

Praca jest działalnością celową,
nierozerwalnie związaną z egzystencją
człowieka jako gatunku biologicznego.



Posługiwanie się narzędziami -
początkowo bardzo prostymi, jak kij,
maczuga, odpowiednio ukształtowany
kamień, potem coraz bardziej złożonymi
i wyrafinowanymi maszynami i innymi
urządzeniami technicznymi - okazało się
niezwykle skuteczne w realizowaniu
zaplanowanych zadań.



Człowiek z konieczności związał się na
stałe z urządzeniami technicznymi i to
w takim stopniu, że dziś nie jest
możliwe przeżycie populacji ludzkiej na
Ziemi bez wspomagania techniką i
technologią (przez technikę rozumiemy
środki techniczne: narzędzia, maszyny,
przyrządy, aparaty i inne urządzenia
techniczne. Technologia natomiast
oznacza sposób (sposoby) wykonania,
wytwarzania, osiągania celu).



Uzależnienie człowieka od techniki
przynosi rezultaty nie tylko pożądane.
Na negatywne skutki zwracano uwagę
już od dawna, lecz początkowo były to
spostrzeżenia incydentalne i dotyczyły
pojedynczych, wyizolowanych zjawisk,
np. zanieczyszczeń powietrza i hałasu.



Trudy związane z wykonywaniem pracy
fizycznej przez wiele wieków nie były
przedmiotem uwagi, gdyż w czasach
starożytnych pracę fizyczną wykonywali
głównie niewolnicy, traktowani
całkowicie przedmiotowo.



W XIII wieku władca pewnego
niemieckiego księstwa zakazał
moczenia lnu i konopi w pobliżu osiedli
ze względu na przykre odory, a król
Edward I zakazał stosowania węgla jako
opału z uwagi na nadmierne zadymienie
Londynu. Pierwsze urządzenia
odpylające opracowano dopiero w XVIII
wieku, lecz znalazły one zastosowanie
po 150 latach.



Hałas to nie jest wynalazek XIX i XX
wieku. Już Dante (1265-1321) w Boskiej
komedii pisał, że dźwięki są wynalazkiem
diabła. Przypadki utraty słuchu przez
rzemieślników pracujących przy obróbce
kamienia, brązu i żelaza odnotowano już
2000 lat temu w Cesarstwie Rzymskim. W
100 r. p.n.e. w Rzymie ustanowiono prawo
budowlane zabraniające lokalizowania
hałaśliwych zakładów rzemieślniczych w
pobliżu domów zamieszkiwanych przez
uczonych, a w 45 r. p.n.e. ograniczono
ruch wozów po brukowanych ulicach, aby
zmniejszyć hałas.



Jest bezspornym faktem, że - jak dotąd -
wraz z rozwojem techniki rosła liczba
osób narażonych na nadmierny hałas.
Obecnie na świecie w nadmiernym
hałasie żyją setki milionów ludzi - i to
głównie w krajach o rozwiniętej
technice i gospodarce. Jest to
najpowszechniejsze zagrożenie spośród
wszystkich zjawisk fizycznych, na jakie
są narażeni ludzie w końcu XX wieku.
Niestety, nie jest to zagrożenie jedyne,
które zawdzięczamy współczesnej
technice.



Z tej konstatacji wynika potrzeba
prowadzenia badań naukowych
mających na celu poznanie wpływu
techniki na człowieka i określenie zasad
tworzenia techniki "przyjaznej" dla ludzi
i ich środowiska.



Mało znanym orędownikiem humanizowania
pracy był polski jezuita, ksiądz Stanisław
Solski. W 1690 r. (czasy króla Jana III
Sobieskiego !) w Krakowie wydał on drukiem
imponujące dzieło z dziedziny inżynierii,
budownictwa i architektury, pt.: Architekt
polski, to jest nauka ulżenia wszelkich
ciężarów, używania potrzebnych machin...
Stanisławowi Solskiemu przyświecały dwa cele.
Pierwszy, można rzec: dydaktyczno-oświatowy
polegał na tym, że dzieło to wbrew ówczesnym
zwyczajom zostało napisane w języku polskim,
z tłumaczeniem obcojęzycznych terminów
technicznych, aby rzemieślnicy polscy mogli z
niego czerpać wiedzę na poziomie światowym.

Drugi cel wyjawia
następujący fragment



"Robotni ludzie dźwigają jako bydlęta,
czegom się z słusznym politowaniem
często napatrzył, zwłaszcza przy
dozorcach niebacznych, którzy ludzi
słabszych i chorych zwykli naglić do
dźwigania ciężarów srogich, nie
dołożywszy słuszney liczby
dźwigających, albo nie podawszy
sposobu, jako by ciężaru mogli zelżyć"



Nazwa stosunkowo młodej dyscypliny

naukowej, jaką jest ergonomia,

etymologicznie wywodzi się z dwóch

greckich słów: ergon praca oraz nomos

prawo, zasada. Potrzebę rozwijania tej

nowej dyscypliny oraz jej nazwę

zaproponował po raz pierwszy w świecie

- polski przyrodnik, prof. Wojciech

Bogumił Jastrzębowski, drukując w 1857

r. w czterech kolejnych numerach (od nr

29 do nr 32) poznańskiego czasopisma

Przyroda i Przemysł obszerną pracę pt.:

Rys Ergonomji czyli Nauki o Pracy,

opartej na prawdach poczerpniętych z

Nauki Przyrody. Znajdziemy tam

następującą definicję

Definicja ergonomii według
Wojciecha B. Jastrzębowskiego z
1857 roku

"Nazwiskiem Ergonomji, wziętem od

wyrazu greckiego ergon (ergon) praca i
nomos (nomoz) prawo, zasada,
oznaczamy Naukę o Pracy, czyli o
używaniu nadanych człowiekowi od
Stwórcy sił i zdolności".



Wojciech Bogumił

Jastrzębowski urodził

się w 1799 r. w

Gierwatach k. Mławy, a

zmarł w 1882 r. w

Warszawie, nie

doczekawszy się uznania

ani za swą prekursorską

pracę o ergonomii, ani

za inne, także istotne,

dokonania w dziedzinie

botaniki, chemii,

mineralogii i

prakseologii. Postulując

potrzebę stworzenia

nowej dyscypliny

naukowej - ergonomii,

pomysłodawca i twórca

jej nazwy wyprzedził

swoją epokę i wskutek

tego został zapomniany

na okres ok. 100 lat.



Problemy wynikające z "niedopasowania"
techniki do człowieka pojawiły się w
sposób wyraźny dopiero na początku XX
wieku, w okresie intensywnego
uprzemysławiania niektórych dziedzin
wytwórczości (głównie: włókiennictwa,
hutnictwa, górnictwa, budowy maszyn).
Idea maksymalizacji zysku doprowadziła
do traktowania człowieka jako "dodatku
do maszyny", a przy tym - mało
sprawnego, zawodnego, wymagającego
nadzoru i przymusu.



Zasady organizacji pracy wprowadzane w
amerykańskim przemyśle przez Fredericka
Taylora stwarzały dla osób tam pracujących
nieludzkie warunki przez całkowite
podporządkowanie człowieka systemom
maszynowym. Wady "tayloryzmu" próbowali
łagodzić Frank Gilbreth i jego żona Lillian,
którzy zainicjowali systematyczne badania
sposobów pracy ludzkiej i wykonywania ruchów
roboczych. Wyniki ich badań pozwoliły na
opracowanie "zasad ekonomiki ruchów" i
zapoczątkowały głębokie zmiany w
wartościowaniu ludzkiej pracy



W okresie II wojny światowej nasycenie

techniką każdego przejawu ludzkiej

działalności, a szczególnie pracy, oraz

konieczność intensyfikacji produkcji na

potrzeby wojenne spowodowały, że

liczne przypadki niedostosowania

urządzeń technicznych do możliwości

człowieka-operatora miały przebieg

drastyczny, powodując wiele szkód,

urazów i śmierci. Prowadzenie

systematycznych, naukowych badań

nad pracą ludzką wspomaganą przez

technikę stało się koniecznością.



W 1949 r. w Wielkiej Brytanii powstało
pierwsze w świecie Towarzystwo Badań
Ergonomicznych (Ergonomic Research Society,
ERS). W 1957 r., w 100 lat po opublikowaniu
pracy W. Jastrzębowskiego, w USA powołano
Towarzystwo Czynnika Ludzkiego (Human
Factors Society, HFS). W następnych latach w
wielu państwach powstały lokalne towarzystwa
zajmujące się badaniami ergonomicznymi, a w
1959 r. w Oxfordzie odbyła się pierwsza
międzynarodowa konferencja, na której
powołano Międzynarodowe Stowarzyszenie
Ergonomiczne (International Ergonomics
Association, IEA). W 1977 r. zawiązano Polskie
Towarzystwo Ergonomiczne, PTErg, które jest
członkiem IEA.



W 2003 roku powstała Federacja
Towarzystw Ergonomicznych Europy
(FEES). Misją Federacji jest
zwiększenie zainteresowania ergonomią
w Europie. Polskie Towarzystwo
Ergonomiczne jest członkiem FEES.



Jest to specjalista, którego kompetencje
zawodowe zostały potwierdzone przez
jednostkę certyfikującą.



W Europie jest nią Centrum Rejestracji
Ergonomistów Europejskich (CREE),
która od 1995 roku nadaje tytuł
European Ergonomist (Eur Erg).

Członkami CREE są krajowe
towarzystwa i stowarzyszenia
ergonimiczne.



Ergonomia narodziła się z praktycznych
potrzeb wynikających ze współdziałania
człowieka z maszyną i elementami
materialnego środowiska pracy.



Potrzebę jej uzasadniają konflikty
rodzące się pomiędzy człowiekiem a
jego materialnymi „partnerami” w
pracy, przy czym konflikty te wynikają
ze wzajemnego niedostosowania
maszyny i urządzeń materialnych do
człowieka i odwrotnie.