Postępowanie

poekspozycyjne w

przypadku narażenia na

zakażenie HBV, HCV, HIV

Zawodowa ekspozycja dotyczy

pracowników:

• służby zdrowia ( lekarze, pielęgniarki,

ratownicy medyczni, rehabilitanci, technicy

medyczni, laboranci, studenci, salowe),

• stacji sanitarno-epidemiologicznych,
• pracowników socjalnych,
• funkcjonariuszy policji, więziennictwa, straży

pożarnej,

których praca jest związana z kontaktem z

pacjentem,

krwią i innym potencjalnie zakaźnym

materiałem.

Ekspozycje zawodowe

• zakłucie igłą lub zacięcie ostrym

narzędziem zanieczyszczonym krwią

• zabrudzenie, zachlapanie skóry

uszkodzonej i/lub błon śluzowych
krwią

• kontakt uszkodzonej skóry i /lub błon

śluzowych z innym materiałem
zakaźnym

Potwierdzone zakażenie

zawodowe

• zawodowa ekspozycja na zakażoną krew

lub inny materiał biologiczny

• ujemne wyniki badań serologicznych w

kierunku HBV, HCV, HIV przed ekspozycją

• serokonwersja ( pojawienie się przeciwciał)

w następstwie kontaktu.

• brak danych o pozazawodowych

możliwościach zakażenia

Prawdopodobne zakażenie

zawodowe

• brak możliwości pozazawodowego ryzyka

zakażenia

• nie został spełniony jeden lub więcej z

warunków potwierdzonego zakażenia
zawodowego

Ryzyko zakażenia

• Prawdopodobieństwo zakażenia po

ekspozycji związanej z uszkodzeniem
skóry

HBV – 30%,
HCV – 5-15%
HIV – 0,3%
• Najmniejsza ilość krwi, która może

przenieść zakażenie HBV – 0,00004ml,
HIV – 0,1ml

Sytuacje, w jakich dochodzi do

zakłucia igłą

• pobieranie krwi na badania
• zakładanie osłonek na użytą igłę
• wstrzykiwanie krwi do probówki
• wkładanie igły do pojemnika na materiał

skażony

• w trakcie wykonywania czynności

porządkowych podczas zabiegów

operacyjnych

• zakłucie igłą wystającą z worka na odpady

medyczne

• przepełnione pojemniki na materiał skażony

Sytuacje, w jakich dochodzi do

skaleczeń

• skaleczenia skalpelem podczas zabiegów

operacyjnych,

• podczas zakładania /zdejmowania szwów
• podczas wykonywania opatrunków,
• podczas sprzątania, segregacji narzędzi

Sytuacje, w jakich dochodzi do

zachlapań

• krew z probówki,
• lek z krwią ze strzykawki,
• podczas zabiegów operacyjnych
• podczas ekstrakcji zęba

Postępowanie bezpośrednio po

ekspozycji:

• Jeżeli doszło do przekłucia skóry: nie tamować

wypływu krwi oraz umyć zranioną okolicę wodą z

mydłem

• Jeżeli na skórze jest krew - należy umyć ją wodą z

mydłem

• Jeżeli skażone są oczy, należy wypłukać okolicę oczu

dokładnie wodą lub roztworem soli fizjologicznej przy

otwartych powiekach

• Jeżeli krew dostanie się do ust, należy wypluć ją i

przepłukać jamę ustną wodą kilkanaście razy

• Zgłosić zdarzenie ordynatorowi oddziału lub

upoważnionej osobie ( np. pielęgniarka oddziałowa)

• Ocena ekspozycji

Zalecenia dotyczące profilaktyki

poekspozycyjnej pracownika

służby zdrowia po kontakcie z

krwią

• Pobrać po 5ml krwi od osoby eksponowanej

oraz od osoby będącej potencjalnym
źródłem zakażenia do badań serologicznych

1. Przeciwciała anty HIV
2. Przeciwciała anty HCV
3. HBsAg, anty HBc
4. Anty HBs u osób szczepionych p/wzwB

W celu ustalenia statusu serologicznego obu

osób w momencie ekspozycji

Profilaktyka poekspozycyjna

HBV

• Zasady ogólne j.w.
• Osoby nieszczepione lub szczepione

nieskutecznie przeciw wzw typuB
(poziom anty HBs <10 IU/l) powinny
otrzymać:

Pierwszą dawkę

szczepionki oraz swoistą
immunoglobulinę (Gamma anty HBs
1000j – jak najszybciej, nie później
jednak niż 4 dni od zakażenia)

Postępowanie po ekspozycji na

HCV

• Zasady ogólne j.w.
• Bezwzględnie konieczna ocena

przeciwciał w momencie ekspozycji

• Kontrola przeciwciał anty HCV po 3 i

6 miesiącach po ekspozycji

Materiał biologiczny zawierający

wirusa HIV

• krew ludzka i jej składniki ( preparaty

krwiopochodne)

• nasienie

• wszelkie płyny „ zapalne” (owodniowy, stawowy,

puchlinowy)

• mleko kobiece

• wydzielina kobiecych dróg rodnych

• płyn mózgowo-rdzeniowy

• każda wydzielina, wydalina zawierająca

widoczną krew

• nieutrwalone tkanki i narządy pochodzące od

człowieka żywego lub ze zwłok

• komórki lub hodowle tkankowe zawierające HIV

• pożywki oraz inne roztwory zawierające HIV

Ogólne zasady profilaktyki

zakażeń przenoszonych przez

krew:

każdy chory może być zakażony
każda krew jest potencjalnie zakażona
wszystkie zabiegi i badania

diagnostyczne połączone z kontaktem z

krwią i innym materiałem potencjalnie

zakaźnym powinny być wykonywane w

rękawiczkach lub podwójnych

rękawiczkach

należy używać fartuchów ochronnych i

okularów ochronnych.

Współczynnik zakażenia wirusem

HIV przy:

• Ekspozycji przezskórnej -

0,32 %

• Ekspozycji na śluzówki -

0,09 %

Skuteczność profilaktyki poekspozycyjnej

zydowudyną wynosi ok. 80%

Czynniki wpływające na

przezskórną transmisję HIV

Czynnik

Ryzyko zakażenia

HIV

Głębokie zakłucie igłą

o dużym świetle

16-krotnie wyższe

Widoczna krew na

narzędziu

5-krotnie wyższe

Pacjent w

zaawansowanym
stadium AIDS

6-krotnie wyższe

Profilaktyczne

podawanie

zydowydyny

79-krotnie niższe

Ocena ekspozycji

• Data i czas zdarzenia
• Rodzaj ekspozycji ( m.in. rodzaj narzędzia,

głębokość zranienia, kontakt ze skórą, błonami

śluzowymi, czy doszło do wstrzyknięcia

materiału, czy używane były rękawiczki)

• Rodzaj i ilość potencjalnie zakaźnego

materiału

• Informacja czy osoba będąca źródłem

potencjalnego zakażenia jest zakażona HIV

• Nie zaleca się badania narzędzi na obecność

wirusa HIV

Stopień ryzyka zakażenia (R)

wirusem HIV w zależności od

rodzaju ekspozycji

1. Błona śluzowa, przerwanie ciągłości skóry (skóra

spierzchnięta, zmieniona zapalnie, otarcia

naskórka )

•

mała objętość (kilka kropli, krótki kontakt)

R-1

•

duża objętość ( kilkanaście kropli, zachlapanie,

długi kontakt powyżej kilkunastu minut)

R-2

2. Ekspozycja przezskórna
•

mniejsze zagrożenie: igła bez światła

R-2

•

większe zagrożenie: igła ze światłem, głębokie

zakłucie, widoczna krew na narzędziu, igła do

kaniulizacji naczyń

R-3

Stopień zakaźności (Z) zależny od

statusu serologicznego osoby

będącej źródłem zakażenia

HIV (+)
• Niska zakaźność ( zakażenie bezobjawowe, niskie

miano HIV-RNA, wysokie CD4)

Z-1

• Wysoka zakaźność ( ostra choroba retrowirusowa,

AIDS, wysokie miano HIV-RNA, niskie CD4)

Z-2

Nieznany status serologiczny

Z-N

Wdrażanie profilaktyki

poekspozycyjnej

Zalecenia Krajowego Centrum ds. AIDS

R1 - Z1

Profilaktyka poeksp. może nie być uzasadniona

R1 - Z2

Rozważ

wdrożenie profilaktyki poekspozycyjnej

schematem

podstawowym

R2 - Z1

Zalecane

wdrożenie profilaktyki

poekspozycyjnej

schematem

podstawowym

R2 - Z2

Zalecane

wdrożenie profilaktyki

poekspozycyjnej

schematem

rozszerzonym

R3 - Z1/2

Zalecane

wdrożenie profilaktyki

poekspozycyjnej

schematem

rozszerzonym

R2/3 - ZN

Rozważ

wdrożenie profilaktyki

poekspozycyjnej

schematem

podstawowym

Podstawowy schemat
profilaktyki poekspozycyjnej:

Dwa nukleozydowe inhibitory odwrotnej

transkryptazy

• Retrovir

(Zydowudyna)

• 3TC

(Lamiwudyna )

Preparat złożony:

Combivir

Rozszerzony schemat

profilaktyki poekspozycyjnej:

Dwa nuklezydowe inhibitory odwrotnej

transkryptazy oraz inhibitor proteazy

• Retrovir

j.w.

• 3TC

j.w.

• Kaletra lub Viracept

(Nelfinavir)

Alternatywny schemat

profilaktyki poekspozycyjnej:

• zamiast zydowudyny – stawudyna ( Zerit)
• zamiast lamiwudyny – didanozyna ( Videx)

Informacje wpływające na wybór leku
• jakim schematem leczona osoba będąca

potencjalnym źródłem zakażenia

• status osoby eksponowanej – choroby

przewlekłe, aktualnie przyjmowane leki,

ciąża, karmienie piersią

Działania niepożądane leków

p/retrowirusowych

• Zydowudyna

(Retrovir) – bóle głowy, złe

samopoczucie, osłabienie, zaburzenia

przewodu pokarmowego, anemia i/lub

neutropenia, rzadziej zapalenie wątroby

• Lamiwudyna

(3TC) – bóle głowy, nudności,

biegunka, bóle brzucha, bezsenność

• Nelfinavir

(Viracept) – biegunka, nudności,

ból brzucha, osłabienie, osutka skórna

• Kaletra

– biegunka, wymioty, zaburzenia

gospodarki lipidowej, zapalenie trzustki

Gdańsk, dn. ............

Ja, niżej podpisany(a)…….. ur. ………
wyrażam zgodę na leczenie profilaktyczne
………….. w związku z ekspozycją na
zakażenie HIV. Zostałem(am)
poinformowany(a) o działaniu ubocznym
leków oraz o tym, że ich przyjmowanie nie
gwarantuje uniknięcia zakażenia HIV.
Zobowiązuję się przyjmować leki zgodnie z
zaleceniem i zgłaszać się na badania
kontrolne