ZAKAŻENIA
ZAKAŻENIA
W CHIRURGII
W CHIRURGII
NIESWOISTE METODY
NIESWOISTE METODY
ZAPOBIEGANIA
ZAPOBIEGANIA
ZAKAŻENIOM
ZAKAŻENIOM
DROGI ROZPRZESTRZENIANIA
DROGI ROZPRZESTRZENIANIA
SIĘ ZAKAŻEŃ
SIĘ ZAKAŻEŃ
powietrzno-pyłkowa
powietrzno-pyłkowa
wirusy grypy, zapaleń dróg oddechowych –
wirusy grypy, zapaleń dróg oddechowych –
w stomatologii aerozole wodno-powietrzne
w stomatologii aerozole wodno-powietrzne
kontaktowa
kontaktowa
bezpośrednio, pośrednio
bezpośrednio, pośrednio
parenteralna
parenteralna
naruszenie ciągłości tkanek, transfuzje,
naruszenie ciągłości tkanek, transfuzje,
preparaty krwiozastępcze
preparaty krwiozastępcze
Uwaga: Każdy materiał biologiczny należy
Uwaga: Każdy materiał biologiczny należy
traktować jako potencjalnie zakaźny jak
traktować jako potencjalnie zakaźny jak
również każdego pacjenta gabinetu
również każdego pacjenta gabinetu
stomatologicznego.
stomatologicznego.
NAJCZĘSTSZE ZAKAŻENIA
NAJCZĘSTSZE ZAKAŻENIA
Wirusowe zapalenie wątroby typu B –
Wirusowe zapalenie wątroby typu B –
HBV
HBV
Częstość zachorowań na wzw u stomatologów wynosi około
Częstość zachorowań na wzw u stomatologów wynosi około
14%. Do zakażenia wystarczy 4/100000 ml krwi. Ważne
14%. Do zakażenia wystarczy 4/100000 ml krwi. Ważne
szczepienia ochronne.
szczepienia ochronne.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C –
Wirusowe zapalenie wątroby typu C –
HCV
HCV
Najczęściej droga parenteralna, wszystkie wydzieliny i
Najczęściej droga parenteralna, wszystkie wydzieliny i
wydaliny, brak profilaktyki swoistej, marskość i rak wątroby
wydaliny, brak profilaktyki swoistej, marskość i rak wątroby
Wirusowe zapalenie wątroby typu D –
Wirusowe zapalenie wątroby typu D –
HDV
HDV
Najczęstsze wśród narkomanów. Ważne szczepienia ochronne.
Najczęstsze wśród narkomanów. Ważne szczepienia ochronne.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A –
Wirusowe zapalenie wątroby typu A –
HAV
HAV
Droga pokarmowa
Droga pokarmowa
Zakażenia
Zakażenia
HIV
HIV
–
–
human immunodeficiency wirus
human immunodeficiency wirus
Zakażenia możliwe przez: kontakty seksualne, zakażenia płodu,
Zakażenia możliwe przez: kontakty seksualne, zakażenia płodu,
przetaczanie krwi i jej pochodnych, używanie zakażonego
przetaczanie krwi i jej pochodnych, używanie zakażonego
sprzętu np. igieł, strzykawek itp.
sprzętu np. igieł, strzykawek itp.
ZAPOBIEGANIE
ZAPOBIEGANIE
ZAKAŻENIOM
ZAKAŻENIOM
HIV
HIV
Brak szczepionki.
Brak szczepionki.
Najważniejsza profilaktyka.
Najważniejsza profilaktyka.
Gdy dojdzie do narażenia na zakażenie należy:
Gdy dojdzie do narażenia na zakażenie należy:
natychmiast po ekspozycji skórę przemyć ciepłą wodą
natychmiast po ekspozycji skórę przemyć ciepłą wodą
z mydłem, woda utleniona 3%, nie tamować krwawienia
z mydłem, woda utleniona 3%, nie tamować krwawienia
błonę śluzową jamy ustnej przepłukać obficie wodą – nie
błonę śluzową jamy ustnej przepłukać obficie wodą – nie
stosować środków odkażających
stosować środków odkażających
spojówki przemyć wodą
spojówki przemyć wodą
W placówce specjalistycznej wdrożenie leków
W placówce specjalistycznej wdrożenie leków
antywirusowych powinno nastapić w 1–2 godzin,
antywirusowych powinno nastapić w 1–2 godzin,
najpóźniej 24–36 godz. od ekspozycji. (Retrovir,
najpóźniej 24–36 godz. od ekspozycji. (Retrovir,
AZT i Lamiwudyna 3 TC lub preparat Combivir).
AZT i Lamiwudyna 3 TC lub preparat Combivir).
Kontrola serologiczna na początku leczenia,
Kontrola serologiczna na początku leczenia,
po 6 tygodniach, a następnie w 3, 6 i 12 miesiącu
po 6 tygodniach, a następnie w 3, 6 i 12 miesiącu
DZIAŁANIA
DZIAŁANIA
PROFILAKTYCZNE
PROFILAKTYCZNE
Stosowanie rękawiczek, osłona
Stosowanie rękawiczek, osłona
twarzy, maseczki – okulary ochronne
twarzy, maseczki – okulary ochronne
Gdy występują zmiany na skórze –
Gdy występują zmiany na skórze –
rękawiczki podwójne
rękawiczki podwójne
Uwaga: wirus HIV ginie szybko, ale
Uwaga: wirus HIV ginie szybko, ale
może utrzymać się dłużej w
może utrzymać się dłużej w
zaschniętych kroplach np. krwi
zaschniętych kroplach np. krwi
Czystość !!!
Czystość !!!
NIESWOISTE METODY
NIESWOISTE METODY
ZAPOBIEGANIA ZAKAŻENIOM
ZAPOBIEGANIA ZAKAŻENIOM
Mycie i odkażanie rąk
Mycie i odkażanie rąk
Odzież ochronna
Odzież ochronna
Sprzęt jednorazowy
Sprzęt jednorazowy
Dekontaminacja narzędzi i
Dekontaminacja narzędzi i
sprzętu wielorazowego
sprzętu wielorazowego
Sprzątanie – czystość
Sprzątanie – czystość
Usuwanie i utylizacja odpadów
Usuwanie i utylizacja odpadów
MYCIE RĄK
MYCIE RĄK
Sposób najefektywniejszy
Sposób najefektywniejszy
Mycie zwykłe
Mycie zwykłe
woda z mydłem, czas min. 10 sekund
woda z mydłem, czas min. 10 sekund
Mycie higieniczne
Mycie higieniczne
mydło + środek dezynfekcyjny
mydło + środek dezynfekcyjny
Stosować przed i po wykonaniu zabiegów
Stosować przed i po wykonaniu zabiegów
inwazyjnych, dotykaniu ran, użyciu fartucha i
inwazyjnych, dotykaniu ran, użyciu fartucha i
rękawiczek, kontakcie
rękawiczek, kontakcie
z materiałem pochodzącym od pacjenta
z materiałem pochodzącym od pacjenta
Chirurgiczne
Chirurgiczne
2–5 minut woda z mydłem + środki dezynfekcyjne
2–5 minut woda z mydłem + środki dezynfekcyjne
(np. alkohol etylowy, Sterisol)
(np. alkohol etylowy, Sterisol)
ODZIEŻ OCHRONNA
ODZIEŻ OCHRONNA
Rękawiczki ochronne, jednorazowe,
Rękawiczki ochronne, jednorazowe,
lateksowe
lateksowe
Fartuchy ochronne, przy dużym ryzyku
Fartuchy ochronne, przy dużym ryzyku
jednorazowe. Przy zabrudzeniu ubrania
jednorazowe. Przy zabrudzeniu ubrania
krwią pacjenta – ubranie zmienić
krwią pacjenta – ubranie zmienić
Środki ochrony twarzy: maski i okulary
Środki ochrony twarzy: maski i okulary
ochronne. Maski zmieniać, okulary myć
ochronne. Maski zmieniać, okulary myć
i dezynfekować po pracy, również w
i dezynfekować po pracy, również w
czasie pracy
czasie pracy
DEKONTAMINACJA
DEKONTAMINACJA
NARZĘDZI
NARZĘDZI
(USUNIĘCIE LUB ZABICIE
(USUNIĘCIE LUB ZABICIE
DROBNOUSTROJÓW)
DROBNOUSTROJÓW)
MYCIE NARZĘDZI I
MYCIE NARZĘDZI I
SPRZĘTU
SPRZĘTU
Myjnie automatyczne
Myjnie automatyczne
Gdy mycie ręczne, wcześniej
Gdy mycie ręczne, wcześniej
dezynfekcja (zamoczenie w
dezynfekcja (zamoczenie w
aldehydzie glutarowym). Po wyjęciu
aldehydzie glutarowym). Po wyjęciu
sprzętu – mycie ręczne szczotką,
sprzętu – mycie ręczne szczotką,
płukanie wodą, wysuszenie
płukanie wodą, wysuszenie
i zapakowanie do sterylizacji
i zapakowanie do sterylizacji
DEZYNFEKCJA
DEZYNFEKCJA
Niszczy drobnoustroje, ale nie spory
Niszczy drobnoustroje, ale nie spory
bakteryjne
bakteryjne
Metoda termiczna 70–100
Metoda termiczna 70–100
o
o
C
C
np. gotowanie przez 35 minut
np. gotowanie przez 35 minut
Metoda chemiczna – sprzęt termolabilny
Metoda chemiczna – sprzęt termolabilny
stosować środki zaopiniowane przez Państwowy
stosować środki zaopiniowane przez Państwowy
Zakład Higieny, odpowiednie stężenie i czas.
Zakład Higieny, odpowiednie stężenie i czas.
Roztwory przygotowywać codziennie.
Roztwory przygotowywać codziennie.
Najczęściej stosowane są preparaty zawierające
Najczęściej stosowane są preparaty zawierające
aldehyd glutarowy – popularne Cidex i Aldesan
aldehyd glutarowy – popularne Cidex i Aldesan
(2% roztwór – 10 godzin spłukiwanie wodą
(2% roztwór – 10 godzin spłukiwanie wodą
destylowaną)
destylowaną)
DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI
DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI
I PRZEDMIOTÓW
I PRZEDMIOTÓW
Przykrywanie serwetami, pokrowcami
Przykrywanie serwetami, pokrowcami
Dezynfekcja powierzchni metodą
Dezynfekcja powierzchni metodą
ścierania,
ścierania,
a nie rozpylania
a nie rozpylania
Miejsca o podwyższonym ryzyku:
Miejsca o podwyższonym ryzyku:
dezynfekcja środkami np. Aerodesin
dezynfekcja środkami np. Aerodesin
2000
2000
Zbiorniki płynów, przewody wodne
Zbiorniki płynów, przewody wodne
i powietrzne: nie zostawiać pełnych na
i powietrzne: nie zostawiać pełnych na
noc, suszyć sprężonym powietrzem,
noc, suszyć sprężonym powietrzem,
okresowo dezynfekować np.
okresowo dezynfekować np.
Sanepidexem
Sanepidexem
Spluwaczki po każdym pacjencie
Spluwaczki po każdym pacjencie
dezynfekować środkami aldehydowymi
dezynfekować środkami aldehydowymi
STERYLIZACJA
STERYLIZACJA
W STOMATOLOGII
W STOMATOLOGII
Jest to proces całkowitego zniszczenia wszystkich
Jest to proces całkowitego zniszczenia wszystkich
drobnoustrojów włącznie ze sporami bakterii. Stosuje się:
drobnoustrojów włącznie ze sporami bakterii. Stosuje się:
parę wodną, gorące powietrze, gaz, środki chemiczne.
parę wodną, gorące powietrze, gaz, środki chemiczne.
Metody termiczne
Metody termiczne
sterylizacja parowa
sterylizacja parowa
autoklawy 121 stopni, 1 atmosfera min. 15 minut
autoklawy 121 stopni, 1 atmosfera min. 15 minut
sterylizacja suchym powietrzem
sterylizacja suchym powietrzem
praktycznie metoda wycofywana
praktycznie metoda wycofywana
sterylizacja w oleju silnikowym
sterylizacja w oleju silnikowym
temp. 180
temp. 180
o
o
C 30 minut
C 30 minut
Metody chemiczne
Metody chemiczne
środki sporobójcze bakterii (Aldesan, Cidex)
środki sporobójcze bakterii (Aldesan, Cidex)
Metody gazowe
Metody gazowe
100% tlenek etylenu (sprzęt termolabilny)
100% tlenek etylenu (sprzęt termolabilny)
PRZECHOWYWANIE
PRZECHOWYWANIE
NARZĘDZI I SPRZĘTU
NARZĘDZI I SPRZĘTU
Czas przechowywania zależy od rodzaju
Czas przechowywania zależy od rodzaju
i sposobu opakowania oraz warunków
i sposobu opakowania oraz warunków
magazynowania
magazynowania
Narzędzia w puszkach wyłożone papierem
Narzędzia w puszkach wyłożone papierem
i zabezpieczone workiem foliowym: 1-2
i zabezpieczone workiem foliowym: 1-2
tygodnie
tygodnie
Drobne instrumenty na płytkach Petriego
Drobne instrumenty na płytkach Petriego
– sterylizowane codziennie
– sterylizowane codziennie
Użycie specjalnych tuneli papierowo-
Użycie specjalnych tuneli papierowo-
foliowych nawet do 2 lat
foliowych nawet do 2 lat
KONTROLA ZAKAŻEŃ
KONTROLA ZAKAŻEŃ
Kontrolowanie skuteczności sterylizacji:
Kontrolowanie skuteczności sterylizacji:
wskaźniki fizyczne
wskaźniki fizyczne
termometry, ciśnieniomierze, karty kontrolne
termometry, ciśnieniomierze, karty kontrolne
wskaźniki biologiczne
wskaźniki biologiczne
fiołkowe wskaźniki biologiczne – wynik po 24–
fiołkowe wskaźniki biologiczne – wynik po 24–
48 godzinach
48 godzinach
wskaźniki chemiczne
wskaźniki chemiczne
substancje zmieniające barwę
substancje zmieniające barwę
Zewnętrzne – umieszczane na zewnątrz pakietu
Zewnętrzne – umieszczane na zewnątrz pakietu
Wewnętrzne w pakietach – zmiana barwy
Wewnętrzne w pakietach – zmiana barwy
świadczy
świadczy
o prawidłowości przebiegu sterylizacji
o prawidłowości przebiegu sterylizacji