Nakłucie jamy

Nakłucie jamy

opłucnej

opłucnej

Istota i cel:

Istota i cel:

Wprowadzenie igły przez ścianę klatki

Wprowadzenie igły przez ścianę klatki

piersiowej do jamy opłucnej w celu

piersiowej do jamy opłucnej w celu

diagnostycznym lub leczniczym.

diagnostycznym lub leczniczym.

1. Celem diagnostycznym jest pobranie płynu

1. Celem diagnostycznym jest pobranie płynu

z jamy opłucnej do badania

z jamy opłucnej do badania

2. Celem leczniczym jest usunięcie

2. Celem leczniczym jest usunięcie

zalegającego płynu lub powietrza jamy

zalegającego płynu lub powietrza jamy

opłucnej, podanie leku, założenie drenu i

opłucnej, podanie leku, założenie drenu i

prowadzenie drenażu ssącego.

prowadzenie drenażu ssącego.

Ilość pobranego płynu,

Ilość pobranego płynu,

zależna jest od celu punkcji :

zależna jest od celu punkcji :



diagnostyczna (

diagnostyczna (

50 – 300 ml

50 – 300 ml

płynu)

płynu)



lecznicza (

lecznicza (

1000-1500 ml

1000-1500 ml

płynu)

płynu)

Wskazania do zabiegu:

Wskazania do zabiegu:

1. Obecność płynu przesiękowego w jamie

1. Obecność płynu przesiękowego w jamie

opłucnej (niewydolność krążenia, marskość

opłucnej (niewydolność krążenia, marskość

wątroby, hipoalbuminemia o różnej

wątroby, hipoalbuminemia o różnej

etiologii), z wyjątkiem sytuacji, która może

etiologii), z wyjątkiem sytuacji, która może

wynikać z jasnego obrazu klinicznego, np.

wynikać z jasnego obrazu klinicznego, np.

niewydolności krążenia, w której płyn

niewydolności krążenia, w której płyn

ustępuje po leczeniu diuretycznym;

ustępuje po leczeniu diuretycznym;

2. Obecność płynu wysiękowego w jamie

2. Obecność płynu wysiękowego w jamie

opłucnej (ok. 90%): zapalenie opłucnej na

opłucnej (ok. 90%): zapalenie opłucnej na

tle bakteryjnym, w tym gruźliczym,

tle bakteryjnym, w tym gruźliczym,

wirusowym, grzybiczym, rak płuca,

wirusowym, grzybiczym, rak płuca,

nowotwory złośliwe opłucnej, toczeń

nowotwory złośliwe opłucnej, toczeń

rumieniowaty;

rumieniowaty;

3. Odma samoistna,

3. Odma samoistna,

zwłaszcza wentylacyjna;

zwłaszcza wentylacyjna;

4. Ropniak opłucnej

4. Ropniak opłucnej

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:

1. Zaburzenia krzepnięcia;

1. Zaburzenia krzepnięcia;

2. Brak współpracy z chorym;

2. Brak współpracy z chorym;

3. Zakażenie ściany klatki piersiowej;

3. Zakażenie ściany klatki piersiowej;

4. Bardzo mała objętość płynu;

4. Bardzo mała objętość płynu;

5. Ropień płuca;

5. Ropień płuca;

6. Zgorzel płuca.

6. Zgorzel płuca.

Zadania i kompetencje

Zadania i kompetencje

pielęgniarki:

pielęgniarki:

1. Przygotowanie sprzętu

1. Przygotowanie sprzętu

2. Przygotowanie pacjenta do

2. Przygotowanie pacjenta do

badania

badania

3. Obserwowanie pacjenta w czasie

3. Obserwowanie pacjenta w czasie

badania i po badaniu

badania i po badaniu

4. Postępowanie ze sprzętem po

4. Postępowanie ze sprzętem po

badaniu

badaniu

5. Zabezpieczenie materiału

5. Zabezpieczenie materiału

pobranego do badania

pobranego do badania

Przygotowanie pacjenta:

Przygotowanie pacjenta:

1. Poinformowanie o sposobie zachowania się

1. Poinformowanie o sposobie zachowania się

w czasie badania

w czasie badania

2. Poinformowanie o konieczności oddania

2. Poinformowanie o konieczności oddania

moczu

moczu

3. Podanie (na zlecenie lekarza) środka

3. Podanie (na zlecenie lekarza) środka

przeciwkaszlowego

przeciwkaszlowego

4. Pomoc w przyjęciu prawidłowej pozycji:

4. Pomoc w przyjęciu prawidłowej pozycji:

- Leżącej na boku z ręką odwiedzioną ku górze

- Leżącej na boku z ręką odwiedzioną ku górze

- Siedzącej z pochyleniem do przodu

- Siedzącej z pochyleniem do przodu

( kończyny górne oparte np. na stoliku)

( kończyny górne oparte np. na stoliku)

7. Poinformowanie pacjenta, że po badaniu

7. Poinformowanie pacjenta, że po badaniu

powinien zostać w łóżku w pozycji wysokiej lub

powinien zostać w łóżku w pozycji wysokiej lub

półwysokiej (zgodnie z zaleceniami lekarza)

półwysokiej (zgodnie z zaleceniami lekarza)

Przygotowanie sprzętu:

Przygotowanie sprzętu:

Zestaw:

Zestaw:

1. Jałowy materiał opatrunkowy

1. Jałowy materiał opatrunkowy

2. Środki dezynfekujące

2. Środki dezynfekujące

3. Środek do znieczulenie miejscowego w

3. Środek do znieczulenie miejscowego w

aerozolu

aerozolu

4. Jałowe igły punkcyjne

4. Jałowe igły punkcyjne

5. 2 strzykawki 20ml lub 1 strzykawka typu

5. 2 strzykawki 20ml lub 1 strzykawka typu

Janeta

Janeta

6. Jałowe rękawiczki

6. Jałowe rękawiczki

7. Serweta z otworem

7. Serweta z otworem

8. Przylepiec

8. Przylepiec

9. Nożyczki

9. Nożyczki

10. Jałowe narzędzia chwytne

10. Jałowe narzędzia chwytne

11. Probówki na płyn z jamy opłucnej

11. Probówki na płyn z jamy opłucnej

do badania

do badania

Badanie należy wykonywać w

Badanie należy wykonywać w

gabinecie zabiegowym

gabinecie zabiegowym

wyposażonym w niezbędny

wyposażonym w niezbędny

sprzęt: aparat EKG, dostęp

sprzęt: aparat EKG, dostęp

tlenu, zestaw do ssania, tace

tlenu, zestaw do ssania, tace

ze sprzętem i lekami (w tym

ze sprzętem i lekami (w tym

przeciwwstrząsowymi).

przeciwwstrząsowymi).

Sposób wykonania:

Sposób wykonania:

Pielęgniarka:

Pielęgniarka:

1. Przygotowuje sprzęt

1. Przygotowuje sprzęt

2. Pomaga pacjentowi przyjąć ustaloną z

2. Pomaga pacjentowi przyjąć ustaloną z

lekarzem pozycję

lekarzem pozycję

3. Podaje lekarzowi kolejno narzędzia,

3. Podaje lekarzowi kolejno narzędzia,

przybory, zgodnie z etapem badania

przybory, zgodnie z etapem badania

4. Obserwuje pacjenta w czasie

4. Obserwuje pacjenta w czasie

wykonywania nakłucia

wykonywania nakłucia

5. Podaje materiał opatrunkowy w celu

5. Podaje materiał opatrunkowy w celu

założenia opatrunku

założenia opatrunku

6. Zabezpiecza płyn pobrany do

6. Zabezpiecza płyn pobrany do

badania i po zaopatrzeniu

badania i po zaopatrzeniu

probówek w skierowanie je do

probówek w skierowanie je do

laboratorium

laboratorium

7. Odwozi pacjenta do Sali i

7. Odwozi pacjenta do Sali i

układa go w pozycji wysokiej lub

układa go w pozycji wysokiej lub

półwysokiej

półwysokiej

8. Obserwuje pacjenta

8. Obserwuje pacjenta

9. Porządkuje sprzęt zgodnie z

9. Porządkuje sprzęt zgodnie z

obowiązującymi zasadami

obowiązującymi zasadami

Lekarz:

Lekarz:

1. Wyznacza miejsce wkłucia

1. Wyznacza miejsce wkłucia

2. Znieczula miejsce wkłucia

2. Znieczula miejsce wkłucia

3. Odkaża skórę w miejscu wkłucia

3. Odkaża skórę w miejscu wkłucia

4. Zabezpiecza przygotowane

4. Zabezpiecza przygotowane

miejsce jałową serwetą

miejsce jałową serwetą

5. Poleca pacjentowi wstrzymać

5. Poleca pacjentowi wstrzymać

oddech, wkłuwa igłę do jamy

oddech, wkłuwa igłę do jamy

opłucnej

opłucnej

6. Podłącza przygotowaną

6. Podłącza przygotowaną

strzykawkę do igły i pobiera płyn do

strzykawkę do igły i pobiera płyn do

badania

badania

7. Po pobraniu płynu ponownie

7. Po pobraniu płynu ponownie

poleca pacjentowi wstrzymać

poleca pacjentowi wstrzymać

oddech i po przyłożeniu do miejsca

oddech i po przyłożeniu do miejsca

wkłucia jałowych gazików usuwa igłę

wkłucia jałowych gazików usuwa igłę

z jamy opłucnej

z jamy opłucnej

8. Umocowuje opatrunek

8. Umocowuje opatrunek

przylepcem

przylepcem

Miejsce nakłucia:

Miejsce nakłucia:



jeśli nie ma szczególnych przesłanek

jeśli nie ma szczególnych przesłanek

do wyboru innego miejsca nakłucia,

do wyboru innego miejsca nakłucia,

to najlepszym miejscem do aspiracji

to najlepszym miejscem do aspiracji

płynu jest VII lub VIII przestrzeń

płynu jest VII lub VIII przestrzeń

międzyżebrowa w linii pachowej

międzyżebrowa w linii pachowej

tylnej lub środkowej, po górnej

tylnej lub środkowej, po górnej

krawędzi żebra;

krawędzi żebra;

Zasady:

Zasady:

1. zasady aseptyki i antyseptyki

1. zasady aseptyki i antyseptyki

2. wykonanie znieczulenia

2. wykonanie znieczulenia

3. prawidłowe ułożenie pacjenta

3. prawidłowe ułożenie pacjenta

4. obserwacja pacjenta w czasie

4. obserwacja pacjenta w czasie

badania i po,

badania i po,

5. polecenie pacjentowi żeby

5. polecenie pacjentowi żeby

wstrzymał oddech przy wkłuwaniu

wstrzymał oddech przy wkłuwaniu

igły ,a także przy odłączeniu

igły ,a także przy odłączeniu

strzykawki od igły punkcyjnej.

strzykawki od igły punkcyjnej.

Opis badania

Opis badania

Bardzo często bezpośrednio przed punkcją

Bardzo często bezpośrednio przed punkcją

opłucnej (oprócz osłuchiwania i opukiwania

opłucnej (oprócz osłuchiwania i opukiwania

klatki piersiowej) badający wykonuje

klatki piersiowej) badający wykonuje

badanie radiologiczne lub

badanie radiologiczne lub

ultrasonograficzne klatki piersiowej pacjenta

ultrasonograficzne klatki piersiowej pacjenta

dla potwierdzenia obecności oraz ustalenia

dla potwierdzenia obecności oraz ustalenia

rozmieszczenia płynu lub powietrza w jamie

rozmieszczenia płynu lub powietrza w jamie

opłucnej. W przypadku istnienia np. płynu

opłucnej. W przypadku istnienia np. płynu

otorbionego w jamie opłucnej, nakłucie

otorbionego w jamie opłucnej, nakłucie

ściany klatki piersiowej może być wykonane

ściany klatki piersiowej może być wykonane

w miejscu innym od opisanego poniżej

w miejscu innym od opisanego poniżej



Pozycja pacjenta podczas punkcji opłucnej

Pozycja pacjenta podczas punkcji opłucnej

Punkcja opłucnej (przekrój przez ścianę klatki

Punkcja opłucnej (przekrój przez ścianę klatki

piersiowej)

piersiowej)

Pacjent do badania rozbiera się do połowy (górną połowę ciała),

Pacjent do badania rozbiera się do połowy (górną połowę ciała),

przyjmuje pozycję siedzącą, opiera się lekko przedramionami np.

przyjmuje pozycję siedzącą, opiera się lekko przedramionami np.

o stolik. Po odkażeniu skóry np. jodyną, badający podaje środek

o stolik. Po odkażeniu skóry np. jodyną, badający podaje środek

znieczulający miejscowo w iniekcji (1% roztwór lignokainy),

znieczulający miejscowo w iniekcji (1% roztwór lignokainy),

ostrzykując skórę kilkakrotnie w miejscu planowanego nakłucia

ostrzykując skórę kilkakrotnie w miejscu planowanego nakłucia

igłą punkcyjną. Nakłucie ściany klatki piersiowej wykonuje się igłą

igłą punkcyjną. Nakłucie ściany klatki piersiowej wykonuje się igłą

(zwykle długości 7-8 cm i średnicy 0,6-0,7 mm) z mandrynem

(zwykle długości 7-8 cm i średnicy 0,6-0,7 mm) z mandrynem

(cienkim drutem zapewniającym drożność igły). Typowym

(cienkim drutem zapewniającym drożność igły). Typowym

miejscem nakłucia skóry jest VII lub VIII przestrzeń

miejscem nakłucia skóry jest VII lub VIII przestrzeń

międzyżebrowa na wysokości górnego brzegu żebra, w linii

międzyżebrowa na wysokości górnego brzegu żebra, w linii

pachowej środkowej .Po przekłuciu skóry badający wyciąga

pachowej środkowej .Po przekłuciu skóry badający wyciąga

mandryn, natomiast do igły dołącza strzykawkę. Dalsze

mandryn, natomiast do igły dołącza strzykawkę. Dalsze

zagłębianie igły przez wykonującego badanie w ścianę klatki

zagłębianie igły przez wykonującego badanie w ścianę klatki

piersiowej kontrolowane jest podciśnieniem wytworzonym w

piersiowej kontrolowane jest podciśnieniem wytworzonym w

strzykawce przez wyciągnięcie tłoka. W momencie przekłucia

strzykawce przez wyciągnięcie tłoka. W momencie przekłucia

opłucnej ściennej istniejące w strzykawce podciśnienie wciąga

opłucnej ściennej istniejące w strzykawce podciśnienie wciąga

płyn opłucnowy (ewentualnie istniejące w jamie opłucnowej

płyn opłucnowy (ewentualnie istniejące w jamie opłucnowej

powietrze). Płyn aspiruje się strzykawką lub przy pomocy

powietrze). Płyn aspiruje się strzykawką lub przy pomocy

odpowiedniego zestawu wytwarzającego podciśnienie. Pobrany

odpowiedniego zestawu wytwarzającego podciśnienie. Pobrany

płyn przesyła się do laboratorium celem wykonania badań

płyn przesyła się do laboratorium celem wykonania badań

fizykochemicznych, bakteriologicznych i cytologicznych. Wynik

fizykochemicznych, bakteriologicznych i cytologicznych. Wynik

badania przekazywany jest w formie opisu.

badania przekazywany jest w formie opisu.

Badanie trwa zwykle kilka minut

Badanie trwa zwykle kilka minut