Zakażenia układu moczowego
II Klinika Urologii
UM Łódź
Zakażenia układu moczowego
II Klinika Urologii
UM Łódź
Etiologia
Pierwszy epizod pozaszpitalnego zum
głównie: E.coli (90%)
rzadko: Proteus, Klebsiella, gronkowce,
paciorkowce, eterokoki
bardzo rzadko: grzyby, wirusy, pierwotniaki
Nawroty pozaszpitalne zum
E.coli – 65-75%
Etiologia
Szpitalne zum
E.coli – ok.50% inne: Enterobacter,
Acinetobacter, Pseudomonas, Serrtia
marcescens, gronkowce, enterokoki, grzyby
Chorzy z cewnikiem w pęcherzu
moczowym: E.coli, Enterobacter, Serratia
marcescens, Pseudomonas, gronkowce,
enterokoki
Częstość zakażeń układu
moczowego
Niemowlęta – częściej u chłopców
(wady)
Wiek dojrzały – kobiety (krótka cewka)
Wiek powyżej 60 rż. - mężczyźni
(choroby gruczołu krokowego)
Rozpoznanie
Objawy kliniczne
Zmiany w badaniu ogólnym moczu:
leukocyturia, erytrocyturia, białkomocz
Posiew moczu: bakteriuria znamienna
Badania dodatkowe: OB, CRP,
hiperleukocytoza
Bakteriuria znamienna
Jest to bakteriuria w moczu pobranym
metodą srodkowego strumienia w
mianie:
>10/3 /ml przy współistnieniu objawów
zapalenie pęcherza moczowego
>10/4 /ml w przypadku objawów
charakterystycznych dla
odmiedniczkowego zapalenia nerek
Bakteriuria bezobjawowa
Wyizolowanie z dwóch kolejnych próbek
moczu tego samego drobnoustroju
w mianie > 10/5 /ml
bez klinicznych objawów zakażenia i
leukocyturii.
Klasyfikacja
Zakażenia dolnego odcinka układu
moczowego: pęcherz moczowy, cewka
moczowa
Zakażenia górnego odcinka układu
moczowego: nerka, układ kielichowo –
miedniczkowy, okolica okołonerkowa
Niepowikłane (proste) zakażenie
układu moczowego
Infekcja dolnego odcinka układu
moczowego u osoby bez anomalii w
drogach moczowych, bez ciał obcych i
złogów w układzie moczowym
- tylko u kobiet
- typowe bakterie
Powikłane (złożone) zakażenie
układu moczowego
Zakażenie układu moczowego o
nieprawidłowej budowie lub czynności
ZUM u mężczyzn
ZUM nietypowymi drobnoustrojami
Jest przeciwwskazaniem do leczenia
krótkotrwałego <7dni
Czynniki ryzyka powikłanego
zakażenia układu moczowego
Fizjologiczne (wiek, ciąża i połóg)
Chorobowe
- zakażenia szpitalne
- refluks
- zastój moczu
- kamica
- cewnik w drogach moczowych
- cukrzyca
- immunosupresja
- zabiegi w obrębie dróg moczowych
U mężczyzny każde zakażenie powinno być
uznawane za infekcję powikłaną
Częste infekcje, nietypowe
drobnoustroje, i wczesne nawroty
sugerują anomalie w układzie
moczowym lub przewlekłe zapalenie
gruczołu krokowego
Bezobjawowa bakteriuria
Nie powoduje nadciśnienia tętniczego
Nie powoduje niewydolności nerek
Nie należy leczyć ze względu na:
antybiotykooporność
objawy niepożądane
Bezobjawowa bakteriuria
Należy leczyć:
kobiety w ciąży (amoksycylina, cefaleksyna,
nitrofurantoina – II trymestr, biseptol – II
trymestr)
pacjenci po jednorazowym cewnikowaniu lub
instrumentacji dróg moczowych
pacjenci z chorobami nerek i dróg moczowych
pacjenci z cukrzycą, niewydolnością nerek,
leczonych immunosupresyjnie
Ostre zapalenie dolnych dróg
moczowych
Czynniki sprzyjające;
predyspozycja genetyczna
aktywność płciowa
zaniedbania higieniczne
zapalenie pochwy
dopochwowe środki plemnikobójcza i
mechaniczne środki antykoncepcyjne
Ostre zapalenie dolnych dróg
moczowych
Etiologia:
ponad 90% przypadków: E.coli
Do 10% przypadków: pozostałe pałeczki
Gram-ujemne: Klebsiella, rzadziej
Proteus
Ostre zapalenie dolnych dróg
moczowych
Rozpoznanie:
objawy kliniczne: ból i pieczenie
podczas mikcji, częstomocz, bolesne
parcia na mocz, zatrzymanie moczu,
krwiomocz
bad. dodatkowe: leukocyturia,
erytrocyturia, białkomocz
Zapalenie dolnego odcinka dróg
moczowych
Objawy kliniczne + ropomocz = terapia
3-5 dniowa: kotrimoksazol 2x 960mg lub
trimetroprim 2x 100mg
nitrofurantoina 4x100-200mg
amoksycylina 3x 250-500mg
Ostre zapalenie dolnych dróg
moczowych
Średni czas leczenia:
3 – 5 dni w lekkich postaciach
7 – 10 dni w cięższych przypadkach
Kontrolny posiew moczu około 14-21 dni
po zakończeniu leczenia
Zapalenie cewki moczowej
Zakażenie układu moczowego o małym
mianie:
chlamydie
mykoplazmy
trichomonas
gonokoki
candida
Nawrotowe zapalenie dolnych
dróg moczowych
3 lub więcej nawrotów w ciągu roku
występują u około 50% dziewczynek i
20% kobiet
zwykle w ciągu 6-12 miesięcy od
pierwszego epizodu
wywołane są częściej ponownym
zakażeniem (80%) niż przedłużającym
się pierwotnym procesem
Nawrotowe zapalenie dolnych
dróg moczowych
Leczenie początkowe:
terapia wg antybiogramu
czas trwania leczenia nawrotu: 7-10 dni
Nawrotowe zapalenie dolnych
dróg moczowych
Chemiprofilaktyka:
- trimetoprim 100mg
- nitrofurantoina 50 – 100mg
- kotrimoksazol 240mg
- norfloksacyna 200mh
Nawrotowe zapalenie dolnych
dróg moczowych
Zwiększenie ilości wypijanych płynów
Oddawanie moczu co 2-3 godziny
Oddawanie moczu przed snem i po
stosunku płciowym
U kobiet po menopauzie esrogeny
dopochwowo
Pici soku z żurawin (300 ml/dobę)
Ostre odmiedniczkowe zapalenie
nerek
Etiologia :
- 80-90% E.coli
- 10-20% inne pałeczki Gram-ujemne
Rzadko: Enterococcus, Staph.
saprophiticus, Staph. aureus, Strept.
agalactiae, Mycobacterium
Ostre odmiedniczkowe zapalenie
nerek
Rozpoznanie:
- objawy kliniczne
nagły początek, wysoka gorączka,
dreszcze, bóle brzucha i okolicy
lędźwiowej, nudności, wymioty, objawy
dyzuryczne, zatrzymanie moczu,
krwiomocz
Ostre odmiedniczkowe zapalenie
nerek
Badania dodatkowe:
- leukocyturia
- bakteriuria >10/4 /ml
- ew. białkomocz, krwinkomocz
- podwyższone wskaźniki stanu
zapalnego: OB, CRP, leukocytoza
- koniecznie wykonać USG j.brzusznej,
posiew moczu (w szpitalu – krwi)
Ostre odmiedniczkowe zapalenie
nerek
Powikłania:
- posocznica
- ostra lub przewlekła niewydolność nerek
- wodonercze
- ropień nerki, okołonerkowy
- przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek
- kamica układu moczowego
- powikłania ciąży i porodu
- nadciśnienie tętnicze
Ostre odmiedniczkowe zapalenie
nerek
Przypadki o lekkim przebiegu
kotrimoksazol p.o. 2xdz.
fluorochinolon p.o. 2xdz.
leczenie alternatywne
amoksycylina z kw. klawulanowym p.o 2xdz.
ampicylina p.o
cefalosporyna I lub II gen. p.o.
Czas leczenia: 10 – 14 dni
Ostre odmiedniczkowe zapalenie
nerek
Przypadki o średnim i cięzkim przebiegu
leczenie początkowe
nowy fluorochinolon i.v./p.o.
kotrimoksazol i.v./p.o.
leczenie alternatywne
amoksycylina z kw.klawulanowym i.v./p.o.
ampicylina i.v./p.o.
cefalosporyna II lub III gen. i.v./p.o.
Czas leczenia: 14-21 dni
Ostre odmiedniczkowe zapalenie
nerek
Terapia 10-14 dni
W przypadku niepowodzenia (Enterococcus,
Pseudomonas) wydłużenie leczenia do 4-6 tyg.
Aminoglikozyd + ampicylina
Ceftriakson
Fluorochinolon (tylko na podst. posiewu)
Ciprofloksacyna 2x500mg
Posocznica
Wywodząca się z zakażenia układu moczowego
- leczenie początkowe: i.v.
cefalosporyna III gen.
amoksycylina z kw.klawulanowym
ampicylina
- leczenia alternatywne:
karbapenem i.v.
aztreonam i.v.
Infekcje związane z
cewnikowaniem pęcherza
moczowego
Jednorazowe, krótkotrwałe cewnikowanie – bakteriuria u
5% pacjentów
wzrost okresu zacewnikowania o 1 dzień =
wzrost liczby zainfekowanych chorych o 5%
Leczenie profilaktyczne oraz leczenie bezobjawowego
bakteriomoczu – niewskazane
Bakteriomocz ustępuje u większości pacjentów w
okresie 1-2 tygodni od usunięcia cewnika
Infekcje u mężczyzn
Ostre zapalenie gruczołu krokowego
badanie bakteriologiczne po masażu prostaty
7-30 dniowa terapia
kotrimoksazol
fluorochinolon
doksycyklina
makrolidy
cefalosporyny
Infekcje u mężczyzn
Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego
Terapia 3-4 miesiące
kotrimoksazol
fluorochinolony
doksycyklina
NLPZ
Infekcje drożdżakowe
U osób z cukrzycą leczonych immunosupresyjnie,
leczonych antybiotykami, z cewnikiem
Postępowanie
- usunięcie cewnika
- płukanie pęcherza moczowego amfoterycyną B
50 mg/l sterylnej wody
- Flukonazol 50-100 mg/dobę przez 7 dni
- Amfoterycyna B do całkowitej dawki 500-
1500mg