1

Cel wykładu



Choroby

zakaźne

(infekcyjne)

Choroby

zakaźne

(infekcyjne)

i zakażenia – klasyfikacja

i zakażenia – klasyfikacja



Profilaktyka, postępowanie w przypadku

Profilaktyka, postępowanie w przypadku

wybranych chorób zakaźnych

wybranych chorób zakaźnych

2

Choroby zakaźne

Choroby zakaźne

(infekcyjne)

(infekcyjne)

i zakażenia

i zakażenia



zagrażają bezpieczeństwu narodowemu i globalnemu bo nadal są

wiodącą przyczyną zgonów

Choroba zakaźna

(wg Romanowska-Słomka) – proces biologiczny

zachodzący w organizmie ludzkim, będący następstwem działania

innego czynnika biologicznego (np. bakterii, wirusów,grzybów).

Choroby zakaźne podlegają zgłoszeniu do Sanepidu.



Najniebezpieczniejsze to:

Najniebezpieczniejsze to:



Gruźlica



Cholera



AIDS



Gorączka Ebola



Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C



Nowotwory wywołane przez bakterie, wirusy i pasożyty

3

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

powstawanie nowych nieznanych

powstawanie nowych nieznanych

zakażeń

zakażeń



stosowanie

pestycydów,

leków

p/drobnoustrojom



podróże i migracje ludzi



zmiany genetyczne wirusów



niedożywienie



zmiany klimatyczne



skażenie środowiska

4

Przewlekłe infekcje mogą być

Przewlekłe infekcje mogą być

przyczyną chorób

przyczyną chorób



wirus zapalenia wątroby B -

marskość i

raka wątroby



wirus zapalenia wątroby C –

rak szyjki

macicy i rak krtani



wirus

cytomegalii

–

upośledzenie

umysłowe



borelia z Lyme –

bezpłodność



Helicobacter pylori, Toxoplasma gondii –

wrodzone upośledzenie umysłowe

5

Inne skutki zakażeń

Inne skutki zakażeń

(słabo potwierdzone !!!)

(słabo potwierdzone !!!)



enterowirusy –

cukrzyca



hantawirusy

–

nadciśnienie tętnicze



helicobacter pylori

– rak żołądka



ludzki papillomawirus

– rak płuc



wirus hepatitis C

– rak wątroby

6

Nowe źródła chorób

Nowe źródła chorób

zakaźnych

zakaźnych



nowe drobnoustroje



zaburzenia

immunologiczne

(odpornościowe)



diagnostyka inwazyjna



chirurgia i traumatologia



przeszczepy



nowotwory



broń biologiczna

7

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r

„

„

O zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób

O zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób

zakaźnych u ludzi”

zakaźnych u ludzi”

Określa ona:

Określa ona:



zasady i tryb zapobiegania i zwalczania zakażeń i

zasady i tryb zapobiegania i zwalczania zakażeń i

chorób u ludzi w tym monitorowanie sytuacji

chorób u ludzi w tym monitorowanie sytuacji

epidemiolog.

I

podejmowania

działań

epidemiolog.

I

podejmowania

działań

epidemiologicznych

epidemiologicznych



zadania organów administracji publicz. w zakresie

zadania organów administracji publicz. w zakresie

zwalczania i zakażeń i chorób u ludzi

zwalczania i zakażeń i chorób u ludzi



uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców w sprawie

uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców w sprawie

zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych

zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych



załącznik (wykaz zakażeń i chorób zakaźnych)

załącznik (wykaz zakażeń i chorób zakaźnych)

8

Wykaz chorób zakaźnych

Wykaz chorób zakaźnych

1)

bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;

2) bąblowica i wągrzyca;
3) biegunki o etiologii infekcyjnej lub nieokreślonej u dzieci do lat 2;
4) błonica;
5) borelioza z Lyme;
6) bruceloza;
7) chlamydiozy i inne zakażenia nierzeżączkowe układu moczopłciowego;
8) cholera;
9) choroba Creutzfeldta-Jakoba i inne encefalopatie gąbczaste;
10) czerwonka bakteryjna;
11) dur brzuszny i zakażenia pałeczkami durowymi;
12) dur wysypkowy (w tym choroba Brill-Zinssera) i inne riketsjozy;
13) dury rzekome A, B, C i zakażenia pałeczkami rzekomodurowymi
14) dżuma;
15) giardioza;
16) gorączka Q;
17) gruźlica i inne mykobakteriozy;
18) grypa (w tym ptasia grypa u ludzi);
19) inwazyjne zakażenia Neisseria meningitidis;
20) inwazyjne zakażenia Streptococcus pneumoniae;
21) inwazyjne zakażenia Streptococcus pyogenes;
22) inwazyjne zakażenie Haemophilus influenzae typ b;
23) jersinioza;
24) kampylobakterioza;
25) kiła;
26) kryptosporydioza;
27) krztusiec;
28) legioneloza;
29) leptospirozy;
30) listerioza;

9

31) nagminne zapalenie przyusznic (świnka);
32) nosacizna;
33) odra;
34) ornitozy;
35) ospa prawdziwa;
36) ospa wietrzna;
37) ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (choroba Heinego-Medina) oraz
inne ostre porażenia wiotkie, w tym zespół Guillaina-Barré;
38) płonnica;
39) pryszczyca;
40) różyczka i zespół różyczki wrodzonej;
41) rzeżączka;
42) salmonelozy inne niż wywołane przez pałeczki Salmonella Typhi i Salmonella Paratyphi
A, B, C oraz zakażenia przez nie wywołane;
43) tężec;
44) toksoplazmoza wrodzona;
45) tularemia;
46) wąglik;
47) wirusowe gorączki krwotoczne, w tym żółta gorączka;
48) wirusowe zapalenia wątroby (A, B, C, inne) oraz zakażenia wywołane przez wirusy
zapalenia wątroby typu B i C;
49) wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu i rdzenia (z wyłączeniem
wścieklizny);
50) włośnica;
51) wścieklizna;
52) zakażenia i zatrucia pokarmowe o etiologii infekcyjnej nieustalonej;
53) zakażenia szpitalne;
54) zakażenia wirusem zachodniego Nilu;
55) zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) i zespół nabytego niedoboru
odporności (AIDS);
56) zatrucie jadem kiełbasianym (botulizm);
57) zespół hemolityczno-mocznicowy i inne postaci zakażenia enterokrwotocznymi i
werocytotoksycznymi pałeczkami Escherichia coli (EHEC);
58) zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS);
59) zimnica (malaria).

10

Nowelizacja Ustawy
„

o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób

zakaźnych u ludzi

„

Z dniem

03.09.2012r

weszły w życie zmiany do ustawy

z dn. 05.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu
zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz.
1570, z późn. zm.), wprowadzone w drodze nowelizacji z
dn. 13.07.2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 892).

Celem tych zmian

jest przede wszystkim dostosowanie

przepisów ustawy z dn. 05.12.2008 r. do nowych
regulacji

, które zastąpiły dotychczasowe unormowania w

latach 2010–2012.

11

Zmiany w Ustawie z dnia 13.07.2012r

I.

Zmiana definicji choroby zakaźnej



„choroby zakaźne – choroby, które zostały wywołane przez biologiczne
czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób
zderzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego”.



“choroba zakaźna – choroba, która została wywołana przez

biologiczny czynnik

chorobotwórczy”.

12

II. Wprowadzenie obowiązkowych szczepień dla wszystkich

obywateli a nie tylko ogłoszonych przez Sanepid

“Art. 5. 1. Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do:

poddawania się badaniom sanitarno-epidemiologicznym, w tym

również postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie
materiału do tych badań; poddawania się obowiązkowym
szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień
Ochronnych”.

“Art. 5 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są

obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się:

a) zabiegom sanitarnym,
b) szczepieniom ochronnym”.

13

Szczepienia ochronne
- skutecznie zapobiegają chorobom
zakaźnym zagrażającym życiu

KOMUNIKAT

GŁÓWNEGO INSPEKTORA SANITARNEGO (GIS)

z dnia 26 października 2011 r.

w sprawie Programu Szczepień Ochronnych (PSO)

na rok 2012

„Na podstawie art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia

2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób

zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z 2009 r. Nr

76, poz. 641 oraz z 2010 r. Nr 107, poz. 679 i Nr 257,

poz. 1723) ogłasza się Program Szczepień Ochronnych

na rok 2012”

14

Program Szczepień Ochronnych na rok 2012

Program „PSO”, składa się z

następujących części:

I.*

Szczepienia obowiązkowe – kalendarz

szczepień.

A. Szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży

według wieku.

B. Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w

sposób szczególny na zakażenie.

II

.* Szczepienia zalecane – niefinansowane ze

środków znajdujących się w budżecie ministra

właściwego do spraw zdrowia.

III. Informacje uzupełniające.

15

Kalendarz szczepień

16

Szczepienie

– wprowadzenie do organizmu

osłabionych

drobnoustrojów

chorobotwórczych

(tzw.

szczepienie

aktywne)

lub

podanie

„gotowych”

przeciwciał

przeciwko

tym

drobnoustrojom

(tzw. szczepienia bierne).

Odporność poszczepienna -

zanika po

pewnym

czasie

dlatego

należy

wykonywać szczepienia przypominające.

17

Szczepionka

Główne składniki dzieli się na 4 grupy:



Antygen

– daje odporność czynną. To

białka, kwasy nukleinowe patogenu.



Zawiesina

– sól fizjologiczna, żelatyna,

białko jaja kurzego lub układ biologiczny,
w którym szczepionka jest produkowana.



Konserwanty, stabilizatory i antybiotyki

–

antybiotyki: neomycyna, streptomycyna
konserwanty: dodaje się gdy jest ryzyko zanieczyszczenia produktu: fenol,

tiomersal =etylen rtęci

stabilizatory: zapewniają stabilność szczepionki czyli odporność na

zmiany: MgCl

2

, MgSO

4

, miód, maltoza, mleko, sacharoza

18



Adjuwanty

– związki wzmacniające

immunogenność czyli odporność. To:
związki glinu (Al (OH)

3

, fosforan glinu,

emulsje oleiste).

Rodzaje szczepionek

monowalentna

(chroni tylko przed

jednym schorzeniem)

poliwalentna

(uodparnia na

kilka chorób)

żywa

(osłabione
drobnoustroj
e)

zabita

(wirusy
lub
bakterie
są
martwe)

19

I. Szczepienia obowiązkowe

A. Szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży wg

wieku

20

21

22

23

B.

Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób

szczególny na zakażenie

24

25

26

27

28

29

30

Szpitalny zespół ds.

Szpitalny zespół ds.

zakażeń

zakażeń

Skład

i

zadania

Zespołów

ds.

zapobiegania i zwalczania zakażeń

szpitalnych

podaje zarządzenie MZiOS

z 1983r

Zespół ds. zakażeń to:

Zespół ds. zakażeń to:



Lekarz epidemiolog



Pielęgniarka epidemiologiczna (1/250

łóżek)



Laboratorium mikrobiologiczne

31

Do zadań tego zespołu

Do zadań tego zespołu

należy:

należy:



Ustalanie źródła zakażeń i dróg szerzenia



Ustalanie właściwych warunków izolacji
chorych zakażonych w szpitalu



Nadzór nad procesem sterylizacji



Nadzór nad zgłaszaniem i rejestracją
zakażeń szpitalnych



Współpraca z Sanepidem



Edukacja i informacja o stanie zakażeń
szpitalnych należy do lekarza i
pielęgniarki

32

Zadania lekarza

Zadania lekarza

epidemiologa

epidemiologa

Lekarz

–

epidemiolog

Lekarz

–

epidemiolog

podczas

wizytowania oddziałów ma za zadanie:



Przeprowadzić wstępne rozeznanie nt. o

liczbie zakażonych na oddziale



Wypełnia karty rejestracji zakażeń na

oddziale



Współpracuje

z

laboratorium

mikrobiologicznym,

które

dostarcza

informacji nt. czynnika zakaźnego

33

Zadania pielęgniarki

Zadania pielęgniarki

epidemiologicznej

epidemiologicznej

kontrola nad przestrzeganiem reżimu
sanitarnego przez personel szpitalny
tj. :



sposób dezynfekcji sprzętu,



sposób dezynfekcji powierzchni,



prawidłowości w myciu rąk personelu
środkami zatwierdzonymi przez PZH
(Państwowy Zakład Higieny)

34

Laboratorium
mikrobiologiczne

Ma za zadanie:



Kontrolować prawidłowości sterylizacji
szpitalnej



Współpracować z apteką szpitalną w
sprawie

zużycia

antybiotyków

w

szpitalu



Współpraca z blokiem operacyjnym i
oddziałem pooperacyjnym

35

Zagrożenia związane z występowaniem

Zagrożenia związane z występowaniem

czynnika

czynnika

bakteryjnego

bakteryjnego

Bakterie

–

Bakterie

–

to

najprostsze

prokariotyczne

organizmy

jednokomórkowe o niewielkich rozmiarach

36

37

Choroby odzwierzęce (M. Łuczak)

38

39

Wąglik (Anthrax)

Wąglik (Anthrax)

choroba zwierząt trawożernych

postać: skórna, płucna, jelitowa
Czynnik bakteryjny: laseczka wąglika (Bacillus anthracis) bardzo

odporna na wysoką temp.

Źródło zakażeń: produkty spożywcze pochodzące od chorych

zwierząt (skóra, krew)

oraz krew, plwociny, wydzieliny zmian

skórnych chorego pacjenta, aerozol

Drogi szerzenia: kontakt człowieka z chorymi zwierzętami (futra,

skóry), skażona gleba,

Okres wylęgania: 2-3 dni (a nawet 10 dni)
Odporność populacji ludzkiej: 100% wrażliwość na zakażenie

wąglikiem

Objawy zakażenia: czarna krosta na skórze (skórna), bóle brzucha,

wysoka gorączka (płucna) czy wzdęcia, biegunka, zapalenie
otrzewnej (jelitowa)

40

Zalecane środki bezpieczeństwa:

poziom bezpieczeństwa

BSL-2 lub BSL-3 gdy bakteria szerzy się bardzo szybko, zaleca
się szczepionkę dla personelu szpitalnego

Leczenie: antybiotyk stosowany przez 60 dni
Przesyłanie czynnika zakaźnego:
Kontakt z

CDC

(Centers for Disease Control and Prevention)

czyli

Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorób

Zatrucie jadem kiełbasianym (Botulismus)

Zatrucie jadem kiełbasianym (Botulismus)

zatrucie wywołane laseczką jadu kiełbasianego lub jej toksyną

uszkadzającą układ nerwowy

41

Czynnik bakteryjny: neurotoksyna C botulinowa wytwarzana

przez laseczkę jadu kiełbasianego

Źródło zakażeń: żywność zanieczyszczona glebą zawierającą

laseczki wąglika, materiał kliniczny (odchody, surowica)

Drogi szerzenia: zakażone produkty żywnościowe,

rana pacjenta

skażona laseczkami jadu

Okres wylęgania: od kilku godzin do kilkunastu po zjedzeniu

skażonej żywności

Odporność populacji ludzkiej: ogólna, stosowane są

szczepienia

Objawy zakażenia: objawy po 12-48 h po spożyciu skażonego

pokarmu, ucisk w żołądku, nudności, ochrypły głos, utrudnienie
połykania

Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-

2 i BSL-3

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

42

Dżuma (Yersinia pestis)

Dżuma (Yersinia pestis)

Choroba zakaźna, kwarantannowa, nie występująca w Polsce. Szerzy się

wśród gryzoni, przenoszona jest na człowieka przez pchły, a także z
człowieka na człowieka śmiertelność bez leczenia 100%

Postacie kliniczne dżumy:

Postacie kliniczne dżumy:

Dżuma dynamiczna -

występuje po ugryzieniu przez zakażoną pchłę

wywołuje suchą martwicę kończyn

Dżuma płucna –

występuje po inhalacji bakterii z aerozolem lub przez

kontakt z chorą osobą, atak bioterrorystyczny przenoszone przez pchły
jako nośnik. Objawy ti. kaszel, krwioplucie, duszności, śmierć w ciągu 3
dni

Czynnik bakteryjny: pałeczka Yersinia pestis, wrażliwa na ogrzewanie i

środki dezynfekujące.

Źródło zakażeń: zwierzęta: gryzonie (susły, nornice, dzikie króliki i

szczury),

czynnik obecny we ślinie, odchodach, płynach mózgowo-

rdzeniowych, moczu ludzi

Drogi szerzenia: przenoszona jest przez gryzonie na człowieka (pchła

szczurza), drogą kropelkową od zakażonego człowieka

Okres wylęgania:1-5 dni

43

Odporność populacji ludzkiej: swoista odporność

immunologiczna

Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-

2 i BSL-3 , szczepionka

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC
Leczenie: antybiotyki

Tularemia (Tularemia)

Tularemia (Tularemia)

Wysoce zakaźna choroba dzikich zwierząt z których przenoszona

jest na człowieka

Postacie kliniczne:

Tularemia płucna (od bakterii): wysoka temp., kaszel,

zapalenie płuc i gardła

Tularemia wrzodowo-gruczołowa (od stawonogów): krosty i

wrzody na skórze

Tularemia gardła (skażona woda): ból gardła, powiększone

węzły chłonne

44

Czynnik bakteryjny: pałeczka Francisella tularensis, w

odmianie amerykańskiej i azjatyckiej (mniej groźna dla
człowieka)

Źródło zakażeń: chore na tularemię zwierzęta, w Polsce zające
Drogi szerzenia: kontakt z chorym zającem, zakażenie przez

uszkodzoną skórę, przewód pokarmowy, spojówkę oka,

personel pobierający krew

Okres wylęgania: 3-5 dni
Odporność populacji ludzkiej: ogólna wrażliwość, po przebyciu

choroby następuje trwała odporność

Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-

2 i BSL-3

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

45

Bruceloza (Brucellosis)

Bruceloza (Brucellosis)

Czynnik bakteryjny:

Choroba wywołana przez pałeczki Brucella,

którymi człowieka zaraża się od zwierząt. Związana jest z
zakażeniami szpitalnymi

Źródło zakażeń: wydzieliny i wydaliny chorych zwierząt, krew,

mocz, płyn mózgowo-rdzeniowy zakażonego zwierzęcia.

Drogi szerzenia: kontakt z zakażonym zwierzęciem, picie

skażonego mleka,

droga wziewna (aerozole), pipetowanie

ustami, zranienie się

Okres wylęgania: 5-21 dni
Odporność populacji ludzkiej: dzieci bardziej odporne niż

dorośli, chorują weterynarze, zootechnicy

Objawy zakażenia: dreszcze, gorączka, potliwość,
Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-2

i BSL-3

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

46

Tężec (Clostridium tetani)

Tężec (Clostridium tetani)

Przetrwalniki laseczek tężca występują w glebie.

Wyróżnia się:

tężec uogólniony, tężec głowy, tężec noworodków, tężec

miejscowy

Czynnik bakteryjny:

zakażenie toksyną wydzielaną przez

laseczkę tężca

Źródło zakażeń: zakłucie lub spożycie toksyny tężcowej
Okres wylęgania: kilka dni do tygodni
Objawy zakażenia: skurcz mięśni żuchwy, twarzy, u

noworodków w 90% śmiertelność, arytmia serca,

Zalecane środki bezpieczeństwa: szczepienie, poziom

bezpieczeństwa BSL-2

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC
Leczenie: metronidazol

47

Escherichia coli (E.coli)

Escherichia coli (E.coli)

Pałeczka gram-ujemna przewodu pokarmowego wywołująca

biegunkę, zapalenie żołądka i jelit.

Źródło

zakażeń:

spożycie

zanieczyszczonych

odchodami

produktów spożywczych lub wody, nie pasteryzowane mleko

Drogi szerzenia: droga pokarmowa
Okres wylęgania: 1-2 dni
Objawy zakażenia: wodnista biegunka, skurcze brzucha, rzadziej

wymioty

Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-2

i BSL-3

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

48

Salmonella wywołuje Salmonellozę

Salmonella wywołuje Salmonellozę

Do zakażeń dochodzi po spożyciu zanieczyszczonych produktów
spożywczych (mleko, jaja, mięso) oraz bezpośrednio drogą
fekalno-oralną.

Droga zakażenia: pokarmowa, zakłucie (odchody, krew)

Salmonella

Salmonella odpowiada za cztery kliniczne postacie zakażeń:



Zapalenie jelit



Sepsa



Dur brzuszny



Bezobjawowe nosicielstwo

Bezobjawowe nosicielstwo

Bezobjawowe nosicielstwo

Nie wykazuje objawów ale może zakażać innych

Nie wykazuje objawów ale może zakażać innych

49

Zapalenie jelit

Zapalenie jelit

Objawy: 6-48 godzin po spożyciu zanieczyszczonej żywności w

postaci: nudności, wymiotów, wodnistej biegunki i ustępują
samoistnie 2- 7 dni

Dur brzuszny

Dur brzuszny

Czynnik bakteryjny: Samonella Typhi
Źródło zakażeń: krew, odchody czyli

droga pokarmowa lub

zakłucie

Objawy zakażenia: gorączka, bóle głowy, mięśni, jadłowstręt
Okres wylęgania: 10-14 dni
Zalecane środki bezpieczeństwa: szczepienia, poziom

bezpieczeństwa BSL-2

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC
Leczenie: fluorochinolony

50

Shigella

Shigella

wywołuje Shigellozę

wywołuje Shigellozę

To pałeczka

gram-ujemna, której rezerwuarem są ludzie.

Zakażenia rozprzestrzeniają się z osoby na osobę drogą
fekalno-oralną. Do zakażenie wystarczy mała dawka.

Źródło zakażenia: krew, odchody zakażonych ludzi i zwierząt
Droga przenoszenia: droga fekalno-oralna, najczęściej brudne

ręce

Występowanie: przede wszystkim u dzieci poniżej 10-tego

roku życia

Objawy zakażenia: skurczowe bóla brzucha, biegunka,

gorączka, obecność krwi w kale

Okres wylęgania: 1-3 dni
Zalecane środki bezpieczeństwa: szczepienia, poziom

bezpieczeństwa BSL-2

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

51

Helicobacter pylori

Helicobacter pylori

- H. pylori (gram–ujemne pałeczki)

- H. pylori (gram–ujemne pałeczki)

To czynnik wywołujący:



zapalenie błony śluzowej żołądka



wrzody żołądka (w 85%)



raka żołądka

Występowanie: wydzielina żołądka, jama ustna, kał
Droga przenoszenia: droga fekalno-oralna, oralno-oralna
Objawy zakażenia: zapalenie żołądka: uczucie wypełnienia

żołądka, nudności, wymioty

Leczenie: antybiotyki
Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-

2, szczepionka dla ludzi nie jest dostępna

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

52

Pałeczki choroby legionistów

(legionelloza)

Bakterie, które spowodowały epidemie zapalenia płuc, które była

przyczyną śmierci członków Amerykańskich Legionów.

Jest związana ze środowiskiem wodnym. Wywołuje zakażenia dróg

oddechowych.

Czynnik bakteryjny: pałeczki Legionella
Źródło zakażeń:

izolowany płyn z opłucnej,

śliny,

embriony kurze,

zakażone ssaki i ptaki

Objawy zakażenia: zapalenie płuc, gorączka, dreszcze, suchy

kaszel

Okres wylęgania: 2-10 dni
Zalecane środki bezpieczeństwa: brak szczepionek dla ludzi,

poziom bezpieczeństwa BSL-2 i BSL-3

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC
Leczenie: antybiotyki

53

Prątek trądu (Mycobacterium leprae)

Prątek trądu (Mycobacterium leprae)

Wywołuje trąd. Trąd to przewlekła infekcja atakująca skórę i

nerwy obwodowe.

Czynnik bakteryjny: prątek trądu
Źródło zakażenia: zakłucie igłą chirurga oraz przy tatuażu

skażoną igłą, praca z materiałem biopsyjnym

Objawy zakażenia: liczne rozsiane guzki skórne, rumieniowate

plamki

Leczenie: antybiotyki, sulfony
Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-

2, szczepionka dla ludzi nie jest dostępna

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

54

Prątki gruźlicy

Prątki gruźlicy

(Mycobacterium tuberculosis)

(Mycobacterium tuberculosis)

Wywołuje gruźlicę. 1/3 świata jest zakażona M. tuberculosis.

Najczęściej występuje w Azji.

Czynnik bakteryjny: prątki gruźlicy
Źródło zakażeń: wdychanie zakaźnych aerozoli w kontakcie z

chorym pacjentem, ślina, wydzielina z ran

Objawy zakażenia: choroby płuc, złe samopoczucie, brak

apetytu, spadek wagi, kaszel, krwioplucie

Okres wylęgania: 3-6 tygodni
Zalecane środki bezpieczeństwa: szczepienia dla ludzi,

poziom bezpieczeństwa BSL-2

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC
Leczenie: izoniazyd, antybiotyki

55

Krętek blady (Treponema pollidum)

Krętek blady (Treponema pollidum)

Wywołuje kiłę (choroba weneryczna) przenoszona drogą płciową

lub zakażaniem wrodzonym. Wzrost zachorowań nastąpił w

latach 2000-2006.

Czynnik bakteryjny: krętek blady
Źródło zakażenia: zakłucia, zakaźny aerozol, transfuzja
Okres wylęgania: 1-2 tygodni
Objawy zakażenia: niebolesne owrzodzenie, powiększenie

węzłów chłonnych

Leczenie: antybiotyki
Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa BSL-

2, szczepionka dla ludzi nie jest dostępna

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

56

Przecinkowiec cholery

Przecinkowiec cholery

(Vibrio cholerae)

Wywołuje cholerę – chorobę układu pokarmowego
Występowanie: odchody chorych osobników oraz nosicieli
Źródło zakażenia: skażona żywność, woda, praca ze skażonym

materiałem biologicznym

Objawy zakażenia: ból brzucha i gorączka, płynne stolce,

odwodnienie

Zalecane środki bezpieczeństwa: szczepionka, poziom

bezpieczeństwa BSL-2

Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC
Leczenie: antybiotyki

57

Pałeczka krztuśca

Pałeczka krztuśca

(Bordetella pertussis)

(Bordetella pertussis)

Wywołuje chorobę układu oddechowego przypominającą
przeziębienie.

Źródło zakażeń: wydzielina układu oddechowego, droga

powietrzno-kropelkowa
Okres wylęgania: 6-12 dni
Objawy zakażenia: przypominają zwykle zaziębienie:
kichanie, kaszel, niewysoka gorączka: kaszel przypominający
pianie koguta. Napad kaszlu kończy się wymiotami, drgawki,
wybroczyny

.

Leczenie: antybiotyki
Zalecane środki bezpieczeństwa: szczepienia, poziom
bezpieczeństwa BSL-2
Przesyłanie czynnika zakaźnego: kontakt z CDC

58

Leptospiroza

odzwierzęca chorobą zakaźną wywoływaną przez krętki z rodzaju

Leptospira wrażliwe na ogrzewanie, wysychanie i powszechnie

stosowane środki dezynfekcyjne

Źródło zakażeń: zwierzęta chore lub nosiciele wydalające z

moczem leptospiry, człowiek zakaża się od zwierzęcia przez

zakażoną leptospirami wodę, żywność, glebę, rzadziej przez

kontakt bezpośredni (krew, mięso).

Objawy

zakażenia:

temp.,

ból

głowy,

wynaczynienie

podspojówkowe ( efekt „ czerwonych oczu”), wysypka,

uszkodzenia narządów wewnętrznych – żółtaczka, ból brzucha,

Okres wylęgania: 2-26 dni, średnio 10 dni
Wrażliwość: powszechna, osoby narażone-pracownicy zatrudnieni

przy oczyszczaniu kanałów, rybacy, weterynarze, hodowcy,

rzeźnicy

Leczenie: antybiotyki

Zalecane środki bezpieczeństwa: poziom bezpieczeństwa

BSL-2, nie stosuje się szczepionek swoiście uodparniających.

59

Różyca

Czynnik bakteryjny: włoskowiec różycy, bakteria wytrzymała
na wysuszenie, solenie, wędzenie, peklowanie i gnicie

Źródłem zakażenia: trzoda chlewna (zarazek wydalany jest z
moczem i kałem zwierząt), a także drób, myszy, ryby i kraby

Droga zakażenia: przez zranioną skórę, rzadko drogą
pokarmową, narażeni są głównie weterynarze, pracownicy
zakładów mięsnych i przetwórni rybackich.

Okres wylęgania: 2-7 dni

Objawy: bolesny, rozszerzający się rumień, czasem obrzmienia
i bolesności okolicznych stawów i węzłów chłonnych, świąd,
nasilający się pod wpływem ciepła.

Leczenie: antybiotykoterapia

60

Listerioza

Czynnik bakteryjny: – pałeczki Listeria monocytogenes

Źródła zakażenia: pałeczki listerii występują : w środowisku

naturalnym (gleba, woda, ścieki), u zwierząt dziko żyjących, u

zwierząt hodowlanych (owce, bydło, zwierzęta futerkowe), u

ludzi, głównie w przewodzie pokarmowym i w pochwie, rzadziej

w układzie oddechowym

Droga szerzenia: drogą pokarmowa (mleko i produkty mleczne

(zarówno pasteryzowane, jak i niepasteryzowane), warzywa

oraz drogą przezłożyskowa

Objawy: poronienia, porody przedwczesne, posocznice u płodu,

zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zmiany skórne,

zapalenie spojówek, węzłów chłonnych, wsierdzia, otrzewnej,

szpiku i kości, zapalenia żołądkowo-jelitowe

Leczenie: antybiotyki

61

Choroba kociego pazura

Czynnik bakteryjny: pałeczki gram-ujemne Rochalimea

henselae, Rochalinea quintana, które są patogenne dla

człowieka

Źródło zakażenia: koty, do zarażenia dochodzi poprzez

zadrapanie pazurem, ugryzienie lub ukłucia przez zakażone

pchły, chorują dzieci i młodzież

Objawy zakażenia: krosty na skórze szyi i kończyn, które po 1-2

tygodniach zanikają, obrzęki węzłów chłonnych, które ropieją,

gorączka

Okres wylęgania: 1-8 tygodni

Leczenie: antybiotyki przez 4-6 tygodni

62

Choroby zawodowe

wg CIOP

przypadki (28,3%).