LEKI ADRENOLITYCZNE

Podział



Leki o działaniu pośrednim -
SYMPATYKOLITYKI



Leki o działaniu bezpośrednim



Alfa - Adrenolityki



Beta - Adrenolityki

1. Działające pośrednio:



Leki które hamują aktywność
neuronów współczulnych poprzez
inhibicję:



a) Syntezy Na



b) Magazynowania Na



c) Uwalniania Na



- są stosowane przede wszystkim w
leczeniu nadciśnienia tętniczego

Ad A – Hamowanie syntezy Na



a) Metyrozyna



hamuje hydroksylazę tyrozyny ----> zmniejsza produkcję Da, Na i

A.



Stosowana u pacjentów z guzem chromochłonnym nadnerczy –

wydzielającym Na i A ----> objawy kliniczne choroby związane z

nadmiarem katecholamin np.. Nadciśnienie, tachykardia, inne

zaburzenia rytmu



b) Karbidopa



działa podobnie do metylodopy oraz hamow. obwodową

dekarboksylazę dopa ----> zmniejszenie wytwarzania DA (bez

wpływu na Na)



Nie przechodzi przez barierę krew-mozg – działa obwodowo



Zmniejsza działania niepożądane wywołane obwodowym

tworzeniem DA u pacjentów leczonych L-DOPA (pacjenci z choroba

Parkinsona)

Ad B – Hamowanie
magazynowania NA



c) rezerpina



Alkaloid z krzewu Rauwolfia serpentina



Zaburza magazynowanie i transport dopęcherzykowy Na

(nie tylko!)



Nadmiar NA pozostaje poza pęcherzykiem gdzie jest

rozkładany przez MAO lub jest uwalniana do przestrzeni

synaptycznej



W pęcherzykach dochodzi do deficytu amin i zmniejszenia

przekaźnictwa



Efekt hipotensyjny jest uzależniony głównie od wpływu na

receptory adrenergiczne może upośledzać przekaźnictwo

dopaminergiczne występuje z odroczeniem nawet do 2 tyg



Powoduje zmniejszenie oporu obwodowego, rzutu

minutowego oraz RR



Używana bardzo rzadko, w niskich dawkach z diuretykami w

leczeniu nadciśnienia tętniczego

Rezerpina



po dłuższym stosowaniu dochodzi do
nadwrażliwości receptorów
postsynaptycznych dlatego nie należy
gwałtownie odstawiać leku



DZ.N.: wywołuje lub zaostrza depresję,
obniża próg drgawkowy, objawy
parkinsonizmu, podnosi ryzyko wystąpienia
choroby wrzodowej, może spowodować
skurcz oskrzeli obrzęki – zatrzymanie
płynów

Ad C – Hamowanie uwalniania Na



d) Guanetydyna



Hamuje uwalnianie ( i po części magazynowanie) Na z neuronów

współczulnych, zmniejsza globalnie napięcie układu współczulnego



Nie przechodzi bariery krew-mózg



Wychwytywana przez zakończenia nerwowe i magazynowana w

pęcherzykach



Zmniejsza uwalnianie Na w odpowiedzi na potencjał czynnościowy

lub pośrednio działających sympatykomimetyków



Działania niepożądane:



Zmniejsza RR, HR oraz rzut minutowy – powoduje także hipotonię

ortostatyczną



Zwiększa motoryką p. pok. I wywołuje biegunkę, obrzęk śluzówki nosa,

zaburzenia ejakulacji



Zastosowanie



W związku z działaniami niepożądanymi stosowana rzadko w leczeniu

NT.

Ad D. Obniżanie ośrodkowego
napięcia współczulnego



f) Metyldopa (aktywnie działa metabolit

alfa-metylnoradrenalina)



Agonista alfa 2, słabo beta i alfa 1



Jest to lek obniżający napięcie współczulne

poprzez aktywację alfa 2 w podwzgórzu i

rdzeniu ----> zmniejszając napięcie

współczulne ----> spadek oporu

obwodowego, HR, pojemności minutowej,

zmniejszenie RR



Hamuje także dekarboksylazę DOPA ---

zwolnienie syntezy NA



Leczenie NT, w połączeniu z diuretykami



Leczenie NT u kobiet w ciąży



Zwolnienie HR, zmniejszenie oporu
obwodowego, retencja płynów



Powikłanie związane ze spadkiem
aktywności układów monoaminergicznych
(senność, depresja, parkinsonizm itp.)



Ryzyko uszkodzeń wątroby i szpiku,
hiperpolaktynemia

Alfa-metyldopa

Leki działające ośrodkowo cd.



Klonidyna



Rilmenidyna



Moksonidyna

Klonidyna



agonista receptorów α

2

oraz w

niewielkim stopniu α

1



działanie wiązano z oddziaływaniem na
α

2



większe znaczenie ma działanie na
receptory imidazolinowe I

1

znajdujące

się w brzuszno-bocznej części rdzenia
przedłużonego

Klonidyna



działanie to spadek aktywności współczulnej

(spadek HR, CO, rozszerzenie naczyń)



przesterowanie układu baroreceptorów -

stają się bardziej wrażliwe nie wywołuje

podciśnienia ortostatycznego



obniża stężenie amin katecholowych we

krwi



zmniejsza aktywność układu RAA



ze względu na działanie na receptory α1

może powodować może dochodzić do

skurczów opuszek palców

Klonidyna



długotrwałe podawanie powoduje
wzrost wrażliwości receptorów na
katecholaminy nagłe odstawienie
podobnie jak w pheochromocytoma



działa przeciwlękowo dlatego czasem w
uzależnieniach (opioidy, alkohol)



ma działanie przeciwbólowe



ma działanie pobudzające łaknienie

Klonidyna



Wskazania



nadciśnienie, migreny, zależność
opioidowa, alkoholowa, jaskra



DZ.N.



senność, zaburzenia snu, bóle głowy,
zaburzenia libido, suchość w jamie
ustnej, zaparcia, nudności, rzadko
ortostatyczne spadki ciśnienia

Rilmenidyna



Agonista I

1



Powoduje ośrodkowe obniżenie RR



Działa rozszerzająco na łożysko
nerkowe



Nie zaburza gospodarki lipidowej i
węglowodanowej



Polecana dla młodych osób z NT oraz
schorzeniami metabolicznymi

Moksonidyna



Ośrodkowo działający agonista I

1



Działa obniżająco na ciśnienie poprzez
wpływ ośrodkowy i na wydalanie sodu



Dawkowanie 1 x dobę



P.W. W zaburzeniach rytmu, bloku p/k,
ciężka niewydolność serca IV

Leki działające ośrodkowo cd.



Guanfacyna



Guanabenz



Guanoksabenz

Pochodne sporyszu



Dihydroergotamina



Dihydroergokrystyna



Dihydroergokryptyna



Dihydroergokornina



Nicergolina

Ergotamina



Działa alfa adrenolitycznie - niewybiórczo



Powoduje zwiększenie czynności skurczowej
macicy, powoduje skurcz obwodowych
naczyń krwionośnych, zmniejsza amplitudę
tętna szczególnie w tt. Mózgowych



Wsk: migrena, w celu przyspieszenia
obkurczania macicy, po łyżeczkowaniu
macicy

Dihydroergotamina



Działa na rec alfa1 adrenrgiczne



Agonista rec serotoninowych obwodowych



Podawana i.m. oraz p.o.



Wsk: migrena, naczynioruchowe bóle głowy



Dz.n.: nudności, wymioty, zaburzenia
krążenia obwodowego, bóle w klp., bóle
brzucha, zaburzenia świadomości

Związki bezpośrednio blokujące
receptory adrenergiczne



A/ leki blokujące specyficznie
receptory alfa



Głównie jako leki hipotensyjne i
stosowane w przeroście gruczołu
krokowego



B/ leki blokujące specyficznie
receptory beta



Szeroka grupa schorzeń „sercowo-
naczyniowych” i wiele innych

Leki blokujące receptory alfa
(nieselektywne)



Fentolamina



Silny antagonista – receptorów alfa 1 i 2



Głównie w diagnostyce i leczeniu guza

chromochłonnego

(po podaniu leku dochodzi do

spadku ciśnienia skurczowego o około 60 mmHg

natomiast rozkurczowego o 25 mmHg)



W ostrym zespole wieńcowym wywołanym

przedawkowaniem kokainy



powoduje uwolnienie histaminy i uwolnienie kwasu

żołądkowego



może powodować skurcze mięśni gładkich jelit



Powoduje hipotonię ortostatyczną, tachykardię,

bóle brzucha i biegunkę

Leki blokujące receptory alfa
(nieselektywne)



Fenoksybenzamina



działa na receptory α1 jednak nie jest selektywnym

antagonistą, działa antagonistycznie do Ach, histaminy,

serotoniny



Blokuje skurcz naczyń wywołany katecholaminami



Używana w diagnostyce i leczeniu a także w przygotowaniu

do operacji guza chromochłonnego nadnerczy (zmniejsza

RR jak również obniża objętość krwi krążącej



bywa stosowana w ciężkich postaciach nadciśnienia



szczególnie łatwo powoduje zapaść ortostatyczną



W guzie chromochłonnym używa się także beta

adrenolityków ale należy pamiętać, że najpierw podaje się

alfa adrenolityk a dopiero później beta bloker

(nieselektywny) – w celu uniknięcia wzrostu RR

Selektywne α-adrenolityki



Prazosyna



Terazosyna



Doksazosyna



Tamsulozyna

Prazosyna



blokuje receptory α1



jest inhibitorem fosfodiesterazy - zwiotczenie

mięśni gładkich



obniża ciśnienie skurczowe i rozkurczowe



T ½ - 3h; metabolizowana w wątrobie



zmniejszenie poziomu lipidów szczególnie

frakcji LDL



dobrze wchłania się z przewodu

pokarmowego, czas półtrwania około 3 h,

silnie wiąże się z albuminami

Prazosyna cd.



zmniejsza zastój w krążeniu małym, obniża ciśnienie

napełniania lewej komory



jest wykorzystywana w łagodnym rozroście prostaty



leczenie należy zaczynać od małych dawek ponieważ

łatwo dochodzi do zapaści ortostatycznej (tzw. efekt

pierwszej dawki) ale później już nie (!?)



nie powoduje zmian w przepływie krwi przez nerki

dlatego może być stosowana u chorych z upośledzoną

czynnością nerek



wywiera korzystny wpływ na lipidy krwi



osłabienie, senność, kołatania serca, bóle i zawroty

głowy, uczucie zmęczenia

Terazosyna



lek blokuje receptory α

1

, rozszerza naczynia

krwionośne



T ½ - 12h



zmniejsza opór obwodowy poprawia stan
chorych (parametry urodynamiczne) na
łagodny rozrost prostaty



zmniejsza LDL, VLDL nie wpływając na HDL 



po podaniu doustnym dobrze wchłania się z
przewodu pokarmowego, pokarm nie wpływa
na biodostępność leku

Terazosyna cd.



DZ.N.: hipotonia ortostatyczna



ból, zawroty głowy



kołatania serca, osłabienie, obrzęki
obwodowe



senność, duszność



zaburzenia widzenia

Doksazosyna



lek blokujący receptory α1 nowej generacji



długi okres działania (T ½ - 22 h )



pozytywnie na profil lipidowy



znalazła zastosowanie u chorych z
łagodnym rozroście prostaty, nadciśnienie
tętnicze



Hipotonia ortostatyczna, zaburzenia
równowagi, obrzęki, złe samopoczucie,
częstoskurcz

Tamsulozyna



α1D, α1A – wybiórczy antagonista



powodują rozluźnienie mięśni w szyi
pęcherza, w torebce prostaty



Mały wpływ na ciśnienie tętnicze



Leczenie zaburzeń w oddawaniu
moczu w początkowym okresie



Dz.N: zawroty głowy, ortostatyczne
spadki RR

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
-beta-adrenolityki

podział

1.

Kardioselektywne tzn. blokujące tylko
β

1

receptory (metoprolol, acebutolol,

praktolol, atenolol, esmolol ,
bisoprolol).

2.

Niekardioselektywne tzn. blokujące
β

1

i β

2

receptory (propanolol,

pindolol, labetalol).



Efekt kliniczny jest wypadkową wyżej

wymienionych mechanizmów.



Leki I generacji – nieselektywne:

propranolol, tomolol, sotalol



Leki II generacji – kardioselektywne:

betaksolol, metoprolol, acebutolol



Leki III generacji – działania dodatkowe:

lebetalol, karwedilol (blok 1), celiprolol

(pobudzenie 2), nebiwolol (↑uwalniania

NO)





Wskazania



♥ choroba niedokrwienna serca w tym zawał serca – znoszą

działanie amin katecholowych,



blokują układ bodźcoprzewodzący, zmniejszają

zapotrzebowanie m. sercowego na tlen



♥ nadkomorowe i komorowe zaburzenia rytmu – znoszą

działanie amin katecholowych, blokują



układ bodźcoprzewodzący, zwalniają pracę serca



♥ nadciśnienie tętnicze – ponieważ zwalniają pracę serca i blokują

układ RAA



♥ niewydolność mięśnia sercowego – ekonomizują pracę serca i

powodują up-regulację



receptorów β w sercu



♥ kardiomopatia



☼ nadczynność tarczycy – hamują działanie amin katecholowych,

których wyrzut jest stymulowany



hormonami tarczycy



☼ jaskra



☺ lęk sceniczny



☺ bóle migrenowe

Leki β-adrenolityczne



Mechanizm działania:

Wiąże się głównie z wpływem na serce,

zablokowanie tych receptorów w sercu
wpływa na zmiany :

1.

Pojemności minutowej,

2.

Częstość skurczów,

3.

Przewodnictwa,

4.

Pobudliwość serca,

5.

Zapotrzebowania serca na tlen,

podział

1.

Kardioselektywne tzn. blokujące tylko
β

1

receptory (metoprolol, acebutolol,

praktolol, atenolol, esmolol ,
bisoprolol).

2.

Niekardioselektywne tzn. blokujące
β

1

i β

2

receptory (propanolol,

pindolol, labetalol).

wskazania

-

NT współistniejące z chorobą
wieńcową, zaburzeniami rytmu, po
przebytym zawale,

-

U chorych z nadczynnością tarczycy,
trachykardią , jaskrą, migreną,

-

W NT przebiegającym z
hiperreninemią (nadciśnienie złośliwe,
nadciśnienie naczyniowo-nerkowe),

Działania niepożądane

-

Osłabienie czynności serca, z niewydolnością włącznie,

szczególnie gdy mięsień nie jest w pełni sprawny,

-

zaburzenia pzewodnictwa przedsionkowo-

komorowego,

Nieselektywne mogą spowodować:

-

skurcz oskrzeli – NIE WOLNO!!! Stosować w astmie,

-

skurcz naczyń – ostrożnie u z niestabilną dławicą

piersiową,

- senność, zmęczenie

Przeciwwskazania



Bezwzględne:

-

Blok przedsionkowo-komorowy II i III stopnia,

-

Bradykardia poniżej 50/min,

-

Wstrząs kardiogenny,

Środki ostrożności:
-blok przedsionkowo-komorowy I stopnia,

-

astma,

-

cukrzyca,

-

Bardzo niskie ciśnienie,



- ADRENOLITYKI

     podział -adrenolityków:
1.      1A – nieselektywne bez aktywności

sympatykomimetycznej – propranolol, nadolol, timolol

2.      1B – nieselektywne z aktywnością

sympatykomimetyczną - pindolol

3.      2A – selektywne bez aktywności sympatykomimetycznej

– metoprolol, atenolol, bisoprolol, betaksolol,

esmolol

4.      2B - selektywne z aktywnością sympatykomimetyczną –

acebutolol,

5. 3 – leki z dodatkowymi działaniami np.: -adrenolityczne,

uwalnianie NO. – karwedilol, nebiwolol



- ADRENOLITYKI

     Działanie:



Zmniejszają HR, RR, zwalniają przewodzenie, wydłużają refrakcję,



Zmniejszają kurczliwość, pobudliwość serca



Wszystkie działania są odpowiedzialne za zmniejszenie zużycia

tlenu przez serce



Zmniejszają aktywność reninową osocza



Mogą powodować kurcz oskrzeli



Powodują wzmożoną perystaltykę przewodu pokarmowego (2)



Hamują lipolizę jak i glikogenolizę w sercu i mm. szkieletowych



Obniżają ciśnienie śródgałkowe



Powodują zaburzenia we frakcjach lipidowych (↑TG, ↓HDL)



Przy długotrwałym stosowaniu dochodzi do ↑stężenia PGE i PGI



- ADRENOLITYKI

     Wskazania:



nadciśnienie tętnicze



choroba niedokrwienna serca



niewydolność m. sercowego



zaburzenia rytmu serca



jaskra



nadczynność tarczycy



migrena



trema



zespoły abstynencyjne alkoholowe



nadciśnienie wrotne

 - ADRENOLITYKI

     Działania niepożądane:



Bradykardia



Blok p / k



Nadmierna hipotonia – szczególnie w ciągu 24 – 48 h od początku

leczenia z bólami zawrotami głowy i zamazanym widzeniem ,

dotyczy to szczególnie leków z  - blokadą np.: karwedilol



Pogorszenie NK (niewydolności krążenia), retencja płynów –

dlatego codzienne ważenie – dotyczy NK



Skurcz oskrzeli



Zaburzenia krążenia obwodowego – zimne kończyny, nasilenie

chromania



Koszmarne sny, depresja, zmęczenie



Impotencja (raczej zaburzenia potencji u 1%)



Reakcje alergiczne , skaza krwotoczna

 - ADRENOLITYKI

 

Przeciwskazania:

Objawowa bradykardia

Blok p/k 2 – 3 stopień

Wstrząs

Niestabilna niewydolność krążenia

Dychawica oskrzelowa (o znacznym nasileniu)

Dusznica Printzmetala

Ciężkie chromanie przestankowe

Zaburzenia snu: senność, bezsenność, koszmary
senne

Impotencja (1 %), zaburzenia wzwodu (26%)

Ciężka depresja

Chwiejna cukrzyca leczona insuliną (ostrożnie –
maskowanie

objawów hipoglikemii)

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
-beta-adrenolityki



przez wiele lat niewydolność serca
była przeciwwskazaniem do
stosowania beta-adrenolityków



Badania z metoprololem i
bisoprololem (CIBIS II, MERIT, MCD)
zmieniły opinie na temat roli beta-
adrenolityków, wskazując na korzyści
płynące ze stosowania tych leków w
niewydolności serca

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
-beta-adrenolityki

Beta-blokery powodują:



zmniejszenie napięcia układu współczulnego,



zwolnienie częstości serca



wydłużenie rozkurczu i poprawę perfuzji warstwy

podwsierdziowej.



poprawa parametrów hemodynamicznych występuje

w sposób niezależny od wpływu na częstość rytmu

serca



zwiększenia gęstości receptorów beta (up-regulation),



wpływ na mechanizmy neurohormonalne



m.in. hamowanie uwalniania reniny

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
-beta-adrenolityki

Włączenie beta -adrenolityków do terapii stosowanej

w niewydolności serca powoduje



poprawę jakości życia



zmniejszenie częstości hospitalizacji i liczby zgonów z

przyczyn kardiologicznych (34%)



nagłych zgonów sercowych,



z powodu postępującej niewydolności serca



wydłuża czas życia wolny od przeszczepu serca



efekty są widoczne bez względu na wiek, płeć, etiologię

niewydolności

serca,

choroby

współistniejące

(nadciśnienie tętnicze, cukrzyca) (MERIT - HF metoprolol)

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
-beta-adrenolityki

Karwedilol



nieselektywny beta-bloker, który jest antagonistą

receptorów beta1, beta2 i alfa1



ma także właściwości antyoksydacyjne



Wyniki badań klinicznych (US Carvedilol Study)

wykazują zmniejszenie ryzyka zgonu i hospitalizacji

chorych z przewlekłą niewydolnością serca leczonych

karwedilolem w porównaniu do metoprololu (COMET

2003)

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
-beta-adrenolityki



Leczenie beta-blokerem należy rozpoczynać od bardzo

małych dawek (np. Karwedilol 2 razy 3,125 mg), a

następnie podwajać dawkę, co 2-4 tyg., do uzyskania

dawki docelowej lub największej dobrze tolerowanej

wszyscy chorzy z niewydolnością serca na skutek

dysfunkcji skurczowej lewej komory, ze

stabilnymi objawami II-IV klasy NYHA, powinni

otrzymywać beta-bloker, chyba że nie tolerują

tych leków lub mają przeciwwskazania do ich

stosowania

NIEWYDOLNOŚĆ SERCA
-beta-adrenolityki

A teraz małe powtórzenie...

Adrenalina



Nieselektywna – przewaga beta



Reanimacja , stan astmatyczny,

reakcja anafilaktyczna



0,1-1,0 mg s.c, i.v.



1,0 – 2,0 mg + 2 ml 0,9% NaCl

dotchawiczo



0,01 mg/kg s.c. stan astmatyczny



w powtarzanych dawkach zależnie od

potrzeby

Noradrenalina



Nieselektywna przewaga alfa, wpływ
na rec beta jest znacznie mniejszy



Powoduje głównie wzrost oporu
obwodowego i ciśnienia



Nie wolno podawać s.c. ani p.o.



2-10 ug/min przez żyłę centralną



Wsk: stany hipotonii z nadmiernym
rozszerzeniem naczyń

Dopamina



W zależności od dawki: D

1

, beta, alfa



Zwiększenie przepływu nerkowego u
chorych z oligurią i niewydolnością
krążenia



Zaostrzona niewydolność serca



Obrzęk płuc z powodu niewydolności
skurczowej lewej komory

Dobutamina



Selektywnie na rec. beta

1



2,5-10 ug/kg/min do max.
40ug/kg/min



Niewydolność skurczowa serca



Zespół małego rzutu



Dekompensacja przewlekłej
niewydolności krążenia



Pobudza selektywnie receptory β1,działa tropowo

dodatnio jej pływ na hemodynamikę jest uzależniony

od dawki. W dawkach 2-5µg/kg/min powoduje jedynie

niewielkie zwiększenie pojemności minutowej, w

dawkach 5-10 znacznie zwiększa się pojemność

minutową , podnosi ciśnienie krwi, powoduje spadek

ciśnienia zaklinowania.



Zastosowanie i wybór między dopaminą o dobutaminą

jest uzależniony od stany hemodynamicznego

chorych: dobutamina u chorych z objawami małego

rzutu minutowego i z zastojem w płucach. Podawanie

jedynie w pompie z ciągłym monitorowaniem EKG.



Wskazania: wstrząs pochdzenia sercowego, objawy

niewydolności lewokomorowej z zastojem w płucach

Dobutamina