Opcje walutowe

zerokosztowe w Polsce

Milena Jędrzejewska

Plan prezentacji:

1.Co to jest opcja walutowa?
2.Analiza kursu złotego i jego wpływ na transakcje opcyjne
3.Strategie opcyjne zerokosztowe:

– Korytarza
– Kołnierzyka
4. Opcja walutowa- ubezpieczenie transakcji czy narzędzie

spekulacyjne?

5. Stanowisko przedsiębiorstw vs. Banki a problem opcji walutowych

w okresie deprecjacji waluty

6. Straty polskich przedsiębiorstw, spekulujących opcjami walutowymi
7. Konsekwencje wydarzeń na pozagiełdowym rynku instrumentów

pochodnych

• Opcje walutowe

Opcje walutowe przeznaczone są dla podmiotów narażonych na

ryzyko związane ze zmianą kursu walutowego ze względu na

posiadane zobowiązania i należności walutowe, w tym przede

wszystkim dla eksporterów i importerów. Instrumenty te są

skutecznym sposobem zabezpieczenia ryzyka kursowego. Działają

one jak ubezpieczenie.

Podmiot kupujący opcję, płacąc za nią określoną cenę, nabywa od

sprzedającego prawo do kupna lub sprzedaży określonej ilości tej

waluty po uzgodnionej cenie, zwanej ceną wykonania lub ceną

realizacji w danym okresie (opcja amerykańska) lub dniu (opcja

europejska).

• Strona kontraktu opcyjnego może przyjąć cztery różne pozycje

opcyjnie:

nabyć opcję kupna (long call),
wystawić opcję kupna (short call),
nabyć opcję sprzedaży (long put),
wystawić opcję sprzedaży (short put).*

* Na podst. Kontrakty terminowe i opcje, John Hull, wyd. Wig Press

Szczególnym rodzajem strategii opcyjnych są strategie
zerokosztowe, polegające na jednoczesnym nabywaniu
oraz wystawianiu opcji określonego rodzaju, tak aby
premia za opcje nabywane była równa premii za opcje
wystawiane. Przykładami często wykorzystywanych przed
podmioty niefinansowe strategii zerokosztowych są risk
reversal/collar oraz corridor.

PREMIA

• Nabywca opcji za uzyskane prawo musi zapłacić wystawcy opcji tzw.

premię, której wysokość zależy od kilku czynników m. in.:

• kursu spot (rzeczywistego kursu obowiązującego w dniu zawierania

transakcji),

• ceny wykonania opcji,
• zmienności kursów walutowych długości życia opcji.

Kupujący opcję jest zobowiązany do zapłacenia sprzedającemu

(wystawcy) premii w terminie dwóch dni roboczych od daty
zawarcia transakcji.

Strategia korytarza (corridor)

• Jest to strategia zabezpieczająca importera przed wzrostem rynkowego kursu

waluty.

• Strategia ta polega na kupnie przez klienta opcji call i sprzedaży opcji put.

Daje ona prawo do kupna waluty, po ustalonym kursie, jeśli kurs w dniu
wykonania będzie powyżej tego poziomu. Równocześnie nakłada obowiązek
kupna waluty przez klienta po kursie ustalonym jako dolne ograniczenie
strategii, jeśli kurs rynkowy będzie od niego niższy.

• W wyniku tej transakcji znany jest maksymalny i minimalny poziom, po jakim

można będzie kupić w przyszłości walutę. Aby strategia była bezkosztowa,
kursy realizacji (strike) obu opcji muszą być tak dobrane, by otrzymana
premia ze sprzedaży opcji put była równa premii zapłaconej za nabytą
opcję call.

Na podst. Raportu: Rynkowe aspekty problemów na pozagiełdowym rynku walutowych instrumentów
pochodnych w Polsce w czasie globalnego kryzysu finansowego

www.bankikredyt.nbp.pl

, marzec 2011

Strategia ta dostępna jest w ofercie większości polskich banków.
Minimalna kwota, od jakiej można zawierać transakcję, waha się od 50 000 do 100 000 euro.

Strategia kołnierzyka (collar/risk reversal)

• Jednoczesnym zajęcie przeciwstawnych pozycji w opcji call i opcji put o

takim samym terminie wygasania i różnych cenach wykonania.

Rozróżniamy dwa rodzaje tego rodzaju strategii: long collar oraz short

collar

Na podst. Raportu: Rynkowe aspekty problemów na pozagiełdowym rynku walutowych instrumentów
pochodnych w Polsce w czasie globalnego kryzysu finansowego

www.bankikredyt.nbp.pl

, marzec

2011

Strategia kołnierzyka (collar/risk reversal)

cd

• Long collar:
• Wynik jednoczesnego zakupu opcji kupna oraz wystawieniu opcji

sprzedaży, przy czym cena wykonania opcji sprzedaży jest niższa
od ceny wykonania opcji kupna.

• Pozwala na zabezpieczenie krótkiej pozycji walutowej importera.

• Short collar:
• Wynik jednoczesnego zakupu opcji kupna oraz wystawieniu opcji

sprzedaży, przy czym cena wykonania opcji sprzedaży jest równa
cenie wykonania opcji kupna.

• Zastosowanie strategii short collar pozwala na zabepieczenie

długiej pozycji walutowej eksportera

Miesiąc

Strike put Kwota pu

t

Strike call Kwota cal

l

Sierpień
2006

3,0000

400 000

3,0500

200 000

Wrzesień
2006

2,9950

400 000

3,0450

200 000

Październik
2006

2,9900

400 000

3,0400

200 000

Asymetryczny korytarz zerokosztowy

Strategia ta jest niewielką modyfikacją klasycznego korytarza. Polega na sprzedaży opcji put i zakupie
opcji call z tak dobranymi cenami
wykonania, aby premie się wyrównały, jednak nominały obydwu opcji są różne. Poprzez zwiększenie kwoty
sprzedaży opcji put w stosunku do opcji call możemy w znaczący sposób obniżyć poziom zabezpieczenia
kupna USD przez przedsiębiorstwo. W praktyce stosowanym rozwiązaniem jest korytarz 1:2 lub 1:1,5
(relacja ta stanowi stosunek kwoty opcji zakupionej do nominału opcji sprzedanej przez przedsiębiorstwo).
Tab. 2. Asymetryczny korytarz zerokosztowy USD/PLN

korytarz USD/PLN z datą zapadalności 7.9.2006 r. Strategia ta składa się z dwóch elementów:
1) zakupu opcji call – strike – 3,0450, nominał – 200 tys. USD;
2) sprzedaż opcji put – strike 2,9950, nominał – 400 tys. USD.
Warto zauważyć, że realizując tę strategię, przedsiębiorstwo ma zagwarantowany kurs zakupu dolarów na
poziomie nie gorszym od kursu terminowego.
Z drugiej strony możemy skorzystać z umocnienia złotego na rynku międzybankowym pod koniec maja do
poziomu 2,9950. Należy jednak zauważyć, że w przypadku
poważniejszego umocnienia złotego (poniżej 2,9950) przedsiębiorstwo będzie zmuszone kupić 400 tys.
USD, z czego 200 tys. zabezpiecza nam płatność, natomiast
200 tys. mogłoby zostać przeznaczone pod hedging przyszłych płatności.

Na podst: Monitor rachunkowości i finansów , 11/2006

Z uwagi na stałą aprecjację kursu złotego trwającą od 2004 r. polscy eksporterzy
decydowali się na zawieranie transakcji opcyjnych, które miały ich zabezpieczyć przed
dalszym wzrostem wartości waluty krajowej. W 2008 r. premie ustalane przez banki były
wysokie, ponieważ w wyniku stałej aprecjacji kursu złotego istniało bardzo duże
prawdopodobieństwo, że firmy zrealizują nabyte opcje put. W celu uniknięcia płacenia
premii polscy eksporterzy korzystali z tzw. „strategii zero kosztowych”.

Opcje walutowe- narzędzie do czerpania zysków czy forma

ubezpieczenia?

• Opcja jest w pewnym sensie polisą ubezpieczeniową. Nabywca

kontraktu opcyjnego za prawo wynikające z jego zakupu musi zapłacić

wystawcy opcji premię. Zapłacona premia ma charakter bezzwrotny i

stanowi maksymalny koszt ponoszony przez nabywcę opcji. Dość

często wysokość premii stanowi kilka procent wartości zabezpieczanej

kwoty należności

• Dość często wysokość premii stanowi kilka procent wartości

zabezpieczanej kwoty należności. Opcje walutowe są bardzo często

stosowane w transakcjach eksportowo – importowych, w celu

zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym zagranicznych płatności

(hedging). Wspomniane instrumenty pochodne mogą służyć także do

spekulacji.

Na podst.

http://www.ekonomia24.pl/

artykuł: Opcje walutowe są jedynie ubezpieczeniem, 2012-05-

16

www.forsal.pl

aktykuł: Dlaczego spółki poniosły straty? 2009-02-04

Stanowisko przedsiębiorstw

• Polskie firmy były reprezentowane przez Stowarzyszenie na rzecz Obrony

Polskich Przedsiębiorstw, które zostało założone w 2009 r.

• Według wyliczeń Stowarzyszenia, ujemne rozliczenia z tytułu opcji (w związku z

deprecjacją złotego po drugim półroczu 2008 r. o 52%) znalazły się w przedziale

50 – 70 mld zł*. Dla porównania, statystyki KNF szacowały je „jedynie” na 15

mld zł.

Z punktu widzenia przedsiębiorstw banki świadomie podejmowały szereg

szkodliwych dla nich działań:

• Wykorzystywały asymetrię informacji w zakresie znajomości funkcji wypłaty

instrumentów opcyjnych oraz ich założeń.

• Oferowały przede wszystkim produkty „zero kosztowe”. Dilerzy nie proponowali

przedsiębiorcom zawarcia transakcji typu forward lub samych opcji put.

• Namawiały do pośpiechu przy zawieraniu transakcji, wskazując na zmiany

kursów.

• Wykorzystały wiarę firm w przychylność banków jako instytucji publicznego

zaufania.

• Używały w potwierdzeniach zawarcia transakcji opcyjnych typu call

sformułowań typu: „W celu zabezpieczenia Klienta przed ryzykiem kursowym”,

co utwierdzało przedsiębiorców w przekonaniu, że asekurują własną pozycję

walutową.

* z szacunków opartych na wielkości polskiego eksportu

Na podst. Raportu: Rynkowe aspekty problemów na pozagiełdowym rynku walutowych instrumentów
pochodnych w Polsce w czasie globalnego kryzysu finansowego

www.bankikredyt.nbp.pl

, marzec 2011

Stanowisko banków

Według banków ich postępowanie było właściwe, gdyż:

• przedsiębiorca, podpisując umowę, dokładnie zapoznał się z jej treścią i

informacjami dotyczącymi ryzyka

• Bank zakładał ,że skoro firma chciała skorzystać z instrumentu

finansowego, to znała mechanizmy jego działania.

• Wskazywały także, że przedsiębiorstwa, z którymi zawierały transakcje

opcyjne były bardzo często przez nie kredytowane, a zatem działanie na

ich szkodę było pozbawione ekonomicznego sensu.

Na podst. Raportu: Rynkowe aspekty problemów na pozagiełdowym rynku walutowych
instrumentów pochodnych w Polsce w czasie globalnego kryzysu finansowego

www.bankikredyt.nbp.pl

, marzec 2011

Straty poniesione przez polskie firmy

• KNF ustaliła, że w transakcje opcjami zaangażowanych było 99 spółek

giełdowych.

• W wyniku zaangażowania w złożone kontrakty opcyjnie upadłość

ogłosiły m.in.: Firma Elwo z Pszczyny oraz Huty Szkła KROSNO S.A.

• Zagrożone bankructwem były Odlewnie Polskie S.A. Od lutego 2009 r.

do czerwca 2010 r. spółka znajdowała się w upadłości układowej, była

winna bankom ponad 100 mln zł

• Ujemny wynik z tytułu transakcji na instrumentach pochodnych w latach

2008 – 2009 poniosły również spółki będące własnością Skarbu Państwa

m.in. Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. i Katowicki Holding Węglowy

S.A. Ostatnia z wymienionych firm straciła na złożonych transakcjach

terminowych aż 200 mln zł.

• Wśród spółek akcyjnych notowanych na Warszawskiej GPW, bardzo duże

straty na instrumentach pochodnych poniosły także m.in.: Zakłady

Chemiczne Police S.A.,Zakłady Azotowe Puławy S.A., Alchemia S.A.,

Fabryki Mebli „Forte” S.A., Polski Koncern Mięsny DUDA S.A., Zelmer

S.A., Sfinks Polska S.A., Apator S.A., Wielton S.A

Na podst. Raportu: Rynkowe aspekty problemów na pozagiełdowym rynku walutowych instrumentów
pochodnych w Polsce w czasie globalnego kryzysu finansowego

www.bankikredyt.nbp.pl

, marzec 2011

Konsekwencje wydarzeń na pozagiełdowym rynku

walutowych instrumentów pochodnych

• Istotny spadek obrotów oraz straty poniesione przez niektórych uczestników

rynku

• Wydanie przez Komisję Nadzoru Finansowego Rekomendacji A (dot.

zarządzania ryzykiem towarzyszącym zawieraniu przez banki transakcji na

rynku instrumentów pochodnych)

• Wydanie przez Komisję Nadzoru Finansowego Rekomendacji I
(dot. zarządzania ryzykiem walutowym w bankach oraz zasad dokonywania

przez banki operacji obciążonych ryzykiem walutowym)

Cele Rekomendacji KNF:

-Zwiększenie bezpieczeństwa obrotu na rynku nieregulowanych, szczególnie w

relacjach bank-klient

-Poprawa standardów dokumentacji i polityki informacyjnej banków
-Ułatwienie bankom pełnego wdrożenia postanowień dyrektywy MiFID*.

*The Markets in Financial Instruments Directive (Dyrektywa w sprawie rynków instrumentów

finansowych )

Dziękuję za uwagę