Czynniki egzogenne-ich

wpływ na rozwój

człowieka

1.Podział
2.Styl życia i zachowanie
zdrowotne
3.Choroby przewlekłe
4.Pojęcia: adaptacja,
adaptabilność, adiustacja

-są to czynniki otaczającego świata

oddziałujące na organizm dziecka

ciągłymi bodźcami burząc jego

równowagę fizjologiczną

(homeostazę), zmuszając do

przystosowania się do warunków

zewnętrznych i modyfikując jego

rozwój.

Ekologiczne warunki rozwoju

człowieka można podzielić na

dwie podstawowe grupy:

czynniki biogeograficzne

czynniki ekonomiczne i

społeczno-kulturowe.

Czynniki biogeograficzne -

należą do nich ukształtowanie

terenu (klimat, temperatura,

wilgotność, nasłonecznienie,

pole elektromagnetyczne, ruchy

powietrza itp.), fauna i flora

otocznia, zasoby mineralne i

wodne wraz z mikroelementami

znajdującymi się w glebie i w

wodzie.

Czynniki ekonomiczne i społeczno-

kulturowe -

należą do nich warunki

materialne, wyznaczane przez poziom

ekonomiczny całego społeczeństwa oraz

wysokość zarobków rodziny w stosunku do

liczby osób na utrzymaniu, jak też i składniki

środowiska lokalnego, jak gęstość zaludnienia,

typowy rodzaj osiedli, stan higieny, warunki

mieszkaniowe i komunikacyjne, zróżnicowanie

zawodowe mieszkańców, poziom

organizacyjny szkolnictwa w danym regionie i

w miejscu zamieszkania dziecka itp.

W okresie dzieciństwa i młodości całe otoczenie

dziecka staje się zarazem jego środowiskiem

wychowawczym. W pewnych sytuacjach

środowisko może wpływać niekorzystnie na

rozwój człowieka i może ten rozwój ograniczać i

hamować.

Jeśli na przykład małe dziecko żyje w warunkach

uniemożliwiających mu wystarczająco częste i

ścisłe kontakty społeczne i uczuciowe z osobami

dorosłymi, zwłaszcza z matką i ojcem, poznaje

ono tylko mały wycinek otaczającego go świata.

Jego środowisko jest wówczas monotonne i

ubogie. Bez pośrednictwa dorosłych dziecko ma

niewielkie szanse przyswajania ogólnego

dorobku kulturowego i najprostszej choćby

wiedzy o świecie

Współczesny świat oparty na konsumpcji kreuje nowy

model współczesnego funkcjonowania oparty na

kreacji ciała. Jak stwierdza H. Mamzer „Konsumpcja w

cywilizacji współczesnej to nie tylko oczywiście

spożywanie jedzenia. Oto dzisiaj >>jedzenie<<

zyskuje inny wymiar, mianowicie nie jest tylko

spożywaniem pokarmu, ale także zużywanie dóbr

materialnych…”

Coraz częściej wśród dziewcząt i młodych kobiet

występują zaburzenia odżywiania. Wszechobecna

moda na szczupłą sylwetkę, powszechnie

lansowana przez media przyczynia się do tego, że

wiele osób pragnie za wszelką cenę schudnąć.

Szczupłość utożsamiana jest z osiąganiem

sukcesów, powodzeniem u płci przeciwnej,

pewnością siebie a nawet szczęściem.

Bodźce

środowiskowe

Odpowiedź

organizmu

Mechaniz

Przykłady

Jednorazowy bodziec
krótkotrwały

Krótkotrwałe zmiany
obronne lub
mobilizacja organizmu
do przetrwania

Reakcja

Odruchowe reakcje obronne,
zmiany częstości tętna i
oddechu, reakcje
immunologiczne, reakcje
emocjonalne

Dłużej trwające,
powtarzające się
bodźce o
umiarkowanym
nasileniu

Morfofunkcjonalne
zmiany odwracalne

Adiustacja

Aklimatyzacja, zachartowanie,
zmiany behawioru, przerost
roboczy komórek
mięśniowych, zwiększenie
masy komórek tłuszczowych

Długotrwałe silne
bodźce

Morfologiczne zmiany
nieodwracalne

Przystosowan
ie
(plastyczne)

Zmiany budowy kości,
przyrost liczby komórek,
zmiana charakteru- skutki w
ontogenezie

Bardzo rzadko
występujące bodźce
stanowiące o
przeżyciu

Niemożność
przeżycia, zgon

Adaptacja
(genetyczna)

Selekcja, zgon osobników
nieprzystosowanych,
przeżycie przystosowanych-
skutki w filogenezie

Tab. 1. Mechanizmy utrzymania równowagi między populacją lub
organizmem a środowiskiem zewnętrznym (wg Wolańskiego)

Choroba przewlekła

– nieodwracalny

stan chorobowy wymagający obserwacji

specjalistycznej dłuższej niż 2 miesiące,

ciągłego leczenia, dla którego terapia nie

przynosi efektów. Charakteryzuje się

czasem ciszy i nawrotów.

Do chorób przewlekłych możemy

zaliczyć:

zaliczyć: astmę, epilepsję, cukrzycę

oraz choroby serca. Mogą one

towarzyszyć człowiekowi od

urodzenia lub zostać nabyte w wieku

późniejszym. Pomyślność leczenia

tego typu schorzeń w dużej mierze

zależy od wieku, okoliczności, a także

ogólnego stanu pacjenta.

• Astma jest obecnie postrzegana jako przewlekłe zapalenie dróg

oddechowych, charakteryzujące się zaostrzeniami kaszlu, obecnością

świstów, uczuciem ciasnoty w klatce piersiowej i trudnościami w

oddychaniu. Zwykle zmiany te są odwracalne, jednak w niektórych

przypadkach mogą one prowadzić do zagrożenia życia.

• Głównymi czynnikami związanymi z rosnącą śmiertelnością

spowodowaną astmą oskrzelową są błędy w jej rozpoznaniu i

nieprawidłowe leczenie

• Mimo, że genetyczne czynniki warunkujące astmę (atopia), nadal

zajmują ważne miejsce w patogenezie tego schorzenia, coraz więcej

uwagi zwraca się na udział czynników środowiskowych przyczyniających

się do rozwoju choroby.

Prawie 10% Polaków (blisko

cztery miliony osób) cierpi

na alergię na środki

chemiczne, składniki

pokarmów, pyłki, kurz.

Liczba alergików ciągle

wzrasta, a około 50%

przypadków

spowodowane jest przez

kosmetyki i środki piorące.

Niektóre metody leczenia i profilaktyki reakcji

alergicznych:

1. utrzymywanie czystości w mieszkaniu, czyli

eliminacja kurzu, pleśni,

2. utrzymywanie dobrej wentylacji pomieszczeń,
3. pozostawanie w pomieszczeniach zamkniętych w

okresie pylenia,

4. wyjazd do miejsc z mniejszą ilością alergenów,
5. unikanie w diecie alergenów i substancji uważanych

za wzmacniające alergie np. mleka, napojów
gazowanych, pokarmów z dużą ilością sztucznych
składników (stabilizatorów, konserwantów i innych),

6. cykliczne przeprowadzanie odczulanie, szczepienie

specjalnie spreparowanymi dawkami alergenu w
okresie zmniejszonego prawdopodobieństwa
kontaktu z alergenem,

7. leczenie farmakologiczne.

(potocznie padaczka)

• to choroba o złożonej etiologii, cechująca się

występowaniem napadów padaczkowych, które są

przejawem przejściowych zaburzeń czynności

mózgu, spowodowanych nadmiernymi i

gwałtownymi wyładowaniami bioelektrycznymi w

komórkach nerwowych.

• jest chorobą niezwykle powszechną, w Polsce

dotkniętych jest nią ok. 1% ( 400 tys.) ludzi. Co

ważne – epilepsja jest chorobą ludzi młodych. W

80% ujawnia się przed dwudziestym rokiem życia.

• to wywołane różnymi przyczynami schorzenie metaboliczne,

charakteryzujące się przewlekłym podwyższonym
(hiperglikemia) lub obniżonym (hipoglikemia) stężeniem glukozy
we krwi. Przyczyną choroby są zaburzenia wydzielania i(lub)
działania insuliny.

• Insulina to główny hormon anaboliczny, niezbędny do

prawidłowego metabolizmu węglowodanów, tłuszczów i białek.
Całkowity brak insuliny może prowadzić do kwasicy ketonowej i
śpiączki. Nie leczone powikłania są śmiertelne.

• Najgroźniejsze postaci cukrzycy wynikają z niedoboru lub braku

insuliny (cukrzyca typu I insulinozależna), zmniejszonej
wrażliwości tkanek na działanie insuliny połączone z jej
niedoborem (cukrzyca typu II, insulinoniezależna) oraz zmian
hormonalnych związanych z okresem ciąży (cukrzyca
ciężarnych).