Czynniki egzogenne

Czynniki egzogenne

Charakterystyka czynników

Charakterystyka czynników

egzogennych

egzogennych

Środowisko zewnętrzne w sposób

Środowisko zewnętrzne w sposób

istotny wpływa na rozwój człowieka.

istotny wpływa na rozwój człowieka.

Czynniki endogenne i egzogenne

Czynniki endogenne i egzogenne

wzajemnie przeplatają się i

wzajemnie przeplatają się i

uzupełniają w kształtowaniu

uzupełniają w kształtowaniu

rozwoju ontogenetycznego

rozwoju ontogenetycznego

organizmu,

organizmu,

•

Mechanizm : ze środowiska

Mechanizm : ze środowiska

zewnętrznego docierają do organizmu

zewnętrznego docierają do organizmu

różnego rodzaju bodźce, które

różnego rodzaju bodźce, które

wywołują określone reakcje (bodźce -

wywołują określone reakcje (bodźce -

reakcja). Charakter reakcji organizmu

reakcja). Charakter reakcji organizmu

na różnorodne oddziaływanie

na różnorodne oddziaływanie

czynników środowiskowych zależy od

czynników środowiskowych zależy od

rodzaju czynnika, jego intensywności,

rodzaju czynnika, jego intensywności,

czasu trwania oraz rezystancji (oporu)

czasu trwania oraz rezystancji (oporu)

ustroju i jego poszczególnych struktur.

ustroju i jego poszczególnych struktur.

Rezultatem tego zjawiska jest reakcja

Rezultatem tego zjawiska jest reakcja

przystosowawcza przebiegająca w

przystosowawcza przebiegająca w

postaci następujących procesów :

postaci następujących procesów :

•

Procesy adiustacyjne.

Procesy adiustacyjne.

•

Procesy adaptabilne

Procesy adaptabilne

(przystosowawcze)

(przystosowawcze)

•

Procesy adaptacyjne,

Procesy adaptacyjne,

Elementy biogeograficzne

Elementy biogeograficzne

(modyfikatory naturalne).

(modyfikatory naturalne).

a) rodzaje modyfikatorów :

a) rodzaje modyfikatorów :

•

fauna i flora otoczenia,

fauna i flora otoczenia,

•

zasoby mineralne i wodne w otoczeniu

zasoby mineralne i wodne w otoczeniu

oraz skład powietrza,

oraz skład powietrza,

•

klimat,

klimat,

•

ukształtowanie terenu,

ukształtowanie terenu,

•

radiacje oraz pole elektryczne i

radiacje oraz pole elektryczne i

magnetyczna,

magnetyczna,

•

siły grawitacji i przyspieszeń,

siły grawitacji i przyspieszeń,

•

i inne

i inne

b) cechy klimatu takie jak temperatura,

b) cechy klimatu takie jak temperatura,

wilgotność, ciśnienie atmosferyczne

wilgotność, ciśnienie atmosferyczne

kształtują wiele cech fizjologicznych i

kształtują wiele cech fizjologicznych i

morfologicznych organizmu,

morfologicznych organizmu,

•

najlepsze warunki do rozwoju biologicznego

najlepsze warunki do rozwoju biologicznego

panują w temperaturze 18 – 25 oC,

panują w temperaturze 18 – 25 oC,

•

istnieje zależność między temperatura a

istnieje zależność między temperatura a

masa ciała : w strefach tropikalnych

masa ciała : w strefach tropikalnych

obserwuje się mniejsza masę ciała i

obserwuje się mniejsza masę ciała i

mniejszy poziom przemiany materii.

mniejszy poziom przemiany materii.

c) wysokość nad poziomem morza

c) wysokość nad poziomem morza

także wpływa na rozwój człowieka

także wpływa na rozwój człowieka

•

ludzie żyjący na dużych

ludzie żyjący na dużych

wysokościach maja większą liczbę

wysokościach maja większą liczbę

krwinek czerwonych we krwi, niższą

krwinek czerwonych we krwi, niższą

wartość ciśnienia tętniczego,

wartość ciśnienia tętniczego,

zwolnioną pracę serca,

zwolnioną pracę serca,

d) w klimacie gorącym o bujnej florze i faunie

d) w klimacie gorącym o bujnej florze i faunie

istnieje duże zagrożenie dla rozwoju

istnieje duże zagrożenie dla rozwoju

osobniczego ze strony drobnoustrojów i

osobniczego ze strony drobnoustrojów i

pasożytów chorobotwórczych,

pasożytów chorobotwórczych,

•

choroby lekkiego przebiegu nie zakłócają

choroby lekkiego przebiegu nie zakłócają

prawidłowego przebiegu rozwoju

prawidłowego przebiegu rozwoju

osobniczego (katar, zapalenie gardła,

osobniczego (katar, zapalenie gardła,

migreny itp.),

migreny itp.),

•

choroby o ciężkim przebiegu mogą

choroby o ciężkim przebiegu mogą

zwolnić proces wzrastania i dojrzewania

zwolnić proces wzrastania i dojrzewania

Elementy społeczno –

Elementy społeczno –

ekonomiczne (modyfikatory

ekonomiczne (modyfikatory

kulturowe) :

kulturowe) :

Rodzaje modyfikatorów :

Rodzaje modyfikatorów :

•

wysokość dochodu (zamożność),

wysokość dochodu (zamożność),

•

poziom wykształcenia oraz kultury

poziom wykształcenia oraz kultury

rodziców,

rodziców,

•

wielkość i charakter środowiska

wielkość i charakter środowiska

społecznego,

społecznego,

•

tradycje i zwyczaje społeczne.

tradycje i zwyczaje społeczne.

Rozwój fizyczny zależny jest od

Rozwój fizyczny zależny jest od

miejsca zamieszkania :

miejsca zamieszkania :

•

Przyspieszone wzrastanie i szybkie dojrzewania

Przyspieszone wzrastanie i szybkie dojrzewania

obserwuje się w ośrodkach wielkomiejskich w

obserwuje się w ośrodkach wielkomiejskich w

stosunku do ośrodków wiejskich,

stosunku do ośrodków wiejskich,

•

Na wsi gorsze warunki higieny, opieki

Na wsi gorsze warunki higieny, opieki

lekarskiej czy monotonne odżywianie wpływają

lekarskiej czy monotonne odżywianie wpływają

negatywnie,

negatywnie,

•

Także zwiększony wysiłek fizyczny na wsi od

Także zwiększony wysiłek fizyczny na wsi od

najmłodszych lat ciężka praca i słabe

najmłodszych lat ciężka praca i słabe

odżywianie upośledzają rozwój człowieka,

odżywianie upośledzają rozwój człowieka,

Wykształcenie rodziców :

Wykształcenie rodziców :

•

u rodziców z wyższym

u rodziców z wyższym

wykształceniem dzieci rozwijają się

wykształceniem dzieci rozwijają się

dużo lepiej, niż w rodzinach rodziców

dużo lepiej, niż w rodzinach rodziców

o średnim czy podstawowym

o średnim czy podstawowym

wykształceniu,

wykształceniu,

Przeżycia psychiczne powodują

Przeżycia psychiczne powodują

zwolnienie tempa rozwoju

zwolnienie tempa rozwoju

Czynnik związany z

Czynnik związany z

żywieniem :

żywieniem :

–

jest jednym z najważniejszych

jest jednym z najważniejszych

czynników egzogennych,

czynników egzogennych,

–

wywiera znaczący wpływ w każdej z

wywiera znaczący wpływ w każdej z

faz rozwoju ontogenetycznego

faz rozwoju ontogenetycznego

człowieka,

człowieka,

–

braki i niedobory pokarmowe powodują

braki i niedobory pokarmowe powodują

nieprawidłowy rozwój organizmu, mogą

nieprawidłowy rozwój organizmu, mogą

przerwać cykle menstruacyjne i

przerwać cykle menstruacyjne i

powodować bezpłodność u mężczyzn.

powodować bezpłodność u mężczyzn.

Podstawowe błędy

Podstawowe błędy

żywieniowe

żywieniowe

•

Nadmiar zjadanego pokarmu,

Nadmiar zjadanego pokarmu,

•

Niedobór zjadanego pokarmu,

Niedobór zjadanego pokarmu,

•

Zła jakość zjadanego pokarmu.

Zła jakość zjadanego pokarmu.

Wady żywienia :

Wady żywienia :

•

Zbyt krótkie karminie piersią,

Zbyt krótkie karminie piersią,

•

Nieregularne spożywanie pożywienia,

Nieregularne spożywanie pożywienia,

•

zjadanie posiłków w pośpiechu,

zjadanie posiłków w pośpiechu,

•

niewłaściwą temperatura potraw,

niewłaściwą temperatura potraw,

•

spożywanie żywności

spożywanie żywności

zanieczyszczonej.

zanieczyszczonej.

Złe odżywianie sprzyja

Złe odżywianie sprzyja

następującym chorobom:

następującym chorobom:

•

Miażdżycy,

Miażdżycy,

•

Otyłości,

Otyłości,

•

cukrzycy,

cukrzycy,

•

Nowotworom,

Nowotworom,

•

Próchnicy zębów itp.

Próchnicy zębów itp.

Skutki zdrowotne

Skutki zdrowotne

niedoboru pokarmowego są

niedoboru pokarmowego są

następujące:

następujące:

•

Wole endemiczne w południowych

Wole endemiczne w południowych

rejonach Polski,

rejonach Polski,

•

Częste zaparcia,

Częste zaparcia,

•

Niedokrwistość z niedoboru żelaza,

Niedokrwistość z niedoboru żelaza,

•

Osteoporoza,

Osteoporoza,

•

Opóźnienie rozwoju fizycznego i

Opóźnienie rozwoju fizycznego i

dojrzewania (dzieci wiejskie),

dojrzewania (dzieci wiejskie),

•

Awitaminoza,

Awitaminoza,