Mediacje w

administracji

Czerwińska Edyta 16457

Bednarczyk Sylwia 16458

Łakus Małgorzata 16466

Historia



Koniec lat 70. i lata 80. w USA to okres

narodzin i gwałtownego rozwoju

alternatywnych metod rozwiązywania sporów

i konfliktów zbiorczo nazywanych terminem

„ADR”, będących skrótem „Alternative

Dispute Resolution”. Spektakularny rozwój

instytucji ADR w Stanach Zjednoczonych był

przede wszystkim praktyczną reakcją

korporacji i sądów na niewydolność

tradycyjnego rozstrzygania sporów przez sądy

państwowe.



Z drugiej strony koncepcja ADR oznaczała
realizację postulatu poszerzenia dostępu
jednostki do wymiaru sprawiedliwości
sensu largo poprzez uzupełnienie
tradycyjnego systemu sądownictwa
powszechnego i arbitrażowego opartego
na mechanizmie konfliktu stron,
rozstrzyganego władczo przez trzeci
podmiot (sędzia, arbiter) przez inne
mechanizmy i fora oparte nie na
konfrontacji, a na dialogu prowadzącym
do rozwiązania sporu w trybie ugody
stron przy pomocy i zachęcie
oferowanych przez podmioty neutralne.

Definicja



Dotychczas brak jednolitej definicji

normatywnej w prawie

międzynarodowym i legislacjach

krajowych. Doktryna i praktyka mediacji

określa mediację jako metodę

rozwiązywania sporów w trybie

szczególnego rodzaju negocjacji

prowadzonych przez strony sporu przy

pomocy neutralnej osoby trzeciej-

mediatora.



Każdy spór może być rozwiązany drogą

dyskusji i negocjacji. Bywa jednak tak, że

uczestnicy konfliktu nie są w stanie ze sobą

negocjować, wówczas spór ulega eskalacji,

co często kończy się procesem sądowym.



Alternatywną wobec drogi sądowej metodą

rozwiązywania konfliktu jest mediacja.



Mediacja jest dobrowolnym porozumieniem

się stron będących w konflikcie w obecności

osoby trzeciej, która jest bezstronna,

akceptowana i neutralna,

tj. mediatora. Jest to metoda pośredniczenia

w sporze, a mediator jest osobą, która

wspomaga negocjacje stron



Mediator jest trzecią stroną, czyli jest
to osoba niezaangażowana
bezpośrednio w spór lub konkretne
kwestie sporne. To podstawowy
warunek zarządzania konfliktem i
dochodzenia do porozumienia,
ponieważ to właśnie obecność osoby z
zewnątrz najczęściej dostarcza
stronom nowego spojrzenia na
dzielące je kwestie i bardziej
skutecznych procedur umożliwiających
stworzenie relacji ukierunkowanej na
rozwiązywanie problemów.



Kolejnym elementem definicji jest
akceptowalność: uczestnicy sporu muszą
być gotowi, by włączyć do niego trzecią
stronę, która będzie im towarzyszyć w
dochodzeniu do porozumienia. Akceptacja
nie musi koniecznie oznaczać, że
dyskutanci z radością powitają
zaangażowanie mediatora i będą
dokładnie stosować się do jego
wskazówek. Oznacza natomiast, że strony
zgadzają się na obecność mediatora i są
gotowe słuchać i poważnie brać pod
uwagę jego sugestie dotyczące radzenia
sobie z dzielącymi je nieporozumieniami.

Cele mediacji



Celem każdej mediacji jest udzielenie osobom

będącym w konflikcie pomocy w osiągnięciu

przez nie własnego, wzajemnie

akceptowanego porozumienia dotyczącego

spornych kwestii.



Sprawiedliwość naprawcza stawia sobie za cel

zagojenie ran odniesionych przez każdą

osobę dotkniętą przez konflikt (przestępstwo)

zarówno ofiarę jak i sprawcę. Jest to możliwe

przy zachowaniu procedur mediacyjnych.

Rodzaje mediacji



Mediacja konwencjonalna- mediacja
inicjowana przez strony na podstawie
wcześniejszej umowy mediacyjnej lub
incydentalnego porozumienia, czyli tzw.
Kompromisu w trakcie zaistniałego
sporu (mediacja umowna).



Mediacja w trakcie postępowania
sądowego – mediacja inicjowana przez
sąd (mediacja ze skierowania sądu).

Zasady mediacji

Podstawowymi zasadami mediacji są:



Akceptowalność – strony muszą akceptować mediatora, jak

również reguły mediacji



Dobrowolność – strony uczestniczą w procesie z własnej woli,

nie można stosować form nacisku ani presji na żadną ze stron .

Na każdym etapie procesu mediacyjnego strony mogą się

wycofać.



Bezstronność – strony konfliktu mają równe prawa i powinny

być jednakowo traktowane. Mediator nie może narzucać swoich

opinii jak również nie może prowadzić postępowania

mediacyjnego, gdy któraś ze stron jest mu znana.



Neutralność – mediator pozostaje neutralny wobec przedmioty

sporu oraz nie czerpie korzyści z tego co jest przedmiotem

mediacji, nie może narzucać swoich rozwiązań.



Poufność – wszelkie informacje jakie zostają ujawnione w czasie

rozmów mediacyjnych nie mogą być przekazywane żadnej

instytucji ani osobie prywatnej.

Mediator- kim jest? Jego
rola.



Praca mediatora polega na pogodzeniu
konkurencyjnych interesów dwóch
stron. Zadania mediatora wiążą się ze
wspieraniem stron w badaniu swoich
interesów i potrzeb, pomocą w
negocjacjach i wymianie obietnic oraz
redefiniowaniem ich relacji w obopólnie
satysfakcjonujący sposób, który będzie
zgodny ze standardami sprawiedliwości.



Mediator nie ma uprawnień pozwalających na

podejmowanie decyzji ,i to właśnie zwiększa

atrakcyjność mediacji dla wielu osób trwających

w sporze, ponieważ pozwala im zachować

ostateczną kontrolę nad jego wynikiem.

Mediatorzy nie pozostają jednak bez wpływu na

sytuację. Pozycja mediatora jako taka opiera się

na jego osobistej wiarygodności i solidności,

biegłości w efektywnym wykorzystaniu procesu

negocjacyjnego, doświadczeniu w radzeniu sobie

z podobnymi sprawami, zdolności doprowadzenia

do spotkania stron, uświadomienia stronom

konieczności wspólnego zmierzenia się z

problemem dla dobra ich własnych interesów. W

mediacji strony same okreslają pozycje

mediatora, ewentualnie przyznają mu

kompetencje do wpływania na wynik sporu, nie

wynikają one z prawa, umowy ani sporu.

Wskazuje się trzy kluczowe kompetencje

mediatora:



Umiejętność identyfikowania problemów



Kompetencje zarządzania procesem
komunikowania się stron konfliktu



Wiedzę psychologiczną
Mediator musi odkryć jakie potrzeby
jawne bądź ukryte kryją się za żądaniami
stron. Niezbędna jest umiejętność
aktywnego słuchania, zadawania
właściwych pytań oraz parafrazowanie.



Niezwykle pomocna staje się technika
odczytywania komunikatów tzw.
niewerbalnej mowy ciała.



Kluczową kompetencją jest wiedza
psychologiczna. Negocjacje, w których
uczestniczy mediator to nie tylko
„stanowisko” i „żądania”, ale i emocje,
postawy, zachowania, przekonania i
wartości obu stron. Zarządzanie tymi
emocjami może mieć nierzadko
decydujące znaczenie.

Rola mediatora w
procesie mediacji



Mediator to bezstronna osoba, która wspomaga w

rozmowach strony konfliktu. Podstawową rolą mediatora

jest:

- organizowanie procesu mediacji,
- stanie na straży ustalonych wcześniej procedur,
- musi być aktywnym słuchaczem
- musi być nauczycielem negocjacji problemowych, czyli

nauczyć strony myślenia, działania i negocjowania w duchu

współpracy,

- musi być strażnikiem realności porozumienia.



Mediator w trakcie procesu mediacji musi się kierować

zasadami etyki. Polskie Centrum mediacji opracowało

Kodeks etyki mediatora, który ma pomóc mediatorom w

prowadzeniu mediacji, a przede wszystkim wskazać na

niezbędność kierowania się wartościami duchowymi w

związkach międzyludzkich, a także na potrzebę stałego

rozwijania tych wartości.

Mediacje w postępowaniu
administracyjnym



Postępowanie mediacyjne wprowadzone
do postępowania administracyjnego
może być dobrym rozwiązaniem
zarówno dla skarżącego, jak i organu
administracji. Sprawę można załatwić
szybko, a sama mediacja nie przekreśla
prawa do dochodzenia praw przed
sądem przez skarżącego.



Załatwienie sprawy administracyjnej
obywatela nie zawsze musi odbyć się po
jego myśli. Jeżeli urzędnik i obywatel nie
mogą dojść do porozumienia, spór
najczęściej trafia na wokandę sądu
administracyjnego. Na rozprawę czeka się
stosunkowo długo. Przepisy ustawy o
postępowaniu przed sądami
administracyjnymi przewidują jednak
możliwość szybszego załatwienia sprawy.
Mowa o dwóch instytucjach: postępowaniu
mediacyjnym i uproszczonym.



Postępowanie mediacyjne to
stosunkowo nowe rozwiązanie w
procedurze sądowo-administracyjnej.
Zostało wprowadzone w 2004 roku w
wyniku reformy sądownictwa
administracyjnego. I choć minęło już
dużo czasu do zapoznania się z tą
procedurą, nadal nie jest popularne.



O przeprowadzenie mediacji przed sądem może

występować nie tylko skarżący, czyli adresat

zaskarżonej decyzji. Prawo takie przysługuje także

organowi administracji. Często po tym, jak sprawa

trafia do sądu i organ administracji otrzymuje pełną

argumentację skarżącego, okazuje się, że

rozstrzygnięcie mogłoby być inne. Mediacja polega

właśnie na tym, że na wniosek skarżącego lub organu

może być przeprowadzone postępowanie, którego

celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności

faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez

strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w

granicach obowiązującego prawa. Wniosek można

złożyć aż do czasu wyznaczenia rozprawy. Mówiąc

najprościej, w trakcie mediacji organ i skarżący w

obecności bezstronnego mediatora mogą

przedyskutować to, czy nie można sprawy załatwić

bez przeprowadzania rozprawy.

Przebieg mediacji



W mediacji udział oprócz stron bierze mediator.

Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub

referendarz sądowy wyznaczony przez

przewodniczącego wydziału. Posiedzenie mediacyjne

odbywa się z udziałem stron. Wynika to niejako z

charakteru samej instytucji mediacji. Nie można

uznać, że postępowanie mediacyjne może odbyć się

skutecznie tylko z udziałem jednej strony. Mediacja

polega przecież na dyskusji co do faktów i praw

zaistniałych w danej sprawie. Z przebiegu posiedzenia

mediacyjnego spisuje się protokół. W nim zamieszcza

się stanowiska stron, a w szczególności dokonane

przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia

sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie

mediacyjne oraz strony.



Mediacja zakończona sukcesem pozwala na

zakończenie sporu. Na podstawie ustaleń dokonanych

w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub

zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje

inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w

zakresie swojej właściwości i kompetencji. Tym samym

na podstawie ustaleń mediacji organ administracji

może dokonać weryfikacji swojego rozstrzygnięcia. Nie

każda jednak mediacja prowadzi do kompromisu.

Jeżeli strony nie dokonają ustaleń co do sposobu

załatwienia sprawy, podlega ona rozpoznaniu przez

sąd. Brak ustaleń w toku mediacji powoduje, że

sprawę rozstrzyga sąd w zwykłym trybie, czyli na

rozprawie.



Zarówno urzędnicy jak i skarżący muszą
pamiętać, że wypracowane przez strony
rozwiązania przestają obowiązywać po
zakończeniu mediacji. Skarżący ma
pełną gwarancję obrony swoich praw, a
urzędnik musi pamiętać, że
niewypełnienie ustaleń poczynionych w
toku mediacji będzie podlegać kontroli.



Na akt wydany na podstawie ustaleń mediacji

można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu

administracyjnego. Skargę wnosi się w terminie

trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo

wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd

rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w

sprawie na akt lub czynność, w której

przeprowadzono postępowanie mediacyjne.

Tylko jeżeli skarga na akt lub czynność wydane

lub podjęte na podstawie tych ustaleń nie

zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie

oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie,

w której przeprowadzono postępowanie

mediacyjne. Czyli spór się zakończy.

Jak sporządzić wniosek



Postępowanie mediacyjne może być prowadzone

mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego

postępowania. Jednak co do zasady strona, która chce

przeprowadzenia mediacji, musi sporządzić wniosek.

Wniosek o przeprowadzenie mediacji jak każde pismo

procesowe musi spełniać podstawowe wymogi

formalne. We wniosku o przeprowadzenie

postępowania mediacyjnego należy wskazać, jakie

konkretne okoliczności sprawy mają być poddane

wyjaśnieniu. We wniosku należy też wskazać ustalenia

co do sposobu załatwienia sprawy. Wnioskodawca

musi zakreślić, jakie okoliczności będą podlegać

dyskusji oraz jakiego rozwiązania się spodziewa.

Postępowanie
uproszczone



Kolejnym przypadkiem, kiedy sprawa nie trafia na

wokandę sądu, może być jej załatwienie w trybie

postępowania uproszczonego. Sprawa może być

rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli:
- decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą

nieważności albo wydane zostały z naruszeniem

prawa dającym podstawę do wznowienia

postępowania;
- strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do

rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z

pozostałych stron w terminie czternastu dni od

zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda

przeprowadzenia rozprawy.



Również w tym przypadku wniosek o

skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie

uproszczonym może złożyć zarówno organ

administracji, jak i skarżący. W obu przypadkach

do jego przeprowadzenia konieczna jest zgoda

strony przeciwnej. Jeżeli to skarżący występuje z

wnioskiem o przeprowadzenie postępowania

uproszczonego, organ administracji ma prawo

do żądania przeprowadzenia rozprawy. Organ

administracji ma na to 14 dni od doręczenia

skargi wraz z wnioskiem o skierowanie sprawy

do rozpoznania w trybie uproszczonym.



W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy

na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego

sędziego. Sąd rozpoznający sprawę w trybie

uproszczonym może przekazać sprawę do

rozpoznania na rozprawie. Sprawa może być

również rozpoznana w trybie uproszczonym, w

przypadku gdy organ nie przekazał sądowi skargi

mimo wymierzenia grzywny. Sąd może wówczas

na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na

podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan

faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie

budzi uzasadnionych wątpliwości.

Załatwienie sprawy
administracyjnej w trybie mediacji-
5 etapów

1. Złożenie skargi
Obywatel składa skargę do Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego

2. Wniosek
Organ administracji występuje z wnioskiem o

przeprowadzenie mediacji

3. Porozumienie
Mediacja kończy się porozumieniem co do

rozstrzygnięcia sprawy

4. Zmiana decyzji
Na podstawie protokołu z mediacji organ

administracji zmienia zaskarżoną decyzję zgodnie z

ustaleniami mediacji.

5. Zakończenie sporu
Wydanie nowej decyzji kończy spór w sprawie.

Korzyści z mediacji



fakt, że mediacja jest poufna pozwala na
otwartość stronom i ochronę ich reputacji



żadna decyzja nie może być podjęta bez zgody
stron, co daje całkowitą kontrolę stronom nad
przebiegiem mediacji; mają więc bezpośredni
wpływ na rozwiązywanie konfliktu oraz
podejmowanie decyzji o zadośćuczynieniu



zaspokojone zostają interesy każdej ze stron,
obie strony są zwycięzcami



odreagowanie emocji, zmniejszenie lęku



szybki i ostateczny wynik



strony stosują się do podjętych ustaleń, bo

same te ustalenia uzgodniły



pomaga w utrzymaniu lub wznowieniu

kontaktów międzyludzkich



pozwala każdej ze stron zachować twarz



niski stopień ryzyka, w każdej chwili każda że

stron może zrezygnować

z mediacji



jest sprawiedliwa



jest znacznie tańsza od tradycyjnego procesu

sądowego



następuje pojednanie skonfliktowanych stron.



Za jedyną wadę mediacji może być uznawana
jej dobrowolność, gdyż nie można zmusić
stron do mediowania ani do wyrażania zgody
na jakiś układ. Jest to jednak również jeden z
atrybutów mediacji.



Mediacja jest procedurą bardzo skuteczną
przede wszystkim dlatego, że skonfliktowane
strony same znajdują rozwiązanie problemu i
zawierają porozumienie (ugodę) którą
zobowiązują się wypełnić. Proces ten pozwala
na sprawiedliwe rozwiązanie sporu przy
minimalizacji kosztów, rozgłosu i zakłóceń
w życiu prywatnym i zawodowym.



Dodatkowym atutem mediacji jest
stawianie sobie za cel sprawiedliwości
naprawczej, która gwarantuje
zadośćuczynienie, przeproszenie,
ponoszenie odpowiedzialności za swoje
czyny, zrozumienie motywów działania,
a przede wszystkim pojednanie.

Dziękujemy za uwagę!

Bibliografia



M. Borowicz, Mediacje gospodarcze- jak mediować i
przekonywać, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2004, s.
13- 20



S. Pieckowski, Mediacja w sprawach cywilnych, Difin,
Warszawa 2006, s. 11-14



Ch. W. Moore, Mediacje- praktyczne strategie rozwiązywania
konfliktów, Wolters Kluwer Polska Sp. z.o.o., Warszawa
2009, s. 30-34.



Podstawa prawna:



Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270
ze zm.).