Planowanie zrównoważonej
turystyki

Antropopresyjny ciąg sprawczy

Czynniki sprawcze

liczebnoœæ, etyka, wartoœci, wiedza, informacja

konsumpcja, rolnictwo, leœnictwo, przemys³, transport, handel, administracja

Presje

emisja odpadów lotnych, ciek³ych, sta³ych; pozyskiwanie surowców

odnawialnych, nieodnawialnych; translokacja mas ziemnych

Stan œrodowiska

stê¿enia substancji w powietrzu, wodzie, glebie; poziomy dŸwiêku,

promieniotwórczoœci

Skutki

choroby i zgony ludzi, obni¿enie plonowania roœlin, mniejsza

bioró¿norodnoœæ, deprecjacja wytworów cz³owieka

Reakcje

polityka ekologiczna, zarz¹ dzanie œrodowiskowe

Klasyfikacja skutków danego
działania

S kutki zgodne

z postul owanym

stanem rzeczy

S kutki ubocz ne

niezamierzone

S kutki

zamierz one

S kutki uboczne

oceniane

pozytywnie

S kutki uboczne

oceniane

negatywnie

Kształtowanie się grubości
skorupek jaj rybołowa

rok

1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980

2.2

2.3

2.4

2.5

2.6

DDT-całkowite i PCB w jajach
nurzyka

Zdjęcie lotnicze Storuman (Szwecja) obrazujące
„zadeptywanie” powierzchni ziemi

Negatywne bezpośrednie
oddziaływanie turysty



wydalanie energii cieplnej oraz pary
wodnej przez człowieka,



załatwianie potrzeb fizjologicznych
(mocz, kał) bezpośrednio do
środowiska,



wyrzucanie bezpośrednio do środowiska
wszelkiego rodzaju odpadów, w tym
odpadów opakowaniowych,



deptanie i tratowanie powierzchni
ziemi,

Negatywne bezpośrednie
oddziaływanie turysty



hałasowanie, zarówno w publicznej
przestrzeni zurbanizowanej, jak i w
przestrzeni dzikiej przyrody,



przedmiotowe traktowanie ludzi,
zarówno tubylców, jak i innych
turystów,



nieprzestrzeganie norm i reguł
obyczajowych oraz kulturowych,



demoralizowanie.

Podnoszenie poziomu
oceanów



Przesiedlenie
mieszkańców wysp
Pacyfiku



TUVALU



Wyspy Lagunowe



tylko 5 metrów
ponad poziom morza



Holandia, Żuławy

Proces urbanizacji

97.5

90.0

71.3

62.1

59.0

53.0

39.7

2.5

10.0

29.7

37.9

41.0

47.0

60.3

1800

1900

1950

1975

1985

2000

2030

miasto

wieś

Sustensywna rodzina

Niezrównoważony rozwój i jego
konsekwencje

Istnienie życia na Ziemi – jakość

środowiska

(zanieczyszczenie, w tym

zagrożenie nuklearne, w tym militarne)

Wyczerpanie zasobów – ilość

środowiska

(Paliwa kopalne, w tym ropa

naftowa, przyszłe wojny o wodę)

Wykluczenia społeczne – biedni –

bogaci

(Bogata i tłusta „Północ”

i skrajnie ubogie „Południe”)

Rozwój trwały zrównoważony

Sustainable development

Zrównoważony, trwały, sustensywny, harmonijny,

samopodtrzymujący się, ekorozwój

Prawo do rozwoju musi być

egzekwowane tak,

aby sprawiedliwie uwzględ niać

rozwojowe i środowiskowe

potrzeby obecnego i przyszłych

pokoleń

Cele społeczne

Rozwój społeczny

Cele gospodarcze

Rozwój

gospodarczy

Trwałe zaspokajanie potrzeb ludzkich

Generator sprawczy

Potrzeby i aspiracje jednostek i wspólnot

ludzkich

Cele środowiskowe

Rozwój

środowiskowy

Zrównoważony

rozwój

Biosfera

Noosfera

Filary triady zrównoważonego
rozwoju



etyczno-moralny



fizyczno-przyrodniczy



dobrego gospodarowania

Filar etyczno-moralny



Antropocentryzm

– istoty ludzkie

są w centrum zainteresowania w
procesie rozwoju. Mają prawo do
zdrowego i twórczego życia w
harmonii z przyrodą. Największym
dobrem jest człowiek

Filar etyczno-moralny



Trwałość i sprawiedliwość
międzypokoleniowa -
zaspakajanie obecnych potrzeb nie
może powodować ograniczania
możliwości zaspokajania potrzeb
przyszłych pokoleń, każda generacja
powinna dysponować nie mniejszą
możliwością dokonywania swoich
wyborów niż generacja poprzednia

Filar etyczno-moralny



Światocentryzm - podmiotowość
oceny musi być odnoszona do
całego rodzaju ludzkiego, do
wszechludzkiej wspólnoty, złamania
syndromu egocentryzmu i
przeskoczenia etnocentryzmu,



Prawa człowieka - każdy ma prawo
być przedmiotem i podmiotem
rozwoju,

Filar fizyczno-przyrodniczy



Systemowość – wszystko ze
wszystkim jest powiązanie, a skutki
naszych działań mogą być
bezpośrednie i pośrednie, bliskie i
odległe zarówno w czasie, jak i w
przestrzeni

Filar fizyczno-przyrodniczy



Wyczerpywalność i
ograniczoność – Ziemia jest
skończona, jej zasoby są skończone,
jej chłonność jest skończona

Filar fizyczno-przyrodniczy



Różnorodność – zróżnicowanie
genetyczne, gatunkowe, kulturowe,
społeczne zapewnia odporność na
zaburzenia, zakłócenia procesu
rozwojowego

Filar dobrego gospodarowania



Oszczędność i wydajność – należy być
efektywnym i niemarnotrawiącym w
zastosowaniu do przestrzeni, czasu, materii
i energii



Recyrkulacja, zamykanie obiegu i
integracja - raz pobrana ze środowiska
materia powinna być wielokrotnie
wykorzystywana w ramach zintegrowanych
zamkniętych cykli obiegu

Filar dobrego gospodarowania



Powiększanie i odnawianie
kapitału - należy dążyć do
pomnażania wszystkich kategorii
kapitału i wykorzystywania
odnawialnych jego form

Ekonomiczny

Społeczny

Środowiskowy

ideał

CELE

gospodarczy

społeczny

ekologiczny

rozwój

zrównoważony

Rozwój



Jest procesem teleologicznym



Ciąg zmian organizacji systemu, które
zwiększają szansę jego przetrwania i/lub
osiągnięcia innych celów w kontekście
zmienności warunków środowiska



Powinien to być rozwój kierunkowany
zwiększaniem jakości życia

Ład zintegrowany

3

1

4

2

3

1

4

2

1. Społeczna zasadność (akceptacja)

pole ładu społecznego

2. Ekonomiczna efektywność

pole ładu ekonomicznego

3. Ekologiczna racjonalność

pole ładu ekologicznego

4. Przestrzenne zrównoważenie

pole ładu przestrzennego zintegrowanego z ładem

społecznym, ekonomicznym i ekologicznym

5. Polityczne kierunkowanie aktywności ludzkiej

pole ładu polityczno-instytucjonalnego

determinującego pozostałe łady

3

1

4

2

5

3P – partnerstwo
międzysektorowe

triada

partnerstwa

Prywatny

Publiczny

Pozarządowy

Współrządzenie



proces wykorzystujący zintegrowane
sposoby, mechanizmy i instytucje,
przez które obywatele i grupy
społeczne mogą wyrażać swoje
priorytety i preferencje oraz
negocjować rozwiązania
sprzecznych interesów

Zasady dobrego
współrządzenia



otwartości (przejrzystości)



uczestnictwa interesariuszy
(adekwatności)



rękojmi za podejmowane decyzje
(instytucji)



efektywności (jasne cele, monitoring)



spójności (od gminy przez powiat,
region, kraj aż do poziomu Unii)

Kierunki równoważenia
systemu społeczno-
gospodarczego

Obecna sytuacja

Przyszłość

E

N

E

R G I

A

Zrównoważona
turystyka

Zrównoważona turystyka wg
Rady Europy

każda forma aktywności turystycznej, która:



odbywa się z poszanowaniem środowiska;



zapewnia długotrwałe zachowanie walorów
przyrodniczych i kulturowych;



jest sprawiedliwa i możliwa do
zaakceptowania pod względem
ekonomicznym i socjalnym.



Rada Europy; Komitet Ministrów,



Rekomendacja No. R (95) 10 Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich



w Sprawie Polityki Zrównoważonego Rozwoju Turystyki na Obszarach Chronionych



(Przyjęta Przez Komitet Ministrów 11 Sierpnia 1995, Na 543 Spotkaniu Delegatów

Zrównoważona turystyka wg
Komisji Europejskiej



jest to turystyka, która jest rentowna pod
względem gospodarczym i społecznym,
nie szkodząc przy tym środowisku i
lokalnej kulturze



oznacza sukces gospodarczy i finansowy,
troskę o środowisko, jego ochronę i
rozwój oraz odpowiedzialne
postępowanie względem społeczeństwa i
wartości kulturalnych – te trzy elementy
są współzależne

Sustensywna turystyka



Taka, która nie prowadzi do
degradacji i zniszczenia środowiska
społecznego, przyrodniczego,
materialnych wytworów cywilizacji,
do pomniejszania różnorodności
kulturowej, społecznej i
biologicznej, do wyczerpywania
nieodnawialnych zasobów

Sustensywna turystyka



Jednocześnie stwarza warunki
trwałego rozwoju gospodarczego
wykorzystującego wszystkie
kategorie lokalnych kapitałów w
ramach gospodarki recyrkulacyjnej
i pomnażającej owe kapitały

Reguły sustensywnej turystyki



szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności biologicznej,



szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności geologicznej,



szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności kulturowej,

Reguły sustensywnej turystyki



szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności gospodarczej,



szanuj i nie pomniejszaj
różnorodności funkcji przestrzeni.

Sposoby i metody
zrównoważonego kierunkowania
turystyki



Kształtowanie etyki i podstaw
aksjologicznych czynników sprawczych



Programowanie rozwoju turystyki i jej
podmiotów



Zrównoważone funkcjonowanie i
gospodarowanie



Monitoring zrównoważenia

Programowanie rozwoju
turystyki i jej podmiotów



Rozwój turystyki powinien być na
każdym szczeblu przestrzennym
planowany w ramach istniejących
systemów programowania rozwoju

Programowanie rozwoju
turystyki i jej podmiotów



Podstawą opracowania dokumentów
rozwojowych winna być procedura,
która w pełni uwzględnia
współrządzenie i demokratyzację
procesu przygotowywania
dokumentu



Jej istotą musi być interaktywne
współdziałanie wszystkich
interesariuszy

Programowanie

Realny œwiat

Koñcowy

stan

Spostrze¿eniowy œwiat

Stan wynikowy

Wartoœci

wyra¿anie

celów

i priorytetyzacja

Strategia

(polityka, program,

plan)

Realizacja

C

z

a
s

Abstrahowanie

Abstrahowanie

Rezultaty

Pocz¹ tkowy

stan

Stan pocz¹ tkowy

Informacja

Wiedza

Proces

programowania

Programowanie rozwoju
turystyki i jej podmiotów



Strategia zrównoważonego rozwoju
turystyki



Na przykład:



Gmina Wołomin



Powiat Tatrzański



Bieszczacki Park Narodowy

Zrównoważone funkcjonowanie i
gospodarowanie



ISO serii 14000,



ISO serii 9000,



EMAS



Ekologiczne oznakowania



Zielenienie zakupów



Eko-efektywność

Istota sustensywności



DOSKONALENIE



DZIAŁANIA



PRODUKTU



USŁUGI



NIEUSTAJĄCE DOSKONALENIE RZECZY

Istota sustensywności

D
O
S
K
O
N
A
L
E
N
I
E

Cykl Deminga
zaplanuj
wprowadź
sprawdź
popraw

Zasady/cele



ekoefektywność



różnorodność



biologiczna



kulturowa



geologiczna



religijna



substytucja

Green Public Procurement
promotes sustainable living
and cuts costs



Public authorities in Europe have the
purchasing power to encourage a shift in
society towards greener production and
consumption patterns by including
environmental criteria in public tenders.

Green Public Procurement
promotes sustainable living
and cuts costs



A recent study has concluded that Green
Public Procurement (GPP) has had a
positive environmental impact: public
authorities in the seven 'greenest' EU
Member States achieved a 25 per cent
reduction in carbon emissions for 10 key
product groups.

„Dzika” przyroda



główną atrakcją Szetlandii jest
dzikie ptactwo, które dla 26%
turystów było główną przyczyną
spędzenia tam urlopu, i przyniosło
wpływy przekraczające milion
funtów;

„Dzika” przyroda



przeprowadzone niedawno badania
wykazały, że prowadzony przez
Królewskie Towarzystwo Ochrony
Ptaków rezerwat Abernethy przynosi
miejscowościom Badenoch i
Strathespey wpływy z turystyki
wynoszące 1,7 miliona funtów
rocznie, i daje pracę 69 osobom;

„Dzika” przyroda



siedliska czerwonego sokoła w środkowej
Walii przyciągają 2,9 miliona turystów, dając
pracę 114 osobom. Program ochrony
walijskiego sokoła zrodził się w 1996 roku
dzięki współpracy władz lokalnych,
przedstawicieli agencji turystycznych i
biznesu oraz Królewskiego Towarzystwa
Ochrony Ptaków. Nowe sposób pokazywania
turystom dzikiego ptactwa mają w
przyszłości zapewnić przemysłowi
turystycznemu stały rozwój;

„Dzika” przyroda



wrzosowiska w hrabstwie Dorset;
wpływy z turystyki wynoszą 1,2
miliona funtów, dając pracę 67
osobom;



rezerwat Minsmere w hrabstwie
Suffolk; 72.000 tysiące turystów w
1996 (wobec 3.100 w 1969) przyniosło
lokalnej społeczności wpływy w
granicach 290-580 tysięcy funtów.

Koniec wykładów

Udanego testu