METODY

METODY

AKTYWIZUJACE

AKTYWIZUJACE

W NAUCZANIU

W NAUCZANIU

ZINTEGROWANYM

ZINTEGROWANYM

Metoda

Metoda

Systematycznie stosowany sposób

Systematycznie stosowany sposób

postępowania

postępowania

prowadzący do założonego wyniku. Na dany

prowadzący do założonego wyniku. Na dany

sposób

sposób

postępowania składają się czynności myślowe

postępowania składają się czynności myślowe

i praktyczne, odpowiednio dobrane i

i praktyczne, odpowiednio dobrane i

realizowane

realizowane

w ustalonej kolejności.

w ustalonej kolejności.

Metoda nauczania -

Metoda nauczania -

to wypróbowany układ czynności nauczyciela i

to wypróbowany układ czynności nauczyciela i

uczniów

uczniów

systematycznie i świadomie stosowany w celu

systematycznie i świadomie stosowany w celu

spowodowania

spowodowania

założonych zmian w osobowości uczniów.

założonych zmian w osobowości uczniów.

Metody nauczania, zależnie od poziomu

Metody nauczania, zależnie od poziomu

aktywności

aktywności

uczniów, dzieli się na dwie grupy:

uczniów, dzieli się na dwie grupy:

tradycyjne

tradycyjne

i aktywizujące (poszukujące).

i aktywizujące (poszukujące).

Metody aktywizujące -

Metody aktywizujące -

to metody nauczania zwiększające czynny udział

to metody nauczania zwiększające czynny udział

uczących

uczących

się w zajęciach dydaktycznych oraz ograniczające rolę

się w zajęciach dydaktycznych oraz ograniczające rolę

nauczyciela do pomagania uczącym się w realizacji

nauczyciela do pomagania uczącym się w realizacji

celów

celów

kształcenia i kontroli postępów.

kształcenia i kontroli postępów.

Metody aktywizujące stymulują myślenie ucząc przez

Metody aktywizujące stymulują myślenie ucząc przez

przeżywanie, lepiej wpływają na percepcję

przeżywanie, lepiej wpływają na percepcję

przekazywanych

przekazywanych

treści, ułatwiają zrozumienie tematu, pobudzają do

treści, ułatwiają zrozumienie tematu, pobudzają do

przemyśleń i dyskusji, powodują wzrost zainteresowania

przemyśleń i dyskusji, powodują wzrost zainteresowania

tematem.

tematem.

Człowiek z natury zdolny jest do uczenia się.

Człowiek z natury zdolny jest do uczenia się.

Fundamentem najnowszych koncepcji uczenia się jest

Fundamentem najnowszych koncepcji uczenia się jest

uczenie się w działaniu czyli uczenie się przez

uczenie się w działaniu czyli uczenie się przez

doświadczenie, które opiera się na trzech zasadach:

doświadczenie, które opiera się na trzech zasadach:



najlepiej uczymy się wtedy, gdy jesteśmy włączeni w

najlepiej uczymy się wtedy, gdy jesteśmy włączeni w

przeżycia dostarczające nauki;

przeżycia dostarczające nauki;



wiedzę najlepiej odkrywamy samodzielnie;

wiedzę najlepiej odkrywamy samodzielnie;



uczymy się z zapałem-jeśli mamy możliwość wyboru

uczymy się z zapałem-jeśli mamy możliwość wyboru

celu i sposobu nauki.

celu i sposobu nauki.

Aby umożliwić uczniowi uczenie się w działaniu,

Aby umożliwić uczniowi uczenie się w działaniu,

nauczyciel

nauczyciel

zobowiązany jest tworzyć jak najwięcej sytuacji

zobowiązany jest tworzyć jak najwięcej sytuacji

bogatych

bogatych

w przeżycia, które będą angażowały aktywność

w przeżycia, które będą angażowały aktywność

ucznia.

ucznia.

Aktywność tę charakteryzują następujące zasady:

Aktywność tę charakteryzują następujące zasady:



zasada aktywności zewnętrznej i

zasada aktywności zewnętrznej i

wewnętrznej

wewnętrznej

-

-

widocznym na zewnątrz działaniom

widocznym na zewnątrz działaniom

towarzyszy intensywna praca wewnętrzna, gdy

towarzyszy intensywna praca wewnętrzna, gdy

pojawiają się różnorodne uczucia i emocje;

pojawiają się różnorodne uczucia i emocje;



zasada aktywności rzeczywistej

zasada aktywności rzeczywistej

gdy człowiek zaangażowany w działania jest

gdy człowiek zaangażowany w działania jest

doceniany i szanowany przez otoczenie, a

doceniany i szanowany przez otoczenie, a

szczególnie przez ważne dla niego osoby;

szczególnie przez ważne dla niego osoby;



-

-

zasada aktywności różnorodnej

zasada aktywności różnorodnej

-

-

gdy

gdy

człowiek jest aktywny w sposób różnorodny,

człowiek jest aktywny w sposób różnorodny,

zaś jego działania mają charakter

zaś jego działania mają charakter

manipulacyjno-eksploracyjny, gdy używa

manipulacyjno-eksploracyjny, gdy używa

różnorodnych pomocy naukowych i gdy

różnorodnych pomocy naukowych i gdy

samodzielnie tworzy coś nowego;

samodzielnie tworzy coś nowego;



-

-zasada aktywności korzystającej ze

zasada aktywności korzystającej ze

wszystkich zasobów

wszystkich zasobów

-

-

gdy człowiek korzysta

gdy człowiek korzysta

ze swoich wewnętrznych zasobów i zasobów

ze swoich wewnętrznych zasobów i zasobów

zewnętrznych, tkwiących w innych ludziach.

zewnętrznych, tkwiących w innych ludziach.

Jak się uczymy? Zapamiętujemy:

Jak się uczymy? Zapamiętujemy:



10% tego, co czytamy

10% tego, co czytamy



20% tego, co słyszymy

20% tego, co słyszymy



30% tego , co widzimy

30% tego , co widzimy



50% tego, co słyszymy i widzimy

50% tego, co słyszymy i widzimy



70% tego, co sami mówimy

70% tego, co sami mówimy



90% tego, co sami robimy.

90% tego, co sami robimy.

Wyróżnia się następujące

Wyróżnia się następujące

metody aktywizujące:

metody aktywizujące:

*

*

metody integracyjne;

metody integracyjne;

*metody tworzenia i definiowania pojęć;

*metody tworzenia i definiowania pojęć;

*metody hierarchizacji;

*metody hierarchizacji;

*metody twórczego rozwiązywania problemów;

*metody twórczego rozwiązywania problemów;

*metody pracy we współpracy;

*metody pracy we współpracy;

*metody diagnostyczne;

*metody diagnostyczne;

*metody dyskusyjne;

*metody dyskusyjne;

*metody rozwijające twórcze myślenie;

*metody rozwijające twórcze myślenie;

*metody grupowego podejmowania decyzji;

*metody grupowego podejmowania decyzji;

*metody planowania; gry dydaktyczne;

*metody planowania; gry dydaktyczne;

*metody przyspieszonego uczenia;

*metody przyspieszonego uczenia;

*metody ewaluacyjne

*metody ewaluacyjne

Omówienie wybranych

Omówienie wybranych

metod

metod

Metody integracyjne

– umożliwiające bliższe

poznanie się dzieci, szczególnie w sytuacji
nowego ucznia w klasie.

Przykłady:

WIZYTÓWKA

-

Dzieci wpisują pozytywną cechę na

każdą literkę swojego imienia, np.

I – interesująca T - towarzyski
Z – zabawna O - optymista
A – ambitna M - miły
B – bezkonfliktowa E - energiczny
E – energiczna K - kulturalny
L – lojalna
A – aktywna

lub: Jestem Magda – miła. Jestem Tomek – towarzyski.

HERB – dzieci tworzą swój własny herb

HERB – dzieci tworzą swój własny herb

wg wzoru przygotowanego na kartkach.

wg wzoru przygotowanego na kartkach.

ZDANIA NIEDOKOŃCZONE – wizytówka.

ZDANIA NIEDOKOŃCZONE – wizytówka.

Dzieci samodzielnie uzupełniają wizytówkę i

Dzieci samodzielnie uzupełniają wizytówkę i

prezentują

prezentują

na forum grupy. Taką wizytówkę można także

na forum grupy. Taką wizytówkę można także

pokazać

pokazać

rodzicowi na wywiadówce.

rodzicowi na wywiadówce.

JACY JESTEŚMY – dla grupy.

JACY JESTEŚMY – dla grupy.

Kwiatek ma tyle płatków, ile dzieci jest w jednej

Kwiatek ma tyle płatków, ile dzieci jest w jednej

grupie.

grupie.

Każdy wpisuje to co lubi. W środek kwiatka

Każdy wpisuje to co lubi. W środek kwiatka

grupa wpisuje

grupa wpisuje

jedną cechę wspólną dla wszystkich, może

jedną cechę wspólną dla wszystkich, może

powstać nazwa

powstać nazwa

grupy.

grupy.

Twórcze rozwiązywanie

Twórcze rozwiązywanie

problemów

problemów

BURZA MÓZGÓW - ważny błysk, natchnienie, chwila,

BURZA MÓZGÓW - ważny błysk, natchnienie, chwila,

pierwsze skojarzenie.Polega na podawaniu w krótkim

pierwsze skojarzenie.Polega na podawaniu w krótkim

czasie

czasie

dużej liczby różnych skojarzeń, rozwiązań, które

dużej liczby różnych skojarzeń, rozwiązań, które

niesie

niesie

wyobraźnia.

wyobraźnia.

Ma przebieg etapowy :

Ma przebieg etapowy :



wytwarzanie pomysłów;

wytwarzanie pomysłów;



ocena i analiza zgłoszonych pomysłów;

ocena i analiza zgłoszonych pomysłów;



zastosowanie pomysłów, rozwiązań.

zastosowanie pomysłów, rozwiązań.

Rozwija sprawność umysłową, kreatywność,

Rozwija sprawność umysłową, kreatywność,

przełamuje

przełamuje

opory przed przedstawianiem własnych pomysłów,

opory przed przedstawianiem własnych pomysłów,

pobudza wyobraźnię.

pobudza wyobraźnię.

Metodę tę stosuje się:

Metodę tę stosuje się:



jako rozgrzewkę umysłową na początku zajęć,

jako rozgrzewkę umysłową na początku zajęć,



w celu ustalenia zakresu posiadanej wiedzy,

w celu ustalenia zakresu posiadanej wiedzy,



dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy,

dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy,



dla znalezienia najlepszego rozwiązania

dla znalezienia najlepszego rozwiązania

jakiegoś problemu.

jakiegoś problemu.

Efektem stosowania burzy mózgów na zajęciach

Efektem stosowania burzy mózgów na zajęciach

jest:

jest:



włączenie wszystkich uczniów do pracy,

włączenie wszystkich uczniów do pracy,



szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów

szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów

i ciekawych rozwiązań,

i ciekawych rozwiązań,



przeprowadzenie rozgrzewki umysłowej

przeprowadzenie rozgrzewki umysłowej

.

.

RYBI SZKIELET – służy poszukiwaniu przyczyn

RYBI SZKIELET – służy poszukiwaniu przyczyn

powstania danego problemu, planowaniu

powstania danego problemu, planowaniu

działań,

działań,

które mają dać określone wyniki.

które mają dać określone wyniki.

Nauczyciel rozpatruje przyczyny problemu

Nauczyciel rozpatruje przyczyny problemu

umieszczając je

umieszczając je

w rybim szkielecie. Za pomocą burzy mózgów ustala

w rybim szkielecie. Za pomocą burzy mózgów ustala

z uczniami główne czynniki. W zespołach dzieci

z uczniami główne czynniki. W zespołach dzieci

poszukują

poszukują

przyczyn , które mają wpływ na jeden z czynników

przyczyn , które mają wpływ na jeden z czynników

głównych. Zapisują przy małych ościach. Wszyscy

głównych. Zapisują przy małych ościach. Wszyscy

wspólnie

wspólnie

Wybierają najistotniejsze przyczyny i ustalają plan

Wybierają najistotniejsze przyczyny i ustalają plan

działań

działań

zmierzający do rozwiązania problemu

zmierzający do rozwiązania problemu

.

.

Metody integracyjne

Metody integracyjne

połączone z twórczym myśleniem

połączone z twórczym myśleniem

PRACA W GRUPIE

PRACA W GRUPIE

Pytanie główne:

Pytanie główne: Jak spędzimy dzisiejsze popołudnie, aby się

Jak spędzimy dzisiejsze popołudnie, aby się

nie nudzić?

nie nudzić?

Przygotowujemy kartkę z napisem np.

Przygotowujemy kartkę z napisem np.

Proponujemy, aby..............

Proponujemy, aby..............

Zapewniamy, że ................

Zapewniamy, że ................

Mamy nadzieję, że.............

Mamy nadzieję, że.............

Od dołu wpisujemy propozycje i zaginamy. Prezentujemy

Od dołu wpisujemy propozycje i zaginamy. Prezentujemy

propozycje na forum klasy.

propozycje na forum klasy.

KULA ŚNIEGOWA

KULA ŚNIEGOWA

Pierwszy krok – zapoznanie dzieci z problemem, np.

Pierwszy krok – zapoznanie dzieci z problemem, np.

co to

co to

jest szczęście. Dzieci samodzielnie na karteczkach

jest szczęście. Dzieci samodzielnie na karteczkach

definiują szczęście. Dwie osoby ze swoich definicji

definiują szczęście. Dwie osoby ze swoich definicji

tworzą

tworzą

wspólną lub przyjmują jedną z własnych definicji.

wspólną lub przyjmują jedną z własnych definicji.

Dwójki łączą się w czwórki (mają dwie definicje)

Dwójki łączą się w czwórki (mają dwie definicje)

znowu tworzą jedną definicję. Czwórki łączą się w

znowu tworzą jedną definicję. Czwórki łączą się w

ósemki

ósemki

(mają dwie definicje) –znowu tworzą jedną definicję.

(mają dwie definicje) –znowu tworzą jedną definicję.

Ósemki łączą się w szesnastki (mają dwie definicje)

Ósemki łączą się w szesnastki (mają dwie definicje)

–

–

znowu tworzą jedną definicję.Po zakończonym

znowu tworzą jedną definicję.Po zakończonym

ćwiczeniu powstaje jedna wspólna definicja.

ćwiczeniu powstaje jedna wspólna definicja.

MAPA MENTALNA (pojęciowa)

MAPA MENTALNA (pojęciowa)

Jest to wizualne rozpracowanie

Jest to wizualne rozpracowanie

hasła,problemu.np.

hasła,problemu.np.

Grupy rysują lub wpisują hasła.Prace

Grupy rysują lub wpisują hasła.Prace

prezentowane są na

prezentowane są na

forum grupy.Propozycje tematów:

forum grupy.Propozycje tematów:



Święta Bożego Narodzenia

Święta Bożego Narodzenia



Wielkanoc

Wielkanoc



wakacje

wakacje



pory roku

pory roku



moja rodzina

moja rodzina



moja szkoła....

moja szkoła....

METODY HIERARCHIZACJI POJĘĆ

METODY HIERARCHIZACJI POJĘĆ

Dzieci samodzielnie na kartce wypisują

Dzieci samodzielnie na kartce wypisują

np.cechę dobrego

np.cechę dobrego

przyjaciela. Układają karteczki odpowiednio je

przyjaciela. Układają karteczki odpowiednio je

segregując.

segregując.

Po zakończonym ćwiczeniu dzieci same

Po zakończonym ćwiczeniu dzieci same

zauważą jakimi

zauważą jakimi

cechami powinien odznaczać się dobry

cechami powinien odznaczać się dobry

przyjaciel.

przyjaciel.

PIRAMIDA PRIORYTETÓW

PIRAMIDA PRIORYTETÓW

Postawienie problemu, np. Co jest ważne w

Postawienie problemu, np. Co jest ważne w

rodzinie,abyśmy

rodzinie,abyśmy

byli szczęśliwi?

byli szczęśliwi?

Burza mózgów – tu dzieci podają lub piszą po dwa

Burza mózgów – tu dzieci podają lub piszą po dwa

rozwiązania na dwóch karteczkach(miłość, szacunek,

rozwiązania na dwóch karteczkach(miłość, szacunek,

zrozumienie, zaufanie, pieniądze, odpowiedzialność)

zrozumienie, zaufanie, pieniądze, odpowiedzialność)

Wspólna hierarchizacja odpowiedzi, tworzenie

Wspólna hierarchizacja odpowiedzi, tworzenie

piramidy

piramidy

priorytetów.

priorytetów.

Propozycje tematyczne:

-Co powinniśmy zrobić, aby być dobrym zespołem
klasowym?
- Zima, jesień, wiosna, lato
- Co jest ważne dla zdrowia człowieka?

-Co jest ważne w życiu człowieka?

POCIĄG

POCIĄG

Postawienie problemu, np. Co jest ważne dla

Postawienie problemu, np. Co jest ważne dla

zdrowia

zdrowia

człowieka? Dzieci piszą na 2 karteczkach po

człowieka? Dzieci piszą na 2 karteczkach po

jednym

jednym

rozwiązaniu i przypinają na tablicy odpowiednio

rozwiązaniu i przypinają na tablicy odpowiednio

grupując powtarzające się wyrazy.

grupując powtarzające się wyrazy.

Dzieci wybierają rozwiązania z największą

Dzieci wybierają rozwiązania z największą

liczbą kartek

liczbą kartek

i przypinają do wagoników.

i przypinają do wagoników.

Metody ewaluacji

Metody ewaluacji

KOSZ I WALIZKA – pozwala wywołać refleksję.

KOSZ I WALIZKA – pozwala wywołać refleksję.

Zamiast wprost nazywać swoje pozytywne i

Zamiast wprost nazywać swoje pozytywne i

negatywne

negatywne

odczucia i oceny, można określić swoje emocje,

odczucia i oceny, można określić swoje emocje,

przyklejając

przyklejając

w odpowiednim miejscu na plakacie kartkę.

w odpowiednim miejscu na plakacie kartkę.

Obrazek kosza

Obrazek kosza

i walizki.

i walizki.

Dzieci mają np. ocenić postępowanie bohatera wybranej

Dzieci mają np. ocenić postępowanie bohatera wybranej

lektury. Wypisują na karteczkach cechy pozytywne oraz

lektury. Wypisują na karteczkach cechy pozytywne oraz

negatywne i przypinają je w odpowiednim miejscu,

negatywne i przypinają je w odpowiednim miejscu,

pozytywne – walizka,

pozytywne – walizka,

negatywne – kosz.

negatywne – kosz.

Omówienie powstałych plakatów.

Omówienie powstałych plakatów.

Kosz – co jest warte wyrzucenia do kosza i zapomnienia.

Kosz – co jest warte wyrzucenia do kosza i zapomnienia.

Walizka – co jest warte zabrania z e sobą i zapamiętania.

Walizka – co jest warte zabrania z e sobą i zapamiętania.

Wariant: Ewaluacja lekcji – co byś chciał zabrać ze sobą z

Wariant: Ewaluacja lekcji – co byś chciał zabrać ze sobą z

tej

tej

lekcji, a co wrzucić do kosza?

lekcji, a co wrzucić do kosza?

BUŹKI – można ją stosować na zakończenie lekcji,

BUŹKI – można ją stosować na zakończenie lekcji,

jakiejś

jakiejś

wybranej fazy lekcji lub ćwiczenia.Pozwala zbadać

wybranej fazy lekcji lub ćwiczenia.Pozwala zbadać

nastrój grupy w bardzo krótkim czasie. W zależności od

nastrój grupy w bardzo krótkim czasie. W zależności od

celu, jaki sobie stawiamy,możemy dowiedzieć się, czy

celu, jaki sobie stawiamy,możemy dowiedzieć się, czy

uczniowie:

uczniowie:

- dobrze się czuli,

- dobrze się czuli,

- temat był atrakcyjny,

- temat był atrakcyjny,

- dużo się nauczyli,

- dużo się nauczyli,

-

podobała im się forma prowadzeni lekcji lub pracy

podobała im się forma prowadzeni lekcji lub pracy

w grupach.

w grupach.

Na plakacie umieszczamy tabelę. Uczniowie

Na plakacie umieszczamy tabelę. Uczniowie

mazakiem

mazakiem

zaznaczają w wybranym miejscu kropkę (do

zaznaczają w wybranym miejscu kropkę (do

każdego

każdego

kryterium jedną), która ma być odpowiedzią na

kryterium jedną), która ma być odpowiedzią na

zadane przez

zadane przez

nas pytanie, np.:

nas pytanie, np.:

- temat dzisiejszej lekcji był atrakcyjny,

- temat dzisiejszej lekcji był atrakcyjny,

- nowe treści były przekazane sposób zrozumiały

- nowe treści były przekazane sposób zrozumiały

dla mnie (ucznia),

dla mnie (ucznia),

- atmosfera na lekcji była dobra.

- atmosfera na lekcji była dobra.

Propozycje literatury:

Propozycje literatury:

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska –

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska –

„

„

Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie.

Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie.

Przewodnik po metodach aktywizujących”

Przewodnik po metodach aktywizujących”

Jadwiga Krzyżewska -„Aktywizujące

Jadwiga Krzyżewska -„Aktywizujące

metody i techniki w edukacji

metody i techniki w edukacji

wczesnoszkolnej”

wczesnoszkolnej”

Danuta Bernacka – „Od słowa do działania.

Danuta Bernacka – „Od słowa do działania.

Przegląd współczesnych metod kształcenia”

Przegląd współczesnych metod kształcenia”