Diagnostyka prenatalna

Diagnostyka prenatalna



Badania prenatalne;

Badania prenatalne;

Nieinwazyjne:

Nieinwazyjne:

a) USG

a) USG

b) Test potrójny

b) Test potrójny

c) oznaczenie a-fetoproteiny

c) oznaczenie a-fetoproteiny

d) badanie komórek płodowych izolowanych z

d) badanie komórek płodowych izolowanych z

krwi matki

krwi matki

Inwazyjne:

Inwazyjne:

a) Amniocenteza

a) Amniocenteza

b) Biopsja kosmówki

b) Biopsja kosmówki

c) Kordocenteza

c) Kordocenteza

d) Fetoskopia

d) Fetoskopia

.

.

USG- zalecane między 11-14, ok. 20 i ok. 30

USG- zalecane między 11-14, ok. 20 i ok. 30

tygodnia ciąży

tygodnia ciąży

Pierwsze USG – potwierdzenie wieku ciąży,

Pierwsze USG – potwierdzenie wieku ciąży,

wczesna diagnostyka dużych wad

wczesna diagnostyka dużych wad

rozwojowych, ocena przezieralności fałdu

rozwojowych, ocena przezieralności fałdu

karkowego (NT), długości kości nosowe itp

karkowego (NT), długości kości nosowe itp

.

.

USG- zalecane między 11-14, ok. 20 i ok. 30

USG- zalecane między 11-14, ok. 20 i ok. 30

tygodnia ciąży

tygodnia ciąży

Pierwsze USG – potwierdzenie wieku ciąży,

Pierwsze USG – potwierdzenie wieku ciąży,

wczesna diagnostyka dużych wad

wczesna diagnostyka dużych wad

rozwojowych, ocena przezieralności fałdu

rozwojowych, ocena przezieralności fałdu

karkowego (NT), długości kości nosowe itp

karkowego (NT), długości kości nosowe itp

Badania przesiewowe

Badania przesiewowe

surowicy krwi matki

surowicy krwi matki

Oznaczamy poziom;

Oznaczamy poziom;

-

alfa-fetoproteiny (AFP)

alfa-fetoproteiny (AFP)

-

Podjednostke beta gonadotropiny

Podjednostke beta gonadotropiny

kosmówkowej (beta hCG)

kosmówkowej (beta hCG)

-

Estradiol

Estradiol

-

PAPP-A

PAPP-A

-

Inhibina A

Inhibina A

Amniocenteza

Amniocenteza



Pod kontrolą USG nakłuwa się jamę

Pod kontrolą USG nakłuwa się jamę

owodni i pobiera się z niej 10 do 20 ml

owodni i pobiera się z niej 10 do 20 ml

płynu owodniowego.

płynu owodniowego.



Badanie jest wykonywane między 12 a 18

Badanie jest wykonywane między 12 a 18

tygodniem ciąży.

tygodniem ciąży.



W płynie owodniowym znajdują się

W płynie owodniowym znajdują się

złuszczone komórki naskórka płodu, które

złuszczone komórki naskórka płodu, które

służą do wykonania kardiogramu

służą do wykonania kardiogramu



Niebezpieczeństwo poronienia 0,3-2,5%

Niebezpieczeństwo poronienia 0,3-2,5%



U kobiet Rh - niebezpieczeństwo

U kobiet Rh - niebezpieczeństwo

immunizacji

immunizacji

Biopsja kosmówki

Biopsja kosmówki



Pod kontrolą USG wprowadza się

Pod kontrolą USG wprowadza się

teflonowy cewnik do łożyska i pobiera

teflonowy cewnik do łożyska i pobiera

fragment kosmówki około 50 mg

fragment kosmówki około 50 mg



Pobranie wykonuje się pomiędzy 9 a 11

Pobranie wykonuje się pomiędzy 9 a 11

tygodniem ciąży, w szczególnych

tygodniem ciąży, w szczególnych

wypadkach w 6 tygodniu

wypadkach w 6 tygodniu



Szybko bez hodowli można wykonać

Szybko bez hodowli można wykonać

kariogram

kariogram



Ryzyko poronienia 1-4%

Ryzyko poronienia 1-4%



Niebezpieczeństwo immunizaciju kobiet

Niebezpieczeństwo immunizaciju kobiet

Rh-

Rh-

Kordocenteza

Kordocenteza



Pobranie krwi ze sznura pępowinowego

Pobranie krwi ze sznura pępowinowego

pod kontrolą USG

pod kontrolą USG



Możliwe zastosowanie od 18 tygodnia

Możliwe zastosowanie od 18 tygodnia

ciąży

ciąży



Z komórek krwi szybko otrzymujemy

Z komórek krwi szybko otrzymujemy

kariogram, poza tym oznaczamy szereg

kariogram, poza tym oznaczamy szereg

różnych parametrów np. grupa krwi,

różnych parametrów np. grupa krwi,

stężenie

stężenie

α

α

-fetoproteiny

-fetoproteiny



Kordocentezę można zastosować również

Kordocentezę można zastosować również

w celach terapeutycznych np.

w celach terapeutycznych np.

Przetaczanie krwi u płodów w chorobie

Przetaczanie krwi u płodów w chorobie

hemolitycznej

hemolitycznej

Fetoskopia

Fetoskopia



Przy użyciu endoskopu można oglądać płód,

Przy użyciu endoskopu można oglądać płód,

pobierać próbki krwi oraz wykonać biopsję

pobierać próbki krwi oraz wykonać biopsję

skóry i wątroby płodu

skóry i wątroby płodu



Badanie między 18 a 20 tygodniem ciąży

Badanie między 18 a 20 tygodniem ciąży



Ryzyko poronienia wynosi 5%

Ryzyko poronienia wynosi 5%



W 4% przypadków dochodzi do wyciekania

W 4% przypadków dochodzi do wyciekania

płynu owodniowego

płynu owodniowego

Wskazania do diagnostyki

Wskazania do diagnostyki

prenatalnej.

prenatalnej.



Wiek matki 35 lat

Wiek matki 35 lat



Poprzednie dziecko z wadą wrodzoną, późne

Poprzednie dziecko z wadą wrodzoną, późne

poronienie, śmierć noworodka

poronienie, śmierć noworodka



Obecność aberracji chromosomowej u rodzica

Obecność aberracji chromosomowej u rodzica

lub poprzedniego dziecka

lub poprzedniego dziecka



Wady cewy nerwowej w poprzednich ciążach i

Wady cewy nerwowej w poprzednich ciążach i

nieprawidłowe stężenie α-fetoproteiny

nieprawidłowe stężenie α-fetoproteiny



Obecność w rodzinie wad sprzężonych z płcią i

Obecność w rodzinie wad sprzężonych z płcią i

chorób metabolicznych

chorób metabolicznych



Nieprawidłowy obraz zarodka w badaniu USG

Nieprawidłowy obraz zarodka w badaniu USG



Narażenie na działanie czynników

Narażenie na działanie czynników

teratogennych

teratogennych

Kariotyp człowieka

Kariotyp człowieka



DNA jest upakowane w określonej liczbie

DNA jest upakowane w określonej liczbie

chromosomów

chromosomów



Każdy chromosom zbudowany jest z dwu

Każdy chromosom zbudowany jest z dwu

chromatyd połączonych centromerem

chromatyd połączonych centromerem



Centromer – miejsce przyczepienia wrzeciona

Centromer – miejsce przyczepienia wrzeciona

podziałowego, zawiera charakterystyczne

podziałowego, zawiera charakterystyczne

sekwencji DNA i kompleks białek zwanych

sekwencji DNA i kompleks białek zwanych

kinetochorem

kinetochorem



Wyróżniamy chromosomy metacentryczne,

Wyróżniamy chromosomy metacentryczne,

submetacentryczne, akrocentryczne i

submetacentryczne, akrocentryczne i

telocentryczne

telocentryczne

Rodzaje chromosomów

Rodzaje chromosomów

.

.

Telomery

Telomery



Telomery – końcowe fragmenty

Telomery – końcowe fragmenty

chromosomów niezbędne do utrzymania

chromosomów niezbędne do utrzymania

ich stabilności

ich stabilności



Są zbudowane z powtórzonych sekwencij

Są zbudowane z powtórzonych sekwencij

typu –TTAGGG-

typu –TTAGGG-



U noworodka długość telomerów wynosi 6-

U noworodka długość telomerów wynosi 6-

10 tys. nukleotydów i skraca się przy

10 tys. nukleotydów i skraca się przy

każdym podziale komórki

każdym podziale komórki



Po nadmiernym skróceniu telomerów

Po nadmiernym skróceniu telomerów

komórki przestają się dzielić

komórki przestają się dzielić



Nie skracają się w komórkach płciowych,

Nie skracają się w komórkach płciowych,

macierzystych czy komórkach szpiku

macierzystych czy komórkach szpiku

.

.



U człowieka wyodrębniono 22 pary chromosomów

U człowieka wyodrębniono 22 pary chromosomów

oraz chromosomy płci

oraz chromosomy płci



Prawidłowy kariotyp to 46XX lub 46XY

Prawidłowy kariotyp to 46XX lub 46XY



Podział chromosomów na 7 grup (od A do G)

Podział chromosomów na 7 grup (od A do G)

Gr A; 1,2,3 - metacentryczne

Gr A; 1,2,3 - metacentryczne

Gr B; 4,5 - duże, submetacentryczne

Gr B; 4,5 - duże, submetacentryczne

Gr C; 6 -12 i X – średnie, submetacentryczne

Gr C; 6 -12 i X – średnie, submetacentryczne

Gr D; 13-15- duże, akrocentryczne

Gr D; 13-15- duże, akrocentryczne

Gr E; 16-18- małe, submetacentryczne

Gr E; 16-18- małe, submetacentryczne

Gr F: 19-20 - najmniejsze, metacentryczne

Gr F: 19-20 - najmniejsze, metacentryczne

Gr G; 21,22,Y – małe, akrocentryczne

Gr G; 21,22,Y – małe, akrocentryczne

.

.

.

.

.

.



Kariotyp ; zastaw chromosomów

Kariotyp ; zastaw chromosomów

występujących w komórce somatycznej o

występujących w komórce somatycznej o

charakterystycznej liczbie i morfologii.

charakterystycznej liczbie i morfologii.



Prążkowy wzór chromosomów uzyskujemy

Prążkowy wzór chromosomów uzyskujemy

dzięki odpowiedniemu barwieniu.

dzięki odpowiedniemu barwieniu.

Odzwierciedla on nierównomierną

Odzwierciedla on nierównomierną

kondensację chromatyny.

kondensację chromatyny.



Najczęściej są to prążki G, po barwieniu

Najczęściej są to prążki G, po barwieniu

barwnikiem Giemzy.

barwnikiem Giemzy.

- Ciemne prążki zawierają zasady AT,

- Ciemne prążki zawierają zasady AT,

silnie skondensowaną heterochromatynę i

silnie skondensowaną heterochromatynę i

specyficzne białka niehistonowe bogate w

specyficzne białka niehistonowe bogate w

siarkę.

siarkę.

- Prążki jasne zawierają głównie GC,

- Prążki jasne zawierają głównie GC,

rozluźniona, aktywna euchromatyna

rozluźniona, aktywna euchromatyna

.

.



Prążki Q – barwienie fluorescencyjne, silne

Prążki Q – barwienie fluorescencyjne, silne

wybarwienie rejonów bogatych w pary AT,

wybarwienie rejonów bogatych w pary AT,

chromosomu Y, satelity i centromery

chromosomu Y, satelity i centromery

chromosomów akrocentrycznych

chromosomów akrocentrycznych



Prążki C – barwienie Ba(OH)

Prążki C – barwienie Ba(OH)

2

2

i odczynnikiem

i odczynnikiem

Giemzy wybarwienie rejonów cenrtomerów

Giemzy wybarwienie rejonów cenrtomerów

oraz rejony przycentromerowe

oraz rejony przycentromerowe

(przewężenia wtórne)

(przewężenia wtórne)



Prążki R –różne techniki otrzymywania

Prążki R –różne techniki otrzymywania

Odwrotność prążków G; pary AT-ciemne,

Odwrotność prążków G; pary AT-ciemne,

pary GC jasne. Możliwe ujawnienie

pary GC jasne. Możliwe ujawnienie

drobnych aberacji.

drobnych aberacji.



Barwienie Ag-NOR –barwienie

Barwienie Ag-NOR –barwienie

organizatorów jąderka w rejonach satelit

organizatorów jąderka w rejonach satelit



Barwienie DA/DAPI

Barwienie DA/DAPI

Wskazania do oznaczenia

Wskazania do oznaczenia

kariotypu

kariotypu



Występowanie cech fenotypowych

Występowanie cech fenotypowych

charakterystycznych dla określonego

charakterystycznych dla określonego

zespołu chromosomowego

zespołu chromosomowego



Występowanie zespołu wad rozwojowych

Występowanie zespołu wad rozwojowych

i/lub cech dysmorfii ze współistnieniem

i/lub cech dysmorfii ze współistnieniem

opóźnienia rozwoju psychoruchowego.

opóźnienia rozwoju psychoruchowego.



Niepowodzenia rozrodu; poronienia

Niepowodzenia rozrodu; poronienia

samoistne lub urodzenia dzieci z wadami

samoistne lub urodzenia dzieci z wadami

rozwojowymi, niepłodność o nieznanym

rozwojowymi, niepłodność o nieznanym

pochodzeniu

pochodzeniu



Brak cech dojrzewania płciowego

Brak cech dojrzewania płciowego

.

.



Pierwotny lub wtórny brak miesiączki

Pierwotny lub wtórny brak miesiączki



Znaczny niedobór wzrostu o nieznanej

Znaczny niedobór wzrostu o nieznanej

etiologii u kobiet

etiologii u kobiet



Nieprawidłowa budowa zewnętrznych

Nieprawidłowa budowa zewnętrznych

narządów płciowych, obojnactwo

narządów płciowych, obojnactwo



Występowanie strukturalnej aberracji

Występowanie strukturalnej aberracji

chromosomowej w rodzinie

chromosomowej w rodzinie

-

u rodziców dzieci obarczonych aberracją

u rodziców dzieci obarczonych aberracją

-

u potomstwa nosicieli zrównoważonej

u potomstwa nosicieli zrównoważonej

aberracji chromosomowej

aberracji chromosomowej

-

u rodziców i rodzeństwa nosicieli

u rodziców i rodzeństwa nosicieli

zrównoważonej aberracji chromosomowej

zrównoważonej aberracji chromosomowej

Hodowla tkankowa

Hodowla tkankowa



Przygotowanie hodowli; pobranie krwi

Przygotowanie hodowli; pobranie krwi

obwodowej, dodanie soli sodowej

obwodowej, dodanie soli sodowej

heparyny

heparyny



Do płynnej pożywki dodajemy;

Do płynnej pożywki dodajemy;

-

Glukozę, L-glutaminę (stymulacja wzrostu

Glukozę, L-glutaminę (stymulacja wzrostu

komórek)

komórek)

-

Surowicę FCS (Fetal Bovine Serum) w ilości 10

Surowicę FCS (Fetal Bovine Serum) w ilości 10

-30 % w pożywce

-30 % w pożywce

-

Antybiotyki i fungicydy

Antybiotyki i fungicydy

-

Mitogeny; Fitohemaglutynina (PHA) stymuluje

Mitogeny; Fitohemaglutynina (PHA) stymuluje

wzrost limfocytów T , a wirus Epsteina-Barr i

wzrost limfocytów T , a wirus Epsteina-Barr i

LPS- lipopolisacharyd z E.coli – limfocyty B

LPS- lipopolisacharyd z E.coli – limfocyty B

-

Czynniki wzrostu

Czynniki wzrostu

.

.



Warunki hodowli –temperatura 37 C, pH

Warunki hodowli –temperatura 37 C, pH

7,2-7,4

7,2-7,4



Długość trwania hodowli ok. 72h

Długość trwania hodowli ok. 72h



Dodanie inhibitora mitoz – Colcemid

Dodanie inhibitora mitoz – Colcemid

(analog kolchicyny)

(analog kolchicyny)



Dodanie do pożywki roztworu

Dodanie do pożywki roztworu

hipotonicznego (0,075 M KCL)

hipotonicznego (0,075 M KCL)



Utrwalenie napęczniałych komórek 100%

Utrwalenie napęczniałych komórek 100%

metanolem i lodowatym kwasem

metanolem i lodowatym kwasem

octowym w proporcjach 3:1

octowym w proporcjach 3:1



Umieszczenie zawiesiny na szkiełku

Umieszczenie zawiesiny na szkiełku

podstawowym

podstawowym



Barwienie

Barwienie