10. Psychologiczne koszty konfliktów interpersonalnych - stres, wypalenie zawodowe.

 Stres pracy i wypalenie zawodowe

Pojecie stresu znane jest w nauce od prawie siedemdziesięciu lat, a w ostatnich kilkudziesięciu zrobiło zawrotną karierę lokując się na stałe w języku potocznym. Najprostszym przykładem upowszechnienia tego terminu niech będzie ewolucja ortograficzna. Pierwotnie pisany jako „ stress”, jest to bowiem termin pochodzący z języka angielskiego, obecnie piszemy w uproszczonej i spolszczonej wersji - stres. Podobnie zresztą jest z określeniami typu: menedżer,  kartridż itp.

   W pierwszej kolejności zajmijmy się sytuacją pracy, jako potencjalnym obszarem stresu. Czynniki stresogenne występujące w przedsiębiorstwach  podzielić można na: 1. Złe fizyczne warunki pracy. 2. Stresory związane ze sposobem wykonywania pracy. 3. Stresory związane z pełnieniem ról organizacyjnych. 4. Stresory związane z relacjami interpersonalnymi. 5. Stresory związane z funkcjonowaniem jednostki jako elementu organizacji 6. Stresory związane z rozwojem zawodowym 7. Stresory związane z równoczesnym funkcjonowaniem w organizacji i poza nią N. Chmiel [1]wymiera cztery  kategorie stresorów związanych z pracą zawodową, a mianowicie:

1. Treść pracy - w ramach tej kategorii najczęściej występują takie stresory, jak:

• Przeciążenie lub niedociążenie pracą

• Złożoność pracy

• Monotonia pracy

• Zbyt duża odpowiedzialność

• Praca niebezpieczna

• Sprzeczne lub niejednoznaczne wymagania ze strony przełożonych

2. Warunki pracy, a wśród nich:

• Zagrożenia toksyczne

• Złe warunki środowiska fizycznego (hałas, oświetlenie, wibracje, temperatura itp.)

• Pozycja, w jakiej wykonuje się pracę

• Wysiłek fizyczny zużyty na pracę

• Sytuacje zagrażające

• Niska higiena warunków pracy

• Brak środków bhp

3. Warunki zatrudnienia , czyli m.in.:

• Praca zmianowa

• niska płaca

• Niewielkie szanse na rozwój kariery

• Brak stałej umowy o pracę

• Niepewność zatrudnienia

4.Relacje społeczne w pracy, czyli np.:

• Złe kierowanie

• Małe wsparcie społeczne (niski status zawodu)

• Niewielki wpływ na podejmowane decyzje

• Ograniczenie swobód

• dyskryminacja

(…) problematyce stresu chciałbym poświęcić trochę miejsca, albowiem stres nie jest związany tylko i wyłącznie z miejscem pracy, może występować również w domu, w życiu towarzyskim, może być spowodowany oczekiwaniami jakie mamy wobec samych siebie jak i z oczekiwaniami innych wobec nas.

Pionierem badań stresu jest Hans Selye, autor klasycznej dzisiaj teorii stresu. Stres zdefiniował on  jako   niespecyficzną reakcję organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania. Reakcja ta  charakteryzuje się stanem wzmożonego napięcia, nazywanego także „aktywacją”.

Selye Hans Hugo Bruno - ur. w 1907 r. kanadyjski endokrynolog i fizjopatolog  pochodzenia austriackiego.    Wyemigrował do Ameryki przed II wojną światową. W latach 1941 -45 profesor histologii w McGill University w Montrealu. Założyciel i wieloletni dyrektor Instytutu Doświadczalnej Medycyny i Chirurgii. Twórca teorii stresu ogłoszonej w 1936 r. W Polsce ukazały się m.in.: "Stres życia" , "Stres okiełznany" i "Od marzenia do od- krycia  naukowego".

Stres określany był przez H. Selye albo jako czynnik wywołujący wzmożoną aktywację, albo jako skutek takiego napięcia, reakcja na stres. Reakcja taka może być trojakiego rodzaju.

Trzy typy reakcji na  stres: eustres - stres organizujący (chwilowo) zachowanie w sytuacji krytycznej dystres - stres dezorganizujący zachowanie się w sytuacji krytycznej neustres - bodziec dla danej osoby neutralny w działaniu, chociaż dla innych bywa on eustresowy lub dystresowy

Tak samo powiedzieć można, że ze względu na swój charakter stresor może być eustresorem, dystresorem lub neustresorem. Nie można podać, czy stworzyć listy stresorów jednoznacznie pozytywnych lub jednoznacznie negatywnych. Sposób ich odbioru i reakcji jest w dużym stopniu kwestia indywidualnych właściwości danej osoby.

Rodzaje stresu: - fizjologiczny ( związany z funkcjonowaniem fizycznym organizmu), - psychologiczny ( związany z funkcjonowaniem psychicznym człowieka), - społeczny (związany z funkcjonowaniem społecznym człowieka, z pełnionymi rolami)

Reakcja stresowa przebiega w określonej kolejności. Fazy funkcjonowania organizmu w stresie, to:

1. Faza alarmowa - silna, często gwałtownie narastająca aktywacja centralnego układu nerwowego, nieprzyjemne  uczucie napięcia) oznaczające ogólną mobilizację będącą odpowiedzią na sygnał o zadziałaniu czynnika szkodliwego. Odporność organizmu początkowo maleje, lecz szybko zostaje nadwyżką skompensowana.

2. Stadium odporności (adaptacji) -poszukiwanie rozwiązań, próby przystosowania się do zmienionych warunków. Zaktywizowane mechanizmy przystosowawcze umożliwiają przeciwdziałanie stresowe. Odporność organizmu na czynniki szkodliwe wzrasta ponad normalny, stały poziom i utrzymuje się przez pewien czas, stwarzając możliwość zwalczania zagrożenia. Odbywa się to kosztem głębokich rezerw przystosowawczych organizmu, których zasoby są ograniczone i ulec mogą wyeksploatowaniu.

3. Stadium wyczerpania - (spadek sprawności i zmiany dynamiki czynności, zmęczenie i przemęczenie, stopniowa utrata odporności, wyczerpanie zasobów przystosowawczych. Stres jest zbyt silny lub utrzymuje się zbyt długo i  prowadzić może nawet  do zapaści lub śmierci .

Z pojęciem stresu biologicznego ściśle łączy się pojęcie stresu psychologicznego. Stres psychologiczny związany jest z sytuacjami trudnymi , które doprowadzają do zaburzeń procesów regulacji wskutek przeciążenia systemu nerwowego. J.Reykowski wyróżnia  w stresie psychologicznym także trzy fazy:

1.  fazę mobilizacji procesów psychicznych, w której podnosi się ogólna zdolność do działania (szczególnie w obrębie procesów intelektualnych), mobilizacja energetyczna i dynamika ruchów;

2. fazę rozstrojenia, charakteryzującą się pogorszeniem poziomu sprawności funkcji psychicznych, co prowadzi do zaburzenia procesów orientacji i kontroli oraz proporcji między czynnościami wytwórczymi i pomocniczymi (wzrost ilościowy tych ostatnich);

3. fazę destrukcji - wszystkie czynności przestają być wykonywane poprawnie, brak możliwości realnej oceny sytuacji, rozpad procesów motywacyjnych i całej struktury czynności. Zmiany w tej fazie są nieodwracalne i prowadzą do chorób psychicznych.

Stres w potocznym rozumieniu kojarzony jest z bodźcami negatywnymi, działającymi ujemnie, szkodliwie, dezorganizująco. W koncepcji amerykańskich psychologów Tomasa Holmesa i Richarda Rahe stresem jest każda sytuacja nowa dla organizmu, która wyzwala, powoduje jego działanie - aktywizuje zachowanie. W przeprowadzonych na początku lat sześćdziesiątych badaniach T. Holmes i R. Rahe wyodrębnili szereg sytuacji życiowych, związanych z życiem osobistym i zawodowym , które poprzez swoje aktywujące i aktywizujące działanie obciążają nasz system nerwowy - są dla niego stresem. Na podstawie częstości zgłaszanych przez badanych sytuacji i i ocen ich stresującego wpływu autorzy ułożyli tabelę obciążeń stresowych obliczając dla nich tzw. wskaźnik siły wpływu. Wskaźnik ten liczyli w jednostkach nazwanych „jednostkami zmian życiowych” (ang. Life Changes Units). Najwyższą wartość LCU ustalono na 100 punktów. Zapraszam do samokontroli swego stanu zdrowia

Jeszcze jedną z ważnych teorii stresu jest koncepcja  Richarda Lazarusa i Susan Folkman.

Według tych autorów stresem jest sytuacja, w której człowiek nie znajduje skutecznych sposobów radzenia sobie z zagrożeniem. Doświadczanie stresu przebiega w wyniku:

-         oceny pierwotnej - analiza stopnia zagrożenia,

-         ocena wtórnej - analiza możliwości uniknięcia zagrożenia

        Pierwszym krokiem na drodze do przezwyciężenia dolegliwości  związanych  ze stresami jest uświadomienie sobie ich istnienia, zrozumienie  stresów,  wykorzystanie    „dobrych”   do pobudzenia organizmu, poradzenie  sobie ze  „złymi”  oraz uporządkowanie spraw w rodzinie, pracy i środowisku. Sposoby radzenia sobie ze stresem noszą we współczesnej psychologii angielską nazwę doping. Polskim odpowiednikiem jest określenie

„sposoby  (strategie) radzenia sobie ze stresem „. Wg  R. Lazarusa i S. Folkman sposoby te mogą być:

      skoncentrowane na zadaniu, lub

      skoncentrowane na emocjach (paliatywne)

Ludzie różnie reagują na stres, zależnie od swojej osobowości. S Folkman i R.  Lazarus zaproponowali model dotyczący interakcji między czynnikami osobo­wości, sytuacjami stresowymi i zdrowiem. Zgodnie z tym modelem doświadczając stresu zaczynamy od dokonania oceny pierwotnej, w toku której analizujemy stopień zagrożenia, jakie stwarza dla nas dana sytuacja. Jeśli nie stwierdzamy zagrożenia, cały proces kończy się w tym właśnie momencie. Wg koncepcji H. Selyego bodziec taki jest dla nas neustresem.

  Jeśli natomiast zagrożenie istnieje, możemy przejść do oceny wtórnej, w toku której rozważamy, co jesteśmy w stanie zrobić, by zwiększyć prawdopodobieństwo zmian pozytywnych i zmniejszyć prawdopodo­bieństwo zmian negatywnych.

   Gdy zakończymy ocenę sytuacji, możemy zacząć się z nią zmagać, podejmować próby wyjścia z zagrożenia. Jak podano wyżej są dwa sposoby radzenia sobie. Radzenie sobie skoncentrowane na zadaniu polega na zmaganiu się z samym problemem i tworze­niu strategii jego rozwiązania. Radzenie sobie skoncentrowane na emocjach (paliatywne ) polega na zajmowaniu się emocjami i skupieniu się na nich zamiast na problemie.

Psychologia współczesna  wyróżnia także dwa podstawowe wzorce zachowań, za pośrednictwem których ludzie radzą sobie ze stresem. Są to tzw. zachowania typu A i zachowania typu B.

 Zachowanie typu A odznacza się trzema cechami:

(a) nastawieniem rywalizacyjnym w dążeniu do osiągnięć;

(b) poczuciem presji czasu;

 (c) nasileniem emocji gniewu i wrogości.

Zachowanie typu B charakteryzuje się stosunkowo niskim poziomem rywalizacji, pośpiechu i wrogo­ści. Tak więc osoby typu B są bardziej beztroskie, odprężone i skłonne cieszyć się życiem. W sytuacjach stresowych osoby typu A na ogół reagują szybciej i silniej, ujawniając tendencję do trakto­wania źródła stresu jako zagrożenia dla osobistej kontroli. Są bardziej niż osoby typu B podatne na ataki serca.

Zachowania typu A dają się przynajmniej częściowo modyfikować za pomocą różnych technik, do któ­rych należą relaksacja, ćwiczenia aerobiczne czy poznawczo-behawioralne metody opanowywania stresu.

Teraz zatem przejdźmy do tego, jak można radzić sobie ze stresem.

Reakcja na stres

Poniższy test został opracowany przez wspominanego już przeze mnie  Hansa Jürgena  Eysencka wybitnego specjalisty zagadnień osobowości, niektórych koncepcji wychowania resocjalizującego i także teorii inteligencji .

Tym  razem nie chodzi o inteligencję lecz o stereotypy emocjonalnej reakcji na stres. Od tego, jak reagujemy w trudnych sytuacjach, jak sobie ze stresem radzimy. 

Oto poniżej opisy różnych zachowań w sytuacjach, które można umownie określić jako stratę (śmierć bliskiej osoby, choroba kogoś bliskiego, nagły lub wymuszony  wyjazd, rozstanie, niemożność nawiązania kontaktu z  bliską osobą) lub przeszkody ( zakazy, brak możliwości realizacji jakiegoś zadania, osiągnięcia jakiegoś celu,  nadmierna kontrola ze strony innych osób, brutalna ingerencja w naszą osobistą sferę itp). Zastanów się, na ile przykłady te opisują twoje życie w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Zaznacz to w odpowiednim miejscu 10-punktowej skali. Dając 1 punkt  deklarujesz , że opis taki w  ogóle cię nie dotyczy, 10 punktów, to opinia, że  dotyczy cię w 100 procentach. Nie chodzi tu oczywiście o idealną zgodność realiów, podobieństwo do twojej sytuacji życiowej lecz o rodzaj twojej reakcji, a czasem poglądu na dany typ sytuacji.

   Negatywne skutki stresu, to przede wszystkim :

        wyczerpanie (zmęczenie i przemęczenie)

        ostra reakcja na stres (przystosowawcza lub kryzysowa)

        zespół stresu pourazowego (Post-Traumatic Stress Disorder  PTSD)

 

Szczególną postacią wyczerpania stresem pracy  jest  tzw.syndrom  wypalenia zawodowego

Istnieje cały szereg czynników i okoliczności, które często stają się przyczyną braku satysfakcji z pracy, a tym samym są źródłem wszelkich dolegliwości stresowych zarówno z obszaru  stresu fizycznego jak też  emocjonalnego. Czynniki te już były wcześniej wymienione: niska płaca, brak awansu, zbytnie przeciążenie pracą, brak  wpływu na charakter wykonywanej pracy, małe urozmaicenie wykonywanych   działań itd.  Syndrom wypa­lenia zawodowego cechuje przede wszystkim  wyczerpanie emocjonalne oraz poczucie utraty możliwości wykonywania zawodu w sposób efektywny i zaangażowany. Jedną z pierwszych badaczek tego problemu była C. Maslach, która w badaniach realizowanych w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. próbowała opisać jego socjologiczne i psychologiczne aspekty . W badaniach prowadzonych pod jej kierunkiem brały udział osoby reprezentujące zawody szczególnie narażone na długotrwały stres związany z koniecznością utrzymywania bliskich i intensywnych kontaktów  z innymi ludźmi. Były to najczęściej kontakty wymagające długotrwałego emocjonalnego zaangażowania. Badanymi byli  nauczyciele i wychowawcy, lekarze i pielęgniarki, pracownicy społeczni, pracownicy służb więziennych, psychologowie oraz prawnicy . Badania pokazały, że długotrwały stres prowadzi stopniowo do wystąpienia objawów wypalenia, takich jak: zmęczenie, bezsenność, bóle głowy, bóle brzucha. Pojawia się skłonność do używanie, a następnie nadużywania  alkoholu. Alkohol pełni funkcję  środka do szybkiego odprężenia. W świetle uzyskanych wyników C. Maslach wyróżniła trzy fazy wypalenia zawodowego:

1)      fazę _Wyczerpania  emocjonalnego,

2)      fazę depersonalizacji  oraz

3)      fazę braku poczucia własnych osiągnięć.

Faza wyczerpania  charakteryzuje się fizycznymi i psychicznymi objawami przemęczenia. Wtedy też sięga się po wszelkiego rodzaju używki; środki nasenne, papierosy, alkohol. Tragicznym śladem naszych czasów stają się narkotyki.

W stadium depersonalizacji obniża się samoocena. Gwałtownie spada wiara we własne możliwości, zanika optymizm. Człowiek stara się bronić przed myśleniem o pracy wybierając błahe zajęcia domowe i nadając im wobec otoczenia zadań niezwykle ważnych.

W fazie ostatniej pracownik rezygnuje nie tylko ze starań o nowe zadania pracownicze i awanse. Rezygnuje nawet z myślenia i marzeń w tym zakresie. Przestaje identyfikować się z interesami zatrudniającej go firmy. Boi się pracy, boi się zwolnienia z niej, boi się myślenia o emeryturze. Przedmiotowy dotychczas strach zastąpiony jest zgeneralizowanym lękiem.

W Polsce problemem wypalenia zawodowego u nauczycieli zajmowała się  H. Sęk. Prowadzono także badania syndromu wypalenia zawodowego w służbach mundurowych (policja, służba więzienna)  Według H. Sęk najistotniejszą przyczyną syndromu wypalenia zawodowego jest mała umiejętność z radzeniem sobie ze stresem w ogóle oraz z  obciążeniami emocjonalnymi wykonywanego zawodu Zatem nie sam n stres jako taki jest przyczyną wypalenia zawodowego, ale   brak umiejętności radzenia sobie z nim.[2]

Na podstawie badań na początku lat dziewięćdziesiątych uzyskanych przez Instytut Gallupa sporządzono listę 12 zaleceń dotyczących unikania stresów, do których należą:

1. Dbałość o ogólny, dobry stan zdrowia, przestrzeganie zasad  higieny  

    zdrowotnej i psychicznej; szczególnie w odniesieniu do wypoczynku.

 2. Regularne uprawianie gimnastyki i aktywność sportowa.

 3. Wykonywanie zajęć dających satysfakcję.

 4. Zapewnienie sobie przyjaznego otoczenia.

 5. Zabieganie o uzyskanie dobrych wyników w pracy.

 6. Zapewnienie sobie odpowiedniej pozycji  społecznej.

 7. Rezerwacja wyłącznie dla siebie pewnej ilości czasu w organizacji zajęć.

 8. Unikanie zażywania leków i spożywania środków chemicznych.

 9. Korzystanie z profesjonalnej opieki i pomocy lekarskiej oraz psychologicznej.

10. Utrzymywanie stałej aktywności społecznej (np. towarzyskiej) i    intelektualnej.

11. Otwarte wyrażanie własnych uczuć i opinii oraz nauczenie się mówienia     „nie” (asertywność)

12. Stosowanie ćwiczeń służących zapobieganiu powstawania i rozładowywania   napięcia stresowego.

Obecnie w wielu krajach, zwłaszcza tych o wysokiej kulturze życia , popularność zyskują różnorodne ćwiczenia, szkolenia i treningi antystresowe. Wielu ludzi fascynuje się technikami medytacyjnymi i ćwiczeniami relaksującymi. Szkolenia i treningi prowadzi się dla różnych grup wiekowych, społecznych i zawodowych. Ale tak, jak wielu jest pasjonatów takich form dbania o higienę psychiczną, tak wielu jest jeszcze sceptyków i niedowiarków. Hipnoza, trening autogenny, ćwiczenia relaksacyjne to określania które niejednego jeszcze śmieszą, irytują lub nudzą.

   Dla psychologa, trenera i terapeuty oczywiste jest, że taki styl życia będzie się rozpowszechniał. Takie bowiem są doświadczenia współczesnej nauki, w tym także nauk medycznych.

   Podstawą tworzenia programów zajęć relaksujących i antystresowych jest przeświadczenie o możliwościach modyfikowania reakcji organizmu.

Wielu ludzi reaguje na stres napięciem, powodującym sztywność mięśni, wysokie ciśnienie krwi, zwężenie naczyń krwionośnych w mózgu, oraz chroniczne nadmierne wydzielanie hormonów. Wiele tych reakcji można opanować za pomocą różnych technik. Relaksacja osiągana dzięki medytacji ma swoje korzenie w starożytnych koncepcjach filozoficznych i medycznych rozwijanych w wielu częściach świata. W kulturach Wschodu od wieków praktykuje się różne sposoby uspakajania umysłu i łagodzenia napięć w ciele. Metoda samokontroli zen oraz ćwiczenia jogi, pochodzące z Japonii i Indii, są obecnie częścią życia codziennego dla wielu ludzi zarówno w tamtych krajach, jak i coraz częściej na Zachodzie. W naszej kulturze coraz więcej ludzi poddaje się terapii i bierze udział w tzw. warsztatach, podczas których uczą się relaksacji i różnych form medytacji.

Mamy coraz więcej dowodów  świadczących o tym, że o ile stres jest niespecyficzną reakcją organizmu na każde stawiane mu wymaganie, o tyle kompletna relaksacja jest skuteczną reakcją antystresową. Relaksacja jest stanem, w którym zmniejsza się napięcie mięśniowe, aktywność korowa mózgu , tempo pracy serca i ciśnienie krwi, a oddychanie staje się wolniejsze. Aktywność elektryczna mózgu maleje, a ilość bodźców ze środowiska zewnętrznego docierających do ośrodkowego układu nerwowego zmniejsza się. Na tym poziomie wzbudzenia może dojść do uwolnienia się od stresu.
Przyjmuje się, że dla uzyskania relaksacji niezbędne są cztery podstawowe warunki:

        ćwiczenie (relaks) prowadzony w odpowiednio wyciszonym  otoczeniu,

        zamknięte oczy,

        wygodna pozycja ciała oraz

        powtarzanie w myśli jakiegoś słowa lub zwrotu (np. „cisza, spokój, relaks” lub „jestem spokojny”).Często relaksację prowadzi się przy odpowiednio dobranej muzyce. Na rynku księgarskim i muzycznym można bez trudu kupić odpowiednie akcesoria wspomagające relaksację

Pierwsze trzy warunki służą zmniejszeniu ilości bodźców zewnętrznych odbieranych przez układ nerwowy, podczas gdy czwarty ma na celu osłabienie stymulacji wewnętrznej

Biologiczne sprzężenie zwrotne ( ang. biofeedhack ) jest techniką samoregulacji, mającą wiele różnych specyficznych zastosowań, takich jak regulowanie ciśnienia krwi, rozluźnianie mięśni czoła (odgrywających istotną rolę w bólach głowy spowodowanych napięciem mięśniowym, a nawet zwalczanie nadmiernego czerwienienia się. Jest paradoksem, że chociaż ludzie nie wiedzą jak to robią, to jednak skupienie się na upragnionym rezultacie w obecności sygnału wywołuje zmianę w pożądanym kierunku. Chociaż za pomocą biologicznego sprzężenia zwrotnego można osiągnąć ogólną relaksację i zmniejszyć napięcie mięśniowe, to jednak nie redukuje ono ogólnego poziomu stresu . Od kilkunastu lat np. w sporcie stosuje się aparaty emitujące dźwięki w tempie bicia pulsu osoby relaksującej się. Za pomocą prostych ćwiczeń autosugestii uczymy obniżania częstotliwości pulsu.

Uzdrawiająca moc ma zjawisko psychicznego  otworzenia się.

 Czy mieli Państwo kiedyś sekret zbyt wstydliwy, by powiedzieć o nim komukolwiek? Jeśli tak, to może nawet teraz warto  powiedzieć o tym   komuś . Taki wniosek wypływa z dużej liczby badań, które przeprowadził psycholog zdrowia, J. Pennebaker.  Wykazał on mianowicie, że tłumienie myśli i uczuć, związanych z osobistymi urazami, niepowodzeniami i doświadczeniami wzbudzającymi wstyd lub poczucie winy, wywiera niszczący wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne. Tego rodzaju tłumienie jest ciężką pracą psychiczną i z czasem nadweręża środki obrony organizmu przed chorobą. Zwierzenie się komuś neutralizuje negatywne skutki tłumienia; natychmiast zmieniają się wzorce aktywności bioelektrycznej mózgu i poziom przewodności elektrycznej skóry, spada ciśnienie krwi, a układ odpornościowy funkcjonuje lepiej. Po upływie tygodni i miesięcy od takiego otwarcia się często stwierdza się poprawę zdrowia fizycznego i psychicznego.

   To ten właśnie mechanizm powoduje, że w niektórych religiach wprowadzono rytuał spowiedzi, modlitwy, wyznania grzechów. Według ludowej mądrości „wygadanie się” przed kimś przynosi ulgę i ukojenie.

 I to jest nasza - psychologów - szansa rozwoju zawodowego. Ale także, że powrócę do treści pierwszej części niniejszego opracowania, taki jest m.in. sens mediacji . W tym także duchu postulować należy terapię pourazową dla ofiar przestępstw (szczególnie  ofiar przemocy), ale także np. dzieci, które były świadkami jakichs drastycznych wydarzeń. Wspomniany już wyżej zespół stresu pourazowego (ang. Post-Traumatic Stress Disorder  PTSD) jest zjawiskiem któremu współczesna psychologia w wydaniu zarówno klinicznym, jak i sądowym oraz psychoterapeutycznym  poświęca coraz więcej uwagi

Znaczna liczba badań przyniosła zaskakujące wyniki, dotyczące korzystnego wpływu, jaki na zdrowie psychiczne ma utrzymywanie zniekształconej percepcji samego siebie, świata i przyszłości w postaci pozytywnych  złudzeń . Kiedy człowiek otrzymuje negatywne informacje zwrotne lub jest zagrożony w inny sposób, pozornie przystosowawcze zachowanie polega na filtrowaniu takiej przychodzącej informacji przez obraz samego siebie, który jest zbyt pozytywny, nierealistyczny, optymistyczny i przesadny. Ten właśnie mechanizm powoduje, że osoby skazane za zbrodnię po pewnym czasie nie pamiętają, nie chcą pamiętać, jej szczegółów.

Na tym mechanizmie opieramy też treningi tzw. pozytywnego myślenia i  kreatywności./ Jeżeli w trakcie odpowiednich ćwiczeń udaje się wskazać ćwiczącemu jego cechy pozytywne, przekonać go do optymizmu, podwyższyć samoocenę, to w przyszłości łatwiej osiągnie on sukcesy albowiem nie będzie dostrzegał wszystkich przeciwności, uzna je za drobne i nieistotne, będzie miał odwagę je pokonywać.

   Może w tym tekście jest jakieś ziarenko takiej właśnie postawy. Byłoby wspaniale !

Jedną z form ćwiczeń, które z jednej strony wpływają relaksująco i odprężająco na aktualny stan psychiczny człowieka, a stosowane regularnie przez pewien czas poprawiają jego ogólny psychiczny komfort jest technika nosząca nazwę treningu autogennego J. Schulza.

Sam autor określa trening autogenny jako metodę oddziaływania na własny organizm i życie psychiczne polegającą na wyzwalaniu u siebie reakcji odprężenia i koncentracji jednocześnie. Wyzwolone przez samego siebie reakcje odprężenia i koncentracji przestrajają pracę organizmu wywołując mniej lub bardziej trwałe zmiany w reakcjach fizjologicznych
organizmu i obrazie siebie jednostki.

Stosowanie treningu autogennego polega na wyzwalaniu u siebie reakcji odprężenia i koncentracji oraz na stosowania prostych formuł autosugestii.

Metodę treningu autogennego można z pożytkiem wykorzystać do
formowania wielu cech własnej osobowości. Trening autogenny
umożliwia lepszy wgląd w siebie.

Obecnie w zasadzie wszystkie profesjonalne ośrodki szkolenia psychologicznego i psychoterapii prowadzą naukę treningu autogennego.

 

1

---