Andragogika
Nauczyciel edukacji dorosłych
Samokształcenie
Uczestnictwo w kulturze
Kultura czasu wolnego
Andragogika
Nauczyciel edukacji dorosłych
Samokształcenie
Uczestnictwo w kulturze
Kultura czasu wolnego
andragogika
Cechy sprzyjające rozwojowi
człowieka dorosłego
1.
Styl życia (może być ekspansywny albo
zachowawczy).
2.
Cechy indywidualne.
-
Motywacja i dążenia życiowe (ambitne cele,
potrzeba osiągnięć, samosterowalność
zawodowa)
- Osobowość (autonomia, samoocena, poczucie
kontroli wewnętrznej, gotowość do uczenia się).
-
Umysł, zdolności, aktywność intelektualna.
-
Doświadczenie życiowe.
ANDRAGOGIKA
Najważniejsze wskaźniki rozwoju
edukacji w Europie:
•
Liczba młodzieży z niskimi osiągnięciami w czytaniu
(PISA).
•
Liczba osób przedwcześnie kończacych naukę, w
wieku 18-24 lat z wykształceniem co najwyżej
gimnazjalnym, nie uczące się.
•
Liczba osób w wieku 20-24 lat z wykształceniem co
najmniej na poziomie zawodowym lub średnim.
•
Liczba absolwentów kierunków matematycznych,
technicznych, nauk przyrodniczych
.
•
Liczba osób w wieku 25-64 lata
uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu.
andragogika
Osoby w wieku 25-64 lata według
uczestnictwa w kształceniu dorosłych
(okres 12 miesięcy przed badaniem)
U C Z E S T N I C Z Ą C Y
1.W jakiejkolwiek formie kształcenia 35,8%
2.W kształceniu formalnym 5,5%
3.W kształceniu pozaformalnym 18,6%
4.W kształceniu nieformalnym 25,4%
andragogika
• Z systemu kształcenia formalnego
korzystało :
• 80,1 % pracujący zawodowo
• 9,0 % bezrobotni
• 10.0% bierni zawodowo
Wśród korzystających z kształcenia
formalnego wykształcenie wyższe
posiadało 59,0% ( studia SUM,
podyplomowe)!
andragogika
Osoby nie uczestniczące w żadnej
formie kształcenia z uwzględnieniem
poziomu wykształcenia
Poziom wykształcenia % nie uczestniczy
Wyższe 26,3
Policealne 49,1
Średnie zawodowe 62,2
Średnie 62,2
Zasadnicze zawodowe 79,8
Gimnazjalne, podstawowe 88,9
ANDRAGOGIKA
Uczestnictwo w kształceniu dorosłych według
wieku ( w jakiejkolwiek formie kształcenia)
Przedziały wieku
25-29 50,3%
30-34 44,4
35-39 42,7
40-44 38,3
45-49 33,9
50-54 28,3
55-59 22,3
60-64 16,0
andragogika
Zmiany w edukacji dorosłych
Rola nauczyciela
1.
Wydłużenie aktywności
edukacyjnej na wszystkie
etapy życia człowieka
2. Wzrost znaczenia
autoedukacji
3. Zmiany w założeniach i
funkcjach edukacji dorosłych
4. Wdrażanie postulatu aktywnej
roli ucznia dorosłego
5. Stosowanie nowych technologii
6. Dostosowanie edukacji do
wymogów UE
7. Uwzględnianie potrzeb
edukacyjnych grup
defaworyzowanych
8. Wzrost znaczenia poradnictwa
andragogika
• Nauczyciel edukacji dorosłych
• Dawniej: działacz społeczny i narodowy.
Ujęcie tradycyjne „WĄSKIE” – przekazuje wiedzę słowem
żywym lub pisanym, systematycznie lub incydentalnie,
w klasie szkolnej lub sali wykładowej.
Ujecie nowoczesne –
wspomaganie rozwoju
.
Wielostronna działalność pedagogiczna:
informacyjna, instruktażowa, doradcza, konsultacyjna,
mediacyjna, terapeutyczna, wychowawcza, formacyjna
organizacyjna a także tradycyjna (przekazywanie
wiadomości).
andragogika
Profesjonalny nauczyciel
A U T O N O M I A
K O M P E T EN C J E
N A S T A W I E N I E na
informacje zwrotne
K O L E G I A L N O Ś Ć
O T W A R T O Ś Ć na nowe
doświadczenia
andragogika
TYPOLOGIA NAUCZYCIELI DOROSŁYCH
1.Podział według stopnia dyrektywności
( dominuje – nie dominuje)
-ekspert ( styl formalny, kierowniczy)
-informator
-konsultant
-spolegliwy opiekun ( styl terapeutyczny)
-liberalny leseferysta ( laissez-faire).
2.Podział według potrzeb edukacyjnych ( nauczyciele szkolni
i pozaszkolni: popularyzatorzy, prelegenci, lektorzy,
instruktorzy praktycznej nauki zawodu, szkoleniowcy.
3. Pełniący funkcje edukacyjne,” niejawni” nauczyciele
( bibliotekarz, przewodnik turystyczny, muzealnik, lekarz).
andragogika
Na co nauczyciel dorosłych ma wpływ?
Uzdolnienie uczniów ?
Postawy uczniów wobec nauki?
Treści nauczania?
Motywy uczestnictwa i uczenia się?
Tempo uczenia się i poziom trudności?
Zakres akceptowanego zachowania ?
Wcześniejsze doświadczenia
edukacyjne?
Metody nauczania?
Klimat szkoły (uczelni) ?
ANDRAGOGIKA
Kompetencje andragogów
1. Przedmiotowo- metodyczne:
znajomość przedmiotu nauczania,
znajomość struktur edukacji dorosłych,
form organizacyjnych i funkcji,
wiedza psychologiczna (rozwój
dorosłych, UCZENIE SIĘ) i pedagogiczna,
wiedza metodyczna i dydaktyczna,
wiedza z zakresu poradnictwa.
andragogika
1. Kompetencje społeczne
i osobowościowe
Wrażliwość społeczna, otwartość, cierpliwość,
szacunek dla innych,
odpowiedzialność, asertywność, poczucie humoru.
Kreatywność.
Umiejętność zarządzanie procesami grupowymi.
Wywieranie wpływu społecznego.
Zdolność do refleksji nad własną biografią edukacyjną.
Ogólna wiedza o świecie współczesnym.
Aktualna wiedza o rynku pracy, tendencjach
ekonomicznych i demograficznych.
Znajomość środowiska lokalnego, potrzeb społecznych.
KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE, relacyjne
andragogika
3.
Kompetencje komunikacyjne
andragoga
1. Komunikacja werbalna.
2. Komunikacja niewerbalna.
3. Pozytywna autoprezentacja.
4. Style komunikowania się i uczenia się.
5. Negocjacje w sytuacjach trudnych.
andragogika
• Facylitacja
to akt czynienia czegoś łatwiejszym,
pomoc w usuwaniu trudności i przeszkód.
• Ma związek z modelem krytycznym i
humanistycznym uczenia się dorosłych ( cel:
budzić świadomość, rozwijać skłonność do
samostanowienia, uwalniać umysł uczącego się
od stereotypów i dogmatów).
• Facylitator
- Udziela wsparcia uczącym się dorosłym.
- Prowadzi zajęcia w małych grupach lub w formie
indywidualnych konsultacji.
- Pomaga w samodzielnym dochodzeniu do wiedzy.
- Jest raczej liderem niż kierującym
(dyrektywnie).
andragogika
Wskazówki dla nauczycieli dorosłych
• Nauczyciel buduje własny autorytet w oparciu o
posiadane kompetencje.
• Dorośli posiadają wiedzę uprzednią, stawiają sobie
określone cele. Należy uzyskać orientację w obu
zakresach.
• Uczniowie dorośli nie chcą być traktowani jak dzieci
(uczniowie szkolni), oczekują szacunku i zrozumienia.
• Czas ucznia dorosłego jest bardzo cenny, należy
starannie planować i zgodnie z planem realizować
zajęcia.
• Uczeń dorosły jest nastawiony na szybkie
zastosowanie uzyskanej wiedzy, odrzuci wiedzę
NIEPRZDATNĄ.
andragogika
Samokształcenie
1. Czym jest autoedukacja, czym jest
samokształcenie?
2. Czym uzasadnia się konieczność
samokształcenia współcześnie?
3. Od czego zależy skuteczność
samokształcenia?
4. Czy każdy jest zdolny do samokształcenia?
5. W jaki sposób można wspierać osoby
samokształcące się?
andragogika
• Autoedukacja
odnosi się zarówno do
samodzielnego uczenia się jak i do podejmowania
samowychowania.
(Edukacja : kształcenie – wychowanie).
• Autoedukacja to jedność procesów autoformacyjnych,
ma związek z kształtowaniem osobowości, z dążeniem
do zmienienia siebie samego i z samorealizacją.
Jest to dążenie jednostki do realizowanie koncepcji
własnej osoby.
( JA REALNE - JA IDEALNE)
Ma związek z orientacją człowieka na WARTOŚCI,
postawy, EMOCJE, motywacje.
andragogika
• Współczesne uzasadnienie
konieczności samokształcenia ( szerzej
autoedukacji)
1. Żyjemy w społeczeństwie wiedzy
( merytokratycznym).
2. Dostęp do informacji ( wiadomości i danych) jest
nieograniczony.
3. Żyjemy w społeczeństwie obywatelskim.
4. Żyjemy w społeczeństwie ryzyka.
5. Edukacja instytucjonalna, szkolna i formalna,
poddawana jest krytyce.
andragogika
Rozumienie samokształcenia jako:
1. Samodzielne nabywanie wiedzy
( UJĘCIE WĄSKIE).
2. Uczenie się w toku działania w pracy.
3. Uczenie się przy wsparciu mediów.
4. Spontaniczna edukacja w sytuacjach
społecznych.
5. Metody i techniki uczenia się samodzielnego.
6. Zastępowanie nauki szkolnej własną
aktywnością.
7. Twórcza postawa uczących się.
8. Proces całożyciowy zorientowany na uczenie się.
andragogika
Definicje samokształcenia:
Samodzielne poddanie się autokontroli w celu
osiągnięcia jakiegoś mniej lub bardziej
uchwytnego i mniej więcej jasno określonego
wzoru osobowości.
(Okiński 1935).
Pewna szczególna forma uczenia się, o
następujących cechach: samodzielności, kontroli
samego siebie, świadomości celu.
(Urbańczyk lata 60 –te XXw).
Samouctwo, osiąganie wykształcenia poprzez
działalność, której cele, treść, warunki i środki
ustala sam podmiot (Okoń 1998).
andragogika
Jakie warunki musi spełniać podmiot autoedukacji,
aby proces przebiegał efektywnie?
- Posiadanie zainteresowań poznawczych.
- WSWS czyli wysoka samoocena, wierzy w siebie .
- Dążenie do „BYĆ” wykształconym niż „MIEĆ”
wykształcenie.
- Posiadanie wysoko rozwiniętej umiejętności uczenia się
( selekcja źródeł i treści, analiza, synteza, świadome
zapamiętywanie, prezentacja dokonań).
- Posiadanie CELU uczenia się, zmieniania siebie na lepsze.
- Posiadanie określonych cech osobowości ( wytrwałość,
dyscyplina wewnętrzna, pozytywne postawy wobec wiedzy,
otwartość).
ANDRAGOGIKA
• Rozwój samokształcenia:
W zależności od stadium rozwoju samokształcenia u
danej osoby, różne może być zapotrzebowanie na
wsparcie u uczących się.
Uczeń ZALEŻNY potrzebuje nauczyciela z
autorytetem, bardziej dyrektywnego trenera.
Uczeń ZAINTERESOWANY potrzebuje
motywującego przewodnika.
Uczeń ZAANGAŻOWANY potrzebuje
FACYLITATORA
Uczeń SAMOKSZTAŁCĄCY się potrzebuje
KONSULTANTA
andragogika
• Wspomaganie dorosłych w dążeniu do
samokształcenia, jako pomoc w:
- Zmniejszaniu zależności uczących się od
nauczycieli.
- Definiowaniu potrzeb edukacyjnych.
- Dokonywaniu samooceny.
- Przejmowaniu odpowiedzialności za kształcenie się.
- Rozwiązywaniu problemów związanych z nauką
własną.
- Rozwijaniu kompetencji w zakresie uczenia się.
andragogika
• Uczestnictwo dorosłych w kulturze jako zagadnienie
andragogiczne, związane z
AUTOEDUKACJĄ i CZASEM WOLNYM
Cechy uczestnictwa kulturalnego
( częstotliwość, dokonywanie indywidualnych wyborów, wiedza o
kulturze i sztuce).
Międzypokoleniowy, dwukierunkowy przepływ treści związanych z
kulturą
( model prefiguratywny gdy starsze pokolenia uczą się od
młodszych).
Uwarunkowania uczestnictwa w kulturze.
- Jakość edukacji kulturalnej, brak kompetencji do odbioru i współtworzenia
tworzenia.
- Dezaktualizacja modelu upowszechniania kultury ( kultura wyższa
elitarna /niższa masowa popularna)
- Zjawiska kryzysu ekonomicznego ( zanika mecenat państwa nad kulturą).
- Dominuje wzór uczestnictwa LUDYCZNO-SPONTANICZNY, dostrzega się
także wzór ESKAPISTYCZNY ( ucieczkowy).
ANDRAGOGIKA
• Czas wolny
pozostaje do dyspozycji po wykonaniu
obowiązków i czynności niezbędnych w codziennym życiu.
• Cechy : dobrowolność (swoboda, brak przymusu),
zadowolenie, satysfakcja, oderwanie od monotonii oraz
bezinteresowność (brak korzyści materialnych
).
• Zagadnienia związane z czasem wolnym
ROZBIEŻNOŚĆ : PREFEROWANE I REALIZOWANE FORMY
CZASU WOLNEGO
NOWE ZJAWISKA – HEDONIZM KONSUMPCYJNY
ODCHODZENIE OD ZACHOWAŃ WYMAGAJĄCH WYSIŁKU
( FIZYCZNEGO, UMYSŁOWEGO…) W CZASIE
WOLNYM
Aspekt pedagogiczny i andragogiczny : WYCHOWANIE DO… I
WYCHOWANIE W….CZASIE WOLNYM
andragogika
• Biblioteka +
Program Wieloletni KULTURA+, którego jednym z
priorytetów jest Biblioteka+. Infrastruktura bibliotek, działa
od lutego 2011 r. Jego celem jest przekształcenie bibliotek
publicznych w mniejszych miejscowościach w lokalne
centra dostępu do kultury, wiedzy i ośrodki życia
społecznego na wzór takich instytucji w krajach
skandynawskich i zachodnioeuropejskich. Na realizację
programu rząd przeznaczył 150 mln zł. Do tej pory liczba
budowanych lub modernizowanych bibliotek gminnych
wyniosła 225 (z tego zakończonych jest 78 projektów) za
łączną kwotę 132,3 mln zł. W 2014 r. zakończonych
zostanie ok. 90 kolejnych inwestycji. Program stał się
jednym z najważniejszych elementów NPRCz i zostanie
przedłużony do 2020 r. ( Narodowego Programu Rozwoju
Czytelnictwa 2014-2020 ).