OSTRE WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY:

HAV:

►

RNA wirus

z rodziny Picornaviridae.

►

HAV jest przyczyną

wirusowego zapalenia

wątroby typu A

, tzw. żółtaczki pokarmowej.

►

Zakażenie następuje poprzez przewód pokarmowy,

przez kontakt z wydzielinami chorego lub produktami

zakażonymi (

epidemie

mleczne, wodne itp.).

►

HAV może przez długi czas utrzymywać się w

środowisku przy dużej wilgotności.

►

Czas wylęgania

2-6 tygodni. Zachorowania

występują głównie latem i wczesną jesienią,

najczęściej u dzieci, młodzieży i ludzi starszych.

►

Wirus namnaża się najpierw w przewodzie

pokarmowym, następnie dochodzi do wiremii, po

czym (prawdopodobnie) dochodzi do zakażenia

wątroby i powstania objawów chorobowych. W wyniku

tego zakażenia dochodzi do zapalenia wątroby.

Cechy wirusa HAV:

►

Rodzina: pikornawirusy

►

Kwas nukleinowy:

RNA

►

Liczba nici: jedna

►

Liczba segmentów: jeden

►

Polaryzacja kwasu nukleinowego: dodatnia

►

Osłonka: brak

►

Nagi kwas nukleinowy: zakaźny

►

Rezerwuar

człowiek

►

Skrót: HAV

►

Wywoływane choroby: wirusowe zapalenie

wątroby

Objawy hepatitis A:

►

osłabienie,

►

senność,

►

bóle głowy,

►

brak apetytu,

►

wstręt do potraw tłustych,

►

czasami gorączka,

►

pod koniec pobolewanie wątroby,

żołądka.

Profilaktyka HAV:

►

Profilaktycznie przeciw WZW A stosuje

się

szczepienia

ochronne;

►

szczepienia są szczególnie zalecane

dla osób podróżujących po

świecie

►

najważniejszym sposobem

zapobiegania rozpowszechnianiu się

HAV jest

higiena

Wykrywanie HAV:

►

Wirusa można wykryć za pomocą testu

ELISA

lub innych metod,

wykorzystujących swoiste względem

wirusa

przeciwciała

. Dodatkowo można

wykorzystać testy na

stężenie

bilirubiny

oraz

transaminaz

(ich

wyższe stężenie świadczy o chorobach

wątroby).

HBV:

►

HBV

to otoczkowy

wirus DNA

, hepatotropowy i

limfotropowy, z rodziny hepadnawirusów,

powodujący wirusowe zapalenie wątroby, zwane

kiedyś

żółtaczką wszczepienną

, nie tylko u

ludzi, ale u małp człekokształtnych.

►

Zapalenie wątroby B nadal powoduje

i jest

oraz

wielu innych częściach

Azji

►

Ponad 2 miliardy ludzi, około jednej trzeciej

ludności świata

, zostało zainfekowanych

wirusem zapalenia wątroby B. Ta liczba

obejmuje 350 milionów chronicznych nosicieli

wirusa.

►

Wg WHO, w Polsce jest około 2% ludności

przewlekle zakażonych wirusem B zapalenia

wątroby, a 15-20% Polaków przebyło to

zakażenie

Cechy wirusa HBV:

►

Rodzina: hepadnawirusy

►

Kwas nukleinowy

DNA

►

Liczba nici: dwie (jedna niekompletna)

►

Liczba segmentów: jeden

►

Polaryzacja kwasu nukleinowego: nie dotyczy

►

Osłonka: obecna

►

Nagi kwas nukleinowy: niezakaźny

►

Rezerwuar

człowiek

, naczelne

►

Skrót: HBV

►

Wywoływane choroby: wirusowe zapalenie wątroby

►

Przymusowe leczenie: TAK (obowiązkowa

hospitalizacja)

►

Podlega zgłoszeniu WHO: TAK

►

Podlega rejestracji w stacjach SANEPID: TAK

Diagnostyka WZW B:

Markery

zakażenia:

Markery

replikacji

(zakaźności):

Stan po

szczepieniu:

►

HBsAg (aktualne)

►

anty-HBc

►

anty-HBs

(przebyte)

►

HBeAg

►

Polimeraza HBV

DNA

►

HBV DNA

►

anty-HBc IgM

►

Anty-HBs

►

Ujemne:

-HBsAg

-anty-HBc

-anty-HBe

Drogi zakażenia:

►

kontakt z zakażoną krwią lub płynami

ustrojowymi zawierającymi krew, i nie tylko

podczas znacznie rzadszego kontaktu krwi

własnej z krwią nosiciela, jaki przenosi

wirusa zapalenia wątroby typu C

►

Naruszenie ciągłości skóry skażonymi

narzędziami (tatuaże, zabiegi kosmetyczne,

fryzjerskie, stomatologiczne)

►

Zakażenie płodu i noworodka od matki nosicielki

►

Przetoczenia krwi i jej produktów

►

Przygodne stosunki seksualne

►

Kontakty seksualne z nosicielami wirusa

Przebieg choroby:

►

zakażenia bezobjawowe,

►

z pełnym wyleczeniem

►

nabyciem odporności (80%)

►

słabo wyrażone zakażenia objawowe z pełnym wyzdrowieniem

►

ostre zapalenie wątroby, często z żółtaczką (mały % przypadków!)

►

piorunujące zapalenie wątroby z wysoką śmiertelnością (0,1% przypadków)

►

różnie wyrażone przewlekłe zapalenia wątroby (z replikacją wirusa), jako

niekorzystne zejścia poprzednich rodzajów zakażeń (u dorosłych 7%

przypadków im młodszy wiek zarażenia tym więcej % przypadków

przewlekłych)



zarażenia z wysoką replikacją, bez serokonwersji HBe (HBe+)



zarażenia z niską replikacją z przeciwciałami AntyHBe (HBe-)

►

tzw. nosicielstwo HBs, bez replikacji wirusa i cech zapalenia wątroby, jako

następstwo długotrwałego procesu przewlekłego (wskutek integracji wirusa z

genami gospodarza)

►

późne następstwa: marskość wątroby i jej powikłania (

wodobrzusze

encefalopatia wątrobowa

zespół nerkowo-wątrobowy

krwotoki

z żylaków

przełyku,

rak pierwotny wątroby

– prowadzące ostatecznie do śmierci)

►

piorunujące zapalenie wątroby przy nadkażeniu wirusem C lub D.

HBV:

►

Okres wylęgania

wynosi od 6 tygodni do 6 miesięcy, po

którym następuje mniej lub bardziej wyrażona faza ostra.

►

W 80% przypadków brak jest żółtaczki i objawów, które

mogłyby być skojarzone z chorobą wątroby – chorzy nie

są świadomi, że przeszli zapalenie wątroby.

►

W 90-95% przypadków zakażenie kończy się samoistnym

wyleczeniem.

►

W 10% przypadków chorzy mają typowe, żółtaczkowe

objawy i podlegają kilkutygodniowej hospitalizacji i

kilkumiesięcznej rekonwalescencji. Taki przebieg

zazwyczaj nie pozostawia żadnych skutków ubocznych i

daje pełne wyleczenie, bez stanu przewlekłego i

nosicielstwa.

►

W znikomej liczbie przypadków (0,1-0,5%) zakażenie

rozwija się w nadostre

zapalenie wątroby

, z masywną

martwicą

hepatocytów

, powodującą

niewydolność wątroby

(przeżywalność 20-30%).

►

Zapalenie piorunujące może się rozwinąć u przewlekłego

nosiciela wskutek nadkażenia wirusem Delta (

HDV

) lub

HCV.

►

Część zakażeń HBV (5-10%) przechodzi następnie w

fazę przewlekłą.

►

Największe ryzyko pojawienia się fazy przewlekłej

występuje u zakażonych noworodków i dzieci do

pierwszego roku życia (70-90%), u dorosłych odsetek

ten wynosi 5-10%.

►

W drugim przypadku istnieje większe ryzyko rozwoju

raka wątroby bez stadium marskości. Jest to szczególnie

typowy przebieg u osób rasy żółtej zarażonych

okołoporodowo (rak występuje w okolicach 20-25 roku

życia, bez stadium marskości;

►

W typowym przebiegu HBV u osoby zarażonej w życiu

dorosłym wystąpienie raka wątroby przypada zazwyczaj

na 5-6 dekadę życia, i jest poprzedzone marskością,

choć nie jest to żadną regułą).

►

Przewlekłe zakażenie wiąże się z występowaniem

marskości wątroby

oraz pierwotnego

raka wątroby

(15-40%). Po paleniu tytoniu, zakażenie przewlekłe HBV

jest drugim, najistotniejszym czynnikiem prowokującym

wystąpienie nowotworu.

►

Średni czas trwania zakażenia HBV od momentu

zakażenia do poważnych problemów zdrowotnych

(naturalna historia choroby) trwa w przypadku

zarażenia u osoby dorosłej 15 do 20 lat.

►

Przy niskim poziomie

wiremii

i małej odpowiedzi

organizmu na zakażenie aktywność zapalna może

być mierna, i niekorzystne zejście może nie wystąpić

– chory wcześniej umrze z innego niż wątroba

powodu.

►

Choroba kończy się (ale nie musi – wszystko zależy

od sposobu leczenia – u osób leczonych 15 – 20%, u

osób nieleczonych powyżej 75%) marskością i

rakiem wątroby, poprzedzonymi poważnymi

komplikacjami uniemożliwiającymi normalne

funkcjonowanie (wodobrzusze, żylaki i krwawienia

przełyku, żółtaczka, problemy z krzepliwością krwi,

zaburzenia psychiczne do śpiączki wątrobowej

włącznie). Chorzy zazwyczaj dożywają wieku lat 50.-

60., bez perspektywy skorzystania ze świadczeń

emerytalnych.

Objawy ostrego hepatitis B:

►

osłabienie,

►

senność,

►

bóle głowy,

►

brak apetytu,

►

wstręt do potraw tłustych,

►

czasami

gorączka

►

pod koniec pobolewanie

wątroby

żołądka

►

objaw "pulsowania" w brzuchu po spożyciu posiłku.

►

Ból wątroby może być mylony czasem z bólem serca lub żołądka –

bywa kłujący i promieniuje do lewej strony i tyłu klatki piersiowej.

►

nieustępująca długo wysypka zlokalizowana głównie na

kończynach górnych i tułowiu (zespół Giannotti-Crosti).

►

Żółtaczka ze swędzeniem skóry.

►

U 90% chorych brak jest specyficznych objawów wskazujących na

zarażenie HBV, i nie wiedzą oni o przebytym lub przewlekłym

zapaleniu wątroby,

►

po latach może występować skrzywienie kręgosłupa w stronę lewą

na odcinku lędźwiowym spowodowane odruchowym

przekrzywianiem ciała w celu odciążenia powiększonej wątroby.

Objawy przewlekłego hepatitis

►

jest prawie całkowicie bezobjawowe

►

zmniejszona tolerancję wysiłku i alkoholu,

►

zwiększona senność,

►

spadek motywacji do życia,

►

czasem częste biegunki,

►

zmiany wagi ciała (chudnięcie lub tycie),

►

zwiększoną podatność na siniaki (problemy z

krzepliwością),

►

nieznaczne pobolewanie pod żebrami (czasem określane

jako rozpieranie lub czucie wątroby, lub swędzenie

wewnątrz, albo objawy gorąca w okolicach wątroby).

►

powiększenie wątroby i śledziony.

►

przypominające zmęczenie zasinienie okolic oczodołu

(tzw. "worki pod oczami").

Objawy przewlekłego hepatitis B

c.d:

►

żylaki, krwotoki z przełyku, hemoroidy,

powiększenie obwodu brzucha i wodobrzusze,

►

problemy psychiczne

►

śpiączka wątrobowa,

►

poważne problemy trawienne,

►

wyniszczenie organizmu,

►

spadek masy mięśniowej,

►

opuchlizna kostek,

►

żółtaczka,

►

brak popędu płciowego

►

niewydolność nerek, zapalenie żył wskutek

odkładania się kompleksów immunologicznych

(zazwyczaj śmiertelne),

►

marskość i rak wątroby.

Konsekwencje przewlekłego zap.

wątroby typu B:

►

Encefalopatia wątrobowa

– upośledzona wątroba nie usuwa z krwi

amoniaku i produktów przemian związków azotowych, w wyniku czego

rośnie ich stężenie we krwi. Organem najbardziej podatnym na uszkodzenie

przez metabolity azotowe jest mózg. Symptomy encefalopatii wątrobowej

to:

zaniedbany wygląd zewnętrzny

skłonność do zapominania

zaburzenia koncentracji

ogólne obniżenie nastroju i demotywacja

zaburzone reagowanie na bodźce

zmiany rytmu snu i czuwania

(problemy ze wstawaniem)

;

►

Nadciśnienie wrotne

– krew płynąca z jelit oraz trzustki przez żyłę wrotną

wątrobową przepływa przez marską wątrobę trudniej, w wyniku czego

ciśnienie w żyle rośnie. Następczymi problemami nadciśnienia wrotnego są:



Wodobrzusze

– przesączanie się płynu z naczyń krwionośnych do tkanek jamy

brzusznej (

powiększenie wielkości brzucha, które nie jest otyłością

);



Żylaki przełyku

– wynik tworzenia się krążenia obocznego przez naczynia jamy

brzusznej i przełyku. Przeciążone naczynia w przełyku mają skłonność do

powiększania się i pękania, co jest przyczyną zagrażających życiu krwotoków;

►

Insulinooporność

cukrzyca

typu 2;

►

Wybroczyny i krwawienia – obniżona produkcja czynników krzepnięcia;

►

Żółtaczka

– niedostateczne tempo metabolizmu bilirubiny;

►

Swędzenie skóry – odkładanie się w niej związków powstających w wyniku

nieprawidłowych przemian związków zawartych w żółci;

►

Nowotwór złośliwy wątroby;

Diagnostyka HBV:

►

Wykrywanie zakażeń HBV opiera się na:

--badaniach serologicznych (antygen i przeciwciała:

HBs, HBe, HBc, ostatnio także: HBx, pre-S1, pre-

S2)

--badaniach biochemicznych (ALAT, ASPAT, GGTP,

ALP, bilirubina i inne)

--badaniach pomocniczych (morfologia, OB,

hormony, krzepliwość, białko i inne)

--oznaczaniu DNA wirusa we krwi (pDNA, HBV DNA)

– jakościowo i ilościowo, ostatnio także w

specjalistycznych ośrodkach: określenie mutacji i

lekooporności oraz genotypowanie)

--badaniach obrazowych i histologicznych (USG,

biopsja, RTG)

--zaawansowanych badaniach specjalistycznych

(np. w marskości)

Leczenie hepetitis B:

►

Ostre postacie zapalenia wątroby typu B podlegają

kilkutygodniowej hospitalizacji i w zasadzie nie

stosuje się leczenia (podaje się witaminy itd, przy

bardzo ciężkim przebiegu czasem sterydy).

►

W przypadku piorunującego zapalenia wątroby

stosuje się leczenie na oddziałach intensywnej terapii

mające na celu podtrzymanie funkcji życiowych i

wyrównanie chorego do czasu regeneracji i podjęcia z

powrotem sprawnej funkcji przez wątrobę.

►

Leczenie stosuje się w przypadku wystąpienia

przewlekłego zapalenia wątroby. Stosowane leki

można podzielić na trzy grupy:

--leczenie przeciwwirusowe (interferony)

--leczenie osłonowe i uzupełniające

--leczenie objawowe późnych następstw (np.

marskości)

Leczenie hepatitis B c.d.:

►

preparaty cynku, selenu, witaminy E oraz witamin

grupy B, magnez, który bywa obniżony zwłaszcza przy

długotrwałej chorobie.

►

Przeciwwskazane natomiast są preparaty żelaza, gdyż

stężenie żelaza i ferrytyny we krwi jest zazwyczaj

znacznie podniesione. Obniżenie stężenia żelaza

możemy uzyskać poprzez podawanie cynku.

►

podawanie czynników krzepnięcia, leków obniżających

ciśnienie wrotne, uzupełnianie albumin, usuwanie

nadmiaru amoniaku, podawanie leków zwiększających

diurezę, uzupełnianie zaburzeń elektrolitycznych i inne.

►

usunięcie wszelkich przewlekłych ognisk zapalnych

(układ moczowo-płciowy, zęby, skóra itp.). Często po

podaniu antybiotyków (nawet bez odnalezienia ogniska

zapalnego) stan pacjenta paradoksalnie poprawia się.

►

Jako leczenie wspomagające stosuje się preparaty

osłaniające wątrobę: (Essentiale Forte, Hepa-Mertz,

Heparegen, Hepatil, Lecytyna)

Życie chorych z hepatitis B:

►

rekreacyjny wysiłek fizyczny (ale nie ćwiczenia siłowe lub

wycieńczające), dostosowany do wydolności i możliwości

organizmu (rower, spacery, basen itp.).

►

dieta lekkostrawna, urozmaiconą dietę lekkotłuszczową, z

ograniczeniem potraw smażonych.

►

niewskazane są napoje energetyzujące oraz produkty

zawierające konserwanty i barwniki. Wątroba źle reaguje

na pokarmy nieświeże i ciężkostrawne;

►

wskazane jest spożywanie czarnej rzepy, karczochów,

naparu z dziurawca i siemienia lnianego.

►

Wyjątkiem w zakresie dietetyki są chorzy z objawami

śpiączki, którym należy ograniczyć ilość białka i soli, oraz

pacjenci z nietypowymi objawami – tu należy zdać się na

indywidualną decyzję lekarza prowadzącego.

►

Kawa działa korzystnie na wątrobę i nie ma z tytułu

przewlekłego zarażenia HBV ograniczeń w jej spożywaniu.

Życie chorych z hepatitis B c.d.:

►

Zakaz picia alkoholu i zażywania narkotyków

rozkładanych w wątrobie (np. amfetamina, kokaina),

środków dopingujących (np. metanabol), niektórych

leków psychotropowych.

►

Nie wykazano negatywnego działania THC na wątrobę.

►

Zakaz palenia tytoniu.

►

Nosiciele HBV powinni poinformować lekarza

każdorazowo przed przypisaniem leków, z uwagi na

zwiększoną wrażliwość wątroby na środki

hepatotoksyczne oraz zmieniony metabolizm

niektórych substancji.

►

Osoby zarażone HBV nie powinny przyjmować

paracetamolu oraz preparatów złożonych zawierających

paracetamol w składzie. Zaleca się stosowanie innych

NLPZ, jeśli jest taka konieczność (np. ibuprofen).

Badania kontrolne w hepatitis B:

regularnie (przynajmniej raz do roku) przechodzić

badania:

►

USG brzucha,

►

określenie poziomu

ALAT/ASPAT/GGTP/ALP/Bilirubina,

►

określenie poziomu AFP (alfa-fetoproteina),

►

morfologię, mocz, OB,

►

czas krzepnięcia, białko całkowite w surowicy,

►

Regularna kontrola hepatologiczna (z uwagi na

wysokie (ponad 400x wyższe) ryzyko rozwoju

pierwotnego raka wątroby, lub progresji do

zapalenia aktywnego i marskości).

Życie pacjentów z HBV:

►

Wirus HBV

nie przenosi się podczas kontaktów codziennych i

domowych.

Nie ma możliwości przeniesienia zarażenia drogą

pokarmową.

►

Nieuszkodzona

prezerwatywa

zabezpiecza przed zarażeniem w 100%.

►

Poprawnie wykonane

szczepienie

z wytworzeniem przeciwciał

gwarantuje blisko 100% odporność na lata.

►

Nie ma żadnych ograniczeń

w zakresie pracy

osób HBs+ z żywnością

czy dziećmi.

►

Przewlekłe zapalenie wątroby HBV jest wystarczającym powodem

przeniesienia do rezerwy i zwolnienia z zasadniczej

służby wojskowej

(kat. D).

►

Chorzy na HBV nie powinni wykonywać niektórych

zawodów lekarskich

(np. chirurg, pielęgniarka).

►

Nosiciele HBV podlegają obowiązkowej

rejestracji

w stacjach sanitarno-

epidemiologicznych. Rodzina i najbliższe otoczenie chorego może liczyć

darmowe badania oraz szczepienia przeciw HBV

w ramach

profilaktyki.

►

Osoba zarażona HBV jest dożywotnio zdyskwalifikowana jako

krwiodawca

oraz

potencjalny dawca wątroby

. Pozostałe narządy mogą

być przeszczepiane tylko osobom uprzednio zarażonym tym wirusem

(nie przeszczepia się np. nerki nosiciela HBV osobie zdrowej).

►

Zaleca się

leczenie sanatoryjne

, istnieją specjalizowane ośrodki dla osób

z przewlekłym lub po wyleczeniu ostrego WZW (np. Długopole-Zdrój).

Profilaktyka HBV:

►

HBV ulega zniszczeniu po 60 minutach podczas

sterylizacji suchym powietrzem w

temperaturze 160°C, w

autoklawie

po 30

minutach.

►

Gotowanie nie zabija HBV

►

Wrażliwy na środki dezynfekcyjne na bazie

chloru (podchloryn sodowy, chloramina). W

temperaturze pokojowej lub zamrożony może

przetrwać wiele lat – niewysterylizowane

narzędzia medyczne po kontakcie z krwią z

HBV mogą być źródłem zarażenia po latach.

►

Wirus HBV jest bardzo mało wrażliwy na

promieniowanie ultrafioletowe.

Szczepienia ochronne HBV:

►

Profilaktycznie przeciw WZW B stosuje się

szczepienia

ochronne;

►

W Polsce od 1992 r. są szczepione profilaktycznie noworodki, oraz

pracownicy służby zdrowia, od kilku lat także młodzież. Zaleca się

szczepienia przed zabiegami chirurgicznymi.

►

Przed szczepieniem warto wykonać badanie HBs, gdyż szczepienie

osoby uprzednio zakażonej nie będzie skuteczne.

►

Szczepionkę podaje się podskórnie najczęściej wg

schematu 0-1-6

miesiąc

. (zazwyczaj podanie drugiej dawki powoduje pełną

odporność, jednak nie u wszystkich szczepionych, dlatego należy

przyjąć pełen cykl szczepień)

►

Możliwe jest szybkie uodpornienie wg schematu

0-7-21 dzień

, z

dawką przypominającą po roku. Jest ono stosowane rzadko, gdyż

daje mniejszą skuteczność. Stosowane np. przed zabiegami

chirurgicznymi u osób wcześniej nieszczepionych lub w nagłych

wyjazdach do stref endemicznych.

►

uważa się, że nie ma potrzeby stosowania dawek

przypominających, zalecając jedynie podawanie pojedynczej dawki

szczepionki co 5-10 lat osobom z obniżoną odpornością (np.

nosiciele HIV) lub osobom z grup podwyższonego ryzyka (np.

osoby pracujące z replikującymi nosicielami)

Szczepienia ochronne HBV c.d.:

►

Prowadzona jest regularnie akcja "

Żółty Tydzień

podczas której oferowane są szczepienia po

specjalnej, bardzo obniżonej cenie.

►

Istnieją szczepionki skojarzone np.

zabezpieczające równocześnie przeciw HBV i HAV.

Ich skuteczność jest taka sama jak szczepionki

monowalentnej.

►

Szczególną uwagę przywiązuje się do szczepień

osób poddawanych dializom i transfuzjom. Zaleca

się w takim przypadku stosowanie schematu

0-1-

2-6-12 miesiąc

przy zastosowaniu podwójnej

dawki szczepionki. Szczepienia są bezpieczne,

tzn. nie istnieje możliwość zarażenia się żółtaczką

poprzez szczepionkę – szczepionka nie zawiera w

ogóle wirusów HBV, a jedynie wyprodukowane

sztucznie jedno z białek strukturalnych wirusa.

Epidemiologia HBV:

►

W latach

1993

2001

liczba zachorowań na WZW typu B

zmalała o 82%. Przede wszystkim dzięki upowszechnieniu

szczepień. Mimo to

2001

roku zanotowano w

Polsce

2394

przypadki zachorowań. W Polsce zakażonych (pacjenci z

dodatnim antygenem HBs) jest 1-1,5% społeczeństwa, co

daje 380-500 tys. zakażonych osób, dzięki czemu Polska

zalicza się

do krajów o niskiej częstości

występowania

zakażenia HBV. Kontakt z wirusem B zapalenia wątroby

miało 7,5-40% badanych.

►

Każda osoba, która nie była szczepiona przeciw HBV

powinna poddać się szczepieniu, najlepiej po uprzednim

wykonaniu badania na ewentualną obecność antygenu

HBs.

►

Zakażenie następuje droga pozajelitową, przez zakażone

igły, strzykawki, narzędzia chirurgiczne i stomatologiczne,

przetaczanie krwi zakażonej wirusami oraz wydzieliny

organizmu: spermę, śluz szyjkowy.

►

Nie występuje w kale, ślinie i łzach. Zakażenie nie jest

możliwe na drodze fekalno-oralnej. Nie można się zarazić

poprzez pożywienie.

Epidemiologia HBV c.d.:

►

W Polsce najczęstszym źródłem zakażenia są

kontakty ze służbą

zdrowia

– drobne zabiegi, zastrzyki, pobieranie krwi wykonane bez

zachowania należytych zasad, np. zmiany rękawiczek przy każdym

pacjencie.

►

zagrożeniem mogą być

zabiegi stomatologiczne

jeśli występują

uchybienia w zakresie sterylizacji sprzętu.

►

ważną grupę zakażeń stanowią zakażenia w

salonach tatuaży, przy

przekłuwaniu uszu i innych części ciała, i przy drobnych zabiegach

kosmetycznych

(np. usuwanie znamion).

►

Ryzyko zarażenia niesie także

akupunktura

►

Na dalszych miejscach (w USA jest to główne źródło zarażenia)

wymienia się

kontakty seksualne i przeniesienie z matki na

dziecko.

►

Trzeba podkreślić że ryzyko przeniesienia infekcji HBV podczas

przypadkowych kontaktów seksualnych jest dużo większe niż

ryzyko przeniesienia HIV. (po pierwsze ze względu na większą

chorobowość w Polsce około 500 tys. przypadków HBV, około 10

tys. przypadków HIV a po drugie ze względu na dużo łatwiejsze

przenoszenie HBV niż HIV, wirus HIV jest bardziej wrażliwy na

czynniki środowiskowe)

Epiedemiologia HBV c.d.:

►

Osobną grupę ryzyka stanowią

narkomani

stosujący

środki dożylne.

►

W przypadku mężczyzn 16%, a w przypadku kobiet 40%

nieuodpornionych

partnerów seksualnych osób z HBV

zostanie zainfekowane już przez pierwszy

kontakt seksualny

bez prezerwatywy. Podobnie

całkowicie bezpieczny jest skutecznie zaszczepiony

partner seksualny podczas stosunku bez zabezpieczenia.

►

Nie ma sezonowości zakażenia.

►

Przewlekłe zapalenie wątroby typu B jest jednym z

najistotniejszych problemów zdrowotnych na świecie,

dotyczy on ponad

410 milionów

ludzi (dane z 2003

roku wg WHO; wzrost o 60 mln w ciągu ostatnich 15 lat).

Mniej więcej u 1/4 – 1/3 ludzi chorych na WZW typu B

rozwinie się postępująca choroba wątroby, a około milion

ludzi rocznie umrze z tego powodu. WZW typu B jest 10.

najczęstszą przyczyną śmierci na świecie.

Epidemiologia HBV c.d.:

►

Najbardziej narażone są nieszczepione osoby po 25 roku

życia. Osoby młodsze zazwyczaj przeszły cykl szczepień w

ramach programu szczepień obowiązkowych.

►

Najwięcej nosicieli HBV znajduje się w krajach

Azji

oraz w

basenie Morza Śródziemnego i krajach arabskich

(nawet

do 20% społeczeństwa, na Tajwanie 80%). Na tych

obszarach występuje także duże ryzyko nadkażenia

wirusem Delta (HDV), który w Polsce występuje

sporadycznie.

►

W Europie

duże ryzyko zakażenia wirusem HBV występuje

we Włoszech, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Albanii, krajach

byłej Jugosławii, Rumunii i Bułgarii, a także w krajach

byłego Związku Radzieckiego.

►

Polska jest zaliczana do krajów średniego ryzyka.

►

Rumunia, Bułgaria oraz Ukraina wymieniane są jako kraje

o potencjalnie największym rozpowszechnieniu wirusa

Delta (HDV) towarzyszącego zapaleniom typu B.

HCV:

►

Wirus zapalenia wątroby typu C

HCV

otoczkowy RNA-wirus

z rodziny Flaviviridae,

rodzaju Hepacivirus.

►

HCV jest przyczyną

wirusowego zapalenia wątroby typu C

►

Uznaje się go za przyczynę

raka

marskości wątroby

►

Wirus HCV jest zdolny do wywołania nosicielstwa.

►

Wykazuje dużą wrażliwość na środki i metody

dezynfekcyjne

, większą niż

HBV

, mniejszą niż

HIV

Historia HCV:

►

Wirus HCV został

zidentyfikowany dopiero w

1989

roku, choć wcześniej

wiedziano, że musi istnieć

czynnik wywołujący

zapalenia wątroby

określanej jako Nie-A-Nie-B

(NANB Hepatitis).

►

W późniejszym okresie

wykryto także kolejne

wirusy zapalenia wątroby

nazwane HGV.TTV. Badania

nad ich wpływem na

wątrobę trwają.

Cechy HCV:

►

Rodzina: flawiwirusy

►

Kwas nukleinowy:

RNA

►

Liczba nici: jedna

►

Polaryzacja kwasu nukleinowego: dodatnia

►

Osłonka: obecna

►

Nagi kwas nukleinowy: zakaźny

►

Rezerwuar:

człowiek

►

Wywoływane choroby: wirusowe zapalenie

wątroby

Epidemiologia HCV:

►

Wg danych Państwowego Zakładu Higieny i

Instytutu Hematologii i Transfuzjologii,

uznawanych przez WHO, szacuje się, że w

Polsce zakażone jest około

1,4%

populacji,

wśród dawców krwi przeciwciała anty-HCV

wykrywa się u 0,5% osób.

►

W akcjach Stowarzyszenie "Prometeusze", w

badaniach przesiewowych, bezpłatnych

organizowanych od 2005 roku wykryto w sumie

odsetek około 1,75% zakażeń wśród populacji

polskiej (dodatnie wyniki przeciwciał antyHCV).

►

Wśród kobiet ciężarnych w 2007 roku wykryto

odsetek mniejszy od 0,5% (8 wyników

dodatnich na 1585 badań).

Drogi i mechanizm zakażenia

HCV:

►

Źródło zakażenia

stanowią ludzie chorzy na WZW i

nosiciele

►

HCV przenosi się podczas kontaktu krwi własnej z krwią

nosiciela. Potencjalnie zakaźny jest każdy materiał

zawierający krew.

►

Wirus przenosi się w czasie zabiegów medycznych:

pobierania i transfuzji

krwi

, zabiegów operacyjnych i innych,

a także przez zabiegi niemedyczne, takie jak wykonywanie

tatuażu

, wstrzykiwanie

narkotyku

niesterylną igłą lub

strzykawką itd.

►

Prawdopodobieństwo

zakażenia

przez

produkty krwiopochodne

wynosi 3,3%.

►

Możliwość okołoporodowej transmisji wirusa z matki na

noworodka wynosi około 5-6%.

►

Jak dotąd nie znaleziono skutecznej

szczepionki

przeciw HCV.

Drogi zakażenia HCV:

Do zakażenia HCV najczęściej dochodzi podczas zabiegów

medycznych:

►

operacji, zabiegów chirurgicznych, badań (np.

bronchoskopia);

►

zabiegów

stomatologicznych

;

►

zastrzyków

;

►

pobierania krwi bez zmiany rękawiczek przez

pielęgniarkę;

►

dializ

►

przyjmowania produktów krwiopochodnych i narządów

(zwłaszcza przed 1992 r.);

►

usuwania znamion

Drogi zakażenia HCV:

►

manikiuru, pedikiuru; wizyty u fryzjera (zranienie brzytwą, żyletką, nożyczkami);

►

akupunktura;

►

używania tych samych przyborów kosmetycznych przez członków rodziny;

►

robienia tatuaży, przekłuwania uszu lub kolczykowania ciała

►

bójki (jeśli doszło do kontaktu z krwią); uprawiania sportów kontaktowych (boks,

judo), jeśli doszło do kontaktu z krwią;

►

stosunek seksualny (prawdopodobieństwo zakażenia jest bardzo niskie i wynosi

około 1-3% w 25-letnim współżyciu monogamicznym; inne nowsze doniesienia

naukowe szacują, że prawdopodobieństwo zakażenia poprzez stosunki

seksualne wynosi nawet poniżej 1%); praktyki sado-maso; nie ma dowodów na

zakaźność spermy u osób zakażonych tylko HCV (jakkolwiek ryzyko zakażenia

przez kontakt z nasieniem wydaje się większy, jeżeli występuje koinfekcja HIV)

►

skaleczeń, ran, zadrapań podczas naprawiania sprzętu (zwłaszcza

medycznego);

►

używania dożylnie narkotyków, środków dopingujących;

►

podczas transfuzji krwi i przeszczepów (właściwie przed 1992 r.);

►

podczas ciąży i porodu;

►

udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadków bez zachowania należytego

zabezpieczenia;

►

pracy z chorymi na HCV, bez zachowania należytego bezpieczeństwa przy

kontakcie z krwią;

►

pracy z materiałem zakaźnym (np. w laboratorium) bez zachowania zasad

bezpieczeństwa.

Wirus HCV

nie przenosi

się

przez:

►

kichanie i kaszel;

►

trzymanie za ręce;

►

całowanie się;

►

używanie tej samej toalety, wanny, prysznica;

►

spożywanie żywności przygotowywanej przez

osobę zakażona HCV (jeżeli żywność nie miała

kontaktu z krwią tej osoby);

►

trzymanie kogoś w objęciach, przytulanie;

►

pływanie w tym samym zbiorniku wodnym;

►

zabawa z dziećmi, sport (jeśli nie dochodzi do

uszkodzeń ciała).

WIRUS HCV kontra WIRUS

HIV:

►

Ryzyko zarażenia

wirusem HCV zwiększa

się znacząco u osób

zarażonych wirusem

HIV. Szacuje się, że 30-

40% zarażonych HIV

choruje także na HCV.

►

Ryzyko zakażenia przez

kontakt z nasieniem

wydaje się większy,

jeżeli występuje

koinfekcja HIV.

HDV:

►

Wirus zapalenia wątroby typu D, HDV

(nazywany też wirusem delta, jest małym, kolistym

wirusem

RNA

►

Może ulegać namnażaniu jedynie w organizmach

zakażonych

wirusem zapalenia wątroby typy B

(!!!)

►

Związek między tymi dwoma wirusami wynika stąd,

iż HDV nie koduje białka osłonki, którym jest

HBsAg

►

Genom otoczony jest: antygenem powierzchniowym

wirusa HBV, nukleoproteiną HDAg.

►

Wirus HDV jest prawdopodobnie wirusem roślinnym

(wiroidem), który pierwotnie trafił do człowieka

zainfekowanego HBV.

Cechy HDV:

►

Kwas nukleinowy: RNA

►

Liczba nici: jedna

►

Liczba segmentów: jeden

►

Polaryzacja kwasu nukleinowego: ujemna

►

Osłonka: obecna

►

Rezerwuar: człowiek

►

Skrót: HDV

►

Wywoływane choroby: wirusowe zapalenie

wątroby

Drogi zakażenia:

Zakażenie następuje drogą pozajelitową przez:

►

zakażone igły,

►

strzykawki,

►

narzędzia chirurgiczne i stomatologiczne,

►

przetaczanie krwi zakażonej wirusami

►

wydzieliny organizmu: spermę, śluz szyjkowy.

►

Nie występuje w kale, ślinie i łzach.

Leczenie hepatitis D:

►

Leczenie przewlekłego zapalenia wątroby

D jest aktualnie

niezadowalające.

►

Interferon alfa jest jedynym czynnikiem,

który ma jakiś skutek leczniczy w

przebiegu tego zapalenia wątroby.

►

Transplantacja narządu z reguły wiąże się

z wtórnym zakażeniem przeszczepu.

HEV:

►

Wirus zapalenia wątroby typu E,

HEV

(z ang.

Hepatitis E Virus

) - wirus

RNA

►

przenoszony drogą fekalno-oralną,

►

wywołujący wirusowe zapalenie

wątroby,

►

charakterystyczny dla krajów Azji

południowo-wschodniej.

►

Nie opracowano jeszcze szczepionki

przeciwko temu wirusowi, bronić się

można, przestrzegając takich samych

zasad jak w przypadku WZW A.

►

Kobiety w ciąży zakażone HEV

narażone są na poronienie,

przedwczesny poród, a nawet śmierć,

wśród objawów śpiączki (ok. 15%).

►

Okres wylęgania 15-65 dni.

►

W Polsce zdarzają się przypadki

"przywleczenia" choroby z wycieczek

zagranicznych.

Porównanie wirusów

A,B,C,D,E:

WZW A

WZW B

WZW C

WZW D

WZW E

Materiał

genetyczny

RNA

DNA

RNA

Okres

wylęgania:

2-6

tyg.

1-6

mc.

tyg

1-6

mc.

1-8

tyg.

Marskość

Wątroby:

nie

tak

nie

Droga

zakażenia:

doustna

krew

itd.

krew

itd.

krew

itd.

doustna

Nosicielstw

nie

tak

nie

►

Wirusy GB:

-zawierają RNA,

-znacznie częściej występują u narkomanów-

70%

-nie wywołują zapalenia wątroby.

►

Wirusy TTV:

-zawierają DNA

-jego nazwa pochodzi od inicjałów chorego (T.T)

u którego został po raz pierwszy wykryty

-droga zakażenia: pozajelitowa

-nie określono znaczenia klinicznego zakażenia

tym wirusem.

Document Outline