warunkach wolnorynkowej

, jaki kształtuje się w warunkach wolnorynkowej

gospodarki. Sytuacja taka występuje wówczas, gdy

gospodarki. Sytuacja taka występuje wówczas, gdy

suma zamierzonych inwestycji w gospodarce jest

suma zamierzonych inwestycji w gospodarce jest

mniejsza od sumy oszczędności odpowiadających

mniejsza od sumy oszczędności odpowiadających

dochodowi przy pełnym zatrudnieniu.

dochodowi przy pełnym zatrudnieniu.

Bezrobocie ma charakter

Bezrobocie ma charakter

przymusowy.

przymusowy.

Keynesistowskie ujęcie bezrobocia

Keynesistowskie ujęcie bezrobocia

Współcześnie do najczęstszych przyczyn bezrobocia

Współcześnie do najczęstszych przyczyn bezrobocia

należą:

należą:

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np.

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu np.

górnictwa

górnictwa

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra czy

usługi

usługi

• ograniczenie produkcji

• ograniczenie produkcji

• brak informacji o miejscach pracy

• brak informacji o miejscach pracy

- brak mobilności

- brak mobilności

- przeniesienie zakładów do innego regionu

- przeniesienie zakładów do innego regionu

- niedostosowanie do potrzeb rynku

- niedostosowanie do potrzeb rynku

wykształcenia

wykształcenia

pracowników

pracowników

- zmiany w technologii (automatyzacja

- zmiany w technologii (automatyzacja

produkcji)

produkcji)

• wysokie obciążenia fiskalne

• wysokie obciążenia fiskalne

Bezrobocie a działalność państwa

Bezrobocie a działalność państwa

Polityka aktywna:

Polityka aktywna:

1) makroekonomiczna:

1) makroekonomiczna:

- fiskalna (podatki, wydatki

- fiskalna (podatki, wydatki

budżetowe)

budżetowe)

- monetarna (stopy %, podaż

- monetarna (stopy %, podaż

pieniądza)

pieniądza)

Stymulowanie popytu

Stymulowanie popytu

globalnego i/lub stwarzanie

globalnego i/lub stwarzanie

lepszych warunków

lepszych warunków

przedsiębiorstwom.

przedsiębiorstwom.

Ta polityka ma na celu

Ta polityka ma na celu

głównie ograniczanie

głównie ograniczanie

bezrobocia

bezrobocia

nierównowagi.

nierównowagi.

2) mikroekonomiczna:

2) mikroekonomiczna:

- publiczne programy

- publiczne programy

zatrudnienia

zatrudnienia

- subsydiowanie zatrudnienia

- subsydiowanie zatrudnienia

- pożyczki dla przedsiębiorstw

- pożyczki dla przedsiębiorstw

- szkolenia zawodowe

- szkolenia zawodowe

- usługi pośrednictwa pracy.

- usługi pośrednictwa pracy.

Ta polityka ma na celu

Ta polityka ma na celu

głównie ograniczanie

głównie ograniczanie

bezrobocia frykcyjnego i

bezrobocia frykcyjnego i

strukturalnego.

strukturalnego.

Polityka pasywna:

Polityka pasywna:

- pomoc dla bezrobotnych (np.

- pomoc dla bezrobotnych (np.

zasiłki)

zasiłki)

BEZROBOCIE W POLSCE W OKRESIE

BEZROBOCIE W POLSCE W OKRESIE

TRANSFORMACJI

TRANSFORMACJI



Transformacja systemu gospodarczego w Polsce,

Transformacja systemu gospodarczego w Polsce,

zapoczątkowana w końcu 1989r., pociągnęła za

zapoczątkowana w końcu 1989r., pociągnęła za

sobą zasadnicze zmiany sytuacji na rynku pracy.

sobą zasadnicze zmiany sytuacji na rynku pracy.



Zniknęły niedobory siły roboczej i nadwyżki

Zniknęły niedobory siły roboczej i nadwyżki

popytu na pracę, które występowały

popytu na pracę, które występowały

permanentnie w okresie gospodarki centralnie

permanentnie w okresie gospodarki centralnie

planowanej, pojawiły się natomiast nadwyżki

planowanej, pojawiły się natomiast nadwyżki

podaży pracy i jawne bezrobocie.

podaży pracy i jawne bezrobocie.

Stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w

Stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w

latach 1990-2005

latach 1990-2005

Napływ do bezrobocia i przeciętny okres trwania

Napływ do bezrobocia i przeciętny okres trwania

bezrobocia w Polsce w latach 1992-2002

bezrobocia w Polsce w latach 1992-2002

Zmiany PKB i liczby pracujących w Polsce w latach

Zmiany PKB i liczby pracujących w Polsce w latach

1991-2002

1991-2002

Stopa bezrobocia w wybranych grupach siły

Stopa bezrobocia w wybranych grupach siły

roboczej w latach 1992-2003, stan w IV kwartale (w

roboczej w latach 1992-2003, stan w IV kwartale (w

%)

%)

Bezrobocie rejestrowane w Polsce w roku

Bezrobocie rejestrowane w Polsce w roku

2008

2008

Dolnośląskie - 12,1

Dolnośląskie - 12,1

Kujawsko-pomorskie - 15,5

Kujawsko-pomorskie - 15,5

Lubelskie - 13,4

Lubelskie - 13,4

Lubuskie - 14,6

Lubuskie - 14,6

Łódzkie - 11,8

Łódzkie - 11,8

Małopolskie - 9,1

Małopolskie - 9,1

Mazowieckie - 9,3

Mazowieckie - 9,3

Opolskie - 12,4

Opolskie - 12,4

Podkarpackie - 14,8

Podkarpackie - 14,8

Podlaskie - 11,2

Podlaskie - 11,2

Pomorskie - 11,1

Pomorskie - 11,1

Śląskie - 9,5

Śląskie - 9,5

Świętokrzyskie - 15,3

Świętokrzyskie - 15,3

Warmińsko-mazurskie -19,6

Warmińsko-mazurskie -19,6

Wielkopolskie - 8,2

Wielkopolskie - 8,2

Zachodniopomorskie - 17,0

Zachodniopomorskie - 17,0

Średnia krajowa: 12,8%

Dziękujemy za uwagę ;-)

Dziękujemy za uwagę ;-)