•Aby państwo mogło wywiązać się ze
swoich konstytucyjnych obowiązków
(obrona narodowa, bezpieczeństwo
obywateli, bezpłatna oświata, ochrona
środowiska), musi zgromadzić
odpowiednie fundusze i zaplanować ich
wydatkowanie. Służy temu budżet
państwa

Budżet państwa

jest to plan finansowy zawierający

dochody i wydatki państwa związane z realizacją
przyjętej polityki społecznej , gospodarczej i
obronnej. Jest on sporządzany na okres jednego
roku oraz zatwierdzany przez władzę
ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staje się aktem
umożliwiającym organom wykonawczym
gromadzenie dochodów budżetowych oraz
dokonywanie wydatków.

Funkcja stabilizacyjna

Stabilizacyjna funkcja państwa obejmuje najważniejsze

cele makroekonomiczne państwa. Jej zadanie polega na

podejmowaniu działań mających ograniczać lub eliminować

inflację i bezrobocie, osiąganiu i utrzymywaniu w dłuższym

okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego,

zmniejszaniu amplitudy wahań koniunkturalnych, czyli

zachowaniu ogólnej równowagi rynkowej. Istotnym

problemem każdej gospodarki i każdego społeczeństwa jest

wzrost ogólnego poziomu cen. Szkodliwość tego zjawiska

powoduje uznanie walki z nim za jedno z ważniejszych zadań

każdego rządu. Po określeniu przyczyn wzrostu ogólnego

poziomu cen w gospodarce określa się odpowiednią politykę

antyinflacyjną. Stosunkowo najwięcej kontrowersji wśród

ekonomistów wzbudza jednak bieżące regulowanie
koniunktury, dlatego że oddziaływanie na przebieg

koniunktury wymaga bardzo precyzyjnych i zarazem

zmiennych w czasie posunięć ze strony państwa, których

ostateczny wynik jest na ogół niezbyt pewny i wiąże się ze

znacznymi kosztami. Makroekonomiczna polityka państwa

jest realizowana w ramach polityki fiskalnej i polityki

monetarnej, które odgrywają ważną rolę i mają największy

wpływ na całość gospodarki, ograniczenie recesji,

ograniczenie bezrobocia i inflacji.

·        Polityka fiskalna nazywana również polityką budżetową

rządu polega głównie na manipulowaniu poziomem podatków

płaconych przez społeczeństwo i wydatków państwa.

·        Polityka monetarna nazywana również pieniężną polega

na manipulowaniu przez bank centralny stopą wzrostu

podaży pieniądza.

Polityka fiskalna oraz monetarna oddziałuje przede

wszystkim na popytową stronę gospodarki i ma charakter

krótkookresowy. Istotną rolę odgrywają tu mechanizmy

mnożnikowe. Polityka wobec strony podażowej ma na celu

raczej skutki średnio- i długookresowe. Państwo może między

innymi promować postęp techniczny (zwiększając nakłady na

badania i rozwój), stabilizować rynek pieniężny, tworzyć

bodźce do oszczędzania, oddziaływać na kwalifikacje

pracowników (wydatki na dokształcanie zawodowe) oraz

wpływać w inny sposób na takie czynniki jak zatrudnienie,

wydajność pracy, inwestycje, od których w dużym stopniu

zależy potencjalne tempo wzrostu gospodarczego.Do

realizacji swoich celów państwo wykorzystuje różnorodne

instrumenty polityki ekonomicznej, które możemy podzielić

na bezpośrednie i pośrednie. Do instrumentów bezpośrednich

zalicza się normy ochronne obejmujące: zdrowie, środowisko

naturalne, technologię wyrobu wielu produktów, jakość

produkcji, a także  minimalną stawkę płac, kontyngent

importu danego produktu  itp. Wśród instrumentów

pośrednich najważniejszą rolę odgrywają: podatki, cła,

polityka pieniężna i kredytowa, polityka walutowa i celna,

polityka rozdysponowania dochodów budżetu centralnego

pomiędzy różne konkurujące

cele społeczne i gospodarcze

Funkcja redystrybucyjna

Redystrybucyjna funkcja państwa obejmuje działania w

sferze zabezpieczenia społecznego oraz inne mające na celu

zmniejszenie nierówności wynikających z działania czynników

rynkowych w zakresie majątkowym i dochodowym.

Podstawowymi narzędziami za pomocą których państwo

dokonuje redystrybucji dochodu narodowego są:

-         system podatkowy

-         wydatki z budżetu

-         składki na ubezpieczenia społeczne

-         oddziaływanie na system cen, opłat

Redystrybucja w formie opodatkowania  opiera się na

zasadzie stawki wzrastającej wraz ze wzrostem dochodów

(podatki progresywne).

Wydatki „państwa dobrobytu” mogą dotyczyć grup

społecznych o szczególnie niskich dochodach. W ten sposób

niweluje się nierówność społeczną i jednocześnie oddziałuje się

na strukturę konsumpcji oraz dostęp do preferowanych

społecznie dóbr i usług w takich dziedzinach życia jak np.

kultura, oświata, szkolnictwo wyższe, służba zdrowia,

mieszkalnictwo.

Państwo może także dokonywać redystrybucji dochodów

przez interwencyjne zmiany relacji cen kształtujących się na

rynku (np. w formie kontroli czynszów, cen gwarantowanych dla

rolników)

Głównymi formami pomocy ze strony państwa są

różnego typu świadczenia pieniężne, a także

świadczenia w naturze.

·        świadczenia pieniężne możemy podzielić na:

- świadczenia dofinansowywane przez państwo

(emerytury, renty, zasiłki inwalidzkie i chorobowe,

zasiłki dla bezrobotnych)

- świadczenia finansowane przez państwo w całości

(zasiłki dla osób o niskich dochodach, zasiłki dla

niepełnosprawnych, dodatki rodzinne, dodatki

mieszkaniowe

·        świadczenia w naturze to np. świadczenia w

ramach powszechnej służby zdrowia i oświaty

Redystrybucyjna funkcja państwa wzbudza nieco

mniejsze kontrowersje niż dwie pozostałe funkcje.

Jednakże tradycyjny sposób jej realizacji doprowadził

do poważnych sprzeczności między zasadą

sprawiedliwości społecznej a wymogami efektywności

ekonomicznej. Nieprawidłowo skonstruowany oraz

zbyt mocno rozbudowany system ubezpieczeń i

świadczeń nie wpływa korzystnie na system motywacji

do pracy i wywołuje problemy z jego dalszym

finansowaniem. Państwo choć dokonuje transferów na

masową skalę to jednak w praktyce okazuje się, że nie

trafiają one zawsze do tych, którzy najbardziej ich

potrzebują.

- funkcja fiskalna

– wiąże się z oddziaływaniem budżetu państwa

na gospodarkę przez dochody i wydatki; warunkuje istnienie
funkcji stabilizacyjnej,
- funkcja bodźcowa – pobudza lub hamuje udzielanie przez
Skarb Państwa gwarancji i poręczeń dla podmiotów które
zaciągają kredyty w bankach komercyjnych; poręczenia takie
mogą otrzymać olbrzymie zakłady, których upadek byłby
tragiczny dla gospodarki; gwarancje te są potencjalnym
zagrożeniem, przekształcają się w dług publiczny.

Reasumując państwo powinno więc tworzyć
różnego rodzaju zapory prawno-instytucjonalne,
które ograniczały by negatywne następstwa
funkcjonowania rynku, tworzyłyby osłonę socjalną
dla najuboższych warstw ludności. Działania
państwa powinny prowadzić do dynamicznego
rozwoju gospodarczego kraju w warunkach niskiej
stopy inflacji i możliwie najmniejszego bezrobocia.
Bez ingerencji państwa w wymienione sfery życia
społeczno-gospodarczego występowałoby
zjawisko bezpardonowej walki wszystkich
przeciwko wszystkim, w której największą szansę
zwycięstwa miałyby jednostki i przedsiębiorstwa
najsilniejsze.

Budżet państwa

składa się z dochodów i wydatków

centralnych władz państwowych (budżet centralny), władz
lokalnych (budżety lokalne) i ubezpieczeń społecznych.
Struktura budżetów lokalnych (terenowych) zależy od
ustrojowej organizacji państwa. W państwach federalnych
najczęściej występują trzy szczeble zarządzania (np. w
Niemczech: federacja, kraje związkowe i gminy), natomiast
w państwach unitarnych (tzn. wewnętrznie jednolitych, w
których jednostki administracyjno-terytorialne są ściśle
podporządkowane organom centralnym) przeważa
dwustopniowy podział administracyjny.

O włączeniu określonych rodzajów dochodów i wydatków
do budżetu centralnego lub do budżetów terenowych
decyduje ich znaczenie dla gospodarki oraz zasięg
(ogólnokrajowy czy regionalny). Z budżetu centralnego
finansuje się wy-datki na administrację centralną, wymiar
sprawiedliwości, obronę narodową. Z kolei w gestii
budżetów lokalnych znajduje się zazwyczaj gospodarka
komunalna i mieszkaniowa, oświata, ochrona zdrowia,
kultura, utrzymanie porządku publicznego, infrastruktura.
Władze lokalne realizują zadania własne oraz zadania
zlecane im przez państwo, wynikające z przyjętej polityki
społeczno-gospodarczej.

Polityka budżetowa opiera się na określonych zasadach umożliwiających
władzy wykonawczej prowadzenie polityki finansowej państwa, a władzy
ustawodawczej oddziaływanie na jej zakres i formy oraz sprawowanie
kontroli nad działalnością rządu.

W teorii finansów publicznych wyodrębnia się zwykle następujące
zasady polityki budżetowej:
1) zasada rocznego budżetowania- plan dochodów i wydatków
budżetowych obejmuje okres jednego roku (przy czym rok budżetowy
nie musi pokrywać się z rokiem kalendarzowym);
2) zasada zupełności- budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki
państwa (żadna z dziedzin działalności finansowej państwa nie może być
pominięta lub wyłączona z planu budżetowego);
3) zasada jedności- budżet państwa powinien tworzyć jedną całość, tzn.
wszystkie dochody i wydatki państwa powinny być ujęte w jednym
zestawieniu (poszczególne pozycje budżetu państwa mogą być
sporządzone jako odrębne dokumenty, muszą jednak łączyć się w jedną
zwartą całość)
4) zasada jawności- budżet państwa powinien być podany do publicznej
wiadomości (dotyczy to zarówno tworzenia i uchwalania budżetu, jak i
jego wykonania oraz kontroli);
5) zasada równowagi budżetowej- polega na dążeniu do tego, żeby
bieżące dochody z podatków i z innych źródeł napływające do budżetu
centralnego były wystarczające do pokrycia płatności za produkty i
usługi finansowanych przez rząd, płatności transferowych i innych
wydatków budżetowych.

Z podanych wyżej informacji widzimy więc, że zasad

budżetowych nie można ani fetyszyzować ani ignorować.

Z doświadczenia wiemy, iż usilne trzymanie się pewnych zasad

budżetowych byłoby hamulcem rozwoju społeczno

gospodarczego. W przypadku prowadzenia bezpośredniej

działalności przez państwo trzymanie się kurczowo zasady

zupełności budżetu prowadzi do absurdu, gdyż budżetem

państwa powinny być objęte przychody i rozchody tych

przedsiębiorstw. Ujęcie takie jest sprzeczne z ekonomiczną

treścią strumieni tworzących budżet czyli ujęciu dochodów. W

rezultacie objęcie budżetem procesów finansowych i innych

jednostek gospodarczych prowadziłoby do zaciemnienia obrazu

gospodarki budżetowej państwa. Budżet ujmował by dochody i

wydatki pozorne.

Z kolei lekceważenie zasad budżetowych może prowadzić do

wielu negatywnych zjawisk tj. np. nieprzestrzeganie zasady

jawności może prowadzić do nadużywania uprawnień władz

wykonawczych w stosunku do całego społeczeństwa.

Tak więc zasady budżetowe są i pozostaną ważnymi i

pożytecznymi wskazówkami do prowadzenia działalności

państwa.

Źródłami dochodów budżetowych państwa są podatki, cła,
dochody ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw,
opłaty skarbowe, sądowe, notarialne i inne. Podstawą
dochodów budżetowych są podatki. Pozostałe źródła od-
grywają w praktyce niewielką rolę.

Podatki są to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne
świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie
przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie
wydatków państwowych. Płatnikami podatków mogą być
osoby fizyczne i prawne. Podatki uzasadniane są głównie
koniecznością:
- zdobycia pieniędzy na finansowanie wydatków sektora
publicznego,
- dokonywania redystrybucji dochodów między różne sektory
gospodarki i grupy ludności dysponujące różnymi dochodami,
- ograniczania konsumpcji niektórych produktów (np.
alkoholu, papierosów),
- wykorzystania ich jako narzędzia polityki antycyklicznej i
antyinflacyjnej

.

Podatki mogą być klasyfikowane w różny sposób. Biorąc pod
uwagę przedmiot opodatkowania wyodrębnia się trzy rodzaje
podatków:
1)podatki dochodowe, czyli pobierane od dochodów osobistych
ludności (takich jak płace, wynagrodzenia za prace zlecone,
odsetki od posiadanego kapitału, renty, emerytury) oraz od
dochodów osób prawnych (przedsiębiorstw, instytucji);
2) podatki konsumpcyjne (nazywane także podatkami od
wydatków), czyli podatki nakładane na produkty i usługi będące
przedmiotem obrotu, np. podatek obrotowy, podatek od wartości
dodanej (VAT), akcyza; niekiedy do podatków konsumpcyjnych
zaliczane jest także cło;
3) podatki majątkowe, płacone od posiadanego majątku (kapitału)
oraz od przenoszenia praw do majątku (podatki spadkowe).

Często stosowany jest podział podatków na:

bezpośrednie i

pośrednie

. Po-datki bezpośrednie to podatki nakładane na

dochody i majątek. Termin „bezpośrednie" wywodzi się stąd, że
podmiot odpowiedzialny za płacenie podatku ponosi- jego ciężar i
bezpośrednio rozlicza się z budżetem państwa. Z kolei podatki
nakładane na wydatki określane są jako podatki pośrednie.
Zawarte są one w cenie nabywanego produktu lub usługi.
Konsument płaci je więc „pośrednio", za pośrednictwem
sprzedawcy, który jest zobowiązany do uiszczenia podatku. Może
ciężar tego podatku w całości lub w części przerzucić na
kupujących. Obciążenia podatkowe mogą być naliczane
proporcjonalnie, progresywnie lub degresywnie.

Podatek jest proporcjonalny wówczas, gdy wszyscy podatnicy

płacą ten sam procent swoich dochodów, czyli obowiązuje jedna

stopa podatkowa. Zazwyczaj podatek od dochodów osób

prawnych ma charakter proporcjonalny. Podatek progresywny

występuje wówczas, gdy osoby uzyskujące wyższe dochody-

obciążone są wyższą stopą podatkową. Przykładem podatku

progresywnego -jest podatek od dochodów osobistych ludności,

mający kilka stóp podatkowych-. Dochody ludności podzielone są

na przedziały. Im wyższy przedział dochodów, tym wyższą stopą

podatkową jest objęty. Podatek degresywny polega na tym, że

wraz ze wzrostem dochodu nakładane są coraz mniejsze

procentowe stawki podatkowe.

Ulgi podatkowe mogą tworzyć preferencje dla pewnych rodzajów

działalności (rolniczej, intelektualnej) oraz sposobów

wydatkowania dochodów (budowa domu, zakup mieszkania i jego

wyposażenia, zakup akcji i obligacji).

Ważnym źródłem dochodów budżetowych jest opodatkowanie
produktów i usług. W większości przypadków jest to podatek
obrotowy lub podatek od wartości dodanej (VAT - Value Added
Tax) obciążający dobra konsumpcyjne. Po-datki te spełniają
funkcje fiskalne i redystrybucyjne. Z reguły nie podlegają
opodatkowaniu podstawowe artykuły żywnościowe, książki,
gazety, energia elektryczna, odzież dziecięca, lekarstwa. Często z
opodatkowania wyłączone są usługi lekarskie, weterynaryjne,
bankowe, ubezpieczeniowe itp. Towary eksportowane także nie
są obciążone tym podatkiem. Pozostałe artykuły i usługi
opodatkowanie są według stawki jednolitej (np. w Wielkiej
Brytanii 15%) lub zróżnicowanej dla poszczególnych kategorii
dóbr (np. we Włoszech wprowadzono stawki obniżone - 2% i 9%,
stawkę standardową - 18% i podwyższoną - 38%).

Składki na ubezpieczenia społeczne są kolejną znaczącą pozycją
dochodów budżetowych państwa. Składki te płacone są
częściowo przez pracodawcę, a częściowo przez pracownika
(najczęściej po 50% każda ze stron). Można je traktować jako
formę opodatkowania dochodów, ze względu na ich powszechny i
obowiązkowy charakter (potrącane są każdorazowo przy
wypłacie, a wysokość składek i zakres ubezpieczenia regulują
odpowiednie przepisy prawne

).

Podatki obciążające ludność bezpośrednio, a także pośrednio, przez
opodatkowanie produktów i usług, wykazują w gospodarce rynkowej (poza
nielicznymi wyjątkami) długookresową tendencję wzrastającą. Wśród
państw wymienionych znalazły się tylko trzy, w których bezpośrednie i
pośrednie obciążenia podatkowe stanowiły mniej niż połowę dochodów
budżetowych z tytułu podatków (Włochy 40%, Japonia 41% i Holandia
48%). Maksymalne obciążenia ludności, przekraczające 80% dochodów
budżetowych pochodzących z podatków, miały miejsce w Danii (90%),
Nowej Zelandii (85,7%) oraz Australii (85,5%). Tak poważny udział
podatków w finansowaniu budżetu państwa jest, niewątpliwie, ważnym
elementem edukacji ekonomicznej. Jest więc zrozumiałe, iż coroczny plan
budżetu państwa (a także budżetów lokalnych) w krajach gospodarczo
rozwiniętych jest przedmiotem powszechnego zainteresowania, dyskusji,
komentarzy i głębokich emocji. Planowany poziom i rodzaje podatków, a
także struktura wydatków budżetu państwa wpływają bowiem mniej lub
bardziej odczuwalnie oraz mniej lub bardziej korzystnie na stopę życiową
każdego obywatela. Niemal każdy członek społeczeństwa ma w tej
sytuacji swoją wizję polityki podatkowej - jakiego rodzaju podatki byłyby
najwłaściwsze, co należy zmienić, jak rozdysponować dochody budżetu
państwa. Równocześnie jednak taki system finansowania wydatków
budżetowych skłania rządy tych krajów do przemyślanych decyzji,
racjonalnego gospodarowania funduszami, podejmowania działań
akceptowanych przez społeczeństwo. Można wręcz doszukiwać się
zależności między stopniem obciążenia podatkowego społeczeństwa a
stopniem demokratyzacji - im większą część dochodów ludzie
przeznaczają na finansowanie działalności społecznej i gospodarczej kraju,
w tym większym stopniu zainteresowani są podejmowaniem decyzji oraz
kontrolowaniem

Taką politykę podatkową można tłumaczyć tym, że:

a) państwo stara się pozostawić przedsiębiorstwom jak najdalej idącą

swobodę i nie ograniczać ich aktywności nadmiernym fiskalizmem;

b) dochody budżetowe państwa przeznaczone są w poważnym stopniu

na realizację szeroko rozumianej polityki społecznej, a więc

obciążenia podatkowe w największym stopniu (zgodnie z zasadą

ekwiwalentności) powinny dotyczyć ludności;

c) polityka podatkowa jest podstawowym narzędziem redystrybucji

dochodów - progresja podatkowa, system ulg i zwolnień podatkowych,

zasady opodatkowania produktów i usług wpływają na kształtowanie

się realnych dochodów ludności.

Współcześnie, pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa,

województwa, powiatu albo gminy które dzięki temu mogą

inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby

zdrowia, itp. Podatki są powszechnie uważane przez podatników za

uciążliwe i niesprawiedliwe, stąd stwierdzenia: Podatki płaci każdy,

wszędzie i zawsze lub Są w życiu tylko dwie pewne rzeczy: śmierć i

podatki. Jak mawiali włościanie w cesarstwie austro-węgierskim: od

myszy do cesarza, wszystko żyje z gospodarza.

Wydatki budżetu państwa

1.Krzywa Laffera.

Krzywa Laffera koncepcja teoretyczna, która za
pomocą krzywej ilustruje zależność między stawką
opodatkowania a przychodami budżetowymi państwa z
tytułu podatków

.

Wydatki budżetu państwa

Wielkość i struktura wydatków budżetowych odzwierciedlają
rolę, zakres i kierunki działalności państwa. Z punktu
widzenia przeznaczenia można wyodrębnić trzy grupy
wydatków budżetowych:
1) wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez
państwo takich funkcji, jak: obrona narodowa, administracja
i wymiar sprawiedliwości;
2) wydatki związane z realizacją celów społecznych
„państwa dobrobytu" (oświata, kultura, ochrona zdrowia,
świadczenia socjalne itp.);
3) wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w
gospodarce (oddziaływanie na inwestycje produkcyjne i
infrastrukturalne, subsydia dla rolnictwa, przedsiębiorstw
państwowych i prywatnych oraz wydatki transferowe, które
wpływają stabilizująco na koniunkturę, np. świadczenia
społeczne poza tym, że pełnią funkcję redystrybucyjną,
wpływają też na wielkość globalnego popytu).

Wydatki budżetowe charakteryzują się wysokim stopniem inercji.

Zarówno ograniczenie absolutnych rozmiarów tych wydatków, jak

i zahamowanie tempa ich wzrostu w praktyce jest bardzo trudne.

Utrzymywanie, a nawet rozszerzanie wydatków budżetowych

uzasadniane jest wieloma względami natury ekonomicznej.

Wydatki rządowe rosną także wtedy, gdy podejmowane są próby

dokonania zmian strukturalnych w gospodarce, takich jak

tworzenie warunków do rozwoju nowoczesnych gałęzi produkcji,

dążenie do nadania gospodarce pożądanej dynamiki,

zagospodarowanie mniej rozwiniętych regionów kraju oraz

zmiany strukturalne podyktowane względami ochrony

środowiska. Bardzo trudnym zabiegiem jest również zmniejszenie

wydatków m.in. na cele socjalne - ograniczenie zakresu pomocy

socjalnej jest posunięciem niepopularnym i niechętnie

przyjmowanym przez społeczeństwo. Wiele innych pozycji

wydatków budżetowych również charakteryzuje się małą

elastycznością. Istnieją więc ograniczone możliwości ich

zmniejszania.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wydatki publiczne na ogół

szybko rosły, niejednokrotnie w tempie wyższym niż dochód

narodowy.

Transformacja polskiej gospodarki wpłynęła nie tylko na zmianę

struktury dochodów budżetu państwa, lecz także w istotny

sposób zmieniła strukturę wydatków budżetowych. m.in.

znacznie "obcięto" dotacje dla przedsiębiorstw państwowych i

spółdzielczych. Jest to jednym z elementów planu Balcerowicza.

Zakres dotacji zawęził się do bardzo wąskiej grupy produktów i

usług (węgiel kamienny, przewozy pasażerskie kolejowe i

autobusowe, nawozy sztuczne

).

Budżet państwa – to plan finansowy państwa, zestawienie
prognozowanych na następny rok budżetowy dochodów i
wydatków rządowych, sporządzone przez rząd (projekt budżetu) i
zatwierdzone (po wprowadzeniu ewentualnych poprawek) przez
parlament, najczęściej w formie ustawy budżetowej.

Deficyt budżetowy – niedobór dochodów budżetu państwa w
stosunku do jego wydatków (inaczej – nadwyżka wydatków nad
dochodami).

Podatek – przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie
pieniężne o charakterze powszechnym, nakładane z mocy prawa
przez państwo lub inne organy władzy publicznej (np. samorządy
lokalne) na osoby fizyczne i prawne.

Polityka fiskalna, polityka budżetowa – ogół decyzji rządu
dotyczących wydatków i podatków. Jest częścią polityki finansowej
państwa.

Popyt – ilość towaru, którą nabywcy są skłonni kupić w określonym
czasie przy ustalonej cenie.

Redystrybucja – wtórny podział dochodów społeczeństwa
dokonujący się za pośrednictwem budżetu państwa. Przebiega
wielopłaszczyznowo i polega na obciążeniu działalności
gospodarczej oraz dochodów wszystkich podmiotów
gospodarczych różnymi rodzajami podatków i opłat, stanowiących
dochód budżetu państwa.