Zakażenia układu moczowego

II Klinika Urologii
UM Łódź

Etiologia



Pierwszy epizod pozaszpitalnego zum
głównie: E.coli (90%)
rzadko: Proteus, Klebsiella, gronkowce,
paciorkowce, eterokoki
bardzo rzadko: grzyby, wirusy, pierwotniaki



Nawroty pozaszpitalne zum
E.coli – 65-75%

Etiologia



Szpitalne zum
E.coli – ok.50% inne: Enterobacter,
Acinetobacter, Pseudomonas, Serrtia
marcescens, gronkowce, enterokoki, grzyby



Chorzy z cewnikiem w pęcherzu
moczowym: E.coli, Enterobacter, Serratia
marcescens, Pseudomonas, gronkowce,
enterokoki

Częstość zakażeń układu

moczowego



Niemowlęta – częściej u chłopców
(wady)



Wiek dojrzały – kobiety (krótka cewka)



Wiek powyżej 60 rż. - mężczyźni
(choroby gruczołu krokowego)

Rozpoznanie



Objawy kliniczne



Zmiany w badaniu ogólnym moczu:
leukocyturia, erytrocyturia, białkomocz



Posiew moczu: bakteriuria znamienna



Badania dodatkowe: OB, CRP,
hiperleukocytoza

Bakteriuria znamienna



Jest to bakteriuria w moczu pobranym
metodą srodkowego strumienia w
mianie:
>10/3 /ml przy współistnieniu objawów
zapalenie pęcherza moczowego
>10/4 /ml w przypadku objawów
charakterystycznych dla
odmiedniczkowego zapalenia nerek

Bakteriuria bezobjawowa

Wyizolowanie z dwóch kolejnych próbek

moczu tego samego drobnoustroju
w mianie > 10/5 /ml

bez klinicznych objawów zakażenia i

leukocyturii.

Klasyfikacja



Zakażenia dolnego odcinka układu
moczowego: pęcherz moczowy, cewka
moczowa



Zakażenia górnego odcinka układu
moczowego: nerka, układ kielichowo –
miedniczkowy, okolica okołonerkowa

Niepowikłane (proste) zakażenie

układu moczowego



Infekcja dolnego odcinka układu
moczowego u osoby bez anomalii w
drogach moczowych, bez ciał obcych i
złogów w układzie moczowym
- tylko u kobiet
- typowe bakterie

Powikłane (złożone) zakażenie

układu moczowego



Zakażenie układu moczowego o
nieprawidłowej budowie lub czynności



ZUM u mężczyzn



ZUM nietypowymi drobnoustrojami



Jest przeciwwskazaniem do leczenia
krótkotrwałego <7dni

Czynniki ryzyka powikłanego

zakażenia układu moczowego



Fizjologiczne (wiek, ciąża i połóg)



Chorobowe
- zakażenia szpitalne
- refluks
- zastój moczu
- kamica
- cewnik w drogach moczowych
- cukrzyca
- immunosupresja
- zabiegi w obrębie dróg moczowych

U mężczyzny każde zakażenie powinno być

uznawane za infekcję powikłaną

Częste infekcje, nietypowe
drobnoustroje, i wczesne nawroty
sugerują anomalie w układzie
moczowym lub przewlekłe zapalenie
gruczołu krokowego

Bezobjawowa bakteriuria



Nie powoduje nadciśnienia tętniczego



Nie powoduje niewydolności nerek



Nie należy leczyć ze względu na:
antybiotykooporność
objawy niepożądane

Bezobjawowa bakteriuria

Należy leczyć:



kobiety w ciąży (amoksycylina, cefaleksyna,
nitrofurantoina – II trymestr, biseptol – II
trymestr)



pacjenci po jednorazowym cewnikowaniu lub
instrumentacji dróg moczowych



pacjenci z chorobami nerek i dróg moczowych



pacjenci z cukrzycą, niewydolnością nerek,
leczonych immunosupresyjnie

Ostre zapalenie dolnych dróg

moczowych

Czynniki sprzyjające;



predyspozycja genetyczna



aktywność płciowa



zaniedbania higieniczne



zapalenie pochwy



dopochwowe środki plemnikobójcza i
mechaniczne środki antykoncepcyjne

Ostre zapalenie dolnych dróg

moczowych



Etiologia:
ponad 90% przypadków: E.coli

Do 10% przypadków: pozostałe pałeczki
Gram-ujemne: Klebsiella, rzadziej
Proteus

Ostre zapalenie dolnych dróg

moczowych



Rozpoznanie:
objawy kliniczne: ból i pieczenie
podczas mikcji, częstomocz, bolesne
parcia na mocz, zatrzymanie moczu,
krwiomocz
bad. dodatkowe: leukocyturia,
erytrocyturia, białkomocz

Zapalenie dolnego odcinka dróg

moczowych

Objawy kliniczne + ropomocz = terapia
3-5 dniowa: kotrimoksazol 2x 960mg lub

trimetroprim 2x 100mg

nitrofurantoina 4x100-200mg
amoksycylina 3x 250-500mg

Ostre zapalenie dolnych dróg

moczowych



Średni czas leczenia:

3 – 5 dni w lekkich postaciach
7 – 10 dni w cięższych przypadkach

Kontrolny posiew moczu około 14-21 dni

po zakończeniu leczenia

Zapalenie cewki moczowej

Zakażenie układu moczowego o małym

mianie:
chlamydie
mykoplazmy
trichomonas
gonokoki
candida

Nawrotowe zapalenie dolnych

dróg moczowych



3 lub więcej nawrotów w ciągu roku



występują u około 50% dziewczynek i

20% kobiet



zwykle w ciągu 6-12 miesięcy od

pierwszego epizodu



wywołane są częściej ponownym

zakażeniem (80%) niż przedłużającym

się pierwotnym procesem

Nawrotowe zapalenie dolnych

dróg moczowych



Leczenie początkowe:
terapia wg antybiogramu
czas trwania leczenia nawrotu: 7-10 dni

Nawrotowe zapalenie dolnych

dróg moczowych



Chemiprofilaktyka:

- trimetoprim 100mg

- nitrofurantoina 50 – 100mg
- kotrimoksazol 240mg
- norfloksacyna 200mh

Nawrotowe zapalenie dolnych

dróg moczowych



Zwiększenie ilości wypijanych płynów



Oddawanie moczu co 2-3 godziny



Oddawanie moczu przed snem i po
stosunku płciowym



U kobiet po menopauzie esrogeny
dopochwowo



Pici soku z żurawin (300 ml/dobę)

Ostre odmiedniczkowe zapalenie

nerek



Etiologia :
- 80-90% E.coli
- 10-20% inne pałeczki Gram-ujemne

Rzadko: Enterococcus, Staph.

saprophiticus, Staph. aureus, Strept.
agalactiae, Mycobacterium

Ostre odmiedniczkowe zapalenie

nerek



Rozpoznanie:
- objawy kliniczne
nagły początek, wysoka gorączka,
dreszcze, bóle brzucha i okolicy
lędźwiowej, nudności, wymioty, objawy
dyzuryczne, zatrzymanie moczu,
krwiomocz

Ostre odmiedniczkowe zapalenie

nerek



Badania dodatkowe:
- leukocyturia
- bakteriuria >10/4 /ml
- ew. białkomocz, krwinkomocz
- podwyższone wskaźniki stanu

zapalnego: OB, CRP, leukocytoza
- koniecznie wykonać USG j.brzusznej,

posiew moczu (w szpitalu – krwi)

Ostre odmiedniczkowe zapalenie

nerek



Powikłania:
- posocznica
- ostra lub przewlekła niewydolność nerek
- wodonercze
- ropień nerki, okołonerkowy
- przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek
- kamica układu moczowego
- powikłania ciąży i porodu
- nadciśnienie tętnicze

Ostre odmiedniczkowe zapalenie

nerek



Przypadki o lekkim przebiegu
kotrimoksazol p.o. 2xdz.
fluorochinolon p.o. 2xdz.

leczenie alternatywne

amoksycylina z kw. klawulanowym p.o 2xdz.
ampicylina p.o
cefalosporyna I lub II gen. p.o.

Czas leczenia: 10 – 14 dni

Ostre odmiedniczkowe zapalenie

nerek



Przypadki o średnim i cięzkim przebiegu
leczenie początkowe

nowy fluorochinolon i.v./p.o.
kotrimoksazol i.v./p.o.

leczenie alternatywne

amoksycylina z kw.klawulanowym i.v./p.o.
ampicylina i.v./p.o.
cefalosporyna II lub III gen. i.v./p.o.

Czas leczenia: 14-21 dni

Ostre odmiedniczkowe zapalenie

nerek



Terapia 10-14 dni
W przypadku niepowodzenia (Enterococcus,
Pseudomonas) wydłużenie leczenia do 4-6 tyg.

Aminoglikozyd + ampicylina
Ceftriakson
Fluorochinolon (tylko na podst. posiewu)
Ciprofloksacyna 2x500mg

Posocznica



Wywodząca się z zakażenia układu moczowego
- leczenie początkowe: i.v.
cefalosporyna III gen.
amoksycylina z kw.klawulanowym
ampicylina
- leczenia alternatywne:
karbapenem i.v.
aztreonam i.v.

Infekcje związane z

cewnikowaniem pęcherza

moczowego



Jednorazowe, krótkotrwałe cewnikowanie – bakteriuria u
5% pacjentów

wzrost okresu zacewnikowania o 1 dzień =

wzrost liczby zainfekowanych chorych o 5%



Leczenie profilaktyczne oraz leczenie bezobjawowego
bakteriomoczu – niewskazane



Bakteriomocz ustępuje u większości pacjentów w
okresie 1-2 tygodni od usunięcia cewnika

Infekcje u mężczyzn



Ostre zapalenie gruczołu krokowego
badanie bakteriologiczne po masażu prostaty

7-30 dniowa terapia
kotrimoksazol
fluorochinolon
doksycyklina
makrolidy
cefalosporyny

Infekcje u mężczyzn



Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego

Terapia 3-4 miesiące
kotrimoksazol
fluorochinolony
doksycyklina
NLPZ

Infekcje drożdżakowe



U osób z cukrzycą leczonych immunosupresyjnie,
leczonych antybiotykami, z cewnikiem
Postępowanie
- usunięcie cewnika
- płukanie pęcherza moczowego amfoterycyną B
50 mg/l sterylnej wody
- Flukonazol 50-100 mg/dobę przez 7 dni
- Amfoterycyna B do całkowitej dawki 500-
1500mg