Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego umiejscowiony

Nieparzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego umiejscowiony

u w przednio-dolnej części szyi. produkuje hormony

u w przednio-dolnej części szyi. produkuje hormony

trijodotyroninę (trójjodotyroninę T3), tyroksynę (T4) oraz

trijodotyroninę (trójjodotyroninę T3), tyroksynę (T4) oraz

kalcytoninę, wpływając na metabolizm i gospodarkę

kalcytoninę, wpływając na metabolizm i gospodarkę

wapniowo-fosforową organizmu. Możemy mówić o

wapniowo-fosforową organizmu. Możemy mówić o

prawidłowej czynności hormonalnej tarczycy – eutyreoza,

prawidłowej czynności hormonalnej tarczycy – eutyreoza,

wzmożonej – hipertyreoza oraz zmniejszonej – hypotyreoza

wzmożonej – hipertyreoza oraz zmniejszonej – hypotyreoza

Tarczyca ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całego

Tarczyca ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całego

organizmu. Dlatego też jakiekolwiek zaburzenia w jej pracy

organizmu. Dlatego też jakiekolwiek zaburzenia w jej pracy

mogą powodować poważne następstwa:

mogą powodować poważne następstwa:



Choroby nienowotworowe

Choroby nienowotworowe

–

Stany czynnościowego przerostu

Stany czynnościowego przerostu

–

Zapalenia tarczycy

Zapalenia tarczycy



Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Każde powiększenie tarczycy, bez względu na przyczynę nazywa się

Każde powiększenie tarczycy, bez względu na przyczynę nazywa się

wolem.

wolem.

Możemy je podzielić ze względu na :

Możemy je podzielić ze względu na :

Umiejscowienie

Umiejscowienie

:

:

-

szyjne - zlokalizowane w obrębie szyi

szyjne - zlokalizowane w obrębie szyi

-

zamostkowe - wyczuwalne na szyi, schodzi dolnymi biegunami za

zamostkowe - wyczuwalne na szyi, schodzi dolnymi biegunami za

mostek

mostek

-

śródpiersiowe - dolnymi biegunami sięga do śródpiersia, może się

śródpiersiowe - dolnymi biegunami sięga do śródpiersia, może się

mieścić zarówno w śródpiersiu przednim jak i tylnym

mieścić zarówno w śródpiersiu przednim jak i tylnym

Czynność:

Czynność:

-

obojętne - wydzielanie hormonów tarczycy nie ulega większemu

obojętne - wydzielanie hormonów tarczycy nie ulega większemu

zaburzeniu

zaburzeniu

-

nadczynne - hormony tarczycy wydzielane są w nadmiarze

nadczynne - hormony tarczycy wydzielane są w nadmiarze

-

niedoczynne - występuje niedobór hormonów tarczycy

niedoczynne - występuje niedobór hormonów tarczycy

Budowę makroskopową:

Budowę makroskopową:

-

miąższowe - utworzone przez miąższ tarczycy

miąższowe - utworzone przez miąższ tarczycy

-

guzkowe - wyczuwalne guzki w gruczole

guzkowe - wyczuwalne guzki w gruczole

-

miąższowo-guzkowe - wyczuwalne guzki oraz powiększony miąższ

miąższowo-guzkowe - wyczuwalne guzki oraz powiększony miąższ

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Wole nadczynne:

Wole nadczynne:



Choroba Gravesa-Basedowa choroba autoimunologiczna o podłożu

Choroba Gravesa-Basedowa choroba autoimunologiczna o podłożu

genetycznym, w której dochodzi nadmiernej produkcji hormonów

genetycznym, w której dochodzi nadmiernej produkcji hormonów

tarczycy niezależnym od produkcji TSH. Z chorobą Gravesa-Basedowa

tarczycy niezależnym od produkcji TSH. Z chorobą Gravesa-Basedowa

często współistnieją:

często współistnieją:

-

Oftalmopatia – wytrzeszcz gałek ocznych

Oftalmopatia – wytrzeszcz gałek ocznych

-

Obrzęk przed golniowy

Obrzęk przed golniowy



Wole guzkowe nadczynne - występuje najczęściej u osób, które przez

Wole guzkowe nadczynne - występuje najczęściej u osób, które przez

lata posiadały wole guzkowe obojętne. Można stwierdzić

lata posiadały wole guzkowe obojętne. Można stwierdzić

występowanie guzków nadczynnych, obojętnych jak i guzków

występowanie guzków nadczynnych, obojętnych jak i guzków

nieaktywnych. Tarczyca jest twarda, nierówna. Nie stwierdza się

nieaktywnych. Tarczyca jest twarda, nierówna. Nie stwierdza się

szmeru naczyniowego.

szmeru naczyniowego.



Gruczolak toksyczny - jest to najczęściej pojedynczy guzek, który

Gruczolak toksyczny - jest to najczęściej pojedynczy guzek, który

wymknął się spod kontroli układu podwzgórze - przysadka - tarczyca.

wymknął się spod kontroli układu podwzgórze - przysadka - tarczyca.

Jest to tzw. guzek "gorący". Wychwytuje on prawie cały jod i na skutek

Jest to tzw. guzek "gorący". Wychwytuje on prawie cały jod i na skutek

sprzężenia zwrotnego hamuje aktywność pozostałej części gruczołu.

sprzężenia zwrotnego hamuje aktywność pozostałej części gruczołu.

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Wole obojętne oraz wole niedoczynne - p

Wole obojętne oraz wole niedoczynne - p

rzyczyną rozrostu tarczycy

rzyczyną rozrostu tarczycy

jest jej odpowiedź na nadmierne pobudzanie przez hormon

jest jej odpowiedź na nadmierne pobudzanie przez hormon

tyreotropowy (TSH) wytwarzany przez przysadkę. Nadmierna

tyreotropowy (TSH) wytwarzany przez przysadkę. Nadmierna

produkcja TSH jest zazwyczaj skutkiem obniżonego poziomu

produkcja TSH jest zazwyczaj skutkiem obniżonego poziomu

hormonów tarczycy we krwi. Najczęstszą przyczyną niewystarczającej

hormonów tarczycy we krwi. Najczęstszą przyczyną niewystarczającej

produkcji hormonów tarczycy jest niedobór jodu, pierwiastka będącego

produkcji hormonów tarczycy jest niedobór jodu, pierwiastka będącego

ich głównym składnikiem. Zwiększone zapotrzebowanie organizmu na

ich głównym składnikiem. Zwiększone zapotrzebowanie organizmu na

hormony tarczycy (dojrzewanie, ciąża, stres).

hormony tarczycy (dojrzewanie, ciąża, stres).

Wole endemiczne

Wole endemiczne

jest to występowanie wola obojętnego lub

jest to występowanie wola obojętnego lub

niedoczynnego u więcej niż 10% dorosłych mieszkańców danego

niedoczynnego u więcej niż 10% dorosłych mieszkańców danego

terenu. Wywołane jest chronicznym niedoborem jodu w pokarmach.

terenu. Wywołane jest chronicznym niedoborem jodu w pokarmach.

Wole endemiczne spotykane było często na terenie Polski. Obecnie

Wole endemiczne spotykane było często na terenie Polski. Obecnie

praktycznie nie występuje.

praktycznie nie występuje.

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Wole guzowate

Wole guzowate

- charakterystyczne dla tego rodzaju wola jest

- charakterystyczne dla tego rodzaju wola jest

występowanie

występowanie

wyczuwalnych bądź też mniejszych guzków rozsianych w miąższu

wyczuwalnych bądź też mniejszych guzków rozsianych w miąższu

tarczycy.

tarczycy.

Jodochwytność oceniamy w badaniu scyntygraficznym, w którym to przy

Jodochwytność oceniamy w badaniu scyntygraficznym, w którym to przy

pomocy gamma kamery bada się rozmieszczenie, podanego wcześniej

pomocy gamma kamery bada się rozmieszczenie, podanego wcześniej

pierwiastka promieniotwórczego, jodu 131. Klasyfikacja guzków opiera

pierwiastka promieniotwórczego, jodu 131. Klasyfikacja guzków opiera

się na

się na

ich jodochwytności. Wyróżniamy:

ich jodochwytności. Wyróżniamy:



guzki "zimne" - nie wychwytują jodu (torbiel, martwica, krwiak, rak)

guzki "zimne" - nie wychwytują jodu (torbiel, martwica, krwiak, rak)



guzki "ciepłe" - wychwytują jod w ilości zbliżonej do wychwytu całego

guzki "ciepłe" - wychwytują jod w ilości zbliżonej do wychwytu całego

miąższu tarczycy

miąższu tarczycy



guzki "gorące" - wychwytują większość jodu, wytwarzając duże ilości

guzki "gorące" - wychwytują większość jodu, wytwarzając duże ilości

hormonów, hamują wydzielanie TSH w przysadce, powodując

hormonów, hamują wydzielanie TSH w przysadce, powodując

zablokowanie wychwytu jodu i wydziela hormonów przez pozostałą

zablokowanie wychwytu jodu i wydziela hormonów przez pozostałą

część miąższu.

część miąższu.



Niekiedy powiększenie tarczycy jest tak znaczne, że powoduje ucisk

Niekiedy powiększenie tarczycy jest tak znaczne, że powoduje ucisk

narządów sąsiednich, np. tchawicy

narządów sąsiednich, np. tchawicy

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Stany zapalne tarczycy:

Stany zapalne tarczycy:



Choroba de Quervaina – podostre, ziarninowe,

Choroba de Quervaina – podostre, ziarninowe,

olbrzymiokomórkowe zapalenie tarczycy

olbrzymiokomórkowe zapalenie tarczycy

najprawdopodobniej wywołane przez wirus nagminnego

najprawdopodobniej wywołane przez wirus nagminnego

zapoalenia przyłusznic. Objawia się bólem, podwyższana

zapoalenia przyłusznic. Objawia się bólem, podwyższana

temperaturą i trudnościami w połykaniu. Tarczyca jest

temperaturą i trudnościami w połykaniu. Tarczyca jest

powiększona i bolesna palpacyjnie. Ustępuje po kilku

powiększona i bolesna palpacyjnie. Ustępuje po kilku

tygodniach bez następstw klinicznych

tygodniach bez następstw klinicznych



Wole Hashimoto – limfocytowe zapalenie na podłożu

Wole Hashimoto – limfocytowe zapalenie na podłożu

autoimunologicznym, z pojawieniem się przeciwciała

autoimunologicznym, z pojawieniem się przeciwciała

przeciwtarczycowych w surowicy. Tarczyca jest w całości

przeciwtarczycowych w surowicy. Tarczyca jest w całości

powiększona, twarda, badalne są węzły chłonne na szyji.

powiększona, twarda, badalne są węzły chłonne na szyji.

Rozwinietej chorbie towarzyszy hipotyreoza.

Rozwinietej chorbie towarzyszy hipotyreoza.



Wole Riedla (wole włókniste) – proces o nie ustalonej

Wole Riedla (wole włókniste) – proces o nie ustalonej

etiologii. W tarczycy powstaje twardy naciek przechodzący

etiologii. W tarczycy powstaje twardy naciek przechodzący

na okoliczne tkanki. Brak skutecznegoleczenia

na okoliczne tkanki. Brak skutecznegoleczenia

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Nowotwory złośliwe:

Nowotwory złośliwe:



Rak brodawczakowaty,

Rak brodawczakowaty,



Rak pęcherzykowaty,

Rak pęcherzykowaty,



Rak rdzeniasty,

Rak rdzeniasty,



Rak niskozróżnicowany (anaplastyczny),

Rak niskozróżnicowany (anaplastyczny),



Rzadko – nowotwory nienabłonkowe z

Rzadko – nowotwory nienabłonkowe z

podścieliska

podścieliska

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Objawy

Objawy

Nadczynność:

Nadczynność:



Uczucie gorąca,

Uczucie gorąca,



Wzmożona potliwość,

Wzmożona potliwość,



Objawy ze strony układu krążenia- tachkardia, nadciśnienie

Objawy ze strony układu krążenia- tachkardia, nadciśnienie

tętnicze,

tętnicze,



Spadek masy ciała,

Spadek masy ciała,



Wzrost pobudliwości nerwowej,

Wzrost pobudliwości nerwowej,

Niedoczynność:

Niedoczynność:



Uczucie zimna,

Uczucie zimna,



Senność,

Senność,



Apatia,

Apatia,



Wzrost masy ciała

Wzrost masy ciała

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy

Wole leczy się farmakologiczne i operacyjne.

Wole leczy się farmakologiczne i operacyjne.

Zachowawcze:

Zachowawcze:



W przypadku wola niedoczynnego wywołanego niedoborem jodu stosuje się

W przypadku wola niedoczynnego wywołanego niedoborem jodu stosuje się

uzupełnianie diety w ten pierwiastek.

uzupełnianie diety w ten pierwiastek.



Wole nadczynne leczy się lekami przeciwtarczycowymi lub za pomocą jodu

Wole nadczynne leczy się lekami przeciwtarczycowymi lub za pomocą jodu

promieniotwórczego.

promieniotwórczego.

Operacyjne

Operacyjne

Wskazania do leczenia operacyjnego:

Wskazania do leczenia operacyjnego:



wole guzkowe nadczynne

wole guzkowe nadczynne



wole zamostkowe

wole zamostkowe



wole śródpiersiowe

wole śródpiersiowe



duże wole na szyi dające objawy ucisku

duże wole na szyi dające objawy ucisku



nawroty choroby w leczeniu zachowawczym

nawroty choroby w leczeniu zachowawczym



oporność na leczenie zachowawcze

oporność na leczenie zachowawcze



nadczynność tarczycy w pierwszych miesiącach ciąży

nadczynność tarczycy w pierwszych miesiącach ciąży

Przed przystąpieniem do zabiegu operacyjnego, należy zlikwidować nadczynność jeżeli

Przed przystąpieniem do zabiegu operacyjnego, należy zlikwidować nadczynność jeżeli

taka istnieje i doprowadzić chorego do stanu eutyreozy, czyli prawidłowego poziomu

taka istnieje i doprowadzić chorego do stanu eutyreozy, czyli prawidłowego poziomu

hormonów tarczycy. Najcięższym powikłaniem zabiegu operacyjnego, występującym w

hormonów tarczycy. Najcięższym powikłaniem zabiegu operacyjnego, występującym w

przypadku

przypadku

wola nadczynnego jest tzw. przełom tyreotoksyczny.

wola nadczynnego jest tzw. przełom tyreotoksyczny.

Choroby tarczycy

Choroby tarczycy



Przełom tyreotoksyczny

Przełom tyreotoksyczny

(łac.

(łac.

crisis

crisis

thyreotoxica

thyreotoxica

) jest zespołem

) jest zespołem

objawiającym się zaburzeniami

objawiającym się zaburzeniami

wielonarządowymi wynikającym z nagłej

wielonarządowymi wynikającym z nagłej

zmiany stężenia hormonów tarczycy.

zmiany stężenia hormonów tarczycy.

Występuje bardzo wysoka gorączka,

Występuje bardzo wysoka gorączka,

pobudzenie, niepokój, tachykardia,

pobudzenie, niepokój, tachykardia,

wymioty, biegunka. Może pojawić się

wymioty, biegunka. Może pojawić się

niewydolność krążenia. W późniejszym

niewydolność krążenia. W późniejszym

okresie pobudzenie przechodzi w apatię.

okresie pobudzenie przechodzi w apatię.

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Budowa nadnerczy:

Budowa nadnerczy:



część rdzenna – produkująca aminy

część rdzenna – produkująca aminy

katecholowe,

katecholowe,



część korowa (zróżnicowana czynnościowo):

część korowa (zróżnicowana czynnościowo):

-

warstwa kębkowata – produkująca

warstwa kębkowata – produkująca

mineralokortykoidy,

mineralokortykoidy,

-

warstwa pasmowata – produkująca

warstwa pasmowata – produkująca

glikokortykosteroidy,

glikokortykosteroidy,

-

warstwa siateczkowata- produkująca

warstwa siateczkowata- produkująca

hormony płciowe

hormony płciowe

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Endogenna hipoperkortykozolenia:

Endogenna hipoperkortykozolenia:



Choroba Cushinga – przerost kory nadnerczy

Choroba Cushinga – przerost kory nadnerczy

spowodowany nadmiernym wydzielaniem

spowodowany nadmiernym wydzielaniem

ACTH

ACTH



Zespół Cushinga – gruczolak (rak) kory

Zespół Cushinga – gruczolak (rak) kory

nadnerczy autologicznie wydzielający

nadnerczy autologicznie wydzielający

hormony

hormony



Nowotwory pochodzenia pozaprzysadkowego

Nowotwory pochodzenia pozaprzysadkowego

– rak owsiano komórkowy płuca, wyspiaki

– rak owsiano komórkowy płuca, wyspiaki

trzustki, guzy grasicy oraz rakowiak

trzustki, guzy grasicy oraz rakowiak

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Objawy:

Objawy:



Otyłość z odkładaniem się tłuszczu na twarzy

Otyłość z odkładaniem się tłuszczu na twarzy

(księżyc w pełni), na karku i tułowiu (byczy kark),

(księżyc w pełni), na karku i tułowiu (byczy kark),



Nadciśnienie tetnicze,

Nadciśnienie tetnicze,



Rozstępy skórne,

Rozstępy skórne,



Nadmierne owłosienie,

Nadmierne owłosienie,



Cukrzyca,

Cukrzyca,



Osłabienie siły mięśniowej,

Osłabienie siły mięśniowej,



Zaburzenia miesiączkowania,

Zaburzenia miesiączkowania,



Zaburzenia psychiczne,

Zaburzenia psychiczne,



Osteoporoza ze złamaniami patologicznymi

Osteoporoza ze złamaniami patologicznymi

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:



Objawy,

Objawy,



Zanik rytmu wahań stężeń kortyzolu

Zanik rytmu wahań stężeń kortyzolu

w surowicy, podwyższone wartości,

w surowicy, podwyższone wartości,



Dodatkowo – hipokalemia, alkaloza,

Dodatkowo – hipokalemia, alkaloza,

hipercholesterolemia,

hipercholesterolemia,



Zwiększone wydalanie z moczem 17-

Zwiększone wydalanie z moczem 17-

hydroksy- i 17 - ketosteroidów

hydroksy- i 17 - ketosteroidów

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Leczenie

Leczenie

Zachowawcze:

Zachowawcze:



Leki blokujące syntezę hormonów

Leki blokujące syntezę hormonów

nadnerczowych – aminoglutetmid,

nadnerczowych – aminoglutetmid,

Operacyjne – zależne od przyczyny:

Operacyjne – zależne od przyczyny:



Usunięcie przysadki mózgowej przez zatokę

Usunięcie przysadki mózgowej przez zatokę

klinową

klinową



Usuniecie pojedyńczego gruczolaka nadnercza,

Usuniecie pojedyńczego gruczolaka nadnercza,



Całkowita obustronna adrenalektomia,

Całkowita obustronna adrenalektomia,



W przypadku guzów pozaprzysadkowych –

W przypadku guzów pozaprzysadkowych –

usuniecie guza

usuniecie guza

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Zespół nadnerczowo-płciowy:

Zespół nadnerczowo-płciowy:



Wrodzony - genetycznie uwarunkowany

Wrodzony - genetycznie uwarunkowany

zespół, którego przyczyną jest zaburzenie

zespół, którego przyczyną jest zaburzenie

syntezy kortyzolu, co powoduje niedobór

syntezy kortyzolu, co powoduje niedobór

tego hormonu i nadmierne wydzielanie

tego hormonu i nadmierne wydzielanie

ACTH, co z kolei doprowadza nadmiernej

ACTH, co z kolei doprowadza nadmiernej

stymulacji warstwy siateczkowatej, jej

stymulacji warstwy siateczkowatej, jej

przerostu i nadmiernej produkcji

przerostu i nadmiernej produkcji

androgenów.

androgenów.



Nabyty – guz (o charakterze gruczolaka lub

Nabyty – guz (o charakterze gruczolaka lub

raka) nadnerczy wydzielający androgeny.

raka) nadnerczy wydzielający androgeny.

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Objawy zespołu nadnerczowo-płciowego:

Objawy zespołu nadnerczowo-płciowego:

-

wirylizacja z zaburzeniami elektrolitowymi,

wirylizacja z zaburzeniami elektrolitowymi,

-

Nadciśnienie lub niedociśnienie,

Nadciśnienie lub niedociśnienie,

-

Przedwczesne dojrzewanie – heteroseksualne u

Przedwczesne dojrzewanie – heteroseksualne u

dziewcząt i izoseksualne u chłopców,

dziewcząt i izoseksualne u chłopców,

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

-

Zwiększone wydalanie 17 – kortykosteroidów z

Zwiększone wydalanie 17 – kortykosteroidów z

moczem, nie poddające się hamowaniu

moczem, nie poddające się hamowaniu

deksametazonem

deksametazonem

Leczenie:

Leczenie:

-

Substytucja hormonalna,

Substytucja hormonalna,

-

Operacyjne usuniecie guza nadnercza

Operacyjne usuniecie guza nadnercza

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Choroba Conna (pierwotny hiperaldesteronizm):

Choroba Conna (pierwotny hiperaldesteronizm):



Przyczyną jest najczęściej pojedyńczy gruczolak

Przyczyną jest najczęściej pojedyńczy gruczolak

warstwy kłębkowej,

warstwy kłębkowej,



Rzadziej: obustronny lub rak.

Rzadziej: obustronny lub rak.

Choroba polegająca na nadmiernym wydzielaniu

Choroba polegająca na nadmiernym wydzielaniu

Aldosteronu, co skutkuje nadmiernym wydalaniem

Aldosteronu, co skutkuje nadmiernym wydalaniem

potasu z moczem oraz upośledzeniu zagęszczania

potasu z moczem oraz upośledzeniu zagęszczania

i

i

zakwaszania moczu

zakwaszania moczu

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Objawy choroby Conna:

Objawy choroby Conna:



Nadciśnienie tetnicze głównie rozkurczowe

Nadciśnienie tetnicze głównie rozkurczowe



Osłabienie siły mięśniowej,

Osłabienie siły mięśniowej,



Skłonność do skórczów mięśniowych i tężyczki,

Skłonność do skórczów mięśniowych i tężyczki,



Nadmierne pragnienie i wielomocz

Nadmierne pragnienie i wielomocz

Diagnostyka:

Diagnostyka:



Scyntygrafia nadnerczy,

Scyntygrafia nadnerczy,



Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa

Leczenie:

Leczenie:



Usunięcie zmienionego nadnercza,

Usunięcie zmienionego nadnercza,



Leczenie antagonistami aldosteronu (spironolakton)

Leczenie antagonistami aldosteronu (spironolakton)



Leki obniżające ciśnienie tętnicze

Leki obniżające ciśnienie tętnicze

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Guz chromochłonny (pheochromocytoma):

Guz chromochłonny (pheochromocytoma):



Dotyczy komórek warstwy rdzennej,

Dotyczy komórek warstwy rdzennej,



Najczęściej zlokalizowany po jednej stronie,

Najczęściej zlokalizowany po jednej stronie,



Rzadziej obustronny,

Rzadziej obustronny,



Sporadnycznie lokalizacja pozanadnerczowa,

Sporadnycznie lokalizacja pozanadnerczowa,

Najczęściej ma chrakter gruczolaka (w 10 %

Najczęściej ma chrakter gruczolaka (w 10 %

utkanie złośliwe)

utkanie złośliwe)

Istotę choroby jest nadmierne wydzielanie

Istotę choroby jest nadmierne wydzielanie

adrenaliny i noradrenaliny (w przypadku

adrenaliny i noradrenaliny (w przypadku

lokalizacji pozanadnerczowej tylko

lokalizacji pozanadnerczowej tylko

noradrenaliny)

noradrenaliny)

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Objawy:

Objawy:



Napadowe nadciśnienie tętnicze połączone z:

Napadowe nadciśnienie tętnicze połączone z:



Zlewne poty,

Zlewne poty,



Zblędnięcie skóry,

Zblędnięcie skóry,



Uczucie kołatania serca,

Uczucie kołatania serca,



Bóle głowy,

Bóle głowy,



Bóle w klatce piersiowej

Bóle w klatce piersiowej

Dioagnostyka:

Dioagnostyka:



Badanie poziomu katecholamin w moczu i

Badanie poziomu katecholamin w moczu i

surowicy oraz kw. wanilinomigdałowego w moczu,

surowicy oraz kw. wanilinomigdałowego w moczu,



Tomografia komputerowa,

Tomografia komputerowa,



scyntygrafia

scyntygrafia

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy

Leczenie:

Leczenie:



Operacyjne – przed którym należy chorego

Operacyjne – przed którym należy chorego

właściwie przygotować farmakologicznie.

właściwie przygotować farmakologicznie.

Przygotowanie polega na poszerzeniu

Przygotowanie polega na poszerzeniu

obkurczonego łożyska naczyniowego przez

obkurczonego łożyska naczyniowego przez

podanie á-blokera (fentoloamina) oraz â-

podanie á-blokera (fentoloamina) oraz â-

blokera (propranolol)

blokera (propranolol)



Zakres operacji – usuniecie ca³ego

Zakres operacji – usuniecie ca³ego

nadnercza.

nadnercza.

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Wyspiak (insulinoma):

Wyspiak (insulinoma):

Guz wywodzący się z komórek â wysp

Guz wywodzący się z komórek â wysp

Langerhasa. Naczêœciej ma postaæ

Langerhasa. Naczêœciej ma postaæ

pojedyñczego

pojedyñczego

gruczolaka, rzadziej mnogiego, w 25% ma

gruczolaka, rzadziej mnogiego, w 25% ma

chrakter z³oœliwy. Sporadycznie wystêpuj¹

chrakter z³oœliwy. Sporadycznie wystêpuj¹

w

w

formie pozatrzustkowej

formie pozatrzustkowej

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Objawy:

Objawy:

Triada Whipple’a:

Triada Whipple’a:

-

napad hipoglikemii na czczo lub po wysiłku,

napad hipoglikemii na czczo lub po wysiłku,

-

spadek glikemii poniżej 50mg%,

spadek glikemii poniżej 50mg%,

-

ustąpienie objawów po podaniu glukozy

ustąpienie objawów po podaniu glukozy

Następstwa niedocukrzenia:

Następstwa niedocukrzenia:

-

niepokój,

niepokój,

-

splątanie,

splątanie,

-

bóle i zawroty głowy,

bóle i zawroty głowy,

-

tachykardia,

tachykardia,

-

drżenie

drżenie

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:



Niski poziom glukozy i wysoki poziom insuliny

Niski poziom glukozy i wysoki poziom insuliny

w surowicy,

w surowicy,



Arteriografia trzewna,

Arteriografia trzewna,



Tomografia komputerowa,

Tomografia komputerowa,

Leczenie:

Leczenie:



Chirurgiczne – usuniecie guza, w przypadku

Chirurgiczne – usuniecie guza, w przypadku

niemożności lokalizacji guza obwodową

niemożności lokalizacji guza obwodową

resekcje trzustki lub pankreatoduodenektomię,

resekcje trzustki lub pankreatoduodenektomię,



Chemioterapia,

Chemioterapia,

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Gastrinoma (zesp. Zollingera-Elisona)

Gastrinoma (zesp. Zollingera-Elisona)

Guz z komórek innych niż â komórek

Guz z komórek innych niż â komórek

wysepek

wysepek

trzustkowych produkuj¹cych gastrynê. W

trzustkowych produkuj¹cych gastrynê. W

po³owie

po³owie

przypadków maj¹ utkanie z³oœliwe, w 10 %

przypadków maj¹ utkanie z³oœliwe, w 10 %

po

po

lokalizacje pozatrzustkow¹

lokalizacje pozatrzustkow¹

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Objawy:

Objawy:



Choroba wrzodowa o ciężkim, nie podatnym na

Choroba wrzodowa o ciężkim, nie podatnym na

leczenie przebiegu z tendencją do perforacji,

leczenie przebiegu z tendencją do perforacji,

krwawień (również w nietypowej lokalizacji np. jelito

krwawień (również w nietypowej lokalizacji np. jelito

cienkie)

cienkie)



Biegunka

Biegunka

Diagnostyka:

Diagnostyka:



Oznaczanie wydzielania kwasu solnego zarówno

Oznaczanie wydzielania kwasu solnego zarówno

podsawowego jak i maksymalnego (stosunek >0,6)

podsawowego jak i maksymalnego (stosunek >0,6)



Wysokie stężenie gastryny na czczo,

Wysokie stężenie gastryny na czczo,



Tomografia komputerowa,

Tomografia komputerowa,



angiografia

angiografia

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Leczenie:

Leczenie:



Usunięcie guza – możliwe w

Usunięcie guza – możliwe w

sporadycznych przypadkach,

sporadycznych przypadkach,



Gastrektomia całkowita z ewentualnym

Gastrektomia całkowita z ewentualnym

zmniejszeniem masy guza,

zmniejszeniem masy guza,



Zachowawczo i pooperacyjnie –

Zachowawczo i pooperacyjnie –

podawanie inhibitorów pompy protonowej

podawanie inhibitorów pompy protonowej

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Glukagonoma – guz wywodzący się z komórek á

Glukagonoma – guz wywodzący się z komórek á

wysp trzustkowych, produkuj¹cych glukagon,

wysp trzustkowych, produkuj¹cych glukagon,

zazwyczaj o charaterze gruczolaka

zazwyczaj o charaterze gruczolaka

Objawy:

Objawy:

-

cukrzyca,

cukrzyca,

-

niedokrwistoœæ z niedoboru ¿elaza,

niedokrwistoœæ z niedoboru ¿elaza,

-

zmiany skórne

zmiany skórne

Leczenie

Leczenie

-

Usuniêcie operacyjne guza

Usuniêcie operacyjne guza

Hormonalnie czynne guzy

Hormonalnie czynne guzy

trzustki

trzustki

Vipoma (zesp. Verner-Morrisona, WDHA) – guz z

Vipoma (zesp. Verner-Morrisona, WDHA) – guz z

komórek wydzielających VIP (wazoaktywny peptyd

komórek wydzielających VIP (wazoaktywny peptyd

jelitowy) a również gastrynę, insulinę, glukagon i

jelitowy) a również gastrynę, insulinę, glukagon i

inne peptydy. Zazwyczaj ma charakter złośliwy.

inne peptydy. Zazwyczaj ma charakter złośliwy.

Objawy:

Objawy:

-

Wodnista biegunka przekraczająca 10 l. na dobę,

Wodnista biegunka przekraczająca 10 l. na dobę,

-

Zaburzenia elektrolitowe,

Zaburzenia elektrolitowe,

Leczenie:

Leczenie:

-

Operacyjne – usuniecie guza po wyrównaniu

Operacyjne – usuniecie guza po wyrównaniu

zaburzeń eletrolitowych

zaburzeń eletrolitowych

Zespoły wielogruczołowe

Zespoły wielogruczołowe

MEN I (zesp. Wermera) – guz przysadki,

MEN I (zesp. Wermera) – guz przysadki,

razrost przytarczyc, guz trzustki, rzadziej

razrost przytarczyc, guz trzustki, rzadziej

guz kory naddnerczy rak rdzeniasty tarczycy

guz kory naddnerczy rak rdzeniasty tarczycy

MEN II a (zesp. Sipple’a) – przerost komórek C

MEN II a (zesp. Sipple’a) – przerost komórek C

lub rak rdzeniasty tarczycy, przerost

lub rak rdzeniasty tarczycy, przerost

przytarczyc, guz chromochłonny nadnerczy

przytarczyc, guz chromochłonny nadnerczy

(najczęściej obustronny),

(najczęściej obustronny),

MEN II b – rzadziej gruczolaki przytarczyc,

MEN II b – rzadziej gruczolaki przytarczyc,

nerwiaki na całej długości przewodu

nerwiaki na całej długości przewodu

pokarmowego, marfanoidalny wygląd

pokarmowego, marfanoidalny wygląd

chorego

chorego