Bilans płatniczy Polski

Plan wykładu:



Pojecie bilansu płatniczego



Budowa bilansu płatniczego



Równowaga bilansu płatniczego



Aktualny stan bilansu płatniczego w

Polsce



Podsumowanie

Pojęcie bilansu płatniczego



Bilans płatniczy na bazie

płatności - jest statystycznym
zestawieniem rozliczonych przez
polski system bankowy płatności,
który prezentuje transakcje
zrealizowane przez Polskę z resztą
świata w odniesieniu do określonego
okresu.

Pozycje bilansu płatniczego



Zestawienie transakcji sporządzane

jest według standardowych
komponentów bilansu płatniczego,
zgodnie z zaleceniami
Międzynarodowego Funduszu
Walutowego i innych organizacji
międzynarodowych.

Pojęcie i składniki bilansu
płatniczego



Transakcje ekonomiczne



Transakcje zagraniczne

 

Transakcje ekonomiczne i
zagraniczne



Przez transakcje ekonomiczne rozumie się wzajemną
wymianę dóbr i usług, pieniędzy lub innych aktywów.



Do tej grupy zaliczyć można: odszkodowania wojenne,
pomoc międzynarodową itp.



Transakcje ekonomiczne mogą być zawierane w kraju –
wówczas traktowane są jako wewnątrzkrajowe, lub z
podmiotami zagranicznymi – wówczas są transakcjami
zagranicznymi (międzynarodowymi).

 

Rodzaje transakcji zagranicznych



Odpłatne



Nieodpłatne

 

 

Do transakcji odpłatnych
zaliczamy:



kupno i sprzedaż towarów lub usług w zamian za
element finansowy np. za gotówkę lub kredyt,



zamianę towarów lub usług na inne towary lub
usługi,



wymianę jednego elementu finansowego na drugi
np. zakup zagranicznej obligacji za gotówkę z
rachunku bieżącego w banku zagranicznym

Do transakcji nieodpłatnych
zaliczamy:



nieodpłatne nabycie albo dostarczenie towaru lub
usługi np. wysyłka paczki (prezentu) znajomym za
granicę,
 



nieodpłatne otrzymanie lub przekazanie elementu
finansowego np. wniesienie opłaty na rzecz
organizacji międzynarodowej,

Konstrukcja bilansu płatniczego

Pozycje bilansu płatniczego



1. Rachunek bieżący



2. Rachunek kapitałowy i

finansowy



3. Saldo błędów i opuszczeń



4. Pozycje finansujące

1. Rachunek bieżący

Obejmuje transakcje dotyczące płatności za towary,

usługi, dochody, przekazy transferów bieżących oraz

saldo niesklasyfikowanych obrotów bieżących, czyli:



Towary



Usługi – np. transportowe, pocztowe,

telekomunikacyjne, podróże, turystyka,



Dochody – np. wynagrodzenia pracowników, odsetki

od środków na rachunkach bankowych,



Transfery bieżące – np. dary, pomoc bezzwrotna,

podatki i opłaty na rzecz polskiego sektora

rządowego, spadki, renty itp.



Niesklasyfikowane obroty bieżące – np.

transakcje skupu i sprzedaży walut obcych.

1. Rachunek bieżący
A. Saldo obrotów towarowych
Eksport
Import
B. Saldo usług
Przychody
Rozchody
C. Saldo transferów bieżących
Przychody
Rozchody

2. Rachunek kapitałowy i
finansowy



Rachunek kapitałowy obejmuje

transfery kapitałowe: np. umorzenie
długu, zakup/sprzedaż praw
własności patentów, praw autorskich,
znaków handlowych itp.



Rachunek finansowy zawiera

wszelkie inwestycje rezydentów za
granicą i nierezydentów w kraju.

2. Rachunek Kapitałowy

Przychody

Rozchody

3. Saldo błędów i opuszczeń



Wynika z transakcji

niezarejestrowanych lub
nieprawidłowo ujętych w
sprawozdaniach banków.



Jest „sztuczną” pozycją korygującą

4. Pozycje finansujące



Obejmują transakcje w zakresie

oficjalnych aktywów rezerwowych,
kredytów otrzymanych z
Międzynarodowego Funduszu
Walutowego (MFW) oraz transakcje
finansowania wyjątkowego
(exceptional financing).

Źródła danych do bilansu
płatniczego



Sprawozdania polskich banków, posiadających

upoważnienia do dokonywania czynności obrotu

dewizowego i związanych z nimi rozliczeń.



Dane dotyczą transakcji przeprowadzonych w

walutach obcych i w złotych na rachunkach polskich

banków w bankach za granicą oraz na rachunkach

nierezydentów w polskich bankach jak również

transakcji przeprowadzanych w walutach obcych

poprzez kasy polskich banków.



Dane do bilansu płatniczego na bazie płatności są

zbierane w walutach oryginalnych, tj. w walutach, w

których została przeprowadzona transakcja, następnie

są one przeliczane na USD dziennymi relacjami walut

do USD.

Równowaga bilansu płatniczego



Bilans płatniczy przedstawia napływ (odpływ)

netto środków pieniężnych do danego kraju.



Nadwyżka obrotów bieżących musi zostać

zrównoważona przez deficyt obrotów

kapitałowych i/lub wzrost rezerw dewizowych.



Deficyt obrotów bieżących musi zostać

zrównoważony przez nadwyżkę obrotów

kapitałowych i/lub zmniejszenie rezerw

dewizowych.

Równowaga bilansu płatniczego



W dłuższej perspektywie niezbędna jest

równowaga obrotów bieżących. W

przeciwnym wypadku dojdzie do wyczerpania

poziomu rezerw lub wzrostu zadłużenia kraju

u innych państw.



Państwo może stymulować eksport poprzez

obniżanie cen produktów krajowych oraz

oddziaływanie na globalny popyt

instrumentami polityki pieniężno-fiskalnej

(wzrost stóp procentowych, zmniejszenie

podaży pieniądza) może to jednak wpłynąć na

wzrost bezrobocia

Stan bilansu płatniczego

Polski

w II kwartale 2008 r.

1. Rachunek bieżący

Aktualny stan rachunku
bieżącego

1.Rachunek bieżący



Wyższy deficyt obrotów towarowych

Stan bilansu płatniczego Polski
w II kwartale 2008 r.



W II kwartale 2008 r. saldo rachunku

bieżącego było ujemne i wyniosło 4.866
mln EUR.



Deficyt na rachunku bieżącym w

głównej mierze był rezultatem
wysokiego ujemnego salda towarów
i dochodów.



Równocześnie wzrosły dodatnie salda

transferów bieżących oraz usług.

Zmiany w bilansie płatniczym Polski
w porównaniu z rokiem ubiegłym



W porównaniu z II kwartałem 2007 r. deficyt

rachunku bieżącego pogorszył się o 856

mln EUR.



Relacja deficytu rachunku bieżącego do

PKB wyniosła -5,4% i w porównaniu z II

kwartałem 2007 r. nie zmieniła się.



Łączne saldo rachunku bieżącego i

kapitałowego w stosunku do PKB wyniosło

-3,4%, co oznacza poprawę o 1,3 punktu

procentowego w stosunku do

analogicznego kwartału roku poprzedniego.

Składniki salda rachunku
bieżącego

Składniki salda rachunku
bieżącego

Główne pozycje rachunku bieżącego
w porównaniu z rokiem ubiegłym:



deficyt obrotów towarowych wyniósł

3.877 mln EUR i pogłębił się o 804 mln

EUR,



ujemne saldo dochodów wyniosło 3.605

mln EUR i pogorszyło się o 420 mln EUR,



dodatnie saldo transferów bieżących

wyniosło 1.750 mln EUR i zwiększyło się

o 129 mln EUR,



dodatnie saldo usług wyniosło 866 mln

EUR i zwiększyło się o 239 mln EUR.

Eksport i import towarów



Deficyt w bilansie płatniczym Polski

wynika w głównej mierze z ujemnego
salda eksportu i importu towarów.



W drugim kwartale 2008 r. dynamika

eksportu wzrosła o 20,9% i była
nieznacznie niższa niż dynamika
importu, który wzrósł o 21,5%.

Obroty towarowe

Eksport towarów w podziale
geograficznym

Saldo w obrotach z UE, Rosją i Chinami
w latach 2000-2006 (w mln EUR)

Struktura rzeczowa polskiego
eksportu



maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i
elektrotechniczny (24,9% eksportu ogółem), głownie
silniki spalinowe, druty, kable, sprzęt RTV i AGD,
komputery i ich części,



sprzęt transportowy (18,2% eksportu), głównie
samochody osobowe, ciężarowe i części do nich,
ciągniki,



metale nieszlachetne i wyroby (13,9%), głównie stopy
stali, żelaza, miedź,



żywność (9,2%);



tworzywa sztuczne (6,2%), głównie opony;



różne wyroby gotowe (5,7%), głównie meble.

Zmiany w eksporcie dóbr

Eksport zwiększył się przede wszystkim na

skutek wzrostu wartości eksportu takich
wyrobów jak:



odbiorniki telewizyjne oraz części do nich,



samochody ciężarowe i osobowe,



meble,



wyroby stalowe,



silniki



części i akcesoria samochodowe.

Eksport towarów

Import towarów w podziale
geograficznym

Import towarów



W II kwartale 2008 r. import towarów osiągnął wartość

35.480 mln EUR, co w porównaniu z II kwartałem 2007

r. oznacza wzrost o 6.077 mln EUR, tj. o 20,7%.



Wzrost wartości importu z krajów UE dotyczył głownie:



Niemiec - części i akcesoria samochodowe,

samochody osobowe, oleje ropy naftowej, silniki

Diesela oraz mięso wieprzowe,



Czech - oleje ropy naftowej, środki czytości, złom z

żeliwa i stali



Włoch – samochody ciężarowe, części i akcesoria

samochodowe, konstrukcje stalowe i ich części,

samochody osobowe, silniki benzynowe i silniki

Diesela



Niderlandów -części i akcesoria maszyn biurowych,

mięso wieprzowe.

Zmiany w imporcie dóbr

W imporcie do Polski najwyższy

przyrost wartości odnotowano w
grupie wyrobów:



komputery,



samochody osobowe, ciężarowe i

części do nich,



ropa naftowa i jej oleje (o 38%).

IMPORT TOWARÓW WG SEKCJI
CN

Najważniejsze grupy towarowe
polskiego importu



maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny

i elektrotechniczny (23,3%),



sprzęt transportowy (13,0%),



metale nieszlachetne i wyroby (12,3%),



produkty mineralne (12,2%),



produkty przemysłu chemicznego (9,1%),



tworzywa sztuczne i wyroby (6,9%),



żywność (6,8%).

1.Rachunek bieżący



Wzrost dodatniego salda usług

Eksport i import usług



Saldo eksportu i importu usług jest

dodatnie i wzrosło w ciągu ostatniego
roku.



Na wzrost salda tej grupy najbardziej

wpłynęła poprawa salda:



usług związanych z reklamą i badaniem

opinii publicznej,



usług transportowych.

Usługi

Usługi-przychody

1.Rachunek bieżący



Pogorszenie ujemnego salda

dochodów

Zmiany w saldzie dochodów



Nastąpiło pogłębienie ujemnego salda

dochodów.



Spowodowane było to wyższymi, niż rok

wcześniej, dochodami, uzyskiwanymi przez

zagranicznych inwestorów z tytułu

pozostałych inwestycji, głównie kredytów.



Wysokie ujemne saldo dochodów z

inwestycji silnie wpływa na kształtowanie

się deficytu rachunku bieżącego.



Jednoczenie na saldo dochodów

pozytywnie wpłynęło saldo wynagrodzeń

pracowników.

Pogorszenie ujemnego salda
dochodów

1.Rachunek bieżący



Wzrost dodatniego salda transferów

bieżących

Zmiany w saldzie transferów
bieżących



Nastąpił wzrost dodatniego salda

transferów bieżących.



Wynikł on z:



wyższych przychodów sektora rządowego,



wzrostu transferów prywatnych, obejmujących
między innymi przekazy zarobków osób
pracujących za granic.



W omawianym kwartale została wpłacona,

nieznacznie wyższa niż przed rokiem,
składka do budżetu Unii Europejskiej.

Oszacowano, że w II kwartale 2008 r.
wielkość środków przekazanych przez

Polaków z tytułu pracy za granic
wyniosła 1.393 mln EUR.

W porównaniu z II kwartałem 2007 r.

był to przyrost środków o 3 mln EUR.

Transfery bieżące

Transfery bieżące

Transfery bieżące



Najwięcej środków z Unii Europejskiej pochodziło z Europejskiego
Funduszu Społecznego.



Środki te zaliczono na poczet programu operacyjnego Kapitał
Ludzki z nowej perspektywy finansowej 2007-2013 oraz na
refundacji poniesionych wydatków na projekty Zintegrowanego
Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.



Drugie miejsce pod względem wielkości uzyskały środki
przeznaczone cele realizowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej
z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej.



Trzecie miejsce - środki na rzecz Fundacji Rozwoju Systemu
Edukacji, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, Ministerstwa
Rozwoju Regionalnego oraz szkół wyższych i instytutów badawczo-
rozwojowych.



Kwota 35 mln EUR stanowiła płatno salda kocowego z
przedakcesyjnego funduszu SAPARD.

Transfery bieżące – transfery
prywatne



W II kwartale 2008 r. transfery

prywatne, zarówno po stronie
przychodów jak i rozchodów
wykazywały tendencję wzrostową i
wyniosły odpowiednio (1.869 mln
EUR, tj. wzrost o 6,5% oraz 565

mln

EUR, tj. wzrost o 14,8%).

Transfery bieżące – transfery
prywatne



W przychodach największą pozycję stanowiły przekazy zarobków
osób pracujcych za granic, głównie w krajach Unii Europejskiej,
które wyniosły 793 mln EUR.



Na pozostałe transfery prywatne (po stronie przychodów oraz
rozchodów) złożyły się środki dotyczące: płatności na finansowanie
celów pozainwestycyjnych, renty i emerytury, odszkodowania za
niewywiązanie się z kontraktów oraz z tytułu kar za nieuprawnione
wykorzystywanie znaków handlowych i patentów, a także kary,
alimenty, wygrane na loterii i w konkursach oraz opłaty za
transfery sportowców.



Do pozycji tej wliczane są także podatki i opłaty zapłacone na
rzecz zagranicznych rządów oraz otrzymane i przekazane dary w
naturze.

Środki przekazane do kraju z
tytułu pracy Polaków za granicą

2. Rachunek kapitałowy i
finansowy

Saldo na rachunku kapitałowym



Saldo rachunku kapitałowego było

dodatnie i wyniosło 1.754 mln EUR.



O wysokości tego salda

zadecydował w głównej mierze
napływ środków z Unii Europejskiej.

Rachunek kapitałowy

Komponenty rachunku
finansowego

2.Rachunek kapitałowy i
finansowy



Napływ zagranicznych inwestycji do

Polski

Napływ zagranicznych
inwestycji do Polski



W II kwartale 2008 r. saldo zagranicznych
inwestycji w Polsce było dodatnie i wyniosło
11.190 mln EUR.



Istotny wpływ na kształtowanie się tego salda
miały pozostałe inwestycje (6.345 mln EUR),
głównie lokaty nierezydentów w polskich bankach
oraz kredyty otrzymane przez polskie banki i
przedsiębiorstwa.

Zagraniczne inwestycje w Polsce

Inwestycje bezpośrednie w
Polsce



Warto transakcji netto podmiotów

zagranicznych w II kwartale 2008 r. z
tytułu inwestycji bezpośrednich w
Polsce wyniosła 3.085 mln EUR.



Był to przede wszystkim efekt

napływu kapitału w postaci kredytów
otrzymanych od zagranicznych
inwestorów oraz zakupu akcji i
udziałów.

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie

Inwestycje portfelowe



W obszarze inwestycji portfelowych miał miejsce

napływ kapitału inwestowanego przez

nierezydentów w polskie papiery wartościowe na

kwotę 1.760 mln EUR.



Dodatnie saldo było wynikiem napływu kapitału

inwestowanego zarówno w polskie papiery dłużne

jak i w papiery udziałowe.



Na wielkość inwestycji nierezydentów w papiery

dłużne wpłynął napływ kapitału w obligacje skarbu

Pastwa emitowane na rynkach zagranicznych przy

równoczesnym odpływie inwestycji z krajowego

rynku obligacji skarbowych.



Odnotowano także napływ inwestycji w udziałowe

papiery wartościowe.

Zagraniczne inwestycje
portfelowe - salda

Zagraniczne inwestycje
portfelowe

Odpływ z rynku polskiego środków inwestowanych
w obligacje Skarbu Państwa



W omawianym okresie Skarb Pastwa dokonał dwóch emisji
obligacji skierowanych na rynki zagraniczne.



Jednoczenie, w II kwartale 2008 r., miał miejsce silny odpływ
środków inwestowanych w obligacje Skarbu Pastwa
emitowane na rynku krajowym.



O poziomie salda zadecydował duży odpływ inwestycji w
kwietniu i czerwcu. W maju natomiast zanotowano niewielki
napływ inwestycji nierezydentów.

Powody wyprzedaży obligacji



Istotnym czynnikiem wywołującym wyprzeda obligacji było
zahamowanie tempa aprecjacji złotego, który w
kwietniu i czerwcu nawet przejściowo się osłabiał.



Istotny był równie stały wzrost awersji do ryzyka,
spowodowany:



pogarszającą się kondycją amerykańskiej gospodarki,



ujawnianymi nowymi problemami spółek sektora
finansowego,



kryzysem na rynku kredytów hipotecznych



kryzysem płynnościowym na rynku finansowym.

RÓNICE RENTOWNOCI OBLIGACJI 10-
LETNICH



Różnica rentowności obligacji nominowanych w złotych oraz
obligacji nominowanych w dolarach i w euro ustabilizowała
się w ciągu omawianego okresu w przedziale od 1,8% do
2,2% dla obligacji nominowanych w euro i od 2,2% do 2,6%
dla obligacji dolarowych.



Dysparytet utrzymywał wartości nienotowane od 2004 r.,
czyli od okresu przed przystąpieniem Polski do Unii
Europejskiej.



Nawet tak wysoka warto premii za ryzyko okazała się
niewystarczająca dla powstrzymania odpływu inwestycji z
rynku obligacji złotowych.

Zagraniczne inwestycje
portfelowe

Pozostałe inwestycje



O wzroście polskich zobowiązań wobec zagranicy w
kategorii pozostałe inwestycje (6.345 mln EUR)
zadecydował przede wszystkim wzrost zobowiązań
sektora bankowego o 4.553 mln EUR, głównie z tytułu
depozytów nierezydentów w polskich bankach (o 2.693 mln
EUR) oraz wzrost zadłużania banków z tytułu
otrzymanych kredytów długoterminowych (o 1.874
mln EUR).



Ponadto zaobserwowano wzrost zobowiązań
zagranicznych sektora przedsiębiorstw o 1.954 mln
EUR, wynikający głównie z tytułu otrzymanych kredytów
handlowych (o 540 mln EUR) oraz pozostałych
kredytów i pożyczek (o 1.413 mln EUR).

2.Rachunek kapitałowy



Inwestycje polskich podmiotów za

granicą

Inwestycje polskich podmiotów
za granicą



W II kwartale 2008 r. polskie inwestycje za granicą wzrosły
o 850 mln EUR.



Na wzrost aktywów zagranicznych polskich podmiotów
złożyły się:



inwestycje bezpośrednie (873 mln EUR)



inwestycje portfelowe (879 mln EUR).



Jednocześnie zarejestrowano zmniejszenie aktywów
zagranicznych z tytułu pozostałych inwestycji (902
mln EUR).



Wynikało to głównie ze zmniejszenia lokat polskiego
sektora bankowego za granicą (2.214 mln EUR).



Wartość udzielonych nierezydentom kredytów handlowych
przez polskie przedsiębiorstwa wzrosła o 1.108 mln EUR.

Inwestycje rezydentów za
granicą

Inwestycje portfelowe- aktywa

3. Oficjalne aktywa rezerwowe

Oficjalne aktywa rezerwowe



W II kwartale 2008 r. wzrost oficjalnych aktywów
rezerwowych wynikał z transakcji zrealizowanych na
zlecenie klientów NBP oraz własnych NBP, których
łączne saldo wyniosło 3.756 mln EUR.



Transakcje własne NBP obejmowały między innymi: zasilenia
rachunku Komisji Europejskiej w NBP i operacje Ministerstwa
Finansów.



Różnice kursowe oraz zmiany z wyceny zmniejszyły wartość
aktywów rezerwowych o 289 mln EUR.



Stan oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec czerwca
2008 r. wyniósł 52.157 mln EUR.



Poziom oficjalnych aktywów rezerwowych na koniec czerwca
2008 r. był 3,9-krotnie wyższy niż średnia wartość importu
towarów i usług zanotowana w II kwartale 2008 r.

Zmiana stanu oficjalnych
aktywów rezerwowych