LEKI KURCZĄCE

NACZYNIA

Analityka

Medyczna IV R

Magdalena

Szymańska

Podstawowe grupy

• aminy sympotomimetyczne

–

działanie bezpośrednie i pośrednie

• eikozanoidy

– tromboksany

• peptydy

– angiotensyna,

wazopresyna, endoteliny

• grupa różnych leków

(np.

alkaloidy sporyszu)

Klasyfikacja leków/czynników wpływających

na naczynia w sposób pośredni (leki

kurczące naczynia)

Miejsce

Mechanizm

Przykłady

Zakończenia
nerwów
współczulnyc
h
 
Śródbłonek

Uwalnianie
noradrenaliny (NA)
Blok wychwytu NA
 
Uwalnianie
endotoliny z
komórek
śródbłonka

Amfetamina,
efedryna, tyramina
Kofeina
 
Wiele czynników:
trombina, jonofory
Ca

2+

, TGF-B, PDGF,

IL-1, TNF,
Angiotensyna II,
endotoksyny, stres
rozciągania itp.

Regulacja skurczu

naczyniowego mięśnia

gładkiego

• Substancje wywołują skurcz

zwiększając jony [Ca

2+

] lub

wzmagając wrażliwość
miofilamentów na Ca

2+

.

Ca

2+

zwiększa się przy

udziale:

• Receptorów powiązanych z fosfolipazą C
• Potencjało-zależnych kanałów Ca

2+

• Kanałów powiązanych z receptorami
• Zmniejszonej aktywności fosfatazy

miozynowej

• Kanały K

+

• Receptory powiązane z cyklazą

adenylową

Zastosowanie

• ogranicza się do podawania miejscowego (np.

zmniejszanie obrzęku śluzówki nosa;

podawanie łączne z lekami miejscowo

znieczulającymi).

• przydatność w stanach podciśnienia nie jest

dowiedziona, za wyjątkiem adrenaliny we

wstrząsie anafilaktycznym i zatrzymaniu serca.

• wazopresyna może być stosowana do

zahamowania krwawienia z żylaków przełyku u

pacjentów z nadciśnieniem wrotnym

spowodowanym przez choroby wątroby.

Angiotensyna

• jest niezwykle silnym czynnikiem

obkurczającym naczynia krwionośne,

podnoszącym ciśnienie tętnicze krwi w

przybliżeniu 40-krotnie silniej niż

noradrenalina

• jej działanie obwodowe przypomina efekty

agonistów α1-adrenergicznych, gdyż wpływa

głównie na przepływ skórny, trzewny i nerkowy,

słabiej oddziałując na krążenie mózgowe i w

mięśniach szkieletowych

• nie jest stosowana rutynowo w klinice, ale jej

znaczenie farmakologiczne odzwierciedla fakt,

iż inne leki (np.

kaptopril i losartan

) wpływają

na układ krążenia zmieniając jej syntezę lub

działanie.

Kaptopril

Captoprilum Captohexal Captopril Tensiomin

• Wykazuje właściwości hamowania aktywności

konwertazy angiotensyny I, zmniejsza

wytwarzanie angiotensyny II, hamuje rozkład

bradykininy i kalidyny. Działa hipotensyjnie i

jest stosowany w leczeniu nadciśnienia.

• Wskazania

Jest stosowany głównie w leczeniu

nadciśnienia u noworodków i u dzieci. Może

być również stosowany u osób starszych.

Losartan

Losartanum kalicum, Cozaar , Xartan

•

Kompetycyjnie blokuje powodowany przez

angiotensynę II skurcz mięśni gładkich naczyń

krwionośnych i zależny od angiotensyny II wzrost

ciśnienia krwi oraz uwalnianie aldosteronu. Losartan

nie wpływa na normalne ciśnienie krwi, co wskazuje

na brak działania agonistycznego wobec receptorów

AT; stosowany u ludzi w leczeniu nadciśnienia

•

wykazuje duże powinowactwo do wiązania się z

receptorami AT w nadnerczach, mózgu, nerkach i w

innych tkankach.

•

hamuje wywołaną przez angiotensynę II stymulację

fosfolipazy C, wytwarzanie 1,4,5-trifosforanu inozytolu

i diacyloglicerolu oraz wzrost wewnątrzkomórkowego

Ca

2+

w mięśniach gładkich i w wątrobie.

•

Losartan nie wpływa na właściwości

elektrofizjologiczne układu bodźcoprzewodzącego w

sercu.

Wazopresyna

• jest peptydowym hormonem tylnego płata przysadki.

• ma znaczenie przede wszystkim ze względu na swój wpływ na

nerki, ale jest także substancją silnie kurczącą naczynia.

• jej działanie zostaje zapoczątkowane po związaniu ze

specyficznymi receptorami nazwanymi V1 i V2. Niskie stężenia

wazopresyny, za pośrednictwem receptorów V3, które

pobudzają cyklazę adenylową zwiększając produkcję cAMP w

kanalikach zbiorczych nerek, powodują retencję wody.

• znacznie wyższe stężenia wazopresyny wywołują skurcz naczyń

krwionośnych poprzez receptory V2, których aktywacja

prowadzi do mobilizacji wewnątrzkomórkowego wapnia przy

udziale IP3 .

• wazopresyna powoduje uogólniony skurcz naczyń, w tym

naczyń trzewnych, krezkowych i wieńcowych. Wpływa także na

inne mięśnie gładkie (np. przewodu pokarmowego, macicy) i

może powodować kolki brzuszne.

• Jest niekiedy stosowana w leczeniu krwawiących żylaków

przełyku w przebiegu nadciśnienia wrotnego, zanim zostanie

wdrożone bardziej specyficzne postępowanie, aczkolwiek wielu

gastroenterologów preferuje użycie w tym celu

oktreotydu

Oktreotyd

Octreotidum (octan), Sandostatin, Sandostatin LAR

•

Jest syntetycznie otrzymanym oktapeptydem o

właściwościach podobnych do somatostatyny

naturalnej i wykazującym dłuższy czas działania.

•

Podobnie jak naturalna somatostatyna oktreotyd

hamuje wydzielanie hormonu wzrostu (HGH), insuliny,

glukagonu, enzymów trawiennych trzustki, żołądka i

jelit. Zmniejsza ukrwienie trzewi, hamuje kurczliwość

pęcherza moczowego, zwalnia pasaż jelitowy i działa

przeciwbiegunkowe. Zwiększa w jelitach wchłanianie

płynów i elektrolitów. W rakowiaku zmniejsza stężenie

serotoniny i kwasu 5-hydroksyindolooctowego we

krwi i hamuje hipotensyjne reakcje naczyniowe

(flush). Jest stosowany podskórnie.

Endotelina

• Mogą one działać kurcząco lub

rozszerzająco na naczynia krwionośne,

ale zazwyczaj przeważa efekt kurczący.

• Dożylne podanie powoduje przejściowy

rozkurcz naczyń, po którym dochodzi do

ich silnego i długotrwałego obkurczenia.

• Endoteliny kurczą naczynia silniej niż

angiotensyna II.

• Do chwili obecnej nie znalazły klinicznego

zastosowania

Alkaloidy sporyszu

• Większość leków kurczących naczynia podwyższa równocześnie

ciś
nienie krwi, co wzmaga krwawienie. Do tamowania krwawienia
stosujemy zatem leki naczyniowe bezpośrednio na miejsce
broczące, w przypadku powierzchownych krwawień ze skóry i
błon śluzowych, np. adrenalinę (epinefrynę) lub środki
ściągające (jodynę, wodę utlenioną, taninę, ałuny i in.).

• Z leków działających "ogólnie stosuje się alkaloidy sporyszu,

jednak wyłącznie w krwawieniach z macicy (krwotoki
poporodowe, nadmierne krwawienia miesiączkowe i krwawienia
spowodowane
nowotworami lub stanami " zapalnymi macicy).

• Alkaloidy te kurczą nie tylko zranione naczynia, ale

równocześnie i mięsień macicy, który zaciska broczące naczynie.

Alkaloidy sporyszu

• Ergotamina i dihydroergotamina

są lekami

stosowanymi w leczeniu migreny. Leki te oddziałują

hamująco na receptory biorące udział w neurotransmisji,

tj. na receptory a-adrenergiczne, serotoninoergiczne

(receptory tryptaminowe) i dopaminoergiczne.

Wykazano również, że alkaloidy te mogą działać słabo

pobudzająco na niektóre podtypy tych receptorów. Pod

wpływem ergotaminy dochodzi do skurczu naczyń

krwionośnych żylnych i w mniejszym stopniu tętniczych.

• Dihydroergotamina i ergotamina pobudzają ośrodek

wymiotny w o.u.n. na skutek działania bezpośredniego, a

obwodowe działają kurczące na mięśnie macicy. Na

skutek działania zwężającego naczynia mogą

spowodować wzrost ciśnienia krwi i niedokrwienie

mięśnia sercowego.