Prawo subwencyjne UE

Prawo subwencyjne UE

(prawo pomocy publicznej)

(prawo pomocy publicznej)

jest częścią prawa konkurencji

jest częścią prawa konkurencji

Prawo konkurencji

Prawo konkurencji

jest istotą gospodarki wolnorynkowej.

jest istotą gospodarki wolnorynkowej.

Obejmuje całokształt przepisów

Obejmuje całokształt przepisów

regulujących zasady rywalizacji

regulujących zasady rywalizacji

przedsiębiorstw na rynku.

przedsiębiorstw na rynku.

Składa się z:

Składa się z:

prawa antymonopolowego

prawa antymonopolowego

prawa subwencyjnego

prawa subwencyjnego

prawa nieuczciwej konkurencji

prawa nieuczciwej konkurencji

Prawo antymonopolowe

Prawo antymonopolowe

Prawo antymonopolowe

Prawo antymonopolowe

kontroluje sposób, w jaki przedsiębiorstwa

kontroluje sposób, w jaki przedsiębiorstwa

uzyskują lub korzystają z siły rynkowej.

uzyskują lub korzystają z siły rynkowej.

Prawo antymonopolowe UE składa się z

Prawo antymonopolowe UE składa się z

trzech instytucji:

trzech instytucji:

1)

1)

zakazu porozumień ograniczających

zakazu porozumień ograniczających

konkurencję (art. 101 TFUE),

konkurencję (art. 101 TFUE),

2)

2)

zakazu nadużywania pozycji dominującej

zakazu nadużywania pozycji dominującej

(art. 102 TFUE),

(art. 102 TFUE),

3)

3)

zakazu nadmiernej koncentracji kapitału.

zakazu nadmiernej koncentracji kapitału.

Porozumienia, których celem

Porozumienia, których celem

jest ograniczenie konkurencji

jest ograniczenie konkurencji

porozumienia cenowe,

porozumienia cenowe,

porozumienia podziałowe,

porozumienia podziałowe,

porozumienia przetargowe,

porozumienia przetargowe,

zakazy eksportu,

zakazy eksportu,

porozumienia ustalające minimalną

porozumienia ustalające minimalną

cenę odsprzedaży,

cenę odsprzedaży,

uzgodnione praktyki.

uzgodnione praktyki.

Porozumienia dozwolone

Porozumienia dozwolone

Porozumienie, które ogranicza konkurencję

Porozumienie, które ogranicza konkurencję

może

może zostać usprawiedliwione na

zostać usprawiedliwione na

podstawie art. 101 ust. 3 TFUE.

podstawie art. 101 ust. 3 TFUE.

Za korzyść dla konsumentów uznano:

Za korzyść dla konsumentów uznano:

poprawę jakości produktu

poprawę jakości produktu

poprawę bezpieczeństwa produktu

poprawę bezpieczeństwa produktu

zapewnienie ciągłości i regularności

zapewnienie ciągłości i regularności

dostaw

dostaw

wprowadzenie nowego produktu

wprowadzenie nowego produktu

obniżenie cen

obniżenie cen

Porozumienia bagatelne

Porozumienia bagatelne

Porozumienia, które zostały zawarte

Porozumienia, które zostały zawarte

przez przedsiębiorstwa kontrolujące

przez przedsiębiorstwa kontrolujące

wspólnie niewielką część rynku, od

wspólnie niewielką część rynku, od

10 do 15% w zależności od rodzaju

10 do 15% w zależności od rodzaju

porozumień.

porozumień.

Nie są one zakazane, ponieważ nie są

Nie są one zakazane, ponieważ nie są

w stanie zagrozić konkurencji.

w stanie zagrozić konkurencji.

(Nota Komisji z 2001 r.)

(Nota Komisji z 2001 r.)

Zakaz nadużywania pozycji

Zakaz nadużywania pozycji

dominującej

dominującej

Art. 102

Art. 102

Zakazane jest nadużywanie przez jedno lub

Zakazane jest nadużywanie przez jedno lub

więcej przedsiębiorstw

więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej

pozycji dominującej

na Wspólnym Rynku lub jego znacznej

na Wspólnym Rynku lub jego znacznej

części, jeżeli może to wpłynąć na handel

części, jeżeli może to wpłynąć na handel

między państwami członkowskimi.

między państwami członkowskimi.

Przykłady nadużycia pozycji dominującej

Przykłady nadużycia pozycji dominującej

wymieniono w art. 102 akapit 2 TFUE.

wymieniono w art. 102 akapit 2 TFUE.

Udział w rynku

Udział w rynku

Udział w rynku

Udział w rynku powyżej 75%

powyżej 75%

jednoznacznie wskazuje na

jednoznacznie wskazuje na

posiadanie pozycji dominującej.

posiadanie pozycji dominującej.

W przypadku niższych udziałów w

W przypadku niższych udziałów w

rynku pod uwagę bierze się

rynku pod uwagę bierze się

dodatkowe elementy (np. czas – jak

dodatkowe elementy (np. czas – jak

długo przedsiębiorstwo cieszy się

długo przedsiębiorstwo cieszy się

mocną pozycją rynkową).

mocną pozycją rynkową).

Sprawa pakietów Microsoft

Sprawa pakietów Microsoft

Jedną z najbardziej znanych spraw Komisji

Jedną z najbardziej znanych spraw Komisji

przeciwko nadużywaniu dominującej

przeciwko nadużywaniu dominującej

pozycji na rynku była sprawa

pozycji na rynku była sprawa

amerykańskiego giganta komputerowego

amerykańskiego giganta komputerowego

− Microsoft.

− Microsoft.

Został on ukarany grzywną za

Został on ukarany grzywną za sprzedawanie

sprzedawanie

różnych programów komputerowych w

różnych programów komputerowych w

pakietach, a nie osobno

pakietach, a nie osobno

. Komisja doszła do

. Komisja doszła do

wniosku, że tą metodą Microsoft pozbawia

wniosku, że tą metodą Microsoft pozbawia

konsumentów możliwości wyboru,

konsumentów możliwości wyboru,

utrzymuje ceny na zawyżonym poziomie i

utrzymuje ceny na zawyżonym poziomie i

ogranicza innowacyjność w sektorze

ogranicza innowacyjność w sektorze

programów komputerowych.

programów komputerowych.

Naprawy samochodów

Naprawy samochodów

Również dzięki Komisji konsumenci mają

Również dzięki Komisji konsumenci mają

teraz większy wybór, jeżeli chodzi o zakup

teraz większy wybór, jeżeli chodzi o zakup

i utrzymanie samochodu.

i utrzymanie samochodu.

Dilerzy samochodowi mogą obsługiwać

Dilerzy samochodowi mogą obsługiwać

różne marki, a ich działalność nie musi się

różne marki, a ich działalność nie musi się

już ograniczać do jednego kraju. Nie

już ograniczać do jednego kraju. Nie

trzeba też być autoryzowanym dilerem,

trzeba też być autoryzowanym dilerem,

aby móc sprzedawać części zamienne i

aby móc sprzedawać części zamienne i

dokonywać napraw.

dokonywać napraw.

Zakaz nadmiernej koncentracji

Zakaz nadmiernej koncentracji

kapitału

kapitału

Powstałe w wyniku fuzji przedsiębiorstwo

Powstałe w wyniku fuzji przedsiębiorstwo

może zachowywać się jak monopolista.

może zachowywać się jak monopolista.

Dlatego prawo UE kontroluje procesy

Dlatego prawo UE kontroluje procesy

koncentracji kapitału, aby zachować

koncentracji kapitału, aby zachować

konkurencyjną strukturę rynku.

konkurencyjną strukturę rynku.

Podstawowy akt prawny –

Podstawowy akt prawny –

rozporządzenie 139/2004 w sprawie kontroli

rozporządzenie 139/2004 w sprawie kontroli

koncentracji przedsiębiorstw (RKKP)

koncentracji przedsiębiorstw (RKKP)

Zgodnie z RKKP

Zgodnie z RKKP

Operacje koncentracji, których strony

Operacje koncentracji, których strony

kontrolują

kontrolują nie więcej niż 25%

nie więcej niż 25%

Wspólnego Rynku lub jego istotnej

Wspólnego Rynku lub jego istotnej

części nie stanowią zagrożenia dla

części nie stanowią zagrożenia dla

skutecznej konkurencji.

skutecznej konkurencji.

Wysoki udział w rynku nie zawsze

Wysoki udział w rynku nie zawsze

oznacza, iż przedsiębiorstwo posiada

oznacza, iż przedsiębiorstwo posiada

pozycję dominującą.

pozycję dominującą.

Wysoki udział w rynku jest

Wysoki udział w rynku jest

dopuszczalny, jeżeli bariery wejścia

dopuszczalny, jeżeli bariery wejścia

są niewielkie, istnieją możliwości

są niewielkie, istnieją możliwości

wejścia nowych konkurentów,

wejścia nowych konkurentów,

nabywcy mają dużą siłę rynkową.

nabywcy mają dużą siłę rynkową.

Sprawa Enso/Stora

Sprawa Enso/Stora

IV/M.1225

IV/M.1225

W sprawie tej w wyniku połączenia

W sprawie tej w wyniku połączenia

dwaj producenci papieru i tektury

dwaj producenci papieru i tektury

uzyskali udział w rynku wynoszący

uzyskali udział w rynku wynoszący

60%. TSUE stwierdził, iż nie

60%. TSUE stwierdził, iż nie

zagrażało to konkurencji, ponieważ

zagrażało to konkurencji, ponieważ

prawie 80% sprzedaży trafiało do

prawie 80% sprzedaży trafiało do

TetraPak.

TetraPak.

Prawo subwencyjne

Prawo subwencyjne

(prawo pomocy

(prawo pomocy

publicznej)

publicznej)

Prawo subwencyjne

Prawo subwencyjne

Reguluje zasady dopuszczalności,

Reguluje zasady dopuszczalności,

udzielania oraz monitorowania

udzielania oraz monitorowania

pomocy państwa i jego agend dla

pomocy państwa i jego agend dla

przedsiębiorstw. Chroni równość

przedsiębiorstw. Chroni równość

konkurencji i wolne od ingerencji

konkurencji i wolne od ingerencji

państwa funkcjonowanie Wspólnego

państwa funkcjonowanie Wspólnego

Rynku.

Rynku.

UE posiada wyłączną kompetencję w

UE posiada wyłączną kompetencję w

zakresie prawa subwencyjnego.

zakresie prawa subwencyjnego.

Źródła prawa

Źródła prawa

subwencyjnego

subwencyjnego

Art. 107-109 TFUE

Art. 107-109 TFUE

oraz

oraz

5 rozporządzeń Komisji i Rady w

5 rozporządzeń Komisji i Rady w

sprawie zastosowania art. 87 i 88

sprawie zastosowania art. 87 i 88

TWE

TWE

Art. 107 ust. 1 TFUE

Art. 107 ust. 1 TFUE

Zakazana jest

Zakazana jest

wszelka pomoc udzielana przez

wszelka pomoc udzielana przez

państwo lub ze źródeł państwowych,

państwo lub ze źródeł państwowych,

która zakłóca konkurencję albo grozi

która zakłóca konkurencję albo grozi

jej zakłóceniem przez

jej zakłóceniem przez

uprzywilejowanie niektórych

uprzywilejowanie niektórych

przedsiębiorstw lub gałęzi produkcji.

przedsiębiorstw lub gałęzi produkcji.

Przesłanki zastosowania

Przesłanki zastosowania

art. 107 ust. 1 TFUE

art. 107 ust. 1 TFUE

1)

1)

zaistnienie faktu udzielenia pomocy,

zaistnienie faktu udzielenia pomocy,

2)

2)

pomoc jest udzielona przez państwo lub

pomoc jest udzielona przez państwo lub

ze źródeł państwowych,

ze źródeł państwowych,

3)

3)

w wyniku działań państwa

w wyniku działań państwa

przedsiębiorstwo lub niektóre

przedsiębiorstwo lub niektóre

przedsiębiorstwa otrzymują pewną

przedsiębiorstwa otrzymują pewną

korzyść,

korzyść,

4)

4)

potencjalnym skutkiem udzielenia

potencjalnym skutkiem udzielenia

pomocy jest zniekształcenie konkurencji,

pomocy jest zniekształcenie konkurencji,

5)

5)

udzielenie pomocy wpływa na handel

udzielenie pomocy wpływa na handel

między państwami członkowskimi.

między państwami członkowskimi.

Pojęcie pomocy publicznej

Pojęcie pomocy publicznej

Obejmuje różnego rodzaju zachowania

Obejmuje różnego rodzaju zachowania

organów państwa, polegające na

organów państwa, polegające na

wspieraniu działalności określonych

wspieraniu działalności określonych

przedsiębiorstw, sektorów gospodarki lub

przedsiębiorstw, sektorów gospodarki lub

regionów, np.:

regionów, np.:

subsydia i dotacje,

subsydia i dotacje,

działania interwencyjne, które skutkują

działania interwencyjne, które skutkują

zmniejszeniem opłat,

zmniejszeniem opłat,

dostawy produktów lub usług po

dostawy produktów lub usług po

preferencyjnych cenach,

preferencyjnych cenach,

gwarancje i preferencje kredytowe,

gwarancje i preferencje kredytowe,

zwolnienia podatkowe,

zwolnienia podatkowe,

odroczenie terminów płatności

odroczenie terminów płatności

podatków,

podatków,

umorzenie zaległości podatkowych,

umorzenie zaległości podatkowych,

wniesienie środków na pokrycie

wniesienie środków na pokrycie

kapitału lub strat spółki

kapitału lub strat spółki

Art. 107 nie znajduje zastosowania

Art. 107 nie znajduje zastosowania

do

do

działań, w wyniku których korzyści

działań, w wyniku których korzyści

odnoszą

odnoszą wszystkie przedsiębiorstwa

wszystkie przedsiębiorstwa

funkcjonujące na terytorium danego

funkcjonujące na terytorium danego

państwa (np. wszystkie SME).

państwa (np. wszystkie SME).

Art. 107 ma zastosowanie

Art. 107 ma zastosowanie

gdy pomoc

gdy pomoc

dotyczy tylko

dotyczy tylko jednego sektora gospodarki

jednego sektora gospodarki

,

,

np.:

np.:

istotna obniżka składek ZUS dla

istotna obniżka składek ZUS dla

przedsiębiorstw przemysłu tekstylnego

przedsiębiorstw przemysłu tekstylnego

(

(

Włochy v. Komisja 173/73)

Włochy v. Komisja 173/73)

,

,

preferencyjna taryfa opłat za gaz dla

preferencyjna taryfa opłat za gaz dla

przemysłu ogrodniczego, która została

przemysłu ogrodniczego, która została

przyjęta przez Gasunie

przyjęta przez Gasunie

(Gebroeders v.

(Gebroeders v.

Komisja 76/84).

Komisja 76/84).

Nieistotny jest powód udzielenia pomocy, jej cel i

Nieistotny jest powód udzielenia pomocy, jej cel i

forma, lecz tylko skutek w postaci zniekształcenia

forma, lecz tylko skutek w postaci zniekształcenia

konkurencji.

konkurencji.

Pomoc państwa jest zakazana

Pomoc państwa jest zakazana tylko w takim

tylko w takim

zakresie, w jakim może ona wpływać na handel

zakresie, w jakim może ona wpływać na handel

pomiędzy państwami członkowskimi

pomiędzy państwami członkowskimi

.

.

Nie ma znaczenia:

Nie ma znaczenia:

-

czy zwiększyła się przez to sprzedaż produktów

czy zwiększyła się przez to sprzedaż produktów

krajowych kosztem produktów importowanych,

krajowych kosztem produktów importowanych,

-

czy beneficjent pomocy eksportuje dotowane

czy beneficjent pomocy eksportuje dotowane

produkty lub usługi,

produkty lub usługi,

-

jaki jest udział w rynku beneficjenta pomocy.

jaki jest udział w rynku beneficjenta pomocy.

Zasada

Zasada

de minimis

de minimis

Pomoc nieprzekraczająca

Pomoc nieprzekraczająca 100 000 euro

100 000 euro

w ciągu

w ciągu trzech kolejnych lat

trzech kolejnych lat

nie

nie

wpływa na handel między państwami

wpływa na handel między państwami

członkowskimi ani nie zniekształca

członkowskimi ani nie zniekształca

konkurencji i jest dopuszczalna.

konkurencji i jest dopuszczalna.

Pomoc dozwolona (art. 107 ust.

Pomoc dozwolona (art. 107 ust.

2)

2)

pomoc socjalna, udzielana indywidualnym

pomoc socjalna, udzielana indywidualnym

konsumentom, pod warunkiem, że nie

konsumentom, pod warunkiem, że nie

prowadzi ona do dyskryminacji ze względu

prowadzi ona do dyskryminacji ze względu

na pochodzenie towaru

na pochodzenie towaru

(np. pomoc udzielona liniom

(np. pomoc udzielona liniom

lotniczym zapewniającym połączenie z oddalonym i słabo

lotniczym zapewniającym połączenie z oddalonym i słabo

rozwiniętym regionem danego państwa),

rozwiniętym regionem danego państwa),

pomoc udzielana w celu naprawienia szkód

pomoc udzielana w celu naprawienia szkód

przez klęski żywiołowe lub inne szczególne

przez klęski żywiołowe lub inne szczególne

wydarzenia,

wydarzenia,

pomoc przeznaczona dla pewnych

pomoc przeznaczona dla pewnych

regionów RFN, dotkniętych przez podział

regionów RFN, dotkniętych przez podział

państwa.

państwa.

Pomoc dopuszczalna

Pomoc dopuszczalna

(art. 107 ust. 3)

(art. 107 ust. 3)

Art. 107 ust. 3 umożliwia udzielenie pomocy

Art. 107 ust. 3 umożliwia udzielenie pomocy

pod warunkiem uzyskania zgody Komisji

pod warunkiem uzyskania zgody Komisji

w

w

formie decyzji lub rozporządzenia.

formie decyzji lub rozporządzenia.

Zezwolenie może dotyczyć pomocy

Zezwolenie może dotyczyć pomocy

przeznaczonej na np.:

przeznaczonej na np.:

rozwój gospodarczy regionów słabo

rozwój gospodarczy regionów słabo

rozwiniętych,

rozwiniętych,

zapobieżenie poważnym zakłóceniom w

zapobieżenie poważnym zakłóceniom w

gospodarce państwa,

gospodarce państwa,

wspieranie kultury i ochronę dziedzictwa

wspieranie kultury i ochronę dziedzictwa

narodowego,

narodowego,

inne rodzaje pomocy ustalone przez Radę

inne rodzaje pomocy ustalone przez Radę

na wniosek Komisji (restrukturyzacja

na wniosek Komisji (restrukturyzacja

przedsiębiorstw, badania i rozwój, ochrona

przedsiębiorstw, badania i rozwój, ochrona

środowiska, rozwój MSP).

środowiska, rozwój MSP).

Komisja ma daleko idącą swobodę

Komisja ma daleko idącą swobodę

uznania danej pomocy publicznej za

uznania danej pomocy publicznej za

dopuszczalną.

dopuszczalną.

Rządy państw członkowskich mają

Rządy państw członkowskich mają

obowiązek

obowiązek notyfikować Komisji pomoc

notyfikować Komisji pomoc

publiczną.

publiczną.

Notyfikacji podlegają także

Notyfikacji podlegają także

projekty aktów prawnych, które można

projekty aktów prawnych, które można

zakwalifikować jako pomoc publiczną.

zakwalifikować jako pomoc publiczną.

Jeżeli państwo nie notyfikuje pomocy lub

Jeżeli państwo nie notyfikuje pomocy lub

udzieli jej przed wydaniem decyzji przez

udzieli jej przed wydaniem decyzji przez

Komisję, może ona

Komisję, może ona nakazać zwrot

nakazać zwrot

pomocy do budżetu państwa.

pomocy do budżetu państwa.

Komisja jest zobowiązana podjąć

Komisja jest zobowiązana podjąć

decyzję w ciągu

decyzję w ciągu 2 miesięcy

2 miesięcy

od daty

od daty

notyfikacji.

notyfikacji.

W przypadku niedochowania terminu

W przypadku niedochowania terminu

pomoc uznaje się za zgodną ze

pomoc uznaje się za zgodną ze

Wspólnym Rynkiem.

Wspólnym Rynkiem.

Decyzje Komisji podlegają zaskarżeniu

Decyzje Komisji podlegają zaskarżeniu

do TSUE lub SPI, w zależności od tego

do TSUE lub SPI, w zależności od tego

kto jest skarżącym.

kto jest skarżącym.

Urząd Ochrony Konkurencji i

Urząd Ochrony Konkurencji i

Konsumentów

Konsumentów

Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie

Kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie

pomocy publicznej określone są w

pomocy publicznej określone są w ustawie z

ustawie z

30.04.2004 r. o postępowaniu w sprawach

30.04.2004 r. o postępowaniu w sprawach

dotyczących pomocy publicznej.

dotyczących pomocy publicznej.

Należą do

Należą do

nich m.in. ●opiniowanie i notyfikacja

nich m.in. ●opiniowanie i notyfikacja

pomocy publicznej Komisji Europejskiej oraz

pomocy publicznej Komisji Europejskiej oraz

●koordynowanie procesu współpracy

●koordynowanie procesu współpracy

organanów udzielających pomocy oraz jej

organanów udzielających pomocy oraz jej

beneficjentów z Komisją Europejską,

beneficjentów z Komisją Europejską,

poprzez przekazywanie w imieniu władz

poprzez przekazywanie w imieniu władz

polskich informacji oraz dokumentów, a

polskich informacji oraz dokumentów, a

także odpowiedzi na pytania przesyłane

także odpowiedzi na pytania przesyłane

przez KE.

przez KE.

State aid

State aid

from 01.01.2000 to

from 01.01.2000 to

19.04.2012

19.04.2012

http://ec.europa.eu/competition/state_aid/regi

http://ec.europa.eu/competition/state_aid/regi

ster/

ster/

BE

BE

-

-

89

89

BG

BG

-

-

18

18

CZ

CZ

-

-

43

43

DK

DK

-

-

57

57

DE

DE

-

-

391

391

EE

EE

-

-

5

5

IE

IE

-

-

93 

93 

ES

ES

-

-

285

285

FR

FR

-

-

310

310

IT

IT

-

-

392

392

CY

CY

-

-

14 

14 

LV

LV

-

-

20

20

LT

LT

-

-

20

20

LU

LU

-

-

9

9

HU

HU

-

-

74

74

MT

MT

-

-

4

4

NL

NL

-

-

85 

85 

AT

AT

-

-

59

59

PL

PL

-

-

160 

160 

PT

PT

-

-

59

59

RO

RO

-

-

22

22

SI

SI

-

-

38 

38 

SK

SK

-

-

27

27

FI

FI

-

-

21

21

SE

SE

-

-

20 

20 

UK

UK

-

-

121 

121 

EU

EU

total -

total -

2528

2528