BEZROBOCIE

jest zjawiskiem społecznym, polegającym

na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i

deklarujących chęć jej podjęcia nie

znajduje faktycznego zatrudnienia z

różnych powodów. Bezrobocie jest jednym

z kluczowych społecznych problemów

współczesnej gospodarki rynkowej. Do

analizy bezrobocia rejestrowanego

niezbędne jest określenie głównych

rodzajów bezrobocia wg. kryterium

przyczyn, które je generują.

BEZROBOTNY

Osoba bezrobotna w rozumieniu

przepisów Ustawy o promocji rynku

pracy:

• ukończyła 18 rok życia ,
• nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65

lat w przypadku mężczyzn,

• aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu

kształcenia lub nie jest skierowana na

szkolenie przez PUP,

• jest zameldowana lub pozostaje w naszym

kraju legalnie lub jej pobyt może zostać

zalegalizowany (azyl polityczny, karta

stałego lub czasowego pobytu, obywatele

UE).

RODZAJE BEZROBOCIA

1). Ogólny podział:

• bezrobocie strukturalne - mówimy o nim wtedy,

gdy występuje niedopasowanie struktury podaży

pracy i popytu na pracę ze względu na posiadane

kwalifikacje, wykształcenie, zawód czy miejsce

zamieszkania. Wynika ono z niedopasowania

kwalifikacji pracowników do nowej technologii i

braku kompetencji, trudności w dostosowaniu się

do zmian systemu produkcyjnego.

• bezrobocie frykcyjne - związane z naturalną

płynnością siły roboczej, możliwą dzięki pełnej

swobodzie zmiany miejsca pracy i wyboru

stanowiska pracy. W dynamicznie rozwijającej się

gospodarce często pojawiają się niedopasowania

między wolnymi miejscami pracy, napływem i

odpływem siły roboczej z rynku pracy oraz

zmianie miejsc pracy przez pracowników.

• bezrobocie długookresowe - dotyczy osób. które

pozostają bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może

przekształcić się w bezrobocie długotrwałe,

bowiem czym dłuższa przerwa w pracy, tym

maleją szanse na ponowne jej uzyskanie. Rosnące

wymagania pracodawców, zmiany technik i

organizacji pracy, konieczność uzupełniania

kwalifikacji lub w ogóle zmiany zawodu nie

sprzyjają skracaniu okresu pozostawania bez

pracy.

• bezrobocie długotrwałe (chroniczne) - trwa

znacznie dłużej niż 12 miesięcy. Spowodowane jest

podobnymi przyczynami co bezrobocie

długookresowe.

• bezrobocie ukryte - rozumiane jako bezrobocie

wśród zatrudnionych. Dotyczy ludzi nie ujętych w

statystykach bezrobocia, ponieważ nie rejestrują

się w urzędach pracy. Osoby te posiadają dochód,

ale nie mają zawartego stosunku

ubezpieczeniowego

• bezrobocie cykliczne - powstaje na skutej

spadku zagregowanego popytu w

gospodarce. W czasie kiedy występuje

zapotrzebowani na wytwarzane produkty,

nie ma problemów z miejscami pracy. Kiedy

jednak zapotrzebowanie to maleje zaczynają

się problemy z pracą. Producenci w celu

zmniejszenia kosztów produkcji zwalniają

pracowników.

• bezrobocie z wyboru - pojawia się w

niektórych krajach, gdzie wysokość zasiłków

przyznawanych bezrobotnym jest na tyle

wysoka, aby zrekompensować utratę stałego

zarobku i tym samym stworzyć zachętę do

pozostawania zawodowo bezczynnym

2). W zależności od warunków, w jakich osoby

zdolne do pracy i poszukujące ją byłyby gotowe

ją podjąć, trzeba wyróżnić dwa rodzaje

bezrobocia:

• bezrobocie dobrowolne - spowodowane jest tym

że część pracowników poszukujących pracy nie

akceptuje poziomu płacy realnej są skłonni

pracować przy wyższej stawce, a pracodawcy

gotowi są ich zatrudnić poniżej płacy realnej.

• bezrobocie przymusowe - czyli niezależne od

zachowania bezrobotnych. Ekonomia klasyczna

tłumaczy je tym, że istnienie ustawowej

gwarancji płacy minimalnej, zafałszowuje

sygnały na rynku pracy, stan równowagi

rynkowej zostaje zniekształcony, nawet przy

spadku cen i popytu, wzroście bezrobocia, place

i tym samym koszty nie maleją, poprzez strajki

związki zawodowe wymuszają stawki powyżej

wolnej ceny rynkowej.

3). Ze względu na przyczyny:
• bezrobocie strukturalne - które charakteryzuje

się zastojem gospodarczym i nowe roczniki

napływające na rynek pracy nie mogą jej

znaleźć.

• bezrobocie technologiczne - wynika ze zmiany

techniki, technologii, oraz z zastąpienia pracy

żywej pracą maszyn,

• bezrobocie koniunkturalne - Keynesowska

teoria przymusowego bezrobocia przyjmuje,

że jest ono wywołane zbyt małym popytem

konsumpcyjnym i inwestycyjnym, który

powoduje zbyt małe wykorzystanie zdolności

produkcyjnych, poziom popytu stale ulega

wahaniom, czyli jest zależny od koniunktury,

stad nazwa bezrobocia.

• bezrobocie frykcyjne - obejmujące

również ludzi zmieniających prace,
przejściowo jej poszukujących z rożnych
powodów.

• bezrobocie sezonowe - uzależnione od

pór roku (np. budownictwo);

4). Ze względu na jego formę występowania:
• bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy

bez zatrudnienia.

• bezrobocie średniookresowe - od 3 do 12

miesięcy bez zatrudnienia.

• bezrobocie długookresowe - dotyczy osób,

które pozostają bez pracy od 6 do 12
miesięcy.

• bezrobocie ukryte - rozumiane jako

bezrobocie wśród zatrudnionych. Dotyczy
ludzi nie ujętych w statystykach bezrobocia,
ponieważ nie rejestrują się w urzędach pracy.

• bezrobocie jawne - zarejestrowane (da się

określić).

FAZY BEZROBOCIA:

• faza 1 - antycypacja bezrobocia – pobudzenie,

zmiany nastroju, labilność emocjonalna

• faza 2 - szok po utracie pracy – poczucie klęski,

krzywdy, upokorzenie, lęk przed przyszłością,

przygnębienie

• faza 3 - wchodzenie w sytuację bezrobocia i

optymizm – efekt urlopu, traktowanie sytuacji

jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces

• faza 4 - pesymizm i rezygnacja – negatywne

reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne i

finansowe

• faza 5 - fatalizm i apatia, dopasowanie do

sytuacji – poczucie beznadziejności, dążenie do

izolacji społecznej, redukcja oczekiwań

życiowych, zainteresowań

PRZYCZYNY BEZROBOCIA:

• Wpływ na tą sytuację miało dość powolne tempo

rozwoju polskiej gospodarki.

• Przyczyną zastoju z kolei może być brak możliwości

pozyskania środków finansowych na inwestycje,

• wysokie koszty pracy, w szczególności pozapłacowe

koszty pracy, podatki nie zachęcają do poszerzania

działalności gospodarczej.

• Restrykcyjność banków w udzielaniu kredytów i

wysokie stawki oprocentowania utrudniają bardziej

dynamiczny rozwój gospodarki

• Wysokie wymagania pracodawców

• Przyczyn powstawania masowego bezrobocia jest

bardzo wiele, jednak największą stanowią

przekształcenia polityczno – gospodarcze państwa na

początku lat 90-tych XX wieku, a są to:

-przekształcenia organizacyjne przedsiębiorstw,
-prywatyzacja
-likwidacja państwowych zakładów

• Jednak na masowe bezrobocie miały także wpływ takie

przyczyn, jak:

- niskie kwalifikacje pracowników ( 7% ludności w wieku

produkcyjnym w roku 1998 posiadało wykształcenie

wyższe)

- zacofanie gospodarcze wielu regionów kraju ( szczególnie

zauważalne jest ono we wschodniej (południowo i

północno ) części kraju

- globalizacja gospodarki i rewolucja naukowo – techniczna
-opóźnienia procesu głębokich przemian branż surowcowych
- zakończenie okresu zimnej wojny
- niedoświadczona kadra pracownicza
- bariera budowniczo – mieszkaniowa
- nadmierny fiskalizm ( to zniechęca do rozpoczęcia własnej

działalności gospodarczej )

- bariery socjopsychologicznei niedostatek indywidualnej

przedsiębiorczości

- słabość systemu rynku pracy
- niedostatek pieniędzy na aktywne zwalczanie bezrobocia
- brak współpracy systemu szkolnictwa z instytucjami

systemu pracy

• likwidacja niektórych gałęzi przemysłu

np. górnictwa

• zmniejszenie popytu na konkretne dobra

czy usługi

• ograniczanie produkcji
• brak informacji o miejscach pracy
• zmiany w technologii

SKUTKI BEZROBOCIA:

1).skutki społeczno-psychologiczne i moralne:
• pogorszenie standardu życia
• zagrożenie egzystencji
• zagrożenie w strefie psychicznej jednostki,
• zakłócenia w życiu rodzinnym,
• szkody moralno etyczne,
• napięcia i konflikty społeczne.
• frustracja poszczególnych jednostek i całych

grup ludzi, która spowodowana jest
niemożnością włączenia się ludzi w nurt
społecznego procesu pracy czego efektem
jest poczucie nieprzydatności;

• utrzymująca się frustracja wpływa ujemnie na

stan zdrowia fizycznego, a zwłaszcza kondycję

psychiczną dotkniętych nią jednostek, czego

przejawem jest skrócenie długości życia, wzrost

liczby samobójstw itp.

• patologia społeczna przejawiająca się w

postaci alkoholizmu, narkomanii, różnych form

przestępczości; szczególnie groźne są przejawy

tej patologii wśród młodzieży dotkniętej

bezrobociem chronicznym, gdyż niemożność

uzyskania normalnej pracy skłania młodych

ludzi do poszukiwania nielegalnych, często

przestępczych źródeł łatwych dochodów, a

ostatecznie prowadzi do całkowitego

wyobcowania się tej grupy społecznej, co

stanowi poważne zagrożenie dla przyszłości

danego kraju.

2). Ekonomiczne skutki bezrobocia :
• Straty w produkcji (PKB. PNB) wytworzonej w

gospodarce. Prawo okuna mówi, że wzrost stopy

bezrobocia o 1% powyżej naturalnej stopy

bezrobocia powoduje spadek PKB (PNB) o 2,5%.

• Straty w budżecie państwa (zwiększone wydatki

na aktywne i pasywne programy ograniczania

ograniczania bezrobocia oraz mniejsze wpływy

do budżetu z tytułu podatków).

• Utrata kwalifikacji przez bezrobotnych na skutek

niewykonywania zawodu – dekwalifikacja.

• Spadek dochodów gospodarstw domowych –

obniżenie poziomu życia, mniejszy stopień

zaspokajania potrzeb.

3).Negatywne ekonomiczne skutki bezrobocia

długookresowego:

• niewykorzystanie potencjału pracy jako czynnika

wzrostu gospodarczego; stratę tę wyraża tzw.

luka PNB, czyli różnica między potencjalnym

poziomem produktu narodowego brutto (PNB), a

poziomem rzeczywistym tego produktu;

• obniżenie materialnego poziomu życia, a niekiedy

nawet zagrożenie egzystencji jednostek i rodzin;

• wzrost wydatków budżetowych w związku z

przeznaczeniem ich części na zasiłki dla

bezrobotnych i świadczenia socjalne oraz na

przeciwdziałanie bezrobociu;

• emigrację wysoko wykształconych kadr,

zwłaszcza ludzi młodych, którzy nie mogli znaleźć

pracy w kraju

4). Pozytywne skutki bezrobocia:
• Bezrobocie umacnia dyscyplinę pracy,
• Sprzyja uruchamianiu konkurencji w

miejscu pracy,

• Zwolnienie ludzi nieprzydatnych i

usunięcie tym samym bezrobocia
ukrytego, redukuje koszty zatrudnienia,
racjonalizuje strukturę zatrudnienia, co w
konsekwencji może prowadzić do wzrostu
społecznej wydajności pracy.

ZWALCZANIE BEZROBOCIA:

W działalności państwa mającej na celu

redukcję bezrobocia można wyróżnić

część aktywną mającą na celu redukcję

bezrobocia oraz część pasywną, której

celem jest pomoc socjalna dla osób

bezrobotnych.

Polityka aktywna na rynku pracy – opiera

się na wykorzystaniu instrumentów

ekonomicznych. Zgodnie z powszechnie

stosowaną klasyfikacją można

wyodrębnić politykę makroekonomiczną i

mikroekonomiczną

FORMY ZWALCZANIA BEZROBOCIA:

 publiczne programy zatrudnienia ( programy robót

publicznych ) polegające na tworzeniu przez państwo

dodatkowych miejsc pracy w dziedzinach nie cieszących się

zainteresowaniem sektora prywatnego

 subsydiowanie zatrudnienia polegające na udzielaniu przez

państwo bezzwrotnej pomocy finansowej przedsiębiorstwom,

które rezygnują z planowanej redukcji zatrudnienia lub

tworzą nowe miejsca pracy ( w Polsce prace interwencyjne )

 pożyczki dla przedsiębiorstw w celu tworzenia nowych

miejsc pracy oraz pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia

działalności gospodarczej na własny rachunek

 szkolenia zawodowe umożliwiające bezrobotnym

zdobywanie kwalifikacji

 usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy,

dotyczące gromadzenia i udzielania informacji o wolnych

miejscach pracy i bezrobotnych poszukujących pracy

Polityka pasywna – obejmuje różnorodne

formy pomocy finansowej dla
bezrobotnych takie jak: zasiłki,
jednorazowe odszkodowania dla osób
zwalnianych oraz dodatki dla osób
przechodzących wcześniej na emeryturę.
Najważniejszą formą pomocy są jednak
zasiłki dla bezrobotnych których
wysokość oraz potencjalna długość
pobierania przez bezrobotnych zależą od
możliwości finansowych danego państwa.

ZASIŁEK DLA BEZROBOTNYCH:

• Prawo do zasiłku dla bezrobotnych ma każda osoba, która jest

zarejestrowana w urzędzie pracy i nie ma dla niej propozycji pracy, stażu,

przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub

robót publicznych. Następnym warunkiem jest przepracowanie przez osobę

bezrobotną w okresie 18 miesięcy przed rejestracją co najmniej 365 dni :

• na umowę o pracę z minimalnym wynagrodzeniem,

• na umowę o prace nakładczą lub na podstawie umowy agencyjnej,

• na umowie zleceniu,

• prowadzenie własnej działalności gospodarczej,

• praca w okresie tymczasowego aresztowania, tutaj warunkiem jest, by

podstawę wymiaru składek stanowiła kwota w wysokości co najmniej

połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę,

• zwolnienie nastąpiło po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, jeśli jej

okres odbywania wynosił 240 dni,

• bezrobotny opłacał składkę na fundusz pracy w związku z zatrudnieniem

lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej u pracodawcy zagranicznego,

pracował za granicą i przybył do Polski jako repatriant,

pracował w państwach Unii Europejskiej

1 czerwca 2011 roku wzrosła wysokość zasiłku dla

osób bezrobotnych (o 2,6 %). Przez pierwsze
trzy miesiące osoby bezrobotne otrzymają
761,40 zł, a nie jak dotychczas 742,10 zł.

Zasiłek obliczany jest zależności od stażu pracy

osoby bezrobotnej :

• gdy staż pracy wynosi do 5 lat pracy - zasiłek

będzie wypłacony w wysokości 80 % zasiłku
podstawowego,

• gdy staż pracy wynosi od 5 do 20 lat pracy -

zasiłek będzie wypłacony w wysokości 100 %
zasiłku podstawowego,

• gdy staż pracy wynosi co najmniej 20 lat pracy

-  zasiłek będzie wypłacony w wysokości 120 %
zasiłku podstawowego.

Zasiłki przyznane od 01.06.2011r.
Okres pierwszych trzech miesięcy posiadania

prawa do zasiłku:

• 609,20 zł(80% kwoty zasiłku - okres uprawniający

do zasiłku wynosi mniej niż 5 lat),

761,40 zł(100% kwoty zasiłku - okres

uprawniający do zasiłku wynosi od 5 lat do 20

lat),

913,70 zł(120% kwoty zasiłku - okres

uprawniający do zasiłku wynosi powyżej 20 lat).

Okres kolejnych miesięcy posiadania prawa do

zasiłku:

• 478,40 zł(80% kwoty zasiłku - okres uprawniający

do zasiłku wynosi mniej niż 5 lat),

597,90 zł(100% kwoty zasiłku - okres

uprawniający do zasiłku wynosi od 5 lat do 20

lat),

717,50 zł(120% kwoty zasiłku - okres

uprawniający do zasiłku wynosi powyżej 20 lat).

STOPA BEZROBOCIA:

Jest podstawowym miernikiem poziomu

bezrobocia jest stopa bezrobocia- czyli
stosunek ilości bezrobotnych do ilości
wszystkich ludzi zdolnych do pracy.

STOPA BEZROBOCIA W LATACH 1990 -

2011 (BEZROBOCIE REJESTROWANE)

BEZROBOTNI I STOPA BEZROBOCIA:

STOPA BEZROBOCIA WEDŁUG

WOJEWÓDZTW:

STOPA BEZROBOCIA W UNII EUROPEJSKIEJ, USA I

JAPONII