Kontrakt jako podstawa

relacji psycholog - klient

Podstawy prawne

wykonywania zawodu

• Prawo klienta do godnego

traktowania:

• Konstytucja: art. 30
• Przyrodzona i niezbywalna godność

człowieka stanowi źródło wolności i
praw człowieka i obywatela. Jest ona
nienaruszalna, a jej poszanowanie i
ochrona jest obowiązkiem władz
publicznych

• Prawo klienta do autonomii
• Konstytucja: art. 31
• 1. Wolność człowieka podlega

ochronie prawnej.

• 2. Każdy jest obowiązany szanować

wolność i prawa innych. Nikogo nie
wolno zmuszać do czynienia tego,
czego prawo mu nie nakazuje.

• Konstytucja art. 39
• Nikt nie może być poddany

eksperymentom naukowym, w tym
medycznym, bez dobrowolnie
wyrażonej zgody.

• Ustawa o zawodzie psychologa: art. 12
• 1. Podjęcie usług psychologicznych

następuje za zgodą osoby (klienta) lub
grupy osób (klientów) stanowiących
podmiot diagnozowania i oddziaływania
psychologicznego.

• (z zastrzeżeniem kk, kpk, ustawa o

ochronie zdrowia psychicznego)

• Prawo klienta do prywatności,

poufności i autonomii

• Konstytucja: art. 47
• Każdy ma prawo do ochrony prawnej

życia prywatnego, rodzinnego, czci i
dobrego imienia oraz decydowania o
swoim życiu osobistym.

• Konstytucja: art. 51
• 1. Nikt nie może być obowiązany inaczej

niż na podstawie ustawy do ujawniania
informacji dotyczących swojej osoby

• 3. Każdy ma prawo do dostępu do

dotyczących go urzędowych
dokumentów i zbioru danych.
Ograniczenia tego prawa może określić
ustawa.

• Prawo klienta do poufności:
• Ustawa o zawodzie psychologa: art. 14
• 1. Psycholog ma obowiązek zachowania w

tajemnicy informacji związanych z klientem,
uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.

• 2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej

nie może być ograniczony w czasie

• 3. Przepisu ust.1 nie stosuje się, gdy:

– 1. poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub

innych osób

– 2. tak stanowią ustawy

Obowiązek zawierania

kontraktu

• Ustawa o zawodzie psychologa: art.

13.

• Psycholog poinformuje klienta o celu

postępowania, jego przebiegu,
wynikach i sposobie ich
udostępniania oraz powinien uzyskać
akceptację planowanych czynności.

Zgoda na podjęcie działań

psychologicznych

• Rodzaje:
• 1. Zgoda dobrowolna, świadoma i

poinformowana

• 2. Zgoda pozornie dobrowolna (np. w

selekcji zawodowej, zgoda dzieci pod
wpływem rodziców)

• 3. Brak obowiązku uzyskiwania zgody
• 4. Zgoda domniemana

• Zgoda dobrowolna – bez nacisków

zewnętrznych

• Zgoda poinformowana – pełna

informacja o planowanych działaniach i
ich skutkach

• Zgoda świadoma – klient jest

świadom konsekwencji działań
psychologa, zarówno osobistych, jak i
społecznych

Sytuacje, w których nie ma

obowiązku uzyskiwania

zgody

• 1. Sytuacje uregulowane prawnie:
• - np. oskarżeni w sądzie – nie oznacza

to zwolnienia z obowiązku zawarcia

kontraktu

• 2. Interwencja w sytuacjach

kryzysowych – podjęcie kontaktu przez

klienta uważa się za zgodę domniemaną

• 3. Eksperymenty naturalne w ramach

badań naukowych

Zgoda pozornie

dobrowolna

• Jest to sytuacja szczególnie trudna

etycznie i wymaga szczególnej
wrażliwości ze strony psychologa w
trakcie zawierania kontraktu.

• Psycholog nie ma prawa stawiać

klienta w sytuacji, w której jego
zgoda jest tylko pozornie dobrowolna
(ryzyko manipulacji)

Zgoda pozornie

dobrowolna

• 1. Selekcja zawodowa
• 2. Występowanie o opiekę nad

dzieckiem

• 3. Sytuacje związane z wymiarem

sprawiedliwości, np. przedterminowe
zwolnienie

• 4. Szczególna sytuacja nieletnich

Nieletni jako klient

• W sytuacji, w której klientem jest

osoba nieletnia, należy uzyskać zgodę:

• - nieletniego (aż do osiągnięcia 18 lat)
• - rodziców lub opiekunów prawnych

(zgoda opiekuna prawnego musi
być na piśmie)

• W przypadku małych dzieci zgoda nie

musi być werbalna.

Dylematy etyczne

związane z nieletnimi

klientami

• Czy zgoda jest naprawdę dobrowolna

?

• Jak przedstawić kontrakt aby klient

był naprawdę poinformowany ?

• Jak ocenić czy zgoda jest świadoma ?

Specyfika nieletnich

klientów

• Nieletni klienci różnią się od osób

dorosłych w zakresie:

• 1. wiedzy i doświadczenia
• - organizacji świata, zwłaszcza

społecznego

• - repertuaru ludzkich zachowań
• - możliwości autoprezentacji (także

sprawa kompetencji)

 2. Zdolności do oceny procedury

(badania diagnostyczne i naukowe)

 3. Podatności na stres i możliwości

odreagowania stresu (także

kompetencje)

 A wynika to z poziomu:
 - rozwoju poznawczego
 - rozwoju emocjonalnego
 - rozwoju społecznego

• Nieletni klienci wymagają:
• - specjalistycznej wiedzy (przede

wszystkim w zakresie psychologii
rozwojowej)

• - specjalnych kompetencji

(nawiązywanie kontaktu, ocena
poziomu dobrowolności,
poinformowania i świadomości)

• Najczęściej występujące błędy:
• 1. Ocena fazy rozwoju na podstawie

wyglądu

• 2. Brak umiejętności dostosowania

języka do poziomu klienta

• 3. Stosowanie nacisku (często

nieświadome)

• 4. Lekceważenie klienta

Ustalanie kontraktu

• Podstawowe elementy kontraktu:
• 1. ustalenie celu działania psychologa;
• 2. zakres interwencji psychologa;
• 3. oczekiwane przez klienta skutki

działań

• 4. czas trwania usługi
• 5. wynagrodzenie psychologa

Cel działania psychologa i

skutek działań psychologa

• Proste w przypadku diagnozy – choć

ważne jasne określenie zakresu

• Trudne w przypadku różnych form

pomocy psychologicznej (klient
często sam nie jest świadomy czego
oczekuje)

Zakres interwencji

• Koniecznie należy określić jasno i

jednoznacznie:

• - ze względu na dobro klienta - możliwe

naruszenie prywatności klienta

• - ze względu na dobro klienta – nie

należy rozbudzać nierealistycznych
oczekiwań

• - ze względu na efektywność pracy

psychologa

Czas trwania usługi

• W przypadku diagnozy – zgodny ze

standardami (ustalamy liczbę
spotkań – jedno nie powinno
przekraczać 1,5 godziny)

• W przypadku pomocy

psychologicznej – problem etyczny
(zbyt krótko – lekceważenie; zbyt
długo – wpływa demotywująco)

Opłaty

• Wykonywanie zawodu

psychologa to nie misja, ale
praca.

• Z tego wynika, że:
• - nie jesteśmy zobowiązani do

przyjmowania za darmo;

• - możemy pobierać wyższe opłaty za

„ekspres”

• KAŻDA ZMIANA KONTRAKTU

WYMAGA RENEGOCJACJI